Κρίση (μέρος 8ο): ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

Μέσα στην αβεβαιότητα των ημερών, είναι σημαντικό να θυμόμαστε σε κάθε ευκαιρία, αυτά τα οποία έχουν πραγματική αξία. Μία από τις πιο σημαντικές αυτές αξίες, η οποία τώρα και στο άμεσο μέλλον θα είναι πιο αναγκαία από ποτέ είναι η αλληλεγγύη.
Θα χρειαστεί να εξορύξουμε μέσα από την ψυχή μας όλη την αλληλεγγύη που διαθέτουμε και να γεννήσουμε κι άλλη. Θα χρειαστεί να υπερβούμε το δικό μας φόβο και πόνο, ώστε να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στον πόνο του άλλου. Θα χρειαστεί να δούμε τον άλλον ως εαυτόν, να μη φύγουμε τρέχοντας στον πόνο και τη δυσκολία του, αλλά να σκεφτούμε ότι θα μπορούσαμε εύκολα να ήμασταν εμείς στη θέση του. Να μη δούμε τον πόνο του άλλου ως βάρος ή απειλή, αλλά ως μια ευκαιρία, που μας τιμά, ώστε να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό. Ένα παράδειγμα είναι όταν κάποιος χάνει ξαφνικά τη δουλειά του και είναι σε κατάσταση σοκ, απελπισίας και φόβου. Βλέπω ανθρώπους γύρω μου να φοβούνται να μιλήσουν σε εκείνον που έχασε ξαφνικά τη δουλειά του. Τα τηλέφωνα σταματούν, οι προσκλήσεις σταματούν κι οι άλλοι νιώθουν άβολα: δεν ξέρουν τι να του πουν, φοβούνται ότι θα τους ζητήσει ελεημοσύνες. Ή φοβούνται μήπως βρεθούν κι αυτοί στη θέση του κι επειδή δεν θέλουν να το σκέφτονται, απορρίπτουν το άτομο σαν να μην υπάρχει. Αυτή η αντίδραση συναισθηματικής τσιγκουνιάς, έχει ως αποτέλεσμα οι ‘φίλοι’ να γίνουν ακόμη πιο φτωχοί και φοβισμένοι. Και βέβαια ενδόμυχα, ο φόβος τους πολλαπλασιάζεται: «αφού εγώ δεν συμπαραστάθηκα στον άλλο, γιατί να μου συμπαρασταθεί εμένα κάποιος στο μέλλον;» Δε χρειάζεται να μπούμε σε όλον αυτό τον κυκεώνα αυτό-αναπαραγόμενου φόβου…

Το άτομο που έχασε τη δουλειά του ή που βρίσκεται σε ανέχεια, σπάνια θα μας ζητήσει απευθείας χρήματα. Αυτό που έχει μεγαλύτερη ανάγκη από όλα, και από τα χρήματα ακόμη, είναι η παρουσία μας, το ανθρώπινο ενδιαφέρον μας, ένα απλό τηλέφωνο, μια πρόσκληση για ένα καφέ στο σπίτι. Αυτό είναι πολύ απλό, αλλά κάνει μεγάλη διαφορά. Δεν χρειάζεται να ξέρουμε τι θα του πούμε! Δεν χρειάζεται να είμαστε ψυχολόγοι με ειδικότητα σε θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού για να βοηθήσουμε κάποιον. Δεν χρειάζεται να του δώσουμε έξυπνες συμβουλές. Μπορούμε απλά να είμαστε εκεί. Να τον ακούσουμε. Να δείξουμε το ενδιαφέρον μας. Για τους περισσότερους αυτό είναι αρκετό. Δε ζητούν οι άνθρωποι λύσεις από εμάς. Τις λύσεις τις ξέρει η ψυχή του καθενός στο ταξίδι της ζωής του. Μπορούμε απλά να είμαστε εκεί. Ακόμη και αν φοβόμαστε, μπορούμε να βάλουμε τον άλλον άνθρωπο πάνω από το φόβο μας. Όταν απορρίπτουμε τον άλλον λόγω του φόβου μας, τότε ο φόβος μας, όχι μόνο δε φεύγει, αλλά έρχεται και μας αγκαλιάζει ακόμη πιο σφιχτά…Ενώ όταν δίνουμε, τόσο καλύτερα νιώθουμε κι αυτό επιστρέφει σε εμάς με πολλούς τρόπους.

Η οικονομική ανέχεια, ειδικά αν γίνει πολλή οξεία, ίσως βάλει κάποιους σε πειρασμό για άσχημα πράγματα, βία, κλοπές, τσιγκουνιά, φιλοτομαρισμός, αδιαφορία για τους άλλους, ή έστω μια απλή κακή διάθεση… Είναι σημαντικό να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας και να κοιτάζουμε μακριά. Ας θυμόμαστε ότι θα έχει ένα ορίζοντα, ένα τέλος. Όπως οι αναταράξεις στο αεροπλάνο σταματούν, έτσι ξαφνικά όπως ξεκίνησαν, με τον ίδιο τρόπο, κάποια στιγμή θα επανέλθει η ισορροπία. Το κρίσιμο τεστ λοιπόν, οι «εξετάσεις» στο χαρακτήρα μας, είναι τι θα κάνουμε κατά τη διάρκεια της κρίσης. Το τι θα κάνουμε μετά, όταν όλα θα είναι πιο εύκολα, δεν έχει την ίδια σημασία. Όταν, μετά την κρίση, θα κοιτάμε πίσω στο παρελθόν και θα την διηγούμαστε ίσως στα παιδιά μας, θα θέλουμε να είμαστε περήφανοι για όσα κάναμε ή θα θέλουμε να ντρεπόμαστε για όσα κάναμε ή δεν κάναμε; Τώρα εξεταζόμαστε…

Ένα παράδειγμα είναι η απλή ευγένεια. Ας θυμόμαστε, ειδικά αυτήν την περίοδο, όσο κι αν δεν έχουμε τη διάθεση, να είμαστε ευγενικοί με τους συνανθρώπους μας, στη δουλειά, στις συναλλαγές μας, στο κατάστημα…Δεν ξέρουμε τι οικονομικές και οικογενειακές δυσκολίες μπορεί να περνούν εκείνοι, μπορεί να είναι χειρότερες από τις δικές μας. Η απλή ευγένεια, το χαμόγελο, το ευχαριστώ, το ‘να είστε καλά’, ‘εύχομαι ό,τι καλύτερο’ ή έστω να πούμε στην ταμία του σούπερ-μάρκετ: «γεια σας τι κάνετε;” ( έχετε παρατηρήσει ότι δεν το λέμε πια ποτέ, βλέπουμε την ταμία σαν να είναι ένα με την ταμειακή μηχανή!). Η ευγένεια σε καθημερινή βάση είναι πολλή σημαντική. Φτιάχνει τη διάθεση άμεσα και σε εκείνον που δίνει και σε εκείνον που την εισπράττει κι όλοι μας έχουμε ανάγκη να μας φτιάξει η διάθεση. Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αυτήν την περίοδο για να εξασκηθούμε στο να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, να βγάλουμε τον καλύτερο εαυτό μας (ναι, είναι θέμα εξάσκησης), να επαναφέρουμε την εμπιστοσύνη μεταξύ μας. Τώρα είναι η ανάγκη περισσότερο από ποτέ. Δυστυχώς δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω πια την αρχαίο σοφό γνωμικό «η κρίση είναι ευκαιρία», διότι έχει τόσο βάναυσα κακοποιηθεί από τους πολιτικούς μας (ειδικά όταν ευθύνονται μέγιστα που οδήγησαν τα πράγματα εδώ)…. Οπότε ναι, κάθε κρίση είναι ευκαιρία, αλλά το πώς και με ποιο τρόπο αυτό είναι στην ψυχή του καθενός να κρίνει, όχι να του το υποδείξουν άλλοι.

 Πρόσφατα έμαθα για μια τέτοια περίπτωση σημαντικού φορέα κοινωνικής πρόνοιας, όπου οι εργαζόμενοι έχουν να πληρωθούν 5 μήνες. Για να μην εγκαταλειφθούν οι ωφελούμενοι, οι οποίοι είναι μια πολύ ευάλωτη κοινωνική ομάδα, οι κοινωνικοί λειτουργοί εργάζονται (χωρίς να πληρώνονται) σε βάρδιες ασφαλείας, με το ελάχιστο δυνατό προσωπικό. Έτσι, δεν εγκαταλείπουν τους ωφελούμενους, αλλά ταυτόχρονα δεν δίνουν το μήνυμα στην διοίκηση ότι θα συνεχίσουν να δουλεύουν χωρίς χρήματα. Αυτό πιστεύω είναι ένας λογικός συνδυασμός και το σημαντικότερο είναι ότι οι εργαζόμενοι έβαλαν το ηθικό ζήτημα πρώτο. Ίσως αντίστοιχα φαινόμενα θα εμφανιστούν και σε άλλους χώρους. Για κάποιο περιορισμένο διάστημα, πολλοί εργαζόμενοι ίσως έχουν μερική ή και ολική στάση πληρωμών, και παρά την οργή, την ανάγκη για διαμαρτυρία, την πίεση μέσω της αποχής από τα καθήκοντα, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις ανάγκες των συνανθρώπων, ώστε να βρίσκουμε την χρυσή τομή. 
Αυτήν την περίοδο χρειάζεται να ελέγχουμε το νου μας περισσότερο από ποτέ ώστε να μην τρέχει ο λογισμός στο χάος και να μην επικεντρώνεται στα αρνητικά γεγονότα ή στην κατάκριση των άλλων. Αν διαχειριστούμε το νου μας σωστά, θα περάσουμε αυτή την περίοδο πολύ ευκολότερα από όσο νομίζουμε...

Η αυτοπεποίθηση βασίζεται άμεσα στο πώς φερόμαστε στους άλλους. Όταν τους προδίδουμε είναι σαν να προδίδουμε τον εαυτό μας. Το χειρότερο που μπορεί να μας συμβεί κατά την κρίση είναι ο φόβος μας. Ο πανικός μπορεί να οδηγήσει σε βία, καταστροφές, να κάνουμε και να πούμε πράγματα, για τα οποία θα μετανιώσουμε μετά. Όμως δεν είμαστε ο πανικός μας. Μπορεί να έχουμε συναισθήματα φόβου, αλλά δεν είμαστε ο φόβος, ούτε χρειάζεται να πιστέψουμε το μελόδραμα, στο οποίο εύκολα ολισθαίνουμε. Το χειρότερο που έχουμε να φοβόμαστε είναι ο φόβος μας. Αυτός είναι που θα μας οδηγήσει σε τυφλή αδικία, του ενός προς τον άλλον, με την τυφλή δικαιολογία, ότι «αφού με αδίκησαν έχω δικαίωμα κι εγώ να κάνω ότι θέλω». Οι πολιτικοί μας δεν μας σεβάστηκαν. Ας σεβαστούμε τουλάχιστον ο ένας τον άλλον. Ας κάνουμε εκείνο, για το οποίο θα είμαστε περήφανοι μετά, όχι ντροπιασμένοι.

Ίσως αυτά να ακούγονται αυτονόητα για πολύ κόσμο, όμως παρατηρώ ότι υπάρχει μια τάση σήμερα, πολλά αυτονόητα να ξεχνιούνται και πολλά αυτονόητα να μην θεωρούνται αυτονόητα πλέον. Οπότε, κάποια βασικά αυτονόητα, όπως της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης και της μη-βίας, ίσως είναι καλό να τα ξαναθυμόμαστε και να τα ξαναθυμίζουμε, και σε κάποιες περιπτώσεις να τα ξανα-ανακαλύπτουμε.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι Ελλάδα έχει περάσει πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες στο παρελθόν…Ας ρωτήσουμε και κάποιον μεγαλύτερο που έχει ζήσει πραγματικές δυσκολίες, πώς τα κατάφερναν τότε, τι ήταν αυτό που τους κράτησε το ηθικό ψηλά…Η πίστη και η επιμονή να βλέπουμε το καλό στους άλλους, παρά τις απεχθείς πολλές φορές πράξεις τους, η έλλειψη κατάκρισης μας δίνουν γαλήνη. Ας επικεντρωθούμε σε όλα τα καλά που έχουμε μέσα μας, αλλά και στη ζωή μας γενικά. Ας τα μετρήσουμε, μπορεί να είναι πολλά περισσότερα από όσα νομίζουμε. Αν βλέπουμε τα προβλήματα μόνο ως μεμονωμένα σκοτεινά στίγματα σε ένα μεγάλο φωτεινό φόντο, είναι πολύ πιο εύκολο να τα μειώσουμε. Τότε δεν είμαστε πια ευάλωτοι στη στεναχώρια, στη θλίψη ή στον πανικό. Ακόμη και αυτά τα προβλήματα μπορούμε να τα ερευνούμε: “Τι σημαίνει αυτό; Αν είχε κάτι να μου διδάξει, τι θα ήταν αυτό;» Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, πολλές φορές, όταν μαθαίνουμε το μάθημα που έχει να μας διδάξει ένα πρόβλημα, τότε το πρόβλημα είτε εξαφανίζεται, είτε παύει να μας απασχολεί, είτε βρίσκει το δρόμο του προς τη λύση. Είναι σαν να έχει εκπληρώσει την αποστολή του…Στο κάτω κάτω είμαστε όλοι σε αυτήν τη ζωή για να μάθουμε. Αν ήμασταν τέλειοι στο χαρακτήρα και στη σοφία, αν τα γνωρίζαμε όλα, ίσως βρισκόμασταν κάπου αλλού.

Πολλοί από εμάς νιώθουμε ξαφνιασμένοι «δεν είμαι έτοιμος ψυχολογικά για κάτι τέτοιο…». Σε οποιαδήποτε αλλαγή, ποτέ δεν είμαστε αρκετά έτοιμοι, αλλά γινόμαστε έτοιμοι καθώς τη βιώνουμε. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε δυσκολία, ακόμη κι όταν νομίζουμε ότι δεν μπορούμε, ακόμη και αν ο νους μας λέει ότι είμαστε ανοχύρωτοι, ανέτοιμοι, ανήμποροι. Ας περάσουμε τη δυσκολία με αξιοπρέπεια. Ας δώσουμε έστω κι ένα εκατοστό, από αυτό που μας είναι πια λίγο, σε κάποιον που είναι σε ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη. Στο κάτω κάτω το ένα εκατοστό λιγότερο δεν πρόκειται να μας σώσει. Ας αντισταθούμε στο φόβο. Οι άλλος είναι ο καθρέφτης μας και η ευκαιρία μας να απαλλαγούμε από το φόβο. Αν του συμπαρασταθούμε, ξεπερνώντας το δικό μας φόβο, τότε αυτός ο φόβος δεν θα μπορέσει να μας αγγίξει ποτέ πια, τον έχουμε νικήσει. Μέσα από την φροντίδα μας, και τη συμπόνια, που είναι πραγματική δύναμη, κάνουμε τον κόσμο ένα πιο ασφαλές μέρος. Οι άνθρωποι γύρω μας νιώθουν τη γαλήνη και ασφάλεια που εμπνέουμε και γίνονται λιγότερο βίαιοι, πιο γαλήνιοι. Όπως ο φόβος είναι μεταδοτικός, έτσι είναι και η γαλήνη…


Πρεκατέ Βικτωρία, 10/11/2011, www.brightplanet.blogspot.com