Ψυχολογική αντιμετώπιση της ανεργίας Μέρος 1ο

Η ανεργία, είτε αυτή προέρχεται από απόλυση, είτε από κλείσιμο της προσωπικής μας επιχείρησης ελλείψει πελατείας, μπορεί να έχει, εκτός από τις οικονομικές, και ψυχολογικές συνέπειες. Το άρθρο στοχεύει να δώσει κάποια πρακτικά εργαλεία, κάποια κομβικά σημεία-σκέψεις, που μπορεί να βοηθήσουν να δοθεί μια πιο θετική οπτική και κατεύθυνση.

1)Μία από τις πρώτες και φυσιολογικές αντιδράσεις στη νέα πραγματικότητα της ανεργίας, μετά από μια ξαφνική απόλυση για παράδειγμα, μπορεί να είναι το σοκ. Ακόμη και αν οι πρώτες ημέρες φαίνονται ανυπέρβλητες και νιώθουμε εντελώς «έξω από τα νερά μας», είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το σοκ δε θα κρατήσει για πολύ, δε χρειάζεται να πάρουμε όλες τις αποφάσεις για την υπόλοιπη ζωή μας τώρα. Δε χρειάζεται να κάνουμε προβολές για καταστροφικά σενάρια στο μέλλον, τι θα γίνει μετά από 1,2 5, 10 χρόνια. Μετά από λίγο καιρό, πιθανότατα θα νιώθουμε πιο νηφάλιοι και θα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε πρακτικά αλλά και ψυχολογικά ζητήματα καλύτερα, όσο και αν τώρα νιώθουμε σαν να έχουμε παραλύσει.

2)Είναι μια περίοδος οικονομικών, εργασιακών και κοινωνικών αλλαγών για όλο τον κόσμο. Σε ψυχολογικό επίπεδο, ας προσπαθήσουμε να δούμε την αλλαγή, όχι σαν κάτι που τρομάζει, αλλά σαν μια νέα αρχή, σαν ευκαιρία, είτε για να έρθουν νέα πράγματα (και γιατί όχι, καλύτερα), είτε για να αναπτύξουμε εμείς νέες ιδιότητες και να ανακαλύψουμε νέες πλευρές του εαυτού μας. Δεν είναι λίγα τα περιστατικά, όπου απολυμένοι βρήκαν ή δημιούργησαν, μετά από κάποιο διάστημα, μια δουλειά που τους ταίριαζε πολύ περισσότερο από την αρχική. Κάποιοι παραδέχονται ότι αν δεν είχαν απολυθεί, δεν θα την ανακάλυπταν ποτέ, γιατί δεν θα άφηναν ποτέ την «ασφάλεια» της αρχικής εργασίας, για να ανακαλύψουν κάτι νέο. Στην αντίρρηση ότι σήμερα είναι πολύ πιο δύσκολο να ανοίξουν νέες πόρτες, θεωρώ ότι θα ήταν πιο ακριβές να πούμε ότι ίσως πάρει παραπάνω χρόνο ή ότι οι αλλαγές που θα χρειαστεί να κάνουμε να είναι μεγαλύτερες από όσες νιώθαμε αρχικά άνετα να κάνουμε. Αυτό δε σημαίνει ότι δε μπορούν να γίνουν ή ότι δεν θα είναι ακόμη καλύτερες.

3)Κι εδώ έρχεται ακριβώς η ιδιότητα της υπομονής. Είμαστε ίσως η πρώτη γενιά, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, που είχε μάθει να έχει ό,τι θέλει, όποτε το θέλει και η υπομονή δεν είναι κάτι που αναπτύξαμε, αλλά είναι πολύ σημαντικό να το μάθουμε. Μία φίλη είχε στείλει 75 βιογραφικά σε εταιρίες, χωρίς καμιά ανταπόκριση. Δεν έχασε ούτε την υπομονή, ούτε την πίστη της. Στο 76ο βιογραφικό την καλέσανε, την προσέλαβαν και μάλιστα το συγκεκριμένο πόστο της ήταν πολύ πιο κατάλληλο από όλα τα προηγούμενα. Η δουλειά, αν πραγματικά τη θέλουμε και την επιδιώξουμε, δεν μπορεί παρά, αργά ή γρήγορα, να έρθει. Το αν θα υποφέρουμε στο αναμεταξύ, ταλανιζόμενοι ανάμεσα στην οργή και την κατάθλιψη, αυτό είναι δική μας επιλογή.

4)Πολύ σημαντικό είναι να μην πέσουμε στην παγίδα της αυτό-κατηγορίας. Ακόμη κι αν κατανοούμε την γενικότερη έκταση του προβλήματος των απολύσεων είναι εύκολο να υποσκάπτει ενδόμυχα η αυτό-αμφιβολία «γιατί εμένα;». Ας το δούμε ότι εμείς ήμασταν έτοιμοι για την αλλαγή. Δεν πρέπει να κατηγορούμε τον εαυτό μας, ιδιαίτερα στην ευαίσθητη περίοδο της ανεργίας, όπου είναι εύκολο η αυτό-κατηγορία να εξελιχθεί σε κατάθλιψη.

5)Ένα άλλο πρόβλημα που συχνά προκύπτει με την απώλεια της εργασίας είναι η απώλεια ταυτότητας. «Ήμουν υπεύθυνος μάρκετινγκ, 10 ώρες την ημέρα , επί 17 χρόνια. Όταν πια δεν είμαι αυτό, ποιος είμαι; τι ρόλο παίζω εδώ; τι κάνω με όλον αυτό τον κενό χρόνο;». Εδώ είναι το πρότυπο της δυτικής ανταγωνιστικής ατομικιστικής κοινωνίας, όπου είσαι αυτό που καταφέρνεις επαγγελματικά και οικονομικά, Ακριβώς εδώ όμως βρίσκεται και η ευκαιρία να ανακαλύψουμε ποιοι πραγματικά είμαστε, γιατί έχει δημιουργηθεί το χρονικό και ψυχικό κενό που θα αφήσει το χώρο. Αντί να αναλωθούμε σε αυτολύπηση, ας ξεκινήσουμε να κάνουμε χόμπι, ασχολίες, εθελοντισμό, διάβασμα, πράγματα, που πάντα θέλαμε να κάνουμε, που πάντα μας ενδιέφεραν, αλλά ποτέ δεν είχαμε το χρόνο. Πολλά από αυτά χρειάζονται ελάχιστα χρήματα. Ίσως δούμε ότι τα οφέλη της αυτό-ανακάλυψης από την κρίση αυτή είναι πολύ μεγαλύτερα μακροπρόθεσμα. Αν έχουμε τη δυνατότητα, ας ξεκινήσουμε ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που θα μας δώσει νέες δεξιότητες σε κάτι που μας ενδιαφέρει. Υπάρχουν τρόποι αξιοποίησης του χρόνου μας και αξίζει τον κόπο να πάρουμε το ρίσκο να δοκιμάσουμε κάτι εντελώς νέο. Μπορούμε να διαβάσουμε βιβλία αυτοβοήθειας, που μας βοηθήσουν να χτίσουμε την αυτοπεποίθησή μας.

6)Δε παρασυρόμαστε από το φόβο και την αρνητικότητα των άλλων. Κλείνουμε την τηλεόραση όταν αυτή μας αγχώνει. Το ότι υπάρχει κρίση το γνωρίζουμε, δε χρειαζόμαστε παραπάνω αριθμούς (ποσοστά ύφεσης, ποσοστά ανέργων κλπ) και σίγουρα δε χρειαζόμαστε να προσπαθούμε να μεταφράζουμε τι μπορεί να σημαίνουν αυτά τα ποσοστά στη δική μας ζωή. Δε συζητούμε για την κατάστασή μας με ανθρώπους που μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα, που είναι κυνικοί κι απαισιόδοξοι. Δεν αφήνουμε τους φόβους των άλλων για την αλλαγή, να μας αναχαιτίσουν από το νέο δρόμο που επιθυμούμε να δημιουργήσουμε. Είμαστε ανοιχτοί να ρωτήσουμε γνωστούς μας, αν ξέρουν κάτι για δουλειά, να τους πούμε τι μπορούμε εμείς να προσφέρουμε, όμως πάντα από μια στάση αυτοπεποίθησης κι αξιοπρέπειας, όχι φόβου ή κακομοιριάς.

7)Δεν ταμπουρωνόμαστε σε σκέψεις έλλειψης κι ανταγωνισμού τύπου «ο θάνατός σου, η ζωή μου». Αν μας καλούν για συνέντευξη και είναι κι άλλοι που περιμένουν στην αίθουσα αναμονής, ας είμαστε εμείς που, με τη θετική μας σκέψη, θα διαχέουμε το κλίμα του φόβου. Ας ευχηθούμε το καλύτερο για όλους, γνωρίζοντας ότι το καλύτερο θα έρθει και για εμάς. Ας προσπαθήσουμε σε αυτό το διάστημα να είμαστε δοτικοί γενικότερα, δε μιλώ οικονομικά, αλλά στο χρόνο μας, στην καλή μας διάθεση, στον ενδιαφέρον μας για τον άλλο. Μου κάνει εντύπωση πόσοι άνθρωποι σήμερα στη χώρα μας έχουν συρρικνωθεί στη μη-δοτικότητα, διαρκώς φοβισμένοι και κατατρεγμένοι από τις δικές τους «ανάγκες». Ας ενδιαφερθούμε να ρωτήσουμε τι κάνει ο άλλος, ας δώσουμε το παράδειγμα του θάρρους και της γενναιοδωρίας κι ίσως ανακαλύψουμε ότι έτσι εκείνες οι περίπλοκες, πάντα ανεκπλήρωτες, καταδυναστευτικές ψυχολογικές μας ανάγκες εξαφανίζονται.

8)Δοκιμάζουμε όλα τα μέσα που υπάρχουν για εύρεση εργασίας, εφημερίδες, αφήνοντας βιογραφικά (πριν ακόμη ζητήσουν προσωπικό), διαδίκτυο, γνωστούς. Πιστεύω θα πρέπει να είμαστε ανοικτοί με τις αλλαγές κι όχι προκατειλημμένοι. Ίσως η αλλαγή να σημαίνει νέα πόλη. Ή τελείως άλλο αντικείμενο. Κάποιοι άνθρωποι μένουν μακροχρόνια άνεργοι γιατί αρνούνται να κάνουν άλλη δουλειά από αυτή που σπούδασαν. Κι όμως, η νέα απασχόληση μπορεί να μας αρέσει περισσότερο από την αρχική-ας έχουμε δημιουργικότητα, ας αναγνωρίζουμε τις ευκαιρίες και ας μην περιοριζόμαστε σε στεγανά. Ξαναβλέπουμε όλες τις πιθανές πηγές εισοδήματος. Υπάρχει κάποια ιδιοκτησία που θα μπορούσα να πουλήσω ή να ενοικιάσω για να διευκολύνω τη μετάβαση; Υπάρχει η περίπτωση αλλαγής κατοικίας σε κάτι οικονομικότερο; Προσοχή, δε συστήνω να συγκατοικούμε με κακοποιητικά άτομα τα οποία μας μειώνουν, επειδή φοβόμαστε ότι δεν θα τα βγάλουμε πέρα. Η καταρράκωση της αυτοεκτίμησής μας, που έρχεται ως συνέπεια της έκθεσής μας σε αυτούς, ειδικά στην ευαίσθητη φάση της ανεργίας, μπορεί να πολύ δαπανηρότερη μακροπρόθεσμα από το να μείνουμε μόνοι. Ταυτόχρονα, αυτή η περίοδος ίσως θέσει σε δοκιμασία κάποιες σχέσεις και φιλίες. Κάποιες μπορεί να γίνουν πιο δυνατές, άλλες μπορεί να αποδειχθούν ψεύτικες και να φύγουν από τη ζωή μας.

9)Μαθαίνουμε να αντέχουμε την απόρριψη. Δεν πτοούμαστε αν δεν προχωρήσει κάποια συνέντευξή μας, δεν εγκαταλείπουμε την προσπάθεια, δεν κατηγορούμε τον εαυτό μας, δεν το παίρνουμε προσωπικά, δεν καταφεύγουμε στον κυνισμό του τύπου «χαιρετίσματα, δε γίνεται ποτέ τίποτα». Σκεφτόμαστε ότι το συγκεκριμένο δεν ήταν για να γίνει και θα προκύψει κάτι άλλο καλύτερο σύντομα. Όσες φορές κι αν χρειαστεί, όσο δύσκολο κι αν είναι. Παρατηρούμε συμπτώσεις, κάτι που μπορεί να ακούσουμε τυχαία από κάποιον περαστικό ή το ράδιο στο ταξί και να μας δώσει πληροφορίες που ψάχναμε. Τέτοιες συμπτώσεις συχνά δεν είναι τυχαίες και μπορεί να έχουν χρήσιμα μηνύματα για εμάς σχετικά με πιθανή εργασία.

10)Προσπαθούμε να κρατήσουμε ημερολόγιο κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου. Ίσως μας βοηθήσει να ξεκαθαρίσουμε τις σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας, να αποφορτιστούμε και να δώσουμε μια άλλη οπτική. Σε κάθε περίπτωση ας θυμόμαστε ότι κάποια στιγμή που θα έχει τελειώσει αυτή η περίοδος δοκιμασίας, θα κοιτούμε πίσω σε αυτήν με συμπόνια και αναγνώριση ενός χρόνου που μάθαμε πολλά, ανακαλύψαμε τον εαυτό μας και γίναμε πιο δυνατοί.

Η Πρεκατέ Βικτωρία προσφέρει μέσω της καμπάνιας "ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ" του ΣΚΑΙ (oloimazi.skai.gr) , δωρεάν τηλεφωνική συμβουλευτική.Η προσφορά απευθύνεται σε άτομα που δεν έχουν πόρους για συμβουλευτική επί πληρωμή, που βιώνουν ενδεχομένως προσωπικές ή/και οικογενειακές δυσκολίες λόγω οικονομικών καταστάσεων ή ανεργίας, και έχουν ανάγκη να μιλήσουν και επιθυμούν να υποστηριχθούν συμβουλευτικά. Η προσφορά δεν στοχεύει στην αντιμετώπιση ειδικών προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως π.χ. εξαρτησιογόνες ουσίες, για τα οποία υπάρχουν εξειδικευμένοι φορείς και τηλεφωνκές γραμμές στήριξης για να αποταθεί κάποιος ενδιαφερόμενος. Αν ενδιαφέρεστε, στείλτε email vprek2000@yahoo.gr για να κανονιστεί τηλεφωνικό ραντεβού συνεδρίας.

Δημοσιεύτηκε στο drasi.skai.gr, 2-6-2010
και στο http://toblogsas.skai.gr/post/12280352236 στις 3/11/11

Πρεκατέ Βικτωρία
Ιούνιος 2010