Σεξουαλική αγωγή:Ναι, αλλά με ποιες προϋποθέσεις

Επειδή στην παιδεία εμφανίζονται κατά καιρούς διάφορα πυροτεχνήματα, είναι σημαντικό να μη γίνει και η σεξουαλική αγωγή ένα από αυτά- γιατί η σεξουαλική αγωγή αν δε γίνει προσεκτικά και μελετημένα, δε θα αποτελέσει μόνο χάσιμο χρόνου και χρημάτων,αλλά θα αποβεί ζημιογόνα προς τους μαθητές.Θα πρέπει να εξετασθεί σε βάθος το γιατί, πώς, από ποιόν και ποιες θα είναι οι συνέπειες των παρεμβάσεων.

Ας ξεκινήσουμε με την στοχοθεσία. Στην εξαγγελία για την εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, ειπώθηκε ότι ο στόχος είναι να μπορούν (οι μαθητές) να  'διαχειρίζονται τις δικές τους σεξουαλικές προτιμήσεις με τρόπο που δεν θα τα κάνει να αισθάνονται ενοχικά' (https://www.ipaidia.gr/paideia/mitsotakis-ipoxreotiki-i-seksoualiki-agogi-sta-sxoleia.
Κατά τη γνώμη μου, αυτή η στοχοθεσία δεν αποτελεί τη σωστή αφετηρία.Η σεξουαλικότητα είναι ένα πολυσύνθετο βιοψυχοκοινωνικό φαινόμενο και ο σκοπός της αγωγής θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη υγιούς σεξουαλικότητας με ολιστικό τρόπο. Δεν είναι μόνο οι ενοχές που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξή της. Εξάλλου και οι ενοχές έχουν το ρόλο τους: όπως αναφέρει ο διάσημος Αμερικανός ψυχοθεραπευτής John Bradshaw, υπάρχουν οι υγιείς ενοχές και υπάρχει και η τοξική ντροπή-θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο.Οι υγιείς ενοχές μας οριοθετούν και μας αυτοπεριορίζουν από το να παραβιάζουμε τα όρια των άλλων και του εαυτού μας (συμπεριλαμβανομένων και των σεξουαλικών ορίων), ενώ ή τοξική ντροπή είναι αβάσιμη και ζημιογόνα για το άτομο. Επειδή λοιπόν μπορεί να προκύψουν στο μάθημα διάφορα ερωτήματα, αν για παράδειγμα θίξουμε το θέμα των ενοχών:
1) Δε θα έπρεπε να έχει ενοχές μία σύζυγος που κατά συρροή απατά  τον άντρα της, λέγοντας ψέματα;
2) Δε θα έπρεπε να έχει ενοχές ο νεαρός που βιάζει την κοπέλα του στο δεύτερο ραντεβού,γνωρίζοντας ότι δε θα τολμήσει να πει τίποτα για να μη στιγματιστεί στην τοπική κοινωνία;
3) Δε θα έπρεπε να έχει ενοχές ο 70χρονος που εκμεταλλεύεται 20χρονους πρόσφυγες,γνωρίζοντας ότι εξαναγκάζονται να εκδίδονται λόγω πείνας;
Αυτά αποτελούν κάποια από τα παραδείγματα 'δύσκολων'  θεμάτων που μπορεί να θιχτούν από τα ίδια τα παιδιά. Θα μπορέσει ο εκπαιδευτής να τα διαχειριστεί  με επιστημονικά και ηθικά άρτιο τρόπο, χωρίς να προβάλλει το προσωπικό του αξιακό σύστημα; Η σεξουαλικότητα είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με απλοϊκούς όρους. Δεν βρισκόμαστε πια στη δεκαετία του '50 και οι ενοχές μάλλον δεν είναι πια το μείζον πρόβλημα στη σεξουαλική ζωή των Ελλήνων. Κατά τη γνώμη μου, το μείζον πρόβλημα σήμερα είναι ο σεξουαλικός εθισμός ως μηχανισμός αποφυγής επώδυνων συναισθημάτων, όπως επίσης και η αντικειμενικοποίηση του άλλου ατόμου και του εαυτού, η οποία γρήγορα οδηγεί όχι μόνο σε απώλεια της έλξης αλλά και συναισθηματική νέκρωση. Οι περισσότεροι μαθητές και μαθήτριες λυκείου  έχουν ήδη πολλαπλές σεξουαλικές εμπειρίες (χωρίς ενοχές!) και πολλοί βιώνουν το συναισθηματικό αδιέξοδο που προκύπτει από την αντικειμενικοποίηση σε πολύ μικρότερη ηλικία από ό,τι η προηγούμενη γενιά.

Επειδή λοιπό η σεξουαλικότητα αγγίζει πολλές ψυχολογικές παραμέτρους, θα έπρεπε, κατά τη γνώμη μου, το μάθημα: α)Να ενταχθεί σε ένα γενικότερο πλαίσιο  Αγωγής  Σχέσεων, όπως στην Αγγλία (Sex and Relationship Education-SRE),κι όχι να μείνει μόνο στις τεχνικές λεπτομέρειες της Σεξουαλικής Αγωγής ,όπως γίνεται σήμερα σε κάποιες αποσπασματικές παρεμβάσεις από εξωτερικούς φορείς σε σχολεία. Κατά τη γνώμη μου, η Αγγλία έχει παράγει από τα πιο αξιόλογα υλικά, όσον αφορά στην ολιστική Αγωγή Σχέσεων και Σεξουαλική Αγωγή. β) Η αγωγή θα πρέπει να γίνεται μόνο από ψυχολόγους και μάλιστα εξειδικευμένους στο αντικείμενο. Επίσης, οι ψυχολόγοι που θα αναλάβουν να εκπαιδεύσουν τα παιδιά σχετικά, θα πρέπει να έχουν μία συνέχεια στο σχολείο και όχι να έρθουν σαν διάττοντες αστέρες απλά για να δώσουν μία διάλεξη- θα πρέπει να έχει δημιουργηθεί μία σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά.

Μια άλλη προϋπόθεση είναι ότι η σεξουαλική αγωγή θα πρέπει οπωσδήποτε να σέβεται τις πολιτιστικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες γηγενών και αλλοδαπών,όπως επίσης και το αξιακό σύστημα της κάθε οικογένειας.Για παράδειγμα, σε κάποια από τις παρεμβάσεις που είχε γίνει σε σχολείο από εξωτερικό φορέα, που δεν ανήκει στο Υπουργείο Παιδείας (κατά τη γνώμη μου επαγγελματίες υγείας, όπως επισκέπτες υγείας ή μαίες δεν είναι επαρκώς παιδαγωγικά καταρτισμένοι για να κάνουν Σεξουαλική Αγωγή σε σχολεία), αφού η ομιλήτρια μίλησε σε παιδιά Ε' δημοτικού, έκλεισε λέγοντας: 'Το συμπέρασμα είναι: να έχετε σεξουαλικές σχέσεις ελεύθερα, απλά μόνο να προσέχετε να χρησιμοποιείτε προφυλάξεις'. Αυτή η οδηγία  για ελεύθερες σχέσεις συγκρούεται με το αξιακό σύστημα πολλών οικογενειών και δεν δικαιούται, κατά τη γνώμη μου, το σχολείο να παρεμβαίνει σε τόσο προσωπικά θέματα. Ένας γονιός μπορεί να θέλει το παιδί του να έχει ελεύθερες σχέσεις, άλλος μπορεί να θέλει το παιδί του να εδραιώσει πρώτα μία ασφαλή συναισθηματική σύνδεση πριν προχωρήσει σε σεξουαλικές σχέσεις κι άλλος πάλι, μπορεί να ορίζει το γάμο ως προαπαιτούμενο.Αυτά είναι προσωπικές και πολιτιστικές επιλογές, τις οποίες το σχολείο οφείλει να σεβαστεί, χωρίς να μεροληπτεί και χωρίς να δημιουργήσει κλίμα μέσα στο οποίο κάποια παιδιά θα νιώσουν μειονεκτικά.

Οι περιπτώσεις που το σχολείο υποχρεούται να ενημερώσει ΟΛΟΥΣ τους μαθητές ανεξαιρέτως και ανεξαρτήτως πολιτιστικών ή οικογενειακών διαφόρων είναι:
Α)Η προστασία από την παιδική σεξουαλική κακοποίηση,δηλαδή η αγωγή αυτοπροστασίας.Τα παιδιά δικαιούνται να μάθουν να αναγνωρίζουν τους παιδόφιλους, τις τακτικές τους, πώς να προστατέψουν τον εαυτό τους και  πού να αναζητήσουν βοήθεια.Για αυτό το φλέγον θέμα, γιατί δε μιλά κανείς;
Β)Τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Γ)Τις μεθόδους αντισύλληψης για λόγους ενδυνάμωσης των γυναικών, χωρίς όμως να παίρνει θέση το σχολείο υπέρ ή κατά των διαφόρων μεθόδων. Είναι σημαντικό να θιχτούν όμως θέματα ορίων και αυτοεκτίμησης. Για παράδειγμα, οι χιλιάδες εκτρώσεις μετά τις πενταήμερες εκδρομές της Γ λυκείου δεν είναι επειδή δεν γνωρίζουν τα παιδιά για την αντισύλληψη. Γνωρίζουν και μάλιστα πολύ καλά- υπάρχει εξάλλου και σχετικό μάθημα βιολογίας.Αν λοιπόν είναι στην στοχοθεσία μας να μειωθεί ο αριθμός των ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων, θα πρέπει να δούμε τους βαθύτερους λόγους, οι οποίοι είναι πολύ πιο σύνθετοι: για παράδειγμα, ένα νεαρό αγόρι που έχει γαλουχηθεί στην κουλτούρα αντικειμενικοποίησης των ανθρώπινων σχέσεων ενδιαφέρεται για την πρόσκαιρη ικανοποίησή του,  χωρίς να το νοιάζει για τις συνέπειες στο κορίτσι. Ένα κορίτσι, συνήθως με χαμηλή αυτοεκτίμηση αντικειμενικοποιεί τον εαυτό της (γιατί έτσι έχει μάθει), δεν τολμά να πει όχι, μήπως το αγόρι  την αφήσει, μήπως οι συμμαθητές της την χαρακτηρίσουν 'μυξοπαρθένα' κι 'οπισθοδρομική'. Όλα αυτά θέλουν δουλειά από τον εκπαιδευτικό ή ψυχολόγο.Δεν επιλύονται ούτε με βιαστικές παρεμβάσεις, ούτε με πυροτεχνήματα.

Τέλος, όποιος αναλάβει  να πραγματοποιήσει τη σεξουαλική αγωγή στο σχολείο, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να διαχειριστεί αποκαλύψεις, όπως:
Α)'Κυρία αυτό που μας δείξατε στην εικόνα, μου το κάνει ο παππούς μου κάθε βράδυ' (κορίτσι 9 ετών).
Β)'Κυρία, στις ταινίες που βλέπει ο πατέρας μου στο σαλόνι, δείχνουν πολλά άτομα ταυτόχρονα και ο πατέρας μου λέει ότι έτσι είναι το καλό σεξ' (αγόρι 11 ετών).
Γ)'Κύριε, όταν οι γυναίκες λένε 'όχι', εννοούν 'ναι'.Ο μπαμπάς μου μού λέει να μην τις ακούω ότι τάχα δε θέλουν, γιατί αλλιώς δεν είμαι άντρας' (αγόρι 12 ετών).

Αυτά τα παραδείγματα δεν είναι σπάνια, αλλά πολύ πιο διαδεδομένα στην ελληνική κοινωνία από ό,τι θα περιμέναμε. Πώς θα διαχειριστεί ο εκπαιδευτικός ή ψυχολόγος αυτές τις περιπτώσεις; Και οι τρεις αποτελούν περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης ( Α)κακοποίηση με άγγιγμα, Β)κακοποίηση χωρίς άγγιγμα-έκθεση σε πορνογραφικό περιεχόμενο και Γ)παραμέληση εποπτείας-ενθάρρυνση ανηλίκου σε παραβατική συμπεριφορά).Πώς θα αντιμετωπίσει ο εκπαιδευτικός αυτά που θα 'βγουν στην επιφάνεια'; Ή θα προσπαθήσει αμήχανα να τα κουκουλώσει, μην έχοντας την εκπαίδευση ή την υποστήριξη για να τα διαχειριστεί;

Πριν προχωρήσουμε λοιπόν σε ένα ακόμη πυροτέχνημα (θέλοντας να φανούμε 'απελευθερωμένοι' και 'προοδευτικοί', χωρίς όμως να έχουμε το κατάλληλο υπόβαθρο),ας κοιτάξουμε τουλάχιστον να μελετηθούν σωστά όλες οι πιθανές πτυχές του θέματος. Γιατί το παιδί που θα αποκαλύψει κακοποίηση και δε θα του δώσουν σημασία, δε θα ξαναμιλήσει ποτέ για αυτό. Γιατί όταν κάνουμε κάτι βιαστικά και χωρίς κατασταλαγμένη στοχοθεσία, μπορεί να κάνουμε ανεπανόρθωτη ζημιά,ειδικά σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα.
https://www.ipaidia.gr/paideia/seksoualiki-agogi-nai-alla-me-poies-proupotheseis
Πρεκατέ Βικτωρία
Εκπαιδευτικός/ Ψυχολόγος/ Συγγραφέας
Εκπαιδευόμενη Ψυχοθεραπεύτρια στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία

Ενοχοποίηση της υγιούς εθνικής συνείδησης

Επειδή έχει υπάρξει μεγάλη παρανόηση, σχεδόν ενοχοποίηση, γύρω από τον όρο 'εθνική συνείδηση': Η ανάπτυξη εθνικής συνείδησης δεν συμβάλλει στον εθνικισμό, όπως διατείνονται κάποιοι  (https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/312006_kritiki-komision-stin-kerameos-gia-thriskeytika-kai-ethniki-syneidisi ).Υπάρχει ο εθνικισμός, που προκύπτει από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες (κι όχι τόσο από την λεγόμενη 'εθνική συνείδηση') και υπάρχει και η υγιής εθνική συνείδηση, που σημαίνει ότι σέβομαι κι εκτιμώ την συλλογική ταυτότητα και κληρονομιά του έθνους μου κι όποιους αγώνες έχει δώσει για να διατηρηθεί. Ποιες ακριβώς είναι οι αποδείξεις ότι η ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης είναι υπεύθυνη για τον εθνικισμό;
Το ότι έχω εθνική συνείδηση δεν σημαίνει ότι θεωρώ τον εαυτό μου ανώτερο από τους άλλους, ούτε ότι θέλω να επιβάλλω τη δική μου εθνική συνείδηση σε εκείνους. Σέβομαι το γεγονός ότι και εκείνοι έχουν τη δική τους εθνική συνείδηση, όπως εγώ. Έχω δικαίωμα να καλλιεργώ την εθνική συνείδηση του λαού μου και να την μεταλαμπαδεύσω στις επόμενες γενιές, όπως έχουν δικαίωμα και οι άλλοι λαοί, ώστε να μην χαθεί η εθνική συνείδηση κανενός έθνους. Η ευθύνη για τη διατήρηση της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς βαραίνει μόνο εμάς και δεν υπάρχουν κάποιοι άλλοι φανταστικοί Έλληνες που θα την υπερασπιστούν για λόγου μας. Αν δεν την διατηρήσουμε, είναι πάρα πολύ απλό- θα χαθεί. Υπάρχουν βέβαια Έλληνες οι οποίοι επαναπαύονται ότι κάποιοι άλλοι Έλληνες (τους οποίους βρίζουν ως 'εθνικιστές') θα κάνουν τη δουλειά της διατήρησης, ενόσω εκείνοι θα κάνουν κριτική εκ του ασφαλούς. Υπάρχουν κι εκείνοι που δεν τους ενδιαφέρει αν χαθεί. Και υπάρχουν επίσης κάποιοι τρίτοι που επιθυμούν διακαώς να εξαφανιστεί κάθε εθνική και θρησκευτική συνείδηση των Ελλήνων...
Το τι επιθυμούν κάποιοι δεν θα πρέπει να επηρεάσει εμάς, που εκτιμούμε αυτό που έχουμε, χωρίς να επιθυμούμε να το επιβάλλουμε σε άλλους και χωρίς να θεωρούμε τους εαυτούς μας ανώτερους από εκείνους. Το να φοράς κατευθείαν την ταμπέλα του 'εθνικιστή' και 'ρατσιστή΄ σε όποιον θέλει να διατηρήσει την ταυτότητά του (συμπεριλαμβανομένων και των Ελλήνων) είναι ένα άλλο είδος 'ρατσισμού' από την αντίθετη πλευρά. Η Κομισιόν προφανώς θα κοιτάξει τα δικά της συμφέροντα που μπορεί να περιλαμβάνουν τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της χώρας, αλλά σίγουρα δεν την ενδιαφέρει η εθνική μας συνείδηση. Νιώθω ότι έχει χαθεί κάθε μέτρο και κάθε κοινή λογική.

Νομίζω ότι η απώλεια της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης είναι η μεγαλύτερη απειλή που έχει δεχθεί η χώρα  μας ποτέ. Είναι ακόμη μεγαλύτερη και από την απειλή πολέμου ή απώλειας εδαφών. Η Ελλάδα κατάφερε να επιβιώσει ως έθνος και κράτος μετά από αιώνες τουρκοκρατίας και να ανακτήσει όσα είχε χάσει,  χάρη σε αυτήν ακριβώς τη συνείδηση. Τώρα μας έχουν πείσει ότι όχι μόνο είναι αχρείαστη, αλλά και ανεπιθύμητη. Είναι η σοβαρότερη απειλή που αντιμετωπίσαμε ποτέ και είναι μια πνευματική και ψυχολογική απειλή. 

Τα ψυχολογικά οφέλη της εγκράτειας (επικαιρ.)

Το άρθρο αυτό δε στοχεύει να προβάλλει την εγκράτεια ως κατήχηση, αλλά να τονίσει τα ψυχολογικά οφέλη από την άσκησή της. Η ψυχολογία ανέκαθεν ασχολείται με τη  ζημιά που προκαλούν οι εθισμοί, για την εγκράτεια όμως αυτή καθ’ αυτή δεν αναφέρονται πολλά πράγματα, καθώς η εγκράτεια συχνά ταυτίζεται με την ενοχοποίηση της απόλαυσης. Παραβλέπει  ότι ο στόχος δεν είναι η ενοχοποίηση, αλλά  η άσκηση κι ο αυτοέλεγχος με τέτοιο τρόπο που αυξάνει την αυτοεκτίμηση και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των εθισμών. Μόνο αν εφαρμόσει κανείς συστηματικά π.χ. τη νηστεία  και για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να καταλάβει το όφελός από αυτήν, το οποίο είναι διαφορετικό από το όφελος της δίαιτας και διαφορετικό από το όφελος της χορτοφαγίας. Ας σκεφτούμε για ποιο λόγο ασκητές  δίνουν τόσο μεγάλη σημασία στην εγκράτεια, εδώ και χιλιετίες…. Δε μπορεί, κάτι θα ξέρουν.
Η εποχή μας αντιπροσωπεύει το ακριβώς αντίθετο της εγκράτειας: τη βουλιμία και την ακόρεστη φιληδονία σε όλα τα επίπεδα. Αντιπροσωπεύει την αξία του: ‘Πάρ’ το επειδή μπορείς’. ‘Κάν’ το επειδή μπορείς’. ‘Κατανάλωσέ το, επειδή μπορείς’.  Στο φαγητό, στο σεξ, στις αγορές, στις απολαύσεις. Δεν είναι καθόλου βοηθητική νοοτροπία, ειδικά για τη νέα γενιά που μεγαλώνει ποτισμένη μέσα σε αυτήν. Όπως λέει το αρχαίο ρητό: ‘Η απόλαυση είναι σαν να πίνεις αλατισμένο νερό. Όσο πιο πολύ πίνεις, τόσο περισσότερο θέλεις’. Βεβαίως τέτοιες προσεγγίσεις είναι άγνωστες ή υποτιμημένες στη σημερινή ακόρεστη κουλτούρα μας,  η οποία θεωρεί δικαίωμα και καθήκον της να καταναλώσει όση περισσότερη απόλαυση μπορεί. Έχει σημασία αυτή η προσέγγιση, καθώς υπάρχει ένας ανταγωνισμός, σχεδόν άγχος, στη σημερινή νεολαία, να ‘ζήσει τη ζωή της’ πριν αυτή περάσει. Και αυτό το ‘ζήσει’ σημαίνει όσες περισσότερες ηδονές και ‘εμπειρίες’ γίνεται. Το FOMO (Fear of Missing Out) ο φόβος δηλαδή ότι δε θα προλάβουν να 'ζήσουν' όσα οι συνομίληκοί τους (τα οποία μαθαίνουν κυρίως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) προέρχεται κυρίως από αυτήν την επιβολή της βουλιμίας στις απολαύσεις.


Ας πάρουμε τις δύο συνηθέστερες βουλιμίες, το φαγητό και το σεξ. Παρατηρεί κανείς για παράδειγμα την αύξηση των καταστημάτων που είναι μαζί φούρνοι και ζαχαροπλαστεία. Μπαίνεις μέσα και μένεις έκθαμβος από την πληθώρα των γλυκών και αρτυμάτων. Υπερβολικά περίτεχνα εδέσματα με πολλαπλές γεύσεις η μία πάνω στην άλλη ώστε να μη ξέρεις πια τι τρως. Ποιος τρώει όλα αυτά τα εκατομμύρια γλυκά; Είναι τόσα πολλά που ούτε πέντε Ελλάδες δεν μπορούν να τα καταναλώσουν. Πετιούνται φυσικά, αλλά πολλά καταλήγουν στα στομάχια μας, για αυτό είναι ορατή η αύξηση της παχυσαρκίας σε βαθμό που θυμίζει Βόρεια Αμερική. Ατελείωτοι διαγωνισμοί φαγητών στην τηλεόραση, εστιατόρια με ασυνήθιστες γεύσεις που ανοίγουν σαν μανιτάρια. Και φυσικά, τόνοι φαγητού που πετιούνται.. Ποιος ο λόγος για τόση υπερβολή; Πού βρίσκεται το μέτρο και η  εγκράτεια στην ποσότητα και απλότητα της τροφής; Δεν είναι μόνο τα οφέλη στην υγεία και την εμφάνιση. Η λιγότερη ενασχόληση με τα του στομαχιού καθαρίζει το νου και αφήνει χώρο, συγκέντρωση για να ασχοληθεί κανείς με άλλα ουσιαστικότερα πράγματα. Σίγουρα επιτρέπει μεγαλύτερη πνευματική πρόοδο, ενώ αυξάνει την αυτοπεποίθηση, την αίσθηση της αποτελεσματικότητας και αυτό-ελέγχου του ατόμου.


Κι ενώ τα οφέλη της εγκράτειας στο θέμα του φαγητού μπορεί να είναι προφανή, δεν είναι καθόλου κοινωνικά αποδεκτά στην περίπτωση του σεξ.  Η πλειοψηφία των νεότερων (αλλά και γηραιότερων) θα αμυνθεί φανατικά το δικαίωμά της να καταναλώνει απεριόριστο σεξ, γιατί «οποιαδήποτε αναστολή είναι σκοταδιστικός αναχρονισμός που προσπαθεί να επιβάλλουν κάποιοι θρησκόληπτοι γεμίζοντας τον κόσμο με συμπλεγματικές ενοχές»!  Έχουμε ξεπεράσει εδώ και καιρό τη φάση της σεξουαλικής απελευθέρωσης κι έχουμε πάει στο άλλο άκρο, αυτό της εμμονής -απλά δεν το έχουμε καταλάβει. Ειδικά στις νεαρές ηλικίες, υπάρχει μια ξεκάθαρη πίεση και στα δύο φύλα να ξεφορτωθούν την παρθενιά τους όσο πιο νωρίς γίνεται, αλλά και να συλλέξουν ‘εμπειρίες’- όσες περισσότερες και διαφορετικότερες γίνεται. Η κακώς εννοούμενη ψυχολογική ανάλυση διδάσκει ότι αν κάποιος δεν έχει συχνές σεξουαλικές επαφές, είτε έχει κάποιο ψυχικό πρόβλημα, είτε θα το αποκτήσει. Ως εκπαιδευτικός, βλέπω συνεχώς  νέους ανθρώπους κι ειδικά νεαρά κορίτσια, να πέφτουν θύματα αυτής της πίεσης, η οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα οδηγεί να αναζητήσουν επιβεβαίωση στους πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους, με ολέθρια ψυχολογικά αποτελέσματα.


Τα μέσα προπαγάνδισης της σεξουαλικής βουλιμίας  παρουσιάζουν ότι δύο άνθρωποι σε μια ελευθερία συνεύρεσης κι επιλογής, αποφασίζουν να ‘περάσουν καλά’ για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα και μετά να αποχωριστούν φιλικά, έχοντας συλλέξει πλούτο από πολύτιμες ‘εμπειρίες’ και χωρίς να έχει δημιουργηθεί κανένα άλλο πρόβλημα.  Όπως παλαιότερα τα αγόρια, ωθούν σήμερα τα κορίτσια να μετρούν την αξία τους ανάλογα με τον αριθμό των ερωτικών συντρόφων που έχουν ‘καταφέρει'. Κι όλα σε ένα πνεύμα 'όλοι περνάμε καλά'.


Είναι όμως έτσι; Οι σεξουαλικές σχέσεις, όπως όλες οι ανθρώπινες σχέσεις, εμπεριέχουν αλληλεπίδραση, διαπραγμάτευση και όρια. Ποτέ δε συμβαίνει να συμπίπτουν ακριβώς οι ανάγκες, οι προτιμήσεις και οι ανοχές. Αυτό που παρουσιάζεται στα κοριτσίστικα περιοδικά σαν απόλυτη ταύτιση μέσα στην τρέλα του έρωτα είναι μύθος. Πόσες φορές γυναίκες  (και άνδρες) δεν ενδίδουν σε πράξεις που δεν επιθυμούν, αλλά πιέζονται γιατί φοβούνται να πουν όχι, μη γελοιοποιηθούν, μη χάσουν τον άλλον, μη θεωρηθούν ξεπερασμένοι κλπ. Πώς είναι δυνατόν να μη νιώσει ο ένας  ποτέ   χρησιμοποιημένος από τον άλλον, όταν η συνεύρεση είναι αποκλειστικά για να πάρουν κάτι ο ένας από τον άλλον; Αυτές οι υποχωρήσεις μπορεί να αφήσουν τραύματα που επιμένουν για δεκαετίες, αλλά τα ΜΜΕ δε θα μιλήσουν ποτέ για αυτό. Μόνο ο ψυχοθεραπευτής ή ο πνευματικός θα μάθει κάποτε την αλήθεια πίσω από όλη αυτή τη φαντασμαγορική βιτρίνα απόλαυσης. Και πόσο οι άνθρωποι τραυματίζουν, τραυματίζονται και μετανιώνουν από εκείνο που στην πραγματικότητα είναι κατανάλωση ανθρώπων, αλλά εμείς το βαπτίσαμε σεξουαλική απελευθέρωση.


Τα συναισθήματα κάποιου σχεδόν πάντα πληγώνονται στις επιπόλαιες σχέσεις κι έτσι είναι πολύ εύκολο να γίνουν οι σεξουαλικές συνευρέσεις εθιστικές, καθώς αναζητείται μια νέα εμπειρία μήπως κι  επιδιορθώσει τα προηγούμενα τραύματα (πράγμα που δεν συμβαίνει ποτέ). Ή αναζητείται εκδίκηση. Και ο φαύλος κύκλος ξεκινά ξανά. Έπειτα, ένα άτομο μαθημένο στη ζωή της σεξουαλικής βουλιμίας συνεχίζει τον ίδιο τρόπο ζωής και μετά το γάμο. O δε εθισμός είναι τόσο ισχυρός που μετά από κάποιο διάστημα τα άτομα και των δυο φύλων ξεπερνούν οποιοδήποτε ‘ταμπού’ και καταφεύγουν στην επί πληρωμή πορνεία, η οποία  εμπεριέχει λιγότερες ‘διαπραγματεύσεις’ από ότι μια εφήμερη σχέση κι αρά είναι λιγότερη κουραστική!  Σίγουρα δεν είναι αυτός ο κόσμος που θέλουμε να μεγαλώσουν τα παιδιά μας. Όμως αυτός είναι ο κόσμος που δημιουργήσαμε. Ένας κόσμος βουλιμίας. Ο κόσμος του ‘παρ’ το  επειδή μπορείς’.


Ακόμη και μέσα σε ένα ευτυχισμένο γάμο, μπορεί να υπάρχει σχετική εγκράτεια, ώστε η εμπειρία του γάμου να είναι πιο προσεγμένη, πιο αρμονική, πιο πνευματική.Μόνο το βίωμα της εγκράτειας, του να βάζει κάποιος όρια στον εαυτό του, να μην υποκύπτει στην ευχαρίστηση για την ευχαρίστηση,  μπορεί να βοηθήσει κάποιον να καταλάβει πως σκληραγωγείται, να γίνεται πιο ξεκάθαρος, να  νιώθει πιο ελαφρύς και ταυτόχρονα πιο ικανός να διαχειρίζεται δυσκολίες. Ποιο είναι το αποτέλεσμα τεσσάρων δεκαετιών σεξουαλικής και γαστριμαργικής βουλιμίας στην κοινωνία μας; Ένας λαός πλαδαρός, άβουλος  ηττοπαθής, γεμάτος ‘ανάγκες’ και οικογένειες διαλυμένες. Η κοινωνία μας θα ήταν τελείως διαφορετική αν ένα μεγαλύτερο ποσοστό αποφάσιζε να εξασκήσει την εγκράτεια και τον αυτοέλεγχο ως τρόπο ζωής και αυτό είναι κάτι που δυστυχώς δεν διδάσκονται οι νέες γενιές… Μάλλον το αντίθετο.
Πρεκατέ Βικτωρία, 18/2/2020

Η ανάγκη για άμεσες αναδοχές

Μετά από 15 χρόνια εθελοντικής εργασίας με εγκαταλελειμμένα παιδιά, είτε στο Παίδων, είτε σε κρατικούς είτε σε ιδιωτικούς φορείς, νομίζω ότι είμαι σε θέση να σχηματίσω άποψη και συμφωνώ με τη θέση του Συλλόγου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας σχετικά με τη δημιουργία νέου ιδρύματος για μωρά, ότι δε χρειάζεται ένα ακόμη ίδρυμα, αλλά πρέπει τα εγκαταλελειμμένα βρέφη να δοθούν κατευθείαν από τα νοσοκομεία σε αναδοχή (όπως το πρόγραμμα του Αλεξάνδρα http://hosp-alexandra.gr/pilotiko-programma-quot-anadochi-…/) . Ένα ακόμη ενδιάμεσο ίδρυμα ίσως καθυστερούσε κάτι τέτοιο. Επειδή ο κόσμος δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες και νομίζει ότι το ανάλγητο κράτος κρατά επίτηδες υγιή βρέφη στα νοσοκομεία και δεν τα δίνει για υιοθεσία, η εμπειρία μου λέει ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Δεν είναι τόσο απλά, ώστε ένα ακόμη ίδρυμα να δώσει μια μαγική λύση. Να ξεκαθαρίσω ότι μιλάμε για βρέφη, που είναι ειδική κατηγορία. Η πλειοψηφία των βρεφών που εγκαταλείπονται και είναι υγιή μένουν για πολύ λίγο διάστημα στο νοσοκομείο, καθώς βρίσκεται άμεσα λύση για αναδοχή ή υιοθεσία ή φροντίδα από την ευρύτερη οικογένεια. Τα βρέφη που παραμένουν για μεγαλύτερο διάστημα ή και μακροχρόνια, είτε έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας και χρειάζονται περίθαλψη, είτε έχουν ειδικές ανάγκες, είτε μιλάμε για βρέφη σκουρόχρωμα (από μειονότητες ή ρομά) . Δυστυχώς αυτά τα βρέφη δεν θέλει να τα υιοθετήσει κανείς κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να το δούμε ως κοινωνία, πριν αρχίσουμε να αναθεματίζουμε το ανάλγητο κράτος που υποτίθεται κρατά επίτηδες τα παιδιά στα νοσοκομεία. Επίσης, πολλά από τα εγκαταλελειμμένα βρέφη στο Αλεξάνδρα είναι από μητέρες χρήστριες ναρκωτικών και μπαίνουν σε πρόγραμμα αποτοξίνωσης όπου επίσης χρειάζεται νοσηλεία.
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο και σχετικά με το θέμα των ιδρυμάτων, η προσωπική μου θέση (και από την εμπειρία μου στην Αγγλία) είναι η εξής: α)Οποιοδήποτε ίδρυμα φιλοξενεί ευάλωτα παιδιά θα πρέπει να είναι κρατικό και να ελέγχεται από πολλούς ανεξάρτητους φορείς και αρχές ταυτόχρονα. β)Η στελέχωση σε έμμισθο προσωπικό θα πρέπει επίσης να γίνεται από το κράτος με πολύ αυστηρά κριτήρια και πολυμελές συμβούλιο επιλογής στο οποίο θα εκπροσωπούνται επίσης ανεξάρτητες αρχές. γ)Η στελέχωση σε εθελοντές μπορεί να γίνεται από ΜΚΟ ή σωματεία, και θα πρέπει σε κάθε ίδρυμα να έχουν πρόσβαση εθελοντές από διαφορετικούς φορείς, οι οποίοι όμως θα είναι καταγεγραμμένοι σε μητρώο εθελοντών και η επιλογή τους θα γίνεται με αυστηρά κριτήρια.. δ)Το πλαίσιο λειτουργίας τους θα είναι σαφές και κοινό για όλα τα ιδρύματα. Δεν μπορεί για παράδειγμα, (όπως είχε συμβεί σε κρατικό ίδρυμα που βοηθούσα παλαιότερα) να παίρνει μετάθεση ο διευθυντής και ο καινούριος να αποφασίζει να κόψει όλους τους εθελοντές, με μεγάλο συναισθηματικό κόστος για τα παιδιά. Ούτε μπορεί ένας ιδιωτικός φορές να επιλέγει μόνος του και το έμμισθο προσωπικό και τους εθελοντές. Αυτά τα πράγματα πρέπει να γίνονται κεντρικά, τα παιδιά δεν 'ανήκουν' ούτε σε φορείς, ούτε σε ιδρύματα.Τέλος, η απόφαση για αναδοχή ή υιοθεσία δεν μπορεί να είναι απόφαση του εκάστοτε ιδρύματος, αλλά κεντρικού συμβουλίου στο οποίο θα συμμετέχουν πολλοί φορείς.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, αυτή τη στιγμή, ο μόνος οργανισμός που προσεγγίζει κάπως αυτά τα κριτήρια είναι, παραδόξως, το νοσοκομείο Παίδων. Σαφώς και το νοσοκομείο δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για να μεγαλώνουν παιδιά και ειδικά τα μεγαλύτερα, θα πρέπει να μένουν εκεί όσο λιγότερο γίνεται. Για τα μεγαλύτερα παιδιά είναι που πρέπει να γίνουν περισσότερα ιδρύματα (καθώς όσο πιο μεγάλα είναι τόσο λιγότερες οι πιθανότητες για υιοθεσία). Τα βρέφη όμως είναι άλλη κατηγορία. .Αυτή τη στιγμή στο Παίδων τα βρέφη έχουν συνεχή ατομική φροντίδα από μία εθελόντρια το καθένα και οι εθελόντριες είναι από διαφορετικούς φορείς. Όταν πριν χρόνια έτυχε να συναντήσω σε κρατικό ίδρυμα παιδάκι κατάκοιτο που είχα επίσης φροντίσει στο Παίδων, μου έκανε εντύπωση πόσο πιο μόνο του ήταν στο ίδρυμα, λόγω υποστελέχωσης και σε προσωπικό και σε εθελοντές. To παιδί στο Παίδων είχε συνεχή επαφή με ενήλικες και άλλα παιδιά, καθώς δεν είναι μόνο η υπεύθυνη εθελόντρια που το φροντίζει σε συνεχή βάση, αλλά και το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό που του μιλούσε, όπως και τα άλλα παιδιά από γειτονικούς θαλάμους, που δεν είχαν ειδικές ανάγκες, αλλά έρχονταν να το δουν και να του μιλήσουν. παράδοξο, αλλά ο χώρος του νοσοκομείου ήταν πολύ πιο 'συμπεριληπτικός' από ό,τι το ίδρυμα για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Όταν είδα το ίδιο παιδί στο κρατικό ίδρυμα, ήταν τραγικά πιο μόνο και φαινόταν απεγνωσμένο. Κολλημένο σε ένα κρεβάτι με ελάχιστη αλληλεπίδραση, γιατί το προσωπικό ήταν ελάχιστο, όπως και οι εθελοντές, και τα παιδιά που μπορούσαν να κινηθούν απλά δεν έμεναν στο δωμάτιο του ύπνου. Σκέφτηκα ότι για το κατάκοιτο παιδί χίλιες φορές να παρέμενε στο Παίδων, έστω κι αν το νοσοκομείο δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για μακροπρόθεσμη διαμονή.Βεβαίως το ιδανικό θα ήταν να εφαρμοστεί το μοντέλο εθελοντισμού του Παίδων (μία εθελόντρια ανά παιδί καθημερινά) και στα ιδρύματα.    Αυτό όμως είναι μια ευχή. Στην πράξη, εδώ και δεκαετίες δεν το έχουν καταφέρει.Για αυτό και -όπως έχουν σήμερα τα πράγματα- υποστηρίζω ότι για τα βρέφη, τα κατάκοιτα παιδιά και τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, το Παίδων με τους εθελοντές του ίσως είναι πιο ανθρώπινος χώρος από ό,τι ένα υποστελεχωμένο ίδρυμα. Η ατομική φροντίδα από τους εθελοντές στο Παίδων είναι το βασικό στοιχείο ειδικά για τα βρέφη που έχουν κάποιο θέμα υγείας, όπως είναι τα περισσότερα που μένουν στο Παίδων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτό λοιπόν που νομίζω ότι πρέπει να γίνει είναι η μεταφορά του ευέλικτου και εποπτευόμενου μοντέλου εθελοντισμού του Παίδων και στα άλλα υπάρχοντα ιδρύματα, κι όχι ένα ακόμη ίδρυμα. Για αυτό το λόγο και δεν υποστηρίζω ένα ακόμη ίδρυμα για βρέφη. Νομίζω ότι και ο Σύλλογος Κοινωνικών Λειτουργών για να έχει αυτή τη θέση, κάτι ξέρει.