Ταραχές νέων, παραμέληση κι επανάσταση

Παρατηρώ τις ταραχές και τις λεηλασίες στο Λονδίνο και θυμάμαι τα δικά μας, τα Δεκεμβριανά. Μία διαμαρτυρία που ξεκινά με βάση κάποια λογική, καταλήγει σε σοκαριστικές σκηνές ωμής κι αδικαιολόγητης βίας και χάους, χωρίς καμία λογική. Σοκάρεται κανείς όταν βλέπει πώς ξαφνικά η πολιτισμένη –ως προς το φαίνεσθαι τουλάχιστον- κοινωνία μας, καταντά έτσι με την πρώτη αφορμή. Ή μήπως κάτω από την επιφάνεια του «πολιτισμού» μας, υπήρχε πολλή σαπίλα στο σύστημά του, που, εδώ και καιρό, αγνοούσαμε? Αναλυτές δίνουν τις γνώμες τους γιατί ξαφνικά αυτή η άναρχη βιαιότητα από κουκουλοφόρους νέους, τι έχουν να κερδίσουν από το να καίνε το ανθοπωλείο της γειτονιάς… Δημοσιογράφοι δηλώνουν σοκαρισμένοι από το πόσο «μπλαζέ» ήταν οι έφηβες που έκλεβαν ρούχα από τοπικό κατάστημα...

Πέρα από τις γνωστές θέσεις περί έλλειψης αξιών στη νεολαία σήμερα, φτώχειας, κοινωνικού αποκλεισμού κλπ., και, χωρίς σε καμία περίπτωση να δικαιολογώ τις καταστροφές και το πλιάτσικο, είτε συμβαίνει εδώ είτε στην Αγγλία είτε οπουδήποτε, θα ήθελα, μέσα από τη μακρόχρονη εμπειρία μου διδάσκοντας νέους ανθρώπους, να υπενθυμίσω κάποια πράγματα :

Α) Αυτή η γενιά δεn μεγάλωσε όπως εμείς. Μεγάλωσε παρκαρισμένη σε μία οθόνη τηλεόρασης, υπολογιστή ή βιντεοπαιχνιδιού, των οποίων το περιεχόμενο ήταν σχεδόν αποκλειστικά σκηνές βίας. Μεγάλωσε με τηλε-ρεάλιτι και σόου, που έχουν ως σκοπό, να υποτιμήσουν και να εξευτελίσουν τους καλεσμένους και όλο το ακροατήριο. Η τηλεόραση, η δική μας, αλλά και στο εξωτερικό, σφύζει από ‘θεάματα-διαγωνισμούς’ τραγουδιστικής, μαγειρικής, κοπτικής-ραπτικής, νοικοκυρικής, ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί ο νους, στις οποίες, η λεκτική βία δεν χρειάζεται μικροσκόπιο για να ανακαλυφθεί. Πολύ απλά, ο ένας βρίζει τον άλλον (και κυρίως οι κριτές τους διαγωνιζόμενους) κι αυτό το υπο-θέαμα το έχουμε δεχτεί πια ως δεδομένο. Τα παιδιά μεγαλώνουν με αυτό. Η λεκτική βία είναι βία και έχει άμεση σχέση με οποιαδήποτε άλλη μορφή βίας, καθώς ο κοινός παρονομαστής σε όλους είναι η παντελής έλλειψη σεβασμού προς τον άλλον, ώστε να ‘σπάσω εγώ πλάκα’, αλλά και ‘να σπάσω τη μονοτονία μου’. Όπως ακριβώς γίνεται και στο πλιάτσικο των ταραχών. Αφού οι ενήλικες, το κράτος, τα τηλεοπτικά κανάλια, οι εταιρίες παιχνιδιών τα επιτρέπουν, τα προβάλλουν και ΠΟΥΛΑΝΕ αυτά τα θεάματα με περίσσεια άνεση, αφού οι εταιρίες παρέχουν αυτό το υλικό κατά κόρον στα παιδιά μας με τόσο «μπλαζέ» ευκολία, γιατί μας εκπλήσσει τώρα που βλέπουμε τα παιδιά να κάνουν στην πράξη αυτά που έχουν μάθει ηλεκτρονικά τόσο καιρό? Τα παιδιά, ως καλοί μαθητές, έμαθαν αυτό που τους δίδασκε επί χρόνια το σύστημα. Δεν δικαιολογώ τις πράξεις αυτές σε καμία περίπτωση, αλλά οι εμβρόντητες κατηγορίες εναντίον των παιδιών είναι υποκριτικές. Όταν δεν γίνεται κανένας έλεγχος για την ποιότητα των θεαμάτων που εισπράττουν τα παιδιά (και αυτό δεν είναι μόνο ευθύνη των γονιών-γονείς μπορεί να μην υπάρχουν!), μετά μη μας εκπλήσσει που βλέπουμε τα παιδιά να ξεφεύγουν τα ίδια από τον έλεγχο...


Β)Η νεολαία είναι το θερμόμετρο κι ο καθρέφτης των ασυνείδητων δυναμικών στην κοινωνία μας. Οι λεηλασίες συμβαίνουν σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα –με το γάντι- από κυβερνήσεις, διεφθαρμένους πολιτικούς, διεφθαρμένες μεγαλο-επιχειρήσεις, διεφθαρμένα ΜΜΕ κλπ. Τα παιδιά αυτά έχουν μεγαλώσει σε ένα κλίμα, όπου νιώθει κανείς συνέχεια, ότι όλοι –συμπεριλαμβανομένου και του κράτους- το μόνο πράγμα που έχουν στο νου τους είναι «να στ’ αρπάξουν». Όλοι μας νιώθουμε την αδικία του να μας εξαπατούν και να μας κατακλέβουν εκείνοι που έχουν εξουσία και δύναμη και στο τέλος να βγαίνουν λάδι… Το ίδιο κλίμα εισπράττουν και τα παιδιά. Γιατί μας προκαλεί έκπληξη λοιπόν όταν, με την πρώτη ευκαιρία, τα παιδιά κάνουν φανερά, αυτό που πολλοί περισσότεροι ενήλικες κάνουν στα κρυφά, με γάντια, κουστούμια και χαμόγελα στους φακούς? Δεν δικαιολογώ σε καμία περίπτωση τις πράξεις τους, αν πραγματικά θέλουν να «πολεμήσουν» το σύστημα, σίγουρα δεν πρέπει να κάνουν ό,τι κάνει εκείνο, δεν είναι αυτός ο τρόπος, ούτε αποτελούν οι φλόγες και το πλιάτσικο «επανάσταση»... Παρόλα αυτά, πιστεύω ότι οι πράξεις των νέων, εντελώς ασυνείδητα- αντικατοπτρίζουν σαν καθρέφτης σε εμάς, πού βρισκόμαστε εμείς σήμερα ως κοινωνία, τι κάνουμε εμείς οι ίδιοι. Κι από ό,τι φαίνεται, η εικόνα δεν είναι καθόλου ωραία...

Γ) Φαίνεται ξεκάθαρα η παραμέληση. Δεν γνωρίζω εκ βαθέων την αγγλική κοινωνία, όμως υπήρξε προβληματισμός, για τις περικοπές των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας προς τους νέους. Μαζί με αυτό βλέπει κανείς την παραμέληση στην πειθαρχία και στο όρισμα κανόνων και ορίων, μέσα στα οποία πρέπει να μεγαλώνουν τα παιδιά, για να μπορέσει να επιβιώσει οποιαδήποτε ομάδα. Η παραμέληση στην πειθαρχία είναι πολύ σοβαρή μορφή παραμέλησης.Το να μεγαλώσει κανείς ένα παιδί βάζοντάς του όρια και διδάσκοντάς το να σέβεται τους άλλους, θέλει πολλή δουλειά κι ενέργεια. Πολλοί γονείς κι εκπαιδευτικοί σήμερα δεν μπαίνουν στον κόπο να το κάνουν. Είτε γιατί απλά βαριούνται, είτε γιατί τις αξίες αυτές δεν τις ενστερνίζονται οι ίδιοι. Παράδειγμα της πρώτης περίπτωσης είναι όταν ο πατέρας αδιαφορεί να μαζέψει τα παιδιά του, όταν στο κατάστημα μουσικής παίρνουν τα CD και τα πετούν δεξιά κι αριστερά. Παράδειγμα της δεύτερης περίπτωσης είναι οι γονείς που αδιαφορούν για το αν το παιδί τους ξυλοφορτώνει άλλα παιδιά, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί έτσι ενδόμυχα να εκδικούνται το κοινωνικό σύνολο μέσω των παιδιών τους. Αν όμως το παιδί ενοχλήσει τους ίδιους, τότε αντιδρούν βίαια. Ή, σε άλλες περιπτώσεις, καλύπτουν το παιδί, αν εκβιάζει τους συμμαθητές για χρήματα, κάνοντας ότι δε συμβαίνει τίποτα, είτε για εκδίκηση, είτε δυστυχώς γιατί και οι ίδιοι εν τέλει, θα επιθυμούσαν την κλεψιά και τις απολαβές της κι έτσι, όταν συμβαίνει μέσω των παιδιών, δεν τη σταματούν. Πιστεύω ότι στην περίπτωση του Λονδίνου οι νέοι δεν είχαν ανάγκη τόσο τα υλικά αγαθά, τα κοινωνικά επιδόματα, να τους ταϊζουν με το κουτάλι, αλλά, όπως οι νέοι παντού, έχουν ανάγκη το χρόνο και την προσοχή. Έχουμε παρατήσει τους νέους κι όταν συμβαίνει μια έκρηξη, που θυμίζει την παρουσία τους, ξαφνικά αναφωνούμε σοκαρισμένοι…. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι κι όταν αγνοούμε, παραμελούμε ή αδιαφορούμε οποιοδήποτε μέλος, αυτό, αργά ή γρήγορα, θα γυρίσει μπούμερανγκ σε εμάς τους ίδιους. Λίγα ακόμη χρόνια, ατομικιστικού καταναλωτισμού, με κυρίαρχη τη σημερινή φιλοσοφία «ο καθένας για την πάρτη του» και, μετά να δούμε πώς θα αντιδράσει η νεολαία…. Δεν είναι τα χρήματα που τους λείπουν. Είναι ο χρόνος, η προσοχή, το ειλικρινές κι ανθρώπινο ενδιαφέρον, που φαίνεται πια να είναι τόσο λίγα, αλλά και τόσο πολύ σημαντικά….

Δ)Οι ταραχές δεν σημαίνουν απαραίτητα επανάσταση. Ο θυμός και η απελπισία από μόνες τους δεν είναι αρκετές για να ωθήσουν ένα λαό ή μια νεολαία να ανατρέψει αποτελεσματικά μια κοινωνικά άδικη κατάσταση. Πρόσφατα με ρώτησε κάποιος από το εξωτερικό «Γιατί οι έλληνες δεν επαναστατούν;». Καλό ερώτημα. Η επανάσταση θέλει δουλειά, όχι μόνο φωνές. Θέλει χρόνο ενέργεια, αφοσίωση, σκέψη. Θέλει αυτοεκτίμηση, ώστε να απαιτήσεις αυτό που σου αξίζει. Θέλει αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση, ώστε να μη σε χειρίζονται και τρομοκρατούν τα ΜΜΕ. Θέλει να βάζεις όρια σε μια εξουσία που κάνει ό,τι θέλει (αλλά για να βάζεις όρια πρέπει να τα έχεις ο ίδιος). Θέλει αυτοθυσία κι αλτρουισμό. Οι εγωιστικές ταραχές, ως ξέσπασμα θυμού για αυτά που «εγώ» χάνω ως άτομο, δεν αρκούν. Στις επαναστάσεις, γενναίες ψυχές θυσιάστηκαν για το καλό άλλων και το καλό όλων. Θυσιάστηκαν, μπορεί να σημαίνει ότι έχασαν όλη τους την περιουσία, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, θανατώθηκαν. Επέλεξαν αυτό το δρόμο, γνωρίζοντας το ρίσκο. Πόσοι από τους σημερινούς έλληνες και ταραχοποιούς νέους θα ήταν διατεθειμένοι για κάτι τέτοιο; Δεν λέω σε καμία περίπτωση ότι αυτό θα πρέπει να γίνει, αλλά έχουμε αυτή τη διάθεση αλτρουισμού, ακόμη και αν σημαίνει προσωπική απώλεια ή απλά φωνάζουμε για να ξεθυμάνουμε το θυμό μας; Δυστυχώς, ο ατομικισμός, καταναλωτισμός και διαφθορά των τελευταίων 30 ετών, έχει ροκανίσει τις αξίες του αλτρουισμού και της έννοιας για το καλό των άλλων, κι έτσι είναι δύσκολο να αντλήσουμε το ψυχικό απόθεμα δύναμης κι επιμονής που χρειάζεται για μια πραγματική επανάσταση. Νομίζω πάντως ότι μπορεί να γίνει. Υπάρχουν νέοι (και παλαιότεροι), που διατηρούν αυτές τις αξίες και αυτά τα αποθέματα. Ίσως δεν έχουν μιλήσει ακόμη, ίσως δεν έχουν βγει ακόμη στο προσκήνιο. Σίγουρα δεν είναι εκείνοι που σπάνε μάρμαρα και καταστήματα.



9/8/2011