Πνευματική διάσταση της μετανάστευσης

Καθημερινά ακούμε ή βλέπουμε ιστορίες βίας εναντίον μεταναστών, ιστορίες εκμετάλλευσης, εξαθλίωσης και καταπάτησης των στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Καθημερινά ακούμε το επιχείρημα «ας έμεναν στη χώρα τους». Λες και το γεγονός ότι είναι κάποιος 'παράνομος μετανάστης' του αφαιρεί την ανθρώπινη ιδιότητα και δικαιολογεί σε εμάς να τον μεταχειριστούμε με τον χείριστο τρόπο.
Όταν ακούω θλιβερές ιστορίες και ακόμη πιο θλιβερά επιχειρήματα ρατσισμού, σκέφτομαι αμέσως τις ασκήσεις συμπόνιας: Μπες στη θέση του 'παράνομου μετανάστη'. Μη σκέφτεσαι ότι επειδή είσαι Έλληνας δε θα χρειαστεί ποτέ να έρθεις στη θέση του. Πόσο γρήγορα ξεχάσαμε αλήθεια εμείς οι Έλληνες το δικό μας αγώνα στην ξενιτιά… Πώς θα ήταν να χρειαστεί να αφήσεις τη χώρα σου και την οικογένειά σου, γιατί δεν υπάρχει πουθενά ελπίδα για δουλειά ή μόρφωση, γιατί οι τοπικές μαφίες εκμεταλλεύονται μέχρις αφανισμού οποιαδήποτε ιδιωτική πρωτοβουλία προκοπής… Πώς θα ήταν να ξεκινήσεις πεζός ή σε ένα άθλιο όχημα, πληρώνοντας τις οικονομίες μιας ζωής στον δουλέμπορα-διακινητή, ρισκάροντας τη ζωή σου να περάσεις απέναντι;
Πριν από κάποιο διάστημα, σε μια στιγμιαία στάση του αυτοκινήτου μου λόγω κίνησης, είδα δυο νεαρούς με κουκούλες να περνούν μπροστά από το αυτοκίνητό μου, να χώνονται κάτω από την νταλίκα μπροστά μου και να εξαφανίζονται. Πριν προλάβω να αντιδράσω, η κίνηση «ξεκόλλησε», η νταλίκα επιτάχυνε γρήγορα κι εγώ σαστισμένη σκεφτόμουν πώς να την ειδοποιήσω να σταματήσει, υπάρχουν άνθρωποι γαντζωμένοι από κάτω και κινδύνευαν! Ακολούθησα τη νταλίκα (σε απόσταση ασφαλείας) με στόχο να κατέβω στην πρώτη ευκαιρία. Δε χρειάστηκε. Όταν είδα τη νταλίκα να στρίβει να μπει στο καράβι για Ιταλία, κατάλαβα…Και απέφυγα ίσως μια εντελώς ακατάλληλη αποκάλυψη. Απλά τους ευχήθηκα καλό ταξίδι κι ασφάλεια στο δρόμο τους.
Σκέφτηκα ξανά τις ασκήσεις συμπόνιας για τις οποίες είχε γράψει ο Δαλάι Λάμα. Ρώτησα τον εαυτό μου: Θα έπαιρνες τέτοιο ρίσκο; Να διανύσεις χιλιόμετρα, γαντζωμένος στους καυτούς σωλήνες στη βάση μιας νταλίκας που τρέχει, περνώντας δυο μέρες και νύχτες σε ένα σκοτεινό φίσκα πακεταρισμένο γκαράζ, χωρίς τουαλέτα, νερό ή φαγητό; Να κολυμπήσεις νύχτα από τα παράλια της Τουρκίας για τη Σάμο; Να μπεις στο ψυγείο φορτηγού που μεταφέρει ωμά κρέατα με κίνδυνο υποθερμίας; Να κρυφτείς σε ολοσκότεινες κρυψώνες μέσα στα πατώματα ή οροφές φορτηγών, που ίσα ίσα χωράς κουλουριασμένος… Θα έπαιρνες τέτοιο ρίσκο, αν δεν ήσουν πραγματικά απελπισμένος (και πραγματικά πεινασμένος); Στέκει λοιπόν το επιχείρημα, «ας έμεναν στη χώρα τους»; Πώς είμαστε τόσο σίγουροι ότι δεν θα κάναμε κι εμείς το ίδιο; Θα είχαμε το θάρρος να το κάνουμε; Κατά κάποια έννοια, εκείνοι που έρχονται, είναι εκείνοι που δεν αντέχουν την καταπίεση και τη σκλαβιά στη δική τους χώρα. Κατά κάποια έννοια, εκείνοι που έρχονται είναι οι πιο θαρραλέοι και οι πιο ελεύθεροι. Αυτό τουλάχιστον, θα μπορούσαμε να το εκτιμήσουμε.

Ακούω τόσο συχνά υποτιμητικές εκφράσεις και ταπεινωτικά αστεία για το πώς ζουν οι παράνομοι μετανάστες δέκα-δέκα και για τις συνθήκες διαβίωσής τους, συνήθως νέοι άνδρες που έρχονται από χώρες της Ασίας και Μέσης Ανατολής. Πώς θα ήταν να αναγκαζόσουν να συγκατοικήσεις με άλλους δέκα, είτε τους συμπαθείς, είτε όχι, γιατί πολύ απλά δεν έχεις τα χρήματα να ζήσεις αλλιώς… Πώς θα ήταν να ζεις χωρίς νερό, ηλεκτρισμό, υγιεινή, γιατί δεν υπάρχουν τα χρήματα και οι εγκαταστάσεις να κάνεις μπάνιο; Πώς θα ήταν να σε κοροϊδεύουν οι άλλοι για αυτό; Πώς θα ήταν να κυβερνούσε την ομάδα σου ο «νταής» της παρέας και να σου έπαιρνε το μεγαλύτερο ποσοστό από τα πενιχρά που βγάζεις όλη μέρα ζητιανεύοντας; Πώς θα ήταν να κινδύνευες από σεξουαλική κακοποίηση από ένα επίδοξο συγκάτοικο, καθώς στην ομάδα σου τυχαίνει, εκτός από τους καλούς και θαρραλέους, να υπάρχουν και εγκληματικά στοιχεία, που ήταν εδώ πριν από εσάς, σας βρήκαν τις «άκρες» και θέλουν ανταλλάγματα; Πώς θα ήταν ο «νταής» αρχηγός να θέλει να σε προωθήσει σε ανδρική πορνεία;

Ακούω τόσο συχνά πόσο εκνευριστικό είναι να σου καθαρίζουν τα τζάμια στο αυτοκίνητο με το «έτσι θέλω».Πώς θα ήταν να πέρναγες ολόκληρη την ημέρα, στα χειρότερα σημεία της Αθήνας; Μπορείς να φανταστείς ολόκληρη την ημέρα στο φανάρι για Πέτρου Ράλλη, κάτω από τη γέφυρα της εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας; Πώς θα ήταν να ρωτάς χιλιάδες οδηγούς την ημέρα, από τους οποίους το 99,9% θα κακομουτσουνιάσουν όταν σε δουν, σκεπτόμενοι «ωχ, εσένα είχαμε όρεξη τώρα». Ούτε ένας δεν πρόκειται να σου χαμογελάσει. Αλλά, ούτε κι εσύ έχεις όρεξη να πλένεις τζάμια για ελεημοσύνη, ούτε κι εσύ έχεις όρεξη να τους χαλάς την ησυχία. Άλλα ήταν τα όνειρά σου…

Συγκεκριμένα, για τους παράνομους μετανάστες από χώρες της Ασίας, ή και της Βόρειας Αφρικής, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι βρίσκονται στη δική μας χώρα σήμερα.Αν αφήσουμε λίγο τον εθνικισμό στην άκρη, η αλήθεια είναι ότι οι ντόπιοι λαοί δεν ζήτησαν να κατακτηθούν από τον Μ.Αλέξανδρο, ούτε ζήτησαν να ενστερνιστούν το δικό μας πολιτισμό. Αν ήμασταν εμείς στη θέση τους, δεν θα το βλέπαμε με τον ίδιο τρόπο. Ανεξάρτητα από τις μετέπειτα πολιτιστικές εξελίξεις, η αλήθεια είναι ότι οι εκστρατείες κόστισαν χιλιάδες ζωές, Ελλήνων, αλλά κυρίως των ντόπιων λαών που αντιστάθηκαν. Αυτό, είτε μας αρέσει είτε όχι, έχει επιφέρει "χρέος" στην Ελλάδα. Ήταν μία φάση του μακρού ανταποδοτικού κύκλου μεταξύ δύο διαφορετικών, μοναδικών, αλλά και πολύ σημαντικών αρχαίων λαών: των Ελλήνων και των Περσών. Δεν είναι τυχαίο, ότι τη σημερινή εποχή έχουν έρθει στην Ελλάδα χιλιάδες νεαροί άνδρες από τις περιοχές αυτές (π.χ. Πακιστάν, Ινδία, Αφγανιστάν), ακριβώς όπως χιλιάδες νεαροί άνδρες στάλθηκαν από την Ελλάδα τότε. Η σημερινή είναι η επόμενη φάση αυτού του κύκλου, αλλά ταυτόχρονα και μία τεράστια ευκαιρία. Ευκαιρία να κλείσει οριστικά ένας κύκλος αιώνων με τον πιο λαμπρό τρόπο: «Το ιερότερο μέρος τον κόσμο είναι εκεί όπου ένα αρχαίο μίσος μετατρέπεται σε τωρινή αγάπη».

Η διαφορά είναι ότι οι σημερινοί μετανάστες δεν ήρθαν για να κατακτήσουν, να πολεμήσουν και να σκοτώσουν, αλλά ήρθαν για να δουλέψουν. Πιστεύω βαθιά ότι είναι το μεγάλο μεταφυσικό τεστ της Ελλάδας αυτή τη στιγμή, το πώς θα φερθεί σε αυτούς τους ανθρώπους. Θα τους φερθεί με τον πολιτισμό και το σεβασμό που ήθελε να εμπνεύσει ο Μέγας Αλέξανδρος, εκπληρώνοντας έτσι το στόχο του, θεραπεύοντας το κάρμα που έχει η Ελλάδα συσσωρεύσει, διαλύοντας τις σκιές στην πνευματική της λάμψη, οι οποίες δημιουργήθηκαν από την επιβολή βίας στο παρελθόν; Ή θα τους φερθεί απαξιωτικά και ταπεινωτικά όπως γίνεται τώρα, αποτυγχάνοντας στη δοκιμασία, συγκεντρώνοντας ακόμη περισσότερες αρνητικές πράξεις, με οδυνηρές συνέπειες για την ίδια; Πριν κάποιο διάστημα, μεγάλο δημοψήφισμα από τηλεοπτικό κανάλι έδειξε ότι οι σημερινοί Έλληνες θεωρούν τον Μέγα Αλέξανδρο από τους μεγαλύτερους Έλληνες όλων των εποχών. Γιατί τότε δεν υιοθετούμε το σεβασμό που εντέλει εκείνος επέδειξε προς τις κατεκτημένες χώρες της Ανατολής, τις οποίες και τελικά αγάπησε; Γιατί δεν δείχνουμε τον ελληνικό πολιτισμό, για τον οποίο είμαστε τόσο περήφανοι, και στην πράξη; Δε χρειάζεται να πάμε μακριά για να τον μεταλαμπαδεύσουμε, όπως ο Αλέξανδρος …Τώρα έχουν έρθει εκείνοι σε εμάς. Αν περηφανευόμαστε για το έργο του Αλέξανδρου, τότε οφείλουμε να φερθούμε με πολιτισμό στο εδώ και τώρα. Και πολιτισμός σημαίνει πρωτίστως ανθρωπιά.
Ο Μέγας Αλέξανδρος σεβάστηκε, έγινε φίλος με τους κατεκτημένους, που τότε θεωρούνταν εχθροί, κάτι πολύ πρωτοπόρο για τον τότε κόσμο. Πώς θα ένιωθε που εμείς σήμερα δεν μπορούμε να σεβαστούμε όχι, μόνο τον εχθρό, αλλά ούτε κι εκείνον που έχει έρθει να εργαστεί με πενιχρό μισθό; Έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να μετατρέψουμε την εχθρότητα και τον πόνο, σε σεβασμό, φιλία και συνεργασία. Από τη σύμμιξη δύο διαφορετικών πολιτισμών έχει τη δυνατότητα να προκύψει κάτι εντελώς νέο και υπέροχο πνευματικά. Αυτό ήταν το όραμα του Αλέξανδρου.

Οι Έλληνες έχουν στην ψυχή τους το δικό τους πνευματικό αποτύπωμα. Οι λαοί της Ανατολής το ίδιο. Δεν είναι τυχαίο που έρχονται ξανά σε επαφή. Μπορεί να υποτιμούμε τους σημερινούς Πακιστανούς (όπως και τους σημερινούς Έλληνες) ότι είναι απολίτιστοι, ότι δεν έχουν καμία σχέση με τους παλιούς πολιτισμούς. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια. Τα ψήγματα, οι σπόροι της πνευματικής κληρονομιάς βρίσκονται στο DNA πολλών ανθρώπων της φυλής τους, έτοιμοι να ανθίσουν, όταν η ψυχή δώσει το σύνθημα. Οι μετανάστες δεν είναι τυχαίο που «εγκλωβίζονται» στην Ελλάδα και δεν μπορούν να φύγουν για άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Έχουν σκοπό να εκπληρώσουν στο σχέδιο της ανθρωπότητας, όπως έχουμε κι εμείς.

Οι μετακινήσεις των λαών δεν γίνονται ποτέ τυχαία. Είναι η ευκαιρία για να κάνουμε πράξη την αποδοχή, τη συνεργασία, είναι η ευκαιρία να ανοίξει το μυαλό μας, να δείξουμε ανθρωπιά, να βρούμε λύσεις. Είναι η ευκαιρία, να έρθουν σε αλληλεπίδραση ενέργειες από διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, εμπλουτίζοντας και τα δύο μέρη, αρκεί να μη τυφλωθούν από την προκατάληψη, τον εγωισμό και το φόβο της έλλειψης. Με την κλιματική αλλαγή, τεράστιες μάζες πληθυσμών θα χρειαστεί να μετακινηθούν, είτε από χώρα σε χώρα, είτε μέσα στην ίδια χώρα. Τότε ενδεχομένως θα ενταθούν οι δοκιμασίες που βιώνουμε τώρα: Αποδεχόμαστε τους άλλους λαούς στο χώρο μας; Μέχρι ποιο σημείο; Χρειάζεται να καθορίσουμε όρια στην αποδοχή μεταναστών, κι αν ναι, μπορεί να γίνει χωρίς μίσος; Ποια θα είναι αυτά τα όρια, γιατί και με ποιο κριτήριο; Μπορούμε να δείξουμε γενναιοδωρία και να μοιραστούμε σε μια εποχή που πιστεύουμε ότι δεν έχουμε αρκετά ούτε για τον εαυτό μας; Μέχρι που φτάνει η ανθρωπιά μας; Μπορούμε να δούμε ότι αφθονία σημαίνει να δίνεις; H σημερινή φάση είναι μια πρόβα. Αν περάσουμε τη δοκιμασία τώρα, δίνοντας πάνω από όλα σεβασμό κι αγάπη, η επόμενη δοκιμασία θα είναι πολύ πιο εύκολη και θα διδάξουμε με το παράδειγμά μας άλλες χώρες που θα αντιμετωπίσουν αντίστοιχες προκλήσεις.

Οι τοπικοί πληθυσμοί, σε περιοχές που θα είναι στο μέλλον πιο βιώσιμες, θα ανοίξουν την καρδιά τους για να δεχτούν τους μετακινούμενους πληθυσμούς ή θα φερθούν εγωιστικά κι εκδικητικά; Οι έννοιες «ανθρωπιά» και «μοιράζομαι» θα δοκιμαστούν σε κάθε τους πτυχή στην πράξη. Σε εμάς οι πρώτες δοκιμασίες είναι ήδη εδώ και από εμάς θα εξαρτηθεί ποιο δρόμο θα διαλέξουμε.
Πρεκατέ Βικτωρία, Reikitime Δεκέμβριος 2010