Μεγάλη αναστάτωση επικρατεί
τις τελευταίες ημέρες σε πολλούς συλλόγους διδασκόντων σχετικά με την υποχρεωτική
εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας, και μάλιστα με διαταγή ‘εντέλλεσθε’
από πάνω προς τα κάτω, η οποία ακυρώνει τους ίδιους τους στόχους που
διατυμπανίζει το παρατηρητήριο της αυτοαξιολόγησης, δηλαδή «δημοκρατικές
διαδικασίες», «καλή συνεργασία» κλπ. (Παρεπιπτόντως, στο παρατηρητήριο της ΑΕΕ το λογότυπο είναι «από κάτω προς τα
πάνω»! Τι ειρωνεία… Από κάτω προς τα πάνω αυτό που εφαρμόζεται από πάνω προς τα
κάτω…)Όπως πολλοί συνάδελφοι, θεωρώ ότι η συγκεκριμένη διαδικασία, τη συγκεκριμένη
χρονική στιγμή είναι εντελώς άκαιρη και άτοπη. Οι συνθήκες που βιώνουμε ως
κοινωνία είναι έκτακτες, εντελώς έκτακτες. Σε κοινωνία που ζει σε έκτακτες
συνθήκες, σε παιδιά που βιώνουν έκτακτα γεγονότα, σε καθηγητές και σχολεία που επίσης
υφίστανται έκτακτες καταστάσεις, η αυτοαξιολόγηση του σχολείου είναι που έλειπε;
Ο σκοπός είναι πραγματικά η βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου (όταν τμήματα και
σχολεία συγχωνεύονται) ή μήπως είναι κάποιος άλλος; Μήπως -ως υπόθεση εργασίας λέμε τώρα- η αυτοαξιολόγηση δεν μείνει τελικά μόνο για
εσωτερική κατανάλωση, αλλά λειτουργήσει για τη σύγκριση των σχολείων μεταξύ
τους; Μήπως, ως υπόθεση εργασίας λέμε πάλι, η τράπεζα θεμάτων στο λύκειο καταλήξει
να λειτουργήσει περίπου ως πανελλήνιες, ώστε να βγουν συγκριτικά αποτελέσματα
μεταξύ σχολείων; Μήπως καταλήξουμε να έχουμε λίστες σε ολική αξιολόγηση
σχολείων ανά την επικράτεια, που συμπεριλαμβάνουν επιδόσεις μαθητών σε εθνικές
εξετάσεις, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση; Αυτό δεν είναι σενάριο
επιστημονικής φαντασίας, αλλά το αγγλοσαξονικό μοντέλο, που ήδη εφαρμόζεται σε άλλες
χώρες.
Μήπως ο δείκτης 1.1 που αναφέρεται
στην χρηματοδότηση από την τοπική κοινωνία (σελ.77) μας υποδεικνεύει και το μέλλον της χρηματοδότησης
των σχολείων γενικότερα; Θα συνδεθεί η χρηματοδότηση των σχολείων ανάλογα με
την αξιολόγησή τους; Θα χρειαστεί τα σχολεία να βρίσκουν τους δικούς τους χρηματοδότες,
ως άλλου είδους επιχειρηματικές μονάδες; Σενάρια επιστημονικής φαντασίας, όμως ήδη
υπάρχουν σχολεία που συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα, π.χ. Erasmus+ με κύριο γνώμονα την χρηματοδότηση (ώστε
να μην ξαναμείνουν από χρήματα για θέρμανση και φωτοτυπικό χαρτί). Μήπως ο δείκτης
1.2 που αξιολογεί τη στελέχωση του σχολείου και περιλαμβάνει όλα τα προσόντα
και τις επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών μας υποδεικνύει το πιθανό μέλλον της επιλογής ή/και πρόσληψης των
εκπαιδευτικών, δηλαδή απευθείας από το σχολείο κι όχι από το υπουργείο; Μήπως
αυτό σχετίζεται με τη σύνδεση της οργανικότητας της θέσης με το σχολείο αντί
για τη Διεύθυνση, που άλλαξε τον προηγούμενο Αύγουστο; Σενάρια επιστημονικής
φαντασίας βέβαια, όμως έτσι λειτουργεί το αγγλοσαξωνικό μοντέλο.
Και είναι λάθος να
εφαρμόσουμε το αγγλοσαξωνικό μοντέλο; Κατά τη γνώμη μου ναι, γιατί μιλάμε για
άλλη χώρα και άλλη κοινωνία. Έχουμε ξαναδεί να αντιγράφονται επιλεκτικά μεμονωμένες
πρακτικές από το εξωτερικό κατά πώς βολεύει κάποιους… Π.χ. όταν εισήχθη η
συνέντευξη στη διαδικασία προσλήψεων στο δημόσιο… για να γίνουμε και καλά
Ευρωπαίοι. Και ξέρουμε πολύ καλά πώς λειτουργεί η συνέντευξη ως ποσοστό βαθμολογίας
στην επιλογή υποψηφίων: στην συντριπτική πλειοψηφία, αφήνει το περιθώριο για να
λειτουργήσει το μέσο και το δόντι μια
χαρά –και ευρωπαϊκά…Μιλάμε για άλλη χώρα, άλλη κοινωνία, στην οποία δυστυχώς η
διαφθορά και η λαμογιά βασιλεύουν και δυστυχώς χειροτερεύουν -το σύστημα
προσλήψεων θα πρέπει να είναι διαφορετικό από τις άλλες χώρες για να αντιμετωπίσει
ακριβώς αυτό το πρόβλημα.
Η προχειρότητα με την
οποία συντάχθηκε το όλο εγχείρημα της ΑΕΕ φαίνεται επίσης στους δείκτες 3.1 και 3.2,
όπου προτείνεται η ετεροπαρατήρηση (δηλαδή παρατήρηση διδασκαλίας από
συνάδελφο), η οποία κατά τη γνώμη μου θα δυναμιτίσει οποιαδήποτε
συναδελφικότητα (και δεν θυμάμαι να χρησιμοποιείται ούτε στην Αγγλία), αλλά και
–προσοχή, προσοχή- η βιντεοσκόπηση/μαγνητοφώνηση της διδασκαλίας (!) (δείκτης
4.1, σελ. 45), πρόταση που παραβιάζει κάθετα την αρχή προστασίας προσωπικών
δεδομένων των μαθητών!!!. Τι άλλο να πει κανείς; Για τη σύνδεση της συμμετοχής
στην αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας με την ατομική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού,
έτσι ώστε να εκβιαστεί κατά κάποιο τρόπο ο εκπαιδευτικός να συμμετέχει; Για την
ποσόστωση στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, σε μια χώρα που όλοι γνωρίζουμε
πόσο αξιοκρατικά λειτουργεί σε όλα τα επίπεδα; Δε χρειάζεται να πω άλλα, πολύ
καλές και πλήρεις αναλύσεις για τη συνάφεια των αλλαγών στο εκπαιδευτικό και το
αγγλοσαξωνικό μοντέλο μπορεί να βρει κανείς στα άρθρα του Δ. Τσιριγώτη εδώ
, εδώ
κι εδώ.
Θα πω μόνο ότι από την προσωπική μου εμπειρία στην Αγγλία το μοντέλο αυτό έχει
ήδη αποτύχει και έχει υποστεί δριμύτατη κριτική από ακαδημαϊκούς και άλλους
κύκλους. Η κατηγοριοποίηση των σχολείων σε καλά και κακά και η αντιμετώπιση των
μαθητών από πλευράς σχολείου ως «πελάτες» έχει καταστρέψει τη συμβολή του
σχολείου στην κοινωνικοποίηση του παιδιού που είναι και η πιο σημαντική
συμβολή.
Αν κάτι έχει κρατήσει
την ελληνική κοινωνία ακόμη σε συνοχή, είναι νομίζω η ελληνική οικογένεια, η
πίστη, αλλά και το γεγονός ότι τα σχολεία μας –παρά τις ανεπάρκειές τους- είναι ενιαία και έχουν διατηρήσει την ανθρωπιά
τους. Μέσα στην τάξη, που είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας, υπάρχει ο
χαρισματικός, ο μέτριος, ο κοινωνικός, εκείνος με μαθησιακές
δυσκολίες, εκείνος με αργότερο ρυθμό μάθησης, εκείνος με προβλήματα
συμπεριφοράς-υπάρχουν όλοι. Κι έτσι πρέπει να είναι. Η κοινωνική μας συνοχή
συνεχίζει να διατηρείται επειδή ακριβώς από παιδιά μάθαμε να συμβιώνουμε και να
συνεργαζόμαστε με όλα τα άλλα παιδιά, που είναι διαφορετικά από εμάς με όλους τους
πιθανούς τρόπους. Ως μικρογραφία της κοινωνίας, το σχολείο με όλα τα πολλά
διαφορετικά παιδιά, τα μαθαίνει να συμβιώνουν και να αλληλοστηρίζονται και αυτή
είναι η μέγιστη προσφορά του. Οι ανάγκες όλων μπορούν να καλυφθούν με μικρότερα
τμήματα και περισσότερο, επιμορφωμένο προσωπικό. Αλλά να είναι μαζί! Αυτός, αν θέλετε, είναι σκοπός ζωής. Να μάθουμε να είμαστε μαζί, αρμονικά, με
εκείνους που είναι διαφορετικοί από εμάς. Αυτό δεν μπορεί να γίνει από απόσταση
και θεωρητικολογώντας. Τα παιδιά πρέπει να μεγαλώνουν μαζί, να συγχρωτίζονται
μαζί, χωρίς ατομικιστικό κι ελιτίστικο ανταγωνισμό.
Στο αγγλοσαξωνικό μοντέλο, τα σχολεία κατέληξαν να μη θέλουν να εγγράψουν
μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, ή κοινωνικο-συναισθηματικά προβλήματα, ή χαμηλή
επίδοση, για να μην τους χαμηλώσουν το
δείκτη αξιολόγησης σχολείου. Δηλαδή ο αποκλεισμός ξεκινά από τα
γεννοφάσκια. Δεν δικαιούμαστε να το κάνουμε αυτό στα παιδιά. Το κάθε παιδί, ανεξάρτητα
από το πόσο αποδίδει, έχει μοναδικά ταλέντα και χαρίσματα που μπορεί να προσφέρει στο σύνολο, έστω και αν εμείς οι ενήλικες δεν τα βλέπουμε….
Δεν έχουμε δικαίωμα να κατηγοριοποιήσουμε τα παιδιά ούτε να τους στερήσουμε την
αθωότητα, τις ευκαιρίες, τη δυνατότητα να μαθαίνουν μαζί, χωρίς διακρίσεις, διαχωρισμούς και ταμπέλες. Η
ανθρωπιά και η αποδοχή όλων στο ελληνικό δημόσιο σχολείο συμβάλλει τα μέγιστα
στην κοινωνική συνοχή κι αυτό δεν πρέπει να χαθεί! (Και μιας και μιλάμε για
Αγγλία και κοινωνική συνοχή, θα πω μόνο ότι τα τελευταία χρόνια της κρίσης, με 0,5%
ύφεση στην Αγγλία, έχουν αυξηθεί πολύ τα περιστατικά ακραίας σωματικής βίας στα
παιδιά από γονείς, με αποτέλεσμα ένα θάνατο κάθε 10 μέρες… Δηλαδή, αν είχαν τη
δική μας οικονομική κατάρρευση, τι θα γινόταν; Δεν γενικεύουμε, αλλά ας έχουμε και μια
επιφύλαξη σχετικά με την κοινωνική υγεία της χώρας που θέλουμε να μιμηθούμε…)
Και κάποια τελευταία
σχόλια σχετικά με το ψυχολογικό αντίκτυπο όλης αυτής της διαδικασίας στο κλίμα
του σχολείου: Από τις συζητήσεις που κάνω, υπάρχει ήδη μεγάλη ένταση σε πολλούς
συλλόγους. Ο φόβος της διαθεσιμότητας θολώνει τη σκέψη και το συναίσθημα. Ο
διχασμός έχει ήδη ξεκινήσει. Ακόμη και σε ενωμένους συλλόγους, σκέψεις
κατάκρισης ήδη ξεπροβάλλουν εναντίον αυτών που ψήφισαν το αντίθετο. Ανεξάρτητα
από την τοποθέτησή μας, ας προσπαθήσουμε
να δείξουμε αξιοπρέπεια. Ας αποφύγουμε να κακολογήσουμε. Ας σκεφτούμε ότι το
άτομο που αντιδρά διαφορετικά από εμάς μπορεί να έχει λόγους που δεν γνωρίζουμε.
Κι ας πάμε έστω ένα βήμα, έστω κι ένα μικρό βήμα, πέρα από το φόβο μας. Αυτά
που υπαγορεύει ο φόβος μας, μπορεί να μην είναι αλήθεια. Δεν λέω να κάνουμε
ηρωισμούς, αλλά ας κρατήσουμε το φόβο της απόλυσης υπό έλεγχο. Στο κάτω κάτω αν
είναι αν χάσουμε τη δουλειά μας, θα τη χάσουμε... Όταν το ζευγάρι τσακώνεται,
τα παιδιά την πληρώνουν. Το σχολείο είναι σαν μια οικογένεια, με 30
γονείς και 200 παιδιά. Όταν ο σύλλογος των 30 δεν είναι σε αρμονία, και πάλι, τα
παιδιά θα την πληρώσουν. Η ένταση για την ανούσια αξιολόγηση θα αποσπάσει –κι έχει
ήδη αποσπάσει- την προσοχή μας από πολύ σημαντικότερα ζητήματα που μπορεί να
απασχολούν σιωπηρά και βασανιστικά πολλά παιδιά σήμερα…
Βικτωρία Πρεκατέ, www.brightplanet.blogspot.gr, 8/4/2014
