Δυσθυμία-η «καθημερινή» κατάθλιψη

Δυσθυμία-η «καθημερινή» κατάθλιψη
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com

Δυσθυμία ονομάζεται η σχετικά ήπια μορφής κατάθλιψη, που τις περισσότερες φορές αναγνωρίζουμε στην καθημερινότητά μας, ως ένα συνδυασμό επίμονης μελαγχολίας, «κακοκεφιάς» και έλλειψης ενδιαφέροντος για τη ζωή. Μπορεί να μην περιλαμβάνει τα πιο ανησυχητικά συμπτώματα της βαριάς κατάθλιψης (όπως π.χ. αυτοκτονικότητα), είναι όμως συχνά μία χρόνια επώδυνη κατάσταση, η οποία χρήζει προσοχής.
Τα συμπτώματά της μοιάζουν με της κατάθλιψης, αλλά είναι λιγότερο έντονα. Περιλαμβάνουν ατονία, «βαριεστημάρα», έλλειψη κινήτρων για δραστηριότητες ή ακόμη και καθημερινές δουλειές, απάθεια, ληθαργικότητα, αργές κινήσεις, συνεχή κόπωση χωρίς οργανικά αίτια, δυσκολίες στον ύπνο (αϋπνία, ή υπερβολική ανάγκη για ύπνο), διαταραχές στην όρεξη για τροφή, επιθυμία να μένει το άτομο συνέχεια στο κρεβάτι, σκέψεις αναξιότητας, απόλυτες σκέψεις απαισιοδοξίας, διαστρέβλωση των πληροφοριών από το περιβάλλον, ώστε το άτομο πάντα να μειώνει τον εαυτό του και να βλέπει μόνο τα αρνητικά, έλλειψη ικανοποίησης από τη ζωή, μοναξιά, έλλειψη χαράς από καθημερινά πράγματα. Μακροπρόθεσμα όμως η δυσθυμία είναι επώδυνη και μπορεί, αν δεν υπάρξει άλλη παρέμβαση, σε κάποιες περιπτώσεις ή μετά από δυσχερή συμβάντα, να επιδεινωθεί σε κατάθλιψη.

Στις περιόδους διακοπών, όπως το καλοκαίρι, πολλοί άνθρωποι, παραδόξως, υποφέρουν από τη δυσθυμία περισσότερο. Υπάρχει έντονη κοινωνική πίεση και προσωπική προσδοκία ότι στις διακοπές θα «έπρεπε» να «περνούν καλά». Στην πραγματικότητα μπορεί να μην συμβαίνει κάτι τέτοιο. Απεναντίας, οι περίοδοι αυτοί συχνά υποχρεώνουν το άτομο να αντιμετωπίσει τον εαυτό του, τις κοντινές του σχέσεις και την ψυχική του κατάσταση. Εκείνο που συχνά δυσκολεύει τα πράγματα, είναι ότι ούτε το άτομο, ούτε το περιβάλλον του αναγνωρίζουν ότι πάσχει από δυσθυμία. Έτσι, το άτομο καταλήγει σε αυτό-κατάκριση, την οποία ενισχύει το περιβάλλον, όταν το κατηγορεί ότι είναι «γκρινιάρης», «μονόχνωτος», ότι «δεν προσπαθεί αρκετά», ότι «κλαίγεται» κλπ. Δεν ισχύουν. Αν το άτομο μπορούσε να περάσει καλά, θα το έκανε.

Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε αν υποφέρετε από δυσθυμία?
- Η διατροφή είναι σημαντική. Χρειάζεται ελάττωση ζάχαρης, αλκοόλ, καφεϊνης, ενώ ταυτόχρονα χρειάζονται περισσότερα φρέσκα φρούτα, λαχανικά, ψάρια, πουλερικά, και γενικά τροφές με πρωτεϊνες. Σημαντική είναι η ρύθμιση ζαχάρου και πίεσης σε σταθερά επίπεδα. Η φαρμακευτική αγωγή, αν κριθεί απαραίτητη, πρέπει να γίνεται πάντα μετά από συμβουλή γιατρού.
-Η αεροβική γυμναστική, όπως τρέξιμο και κολύμβηση, είναι πολύ σημαντική. Αξίζει τον κόπο να δοκιμάσετε άθληση στη φύση, όπως περπάτημα στο βουνό, ή σπορ με άλλους σε παιχνίδι, π.χ. τένις, ποδόσφαιρο. Συχνά θα νιώθετε αδύναμος ή βαριεστημένος να ξεκινήσετε. Από τη στιγμή όμως που κάνετε το ξεκίνημα, έστω και πιέζοντας λίγο τον εαυτό σας στην αρχή, θα δείτε να αλλάζει η διάθεσή σας.
-Αλλαγή νοοτροπίας. Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια και εξάσκηση στη θετική σκέψη. Όταν έρχονται οι αρνητικές σκέψεις, θα πρέπει να τις αφήνετε να περνούν, χωρίς να τις παίρνετε σοβαρά, χωρίς να τις πιστεύετε και χωρίς να νιώθετε ενοχές που τις έχετε. Θα πρέπει να τις αντικαταστήσετε συντομότερα με θετικές σκέψεις. Ειδικά, οποιεσδήποτε σκέψεις αυτομομφής ή αυτό-υποτίμησης, θα πρέπει να τις σταματάτε αμέσως, χωρίς εσωτερικό «διάλογο».
-Δώστε την άδεια στον εαυτό σας να ασχοληθείτε με χόμπι ή δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, χωρίς «αλλά»... Η κατάθλιψη συνήθως βρίσκει δικαιολογίες για να εμποδίσει αυτό που μας κάνει καλό και να σαμποτάρει αυτό που θα μας βοηθούσε περισσότερο.
-Γράψτε ημερολόγιο. Η συνεχής συστηματική γραφή, έστω και μια σελίδα την ημέρα, προσφέρει ανακούφιση από την πίεση των συναισθημάτων. Γράψτε ελεύθερα, ό,τι θέλετε, χωρίς λογοκρισία. Μην ανησυχείτε για τα ορθογραφικά λάθη ή για τη γλώσσα που χρησιμοποιείτε. Δε χρειάζεται να ξαναδιαβάσετε αυτό που γράψατε, αλλά μπορείτε να το κάψετε συμβολικά..
-Στη δυσθυμία, είναι εύκολο να νιώσει κανείς ακινητοποιημένος, σαν η παραμικρή κίνηση, να φαίνεται βουνό. Δημιουργείστε μια λίστα από εποικοδομητικές δραστηριότητες, μικρά πράγματα που θα σας άρεσε να κάνετε. Όταν «κολλήσετε» στην αρνητικότητα και την αυτό-λύπηση, κοιτάξτε τη λίστα σας και σκεφτείτε «τι από όλα αυτά θα μου άρεσε να κάνω τώρα?». Κάντε το, έστω και για πέντε λεπτά. Η λίστα δεν θα έχει το ρόλο της υποχρεωτικής ατζέντας, αλλά ενός «θησαυροφυλακίου» από χρήσιμες ιδέες.
-Εκτιμείστε τον εαυτό σας. Σταματήστε οποιαδήποτε κριτική στον εαυτό και μην τρομάζετε τον εαυτό σας με καταστροφικά σενάρια. Όπως αναφέρει το πρόγραμμα «Attacking Anxiety and Depression», του Midwest Center (με επικεφαλή την Lucinda Bassett), “Είμαστε εντάξει ακόμη κι όταν δε νιώθουμε έτσι”.
-Σταματήστε το αυτό-μαστίγωμα της ενοχής. Σταματήστε τις σκέψεις ότι θα έπρεπε να είμαστε ή να κάνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε ή κάνουμε τώρα. Αποδεχτείτε τον εαυτό σας και το παρόν. Δεν μπορούμε να κρίνουμε τον εαυτό μας, ούτε να τον συγκρίνουμε με άλλους, γιατί ποτέ δεν έχουμε όλα τα δεδομένα. Μπορούμε να εκτιμήσουμε αυτό που είμαστε τώρα και να προσπαθήσουμε για το καλύτερο που μπορούμε να γίνουμε.
Η ζωή είναι μικρή και είναι δώρο. Ας κάνουμε την κάθε ημέρα άξια να ζήσουμε πιο όμορφα, γιατί το αξίζουμε να χαρούμε. Αλλά ακόμη και αν κάποιες μέρες δεν είναι χαρούμενες, δεν σημαίνει αυτό αποτυχία. Αποδεχόμαστε ότι είναι ανθρώπινο και ξαναπροσπαθούμε την επομένη από την αρχή (Δημοσίευση www.healthnews.gr, 24/8/09)