Τα μαθήματα της ντουλάπας

Μία τελευταία μετακόμιση που είχα έδρασε ως αφορμή για πολλές και διάφορες σκέψεις. Όπως όλοι, εκτός από τη σωματική κόπωση που περιλαμβάνει η «λάντζα», είχα ποικίλα συναισθήματα. Έκπληξη από το πόσο γρήγορα μαζεύονται αντικείμενα, ακόμη κι όταν προσπαθείς να είσαι μετρημένος και προσεκτικός στις αγορές σου. Κάθε αντικείμενο φέρνει την ιστορία του κι όταν το ξαναβρίσκεις εκεί που έχει τοποθετηθεί και ξεχαστεί, η μικρή του ιστορία αναβιώνει και ξανάρχονται οι εικόνες των ανθρώπων, των περιστάσεων, των τόπων και των χρόνων με τα οποία συνδέεται. Μια μετακόμιση μπορεί να είναι λοιπόν μια θεραπευτική διαδρομή στο παρελθόν. Αναρωτήθηκα για το πόσο εύκολα κρατούμε και γαντζωνόμαστε σε πράγματα «μήπως και τα χρειαστούμε» στο μέλλον ή ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή θα κάνουμε κάτι με αυτά.

Ένιωσα λύπη για πράγματα που είχα αγοράσει ενθουσιωδώς για κάποια καλλιτεχνικά χόμπι, τα οποία τελικά δεν κράτησα για πολύ καιρό. Όμως η πορεία της ζωής έχει διαφορετικές φάσεις. Εκείνο το χόμπι για παράδειγμα, η ζωγραφική, η κεραμική, ήταν για εκείνη την περίοδο. Δεν έχει σημασία αν δεν προχώρησε ή αν δε το συνεχίζω ακόμη. Δεν σημαίνει αποτυχία. Ήταν απλά για εκείνη την περίοδο, κι όπως κάθε εμπειρία, βοηθά το άτομο εκείνη τη στιγμή να αναπτυχθεί, να πλουτίσει εσωτερικά, να μάθει μέσα από την εμπειρία. Τίποτα δεν πάει χαμένο.
Συνηθίζουμε να πιστεύουμε ότι για να αξίζει μια εμπειρία τον κόπο, πρέπει να έχει κάποια παρατηρήσιμα, μετρήσιμα αποτελέσματα, να οδηγήσει κάπου, σε απολαβές, σε επιτεύγματα, χρήματα, καριέρα, γνωριμίες, ή έστω διασκέδαση. Δεν είναι απαραίτητο. Αν μια εμπειρία ζωής -επαγγελματική, ερασιτεχνική, προσωπική- δεν φαίνεται να οδήγησε πουθενά, ακόμη και όταν δεν ήταν ιδιαίτερα ευχάριστη, είχε την αξία της, γιατί μέσα από αυτήν το άτομο έμαθε.

Κατάλαβα πόσο γρήγορα η ζωή (και εμείς) αλλάζουμε. Κατάλαβα ότι δεν πρέπει να μένουμε προσκολλημένοι στα αντικείμενα και τον εκάστοτε συμβολισμό τους, όπως επιθυμίες, όνειρα, δικαιώσεις, παρελθόν και μέλλον. Κάποιοι άνθρωποι έχουν έντονη προσκόλληση με τα διακοσμητικά μπιμπελό, σαν να τους δίνουν μια αίγλη κοινωνικής ευμάρειας. Κάποιες γυναίκες, με τα καλλυντικά, τα αξεσουάρ, τα ρούχα, γιατί συμβολίζουν το να είσαι επ΄ άπειρον αρεστή και ποτέ μόνη. Όπως άλλοι, έτσι κι εγώ είχα ιδιαίτερη προσκόλληση με τα βιβλία μου. Που όμως δεν ταυτίζονται απαραίτητα με τη γνώση. Στην πράξη το βιβλίο μπορεί να μείνει για χρόνια κλειστό ή ακόμη κι αν διαβαστεί, να ξεχαστεί την επόμενη ημέρα.

Η ζωή αλλάζει. Οτιδήποτε υλικό, δεν θα αντέξει τη φθορά του χρόνου και αυτά στα οποία αγκιστρωνόμαστε για να νιώσουμε εξασφάλιση κι ανακούφιση –όπως τη νιώθει ο καθένας- αργά ή γρήγορα φθίνουν και φθείρονται. Εντέλει αυτό που απομένει είναι ο εαυτός μας- ο Θεός κι εμείς. Ίσως αν συγκεντρωθεί κανείς ευθύς εξαρχής να δουλέψει αυτή τη σχέση και να δουλέψει τον εαυτό του, ίσως σώσει πολύ χρόνο και κόπο. Ό,τι κι αν κάνουμε στο αναμεταξύ, η σχέση μας με το Θεό και τον εαυτό μας είναι αυτό που θα καθορίσει εντέλει τη ζωή μας.

Επιστρέφω στη ντουλάπα και τα υπόλοιπα μαθήματά της…
Πολλοί σύγχρονοι πνευματικοί δάσκαλοι συμβουλεύουν ότι αν κάποιο αντικείμενο δεν το έχουμε χρησιμοποιήσει για δύο ή τρία χρόνια, είτε να το δώσουμε, είτε να το πετάξουμε. Είναι μια πολύ σημαντική πρακτική , που συμβολίζει το «άδειασμα» του χώρου μας, ώστε να μπορέσουν να μπουν νέες εμπειρίες στη ζωή μας. Επίσης πολεμά την προσκόλληση, το γράπωμα στα αντικείμενα, από τα οποία ενδόμυχα προσδοκούμε να μας δώσουν νόημα, σημασία, λόγο ύπαρξης, ταυτότητα. Δεν είναι εύκολο να το εφαρμόσει κανείς, ιδιαίτερα στην σημερινή καταναλωτική, ματεριαλιστική κοινωνία μας. Αν όμως το καλοσκεφτούμε, όλοι έχουμε πάρα πολλά αντικείμενα που δε χρησιμοποιούμε ποτέ, αλλά δεν τολμούμε να τα πετάξουμε, γιατί τα «λυπόμαστε».

Όμως όλα στη ζωή, είτε ύλη, είτε ενέργεια, είναι δανεικά. Τα χρησιμοποιούμε με ευγνωμοσύνη για κάποιο διάστημα και σκοπό, να βελτιωθούμε, να μάθουμε, να προχωρήσουμε και μετά τα αφήνουμε να επιστρέψουν, κατά προτίμηση με ανακύκλωση, ή δίνοντας τα σε κάποιον που δεν έχει ή που τα χρειάζεται πραγματικά. Κι ο κύκλος της ζωής συνεχίζεται.

Κάτι που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση κατά τη μετακόμιση ίσως φανεί εντελώς αυτονόητο. Τόσο αυτονόητο που δεν έχουμε σταματήσει να αναλογιστούμε τι σημαίνει. Μπορεί στην ντουλάπα μας να βρούμε αντικείμενα από την παιδική μας ηλικία, ρούχα από την πρώιμη νιότη μας, βιβλία από τη φοιτητική μας ζωή που δεν έχουν ξανα-ανοιχτεί έκτοτε, σημειώσεις, αποκόμματα εφημερίδων από αμνημονεύτων χρόνων, λες κι έχουν βγει από άλλο κόσμο…Ένα πράγμα όμως δεν μπορούμε να αποθηκεύσουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα και να το ξαναχρησιμοποιήσουμε. Αυτό είναι η τροφή.
Στην ντουλάπα μας, δεν έχουμε κρατήσει γάλα από την παιδική μας ηλικία. Δεν έχουμε μπισκότα από την πρώιμη νιότη μας. Δεν έχουμε φρούτα από τη φοιτητική μας ζωή. Ακόμη κι αν κατά λάθος τα είχαμε ξεχάσει, θα μας ήταν τώρα παντελώς άχρηστα. Ταυτόχρονα, παρότι μπορεί να μην ξανα-ανοίξαμε το φοιτητικό βιβλίο ή να μην ξαναφορέσαμε εκείνο το καλοκαιρινό ρούχο, το μόνο σίγουρο είναι όλες τις ημέρες που περάσαμε έκτοτε, αναζητήσαμε και καταναλώσαμε τροφή.

Αυτό το λέω, γιατί είμαστε η πρώτη ίσως γενιά που θεωρεί την τροφή αυτονόητη. Και παλεύει και παιδεύεται με όλα τα υπόλοιπα. Η τροφή είναι κάτι που το παίρνεις από το σούπερ μάρκετ. Έχουμε αναλογιστεί όμως την ολοκληρωτική εξάρτηση που ακόμη έχουμε στη φύση για να μας δώσει τροφή? Δεν έχουμε ούτε την τεχνολογία, ούτε τα αποθέματα να κατασκευάσουμε τροφή σε μαζική κλίμακα, που θα μπορούσε να συντηρηθεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ότι κι να κάνουμε, είμαστε απόλυτα εξαρτημένοι από τη φύση να μας δώσει την καθημερινή μας τροφή ανά πάσα στιγμή. Προς το παρόν πολλοί από εμάς στον ανεπτυγμένο κόσμο δεν έχουμε πρόβλημα και μακάρι να ήταν όλοι πάντα έτσι.

Όμως…
δεν έχουμε φερθεί στη φύση και τόσο καλά...
Η σημερινή επίδραση του ανθρώπου στο περιβάλλον κάθε άλλο παρά αειφορία υπόσχεται. Κι ενώ πασχίζουμε κι ασχολούμαστε με ένα σωρό άλλα, αυτοκίνητα, ρούχα, τεχνολογία, διακοσμητικά κλπ κλπ., μας διαφεύγει να σκεφτούμε κατά πόσον η φύση, που θεωρούμε τόσο αυτονόητη, θα μπορέσει να συνεχίσει να μας δίνει καθημερινά την τροφή που μας είναι απαραίτητη. Και η οποία δεν μπορεί να αποθηκευτεί για χρόνια, όπως τα αυτοκίνητα, ρούχα, τεχνολογία, διακοσμητικά κλπ…Μήπως αυτό το αυτονόητο θα πρέπει να το σκεφτούμε λίγο περισσότερο?
Πρεκατέ Βικτωρία, 25/1/10