Ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου...

Τις προάλλες ήμουν σε οικογενειακό σπίτι στην εξοχή. Ο γείτονας, πολύ ηλικιωμένος και πολύ φιλόζωος, έχει υπό την προστασία του ένα αδέσποτο, του έχει φτιάξει σπιτάκι έξω από την αυλή του, του δίνει καθημερινά φαγητό, του κάνει παρέα και ο δήμος το εμβολίασε, το στείρωσε και το επέστρεψε στον φυσικό του χώρο. Δεν κινδυνεύει από όχημα γιατί είναι χωματόδρομοι με ελάχιστη κίνηση, εν ολίγοις είναι από τις πιο επιτυχημένες περιπτώσεις φροντίδας αδέσποτων που έχω δει.

Τις προάλλες λοιπόν, το σκυλάκι είχε έρθει έξω από την πόρτα μας και γάβιγιζε δυνατά, γαβ, γαβ, ασταμάτητα. Βρε τι έπαθε, μάλλον θα είδε καμιά γάτα. Γαβ, γαβ, γαβ, δεν σταμάταγε, πάω στην πόρτα και το βλέπω, αλλά δεν κοιτούσε εμένα, κοιτούσε πλαγίως αριστερά και χοροπηδούσε από το γάβγισμα. Κοιτάω αριστερά, αλλά δεν φαινόταν τίποτα. Βγαίνω έξω, κοιτάω πιο πέρα, εκεί που κοιτούσε ο σκύλος και βλέπω από μακριά τον ηλικιωμένο γείτονα να έχει πέσει κάτω στον δρόμο, μέσα στα αίματα. Τρέχω, τον σηκώνω, φωνάζω βοήθεια, δεν μπορούσε να σηκωθεί, κι είχε σκίσει τα χείλια του και τα χέρια του. Τέλος πάντων, καλέσαμε βοήθεια, ήρθαν οι δικοί του, πρώτες βοήθειες, συνήλθε ο άνθρωπος. Μάλλον είχε ζαλιστεί από τον ήλιο, παραπάτησε στον δρόμο, χτύπησε και δεν μπορούσε να σηκωθεί. Αν όμως δεν ήταν ο σκύλος να με ειδοποιήσει να βγω έξω, ο κύριος μπορεί να ήταν για πολλή ώρα πεσμένος κάτω στον ήλιο, αιμορραγώντας...Αυτά λοιπόν με το σκυλάκι. Το αδέσποτο. 

Η αυτο-οριοθέτηση στο τι παίρνουμε....

Το διαδίκτυο βρίθει από άρθρα και βιντεάκια τύπου 'πώς να λες όχι στους άλλους', λίγα όμως λέγονται για την σημασία της αυτο-οριοθέτησης, σχετικά δηλαδή με το τι ζητάμε εμείς από τους άλλους. Στην εποχή της δικαιωματικότητας, όπου οι περισσότερες οικογένειες μεγαλώνουν εν δυνάμει νάρκισσους, όπου πολλά παιδιά δεν έχουν ακούσει ποτέ ένα 'όχι' από τους γονείς τους, είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε ΠΡΙΝ ζητήσουμε κάτι από τον άλλον: 'Είναι λογικό να το ζητήσω; Έχω δικαίωμα να το ζητήσω; Χρειάζομαι πραγματικά να το ζητήσω;'

Πριν χρόνια, η επίμονη μονόδρομη δικαιωματικότητα φίλης, που συστηματικά ήθελε μόνο να παίρνει κι όχι να δίνει, οδήγησε, σε συνδυασμό με κάποια άλλα συμβάντα, στην αποδυνάμωση της όποιας φιλίας μας. Ίσως δεν υπήρχε εξ αρχής φιλία στον βαθμό που φανταζόμουν, υπήρχε όμως κάποια επικοινωνία, κάποιο μοίρασμα. Καλοπροαίρετος άνθρωπος  όμως δεν έχει μάθει να αυτο-οριοθετείται σε αυτά που ζητούσε κι αυτό πιστεύω είναι χαρακτηριστικό στην νεοελληνική κουλτούρα. Δεν θα πω μεγαλοστομίες τύπου 'βγάλε τους τοξικούς από την ζωή σου", δεν πιστεύω καθόλου ότι η συγκεκριμένη γυναίκα ήταν τοξική. 'Ομως, όπως πολλοί στην χώρα μας, είχε έλλειμμα παιδείας σχετικά με το "δίνω-παίρνω" και έλλειμμα καλών τρόπων συμπεριφοράς. Είναι λάθος η προσέγγιση "εγώ θα ζητήσω κι ό,τι καταφέρω, ας μου πει ο άλλος όχι". Οι πολλές απαιτήσεις δημιουργούν αντίσταση, καχυποψία, έλλειψη εμπιστοσύνης. Πολλές φορές οι άλλοι δυσκολεύονται να πουν όχι ή τους είναι πολύ κουραστικό να πρέπει να βάζουν συνέχεια όρια στον άλλον. Αν δουν ότι με μια-δυο νύξεις, ο άλλος δεν καταλαβαίνει, δεν θα κάτσουν να τον εκπαιδεύσουν κιόλας! Θα φύγουν.. Για να νιώσουμε ασφάλεια με τους άλλους, πρέπει να ξέρουμε ότι δεν θα χρειαστεί να είμαστε συνεχώς με μια ασπίδα στις απαιτήσεις τους. Ότι θα μπορούν να ακούσουν την δυσφορία μας και να αυτο-περιοριστούν από μόνοι τους. Επίσης, όλοι μας ενίοτε έχουμε λίγο εκμεταλλευτεί την καλοσύνη κάποιων κοντινών μας ατόμων, που μας έχουν αδυναμία, ζητώντας τους πράγματα που ξέρουμε μέσα μας ότι μπορούμε να κάνουμε και μόνοι μας. Έτσι όμως, σιγά σιγά εξαντλούμε το θετικό κεφάλαιο των σχέσεων. Η αρπακτικότητα εξαντλεί τις σχέσεις. Η αυτο-οριοθέτηση είναι πολύ σημαντική και δυστυχώς ελάχιστα παιδιά την διδάσκονται σήμερα. Για αυτό πιστεύω ότι η επιδημία μοναξιάς που μαστίζει την χώρα μας, δεν είναι τυχαία...

 Ένα από τα πιο χρήσιμα πράγματα που άκουσα τελευταία ήταν από Αμερικανίδα ψυχοθεραπεύτρια. Λέει ότι: ο σκοπός της ζωής είναι πώς θα μετακινηθούμε από το νηπιακό και ενστικτώδες "παίρνω, παίρνω, παίρνω, αρπάζω, αρπάζω, αρπάζω" στο "δίνω κάτι πίσω στην ζωή, ό,τι μπορώ να δώσω αυτήν την στιγμή". Το 'παίρνω' και 'δίνω' δεν αναφέρονται μόνο σε υλικά αγαθά, αλλά και σε χρόνο, ενέργεια, προσοχή, ακρόαση, ενδιαφέρον, ενθάρρυνση, έπαινο, υποστήριξη, βοήθεια, όλα τέλος πάντων που κάνουν τις ανθρώπινες σχέσεις και ανθρώπινες φιλίες να λειτουργούν. Μου άρεσε πολύ αυτή η οπτική, γιατί, ειδικά στην χώρα μας, θα έλεγε κανείς ότι βρισκόμαστε, όχι σε νηπιακό, αλλά σε βρεφικό στάδιο σχετικά με την αρπακτικότητα. Πολλοί τρέχουν αγχωμένοι για το τι θα αρπάξουν από την ζωή. Οποιαδήποτε ανθρώπινη επικοινωνία από εκείνους δεν γίνεται αυθόρμητα, αλλά με υπολογιστικό τρόπο τι θα πάρουν στο μέλλον από το άλλο άτομο. 'Φίλοι' που έχεις αφιερώσει άπειρες ώρες να ακούς τα προβλήματα τους, αλλά όταν σου τύχει μια απλή αρρώστια, δεν θέλουν καν να ξέρουν. 'Φίλες' που σε θυμούνται όταν χωρίζουν, σε ξεχνάνε όταν τα ξαναβρίσκουν (και σε ξαναθυμούνται όταν ξαναχωρίσουν). 'Σχέσεις' που σε χρησιμοποιούν συνειδητά ως 'καβάτζα', ενώ ξέρουν ότι εσύ ελπίζεις για κάτι περισσότερο και συνειδητά αποφεύγουν κάθε συζήτηση που θα σταματούσε την ελπίδα σου, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να σε έχουν για όσο εκείνοι χρειαστούν. 'Συνάδελφοι' που σε ρωτούν πράγματα για την δουλειά, ακόμη κι όταν είσαι με 40 πυρετό, και πιέζουν ξανά και ξανά μέχρι να πάρουν την πληροφορία που θέλουν. Κι όλοι εκείνοι που πολύ απλά κόβουν την συζήτηση όταν πεις και το παραμικρό για τον εαυτό σου. Κι ας τους άκουγες για μία ώρα πριν Γιατί είναι πολύ απλό. Ξέρουν πώς να δώσουν, δεν είναι ότι δεν ξέρουν. Αλλά ΔΕΝ ΘΈΛΟΥΝ. Θέλουν μόνο να παίρνουν. Είναι συνειδητή επιλογή. Η ισορροπία του δίνω - παίρνω δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι είναι στην φύση του ανθρώπου να παίρνει αλλά και να δίνει. Είναι στην φύση του ανθρώπου όταν ακούσει ότι ο άλλος π.χ. είναι άρρωστος να πει αυθόρμητα: ' Ωχ, ρε συ τι έπαθες; Είσαι καλά; Χρειάζεσαι κάτι;". Όταν δεν συμβαίνει, κάτι έχει πάει στραβά. Κι αυτό το 'στραβό' προέρχεται από τα μηνύματα του σύγχρονου πολιτισμού που σε θέλει να βλέπεις τα πάντα (ανθρώπους, ζώα, περιβάλλον), τα πάντα, ως αντικείμενα για κατανάλωση. Κατανάλωση του περιβάλλοντος, την ξέρουμε εδώ και αιώνες. Κατανάλωση των ζώων, το θεωρούμε δικαίωμα μας! Κατανάλωση ανθρώπων όμως, αυτό είναι το νέο τραγικό επίτευγμα του σύγχρονου ατομικισμού πολιτισμού και, για μένα, σκοπός της ζωής μας είναι να το υπερβούμε και να ξαναμάθουμε να δίνουμε....

Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 25/5/23

Οι τραγικές φιγούρες των δύο γονέων που έχασαν τα παιδιά τους από δικό τους λάθος...

Τα τραγικά περιστατικά στην Άρτα, όπου ο πατέρας ξέχασε το βρέφος στο αυτοκίνητο και στην Κρήτη, όπου κατά λάθος ο πατέρας με όπισθεν πάτησε το παιδί του,  φεύγουν σιγά σιγά από τα φώτα της δημοσιότητας. Αρχίζει όμως  ο Γολγοθάς των γονιών. Σκεφτόμουν ότι για να παλέψει κάποιος κάτι τόσο βαρύ, θέλει πνευματική πάλη. Βέβαια η πνευματική προσέγγιση δεν γίνεται από την μια στιγμή στην άλλη. Είναι πίστη, κοσμοθεωρία, τρόπος ζωής, που δίνει ένα άλλο νόημα στα πράγματα. Ένα νόημα που ίσως ακόμη και κάτι τόσο τραγικό μπορεί να το χωρέσει. Δεν είμαι θεολόγος και ίσως πω τα πράγματα λίγο απλοϊκά. Όμως μπορώ να καταλάβω ότι η Ορθόδοξη πίστη, σύμφωνα με την οποία υπάρχει μετά θάνατον ζωή, μια ζωή στην οποία το βρέφος συνεχίζει να ζει αγγελικά, μπορεί να βοηθήσει τους χαροκαμμένους γονείς. Μπορώ να καταλάβω την Ορθόδοξη θεώρηση ότι ο Θεός δεν θέλει τον θάνατο, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις τον επιτρέπει, για κάποιο λόγο που εμείς δεν γνωρίζουμε. Ότι η ψυχή, που κινείται στο βεληνεκές της αιωνιότητας, μπορεί να εργαστεί πνευματικά κι ότι όλο αυτό μπορεί κάπως, με κάποιο τρόπο, να βγάζει νόημα -αν και καταλαβαίνω ότι κάποιος που το πρωτοακούει, μπορεί να εξοργιστεί ή να προσβληθεί. Μπορώ να καταλάβω ότι ένας από τους λόγους, σύμφωνα με την Ορθόδοξη πίστη, που ο Θεός επιτρέπει να πράξει κάποιος ένα τόσο τραγικό λάθος, είναι για να ταπεινωθούμε. Να ταπεινωθεί πρώτα από όλα εκείνος που το έκανε, αλλά κι όλοι εμείς οι υπόλοιποι, που το βλέπουμε και βάζουμε με απόλυτη βεβαιότητα το χέρι μας στην φωτιά ότι 'εγώ ποτέ δεν θα έκανα κάτι τέτοιο, εγώ δεν είμαι σαν κι αυτόν'. Η ταπείνωση είναι πολύ μεγάλη αξία στην Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη και ενώ στην αρχή είχα επαναστατήσει με την ιδέα, όσο περνάνε τα χρόνια καταλαβαίνω την σημασία της. Είναι μια αξία διαμετρικά αντίθετη με όσα προωθεί η ποπ ψυχολογία της σύγχρονης ατομικιστικής και ανταγωνιστικής εποχής μας. Είναι μια αξία που σου θυμίζει διαρκώς τους περιορισμούς της ανθρώπινης φύσης. Δεν σε κάνει ανασφαλή, αλλά συνεχώς σου υπενθυμίζει να μην καβαλάς το καλάμι. Και είναι στην φύση όλων μας να θέλουμε (συνεχώς και με το παραμικρό) να καβαλάμε το καλάμι...Και η Ορθόδοξη πίστη δεν αφήνει χώρο στην αυτοκτονία. Είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα για να το ανοίξουμε, όταν όμως έμαθα τον λόγο, το θεώρησα πολύ ενδιαφέρον. Θεωρεί ότι η αυτοκτονία σε κάποιες περιπτώσεις έχει έπαρση... Θέλει μεγάλη ταπείνωση να δεχτείς τα χαστούκια της ζωής και τα γιγάντια λάθη που μπορεί να έχεις κάνει και να ξεκινήσεις ξανά να προσπαθείς να προσφέρεις στην κάθε μέρα που σου δόθηκε ως δώρο, ό,τι καλύτερο μπορείς. Μέρα με την μέρα. Αυτή η ταπεινωμένη επιμονή έχει πολύ μεγάλη πνευματική αξία. Δεν κρίνουμε αυτούς που δεν μπορούν να το κάνουν. Αυτό που λέει είναι 'τουλάχιστον προσπάθησε '. Μια μέρα παραπάνω. Ακόμη και μία μέρα να παλέψεις να είσαι ζωντανός, έχει αξία. Αλλά να μην τα λέω εγώ καλύτερα. Υπάρχουν πατέρες πνευματικοί που μπορούν πραγματικά να δώσουν ανακούφιση σοφίας μέσα σε τόσο πόνο. Είναι λίγοι, δεν θα τους βρεις εύκολα, δεν θα τους δεις στα σόσιαλ, δεν θα ακούσεις για αυτούς στα κανάλια. Αλλά υπάρχουν. Κάποιοι από αυτούς έχουν χάσει οι ίδιοι παιδιά. Σαφώς για κάποιους άλλους, όλα αυτά είναι παραμύθια. Ζαχαρωτές ιστοριούλες που λέμε στον εαυτό μας, γιατί δεν αντέχουμε την πραγματικότητα. Όμως θα ήταν αδύνατον να είχαν ανακουφίσει τόσα εκατομμύρια ανθρώπων για τόσους αιώνες, αν δεν είχαν μέσα τους αλήθεια... Κι ενώ πάση περιπτώσει, αν έχουν να προτείνουν κάτι καλύτερο για να μην αυτοκτονήσει ένας πατέρας που μόλις σκότωσε το παιδί του κατά λάθος, ας το κάνουν...

Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 25/5/23

Αυτοκτονικότητα και έφηβοι μαθητές

 Η αυτοκτονία της 14χρονης μαθήτριας προχθές σε ιδιωτικό σχολείο στο Χαλάνδρι (alfavita, 12/5/23), υπενθυμίζει (δυστυχώς ξανά) ότι τα λεγόμενα 'ψυχολογικά προβλήματα ' δεν αποτελούν απλώς κάποια συναισθηματική δυσκολία, αλλά ενδεχομένως κίνδυνο για την ίδια την ζωή. Δυστυχώς ακόμη υφίσταται ο φόβος του στιγματισμού, 'να μην πάω το παιδί στον ψυχολόγο/ψυχίατρο' για να μην χαρακτηριστεί 'τρελό'. Η ψυχιατρική αγωγή όμως δεν σημαίνει ότι το παιδί είναι 'τρελό'. Μπορεί να σώσει την ζωή του παιδιού, αν καταφέρει να μετριάσει την τάση να κάνει κακό στον εαυτό του. Αν σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή για κάποιο διάστημα, και πάλι, δεν σημαίνει ότι το παιδί είναι 'τρελό'. Επίσης, δεν θα πρέπει ο φόβος στιγματισμού να αποτρέψει τους γονείς παιδιού με ψυχικές διαταραχές να το εγγράψουν σε ειδικό σχολείο, αν αυτό κρίνουν οι αρμόδιοι επαγγελματίες. Τα ειδικά σχολεία, βάσει του ΦΕΚ λειτουργίας τους, είναι τα πλέον αρμόδια για παιδιά με ψυχικές διαταραχές. Παρά τις δυσκολίες και τις ελλείψεις τους, διαθέτουν τρία σημαντικά πλεονεκτήματα:

α) κατάλληλη κτιριακή υποδομή για την πρόληψη αυτοκτονίας ή αυτοτραυματισμού (π χ. δεν υπάρχουν εκτεθειμένα ανοίγματα, παράθυρα, μπαλκόνια σκάλες από τα οποία μπορεί το παιδί να πηδήξει, 

β) έχουν επί συνεχή βάση κατάλληλο κι έμπειρο προσωπικό που μπορεί να διαχειριστεί κατ' ιδίαν ένα παιδί σε κρίση (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς)

γ) έχουν σχολικό νοσηλευτή ο οποίος μπορεί σε συνεργασία με τους γονείς, να βοηθήσει στην τακτική φαρμακοδοσία του παιδιού, αλλά και σε ενδεχόμενο τραυματισμό. Δεν είναι στίγμα το ειδικό σχολείο και δεν χρειάζεται να πηγαίνει εκεί το παιδί για πάντα. Η άρνηση όμως εκ μέρους των γονέων να παρακολουθήσει ειδικό σχολείο, όταν οι αρμόδιες επιτροπές κρίνουν ότι υπάρχει ανάγκη ή, ακόμη χειρότερα, η παντελής έλλειψη διερεύνησης, αποτελούν σοβαρή μορφή ιατρικής και εκπαιδευτικής παραμέλησης του παιδιού. Και κάποιες φορές τα αποτελέσματα μπορεί να είναι τραγικά.

Μετά από λίγες μέρες από το προηγούμενο περιστατικό, είδαμε δεύτερη βίαιη αυτοκτονία μαθήτριας και σκεφτόμουν ξανά την επίμονη επιφυλακτικότητα της κουλτούρας μας απέναντι στις επιστήμες της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής για την οποία μίλησα στην προηγούμενη ανάρτηση μου. Δεν θα αναφερθώ στις συγκεκριμένες αυτόχειρες (που δεν γνωρίζω) και δεν σχετίζονται πάντα οι τάσεις αυτοκτονίας με ψυχιατρική νόσο. Στο μεσοδιάστημα όμως, έπεσε στα χέρια μου ένα δοκίμιο 'αντιψυχιατρικής', που αμφισβητούσε ολόκληρη την ψυχιατρική επιστήμη και την χρήση ψυχοφαρμάκων και με έκανε να αναρωτηθώ αν αυτή η 'σχολή' ενισχύει την ήδη παγιωμένη νοοτροπία αποσιώπησης και κουκουλώματος της ψυχικής νόσου, με ολέθρια αποτελέσματα. Είναι μια αντιδραστική στάση που βασίζεται στην μαγική σκέψη ότι με κάποιο τρόπο η ψυχική νόσος θα φύγει από μόνη της. Γνωρίζουμε ότι η ψυχιατρική παρέμβαση μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές, στο ευρύ κοινό όμως, έχει δυστυχώς δαιμονοποηθεί μέσω ταινιών τύπου 'Η φωλιά του Κούκου ', που όμως δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Όποιες κι αν είναι οι ελλείψεις των ψυχιατρικών νοσοκομείων σήμερα, το προσωπικό είναι πολύ υψηλά καταρτισμένο, συχνά με την διπλή ιδιότητα του ψυχιάτρου και ψυχοθεραπευτή, ενώ η ίδια η ψυχιατρική επιστήμη έχει προχωρήσει πάρα πολύ στην αντιμετώπιση των διαταραχών. Στο εξωτερικό, σε περιπτώσεις έντονης αυτοκτονικότητας, επιλέγεται συχνά η λύση της νοσηλείας μέχρι να ξεπεραστεί η κρίσιμη περίοδος, μετά την οποία το άτομο σκέπτεται τελείως διαφορετικά. Στην χώρα μας υπάρχει ο φόβος ότι αν κάποιος νοσηλευτεί, στιγματίζεται. Στην πραγματικότητα όμως, όταν ένας ψυχικά ασθενής παραμένει στο κοινωνικό του περιβάλλον χωρίς αγωγή, στιγματίζεται πολύ χειρότερα από την ίδια την συμπεριφορά του. Υπάρχει επίσης η αμφισβήτηση ότι η ψυχιατρική νοσηλεία σε κάποιες περιπτώσεις παραβιάζει την ελεύθερη βούληση του ατόμου. Αναρωτιέμαι όμως ποια ελεύθερη βούληση μπορεί να έχει ένας ασθενής που ακούει φωνές τύπου 'πέσε!' κι αντί για το χάος του 3ου ορόφου, βλέπει μια ωραία θάλασσα. Ο ρόλος της ψυχιατρικής παρέμβασης είναι ακριβώς να μειώσει τα τρομακτικά εσωτερικά ερεθίσματα που αλλοιώνουν την πραγματικότητα, ώστε να είναι το άτομο ελεύθερο να σκεφτεί. Φυσικά και δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση, όμως για κάποιον ασθενή με οργανικό υπόβαθρο, μια θεραπευτική συμμαχία με κάποιον καλό ψυχίατρο/ψυχοθεραπευτή εμπιστοσύνης μπορεί στην κυριολεξία να σώσει την ζωή του, την δική του και των γύρω του. Είναι άδικο κάποιες στερεοτυπικές ιδεοληψίες του περιβάλλοντος να στερούν την ιατρική περίθαλψη από ανθρώπους που την έχουν πραγματικά ανάγκη, χρησιμοποιώντας ως άλλοθι την αδυναμία του ασθενούς να καταλάβει ότι νοσεί (κι αυτό δυστυχώς είναι ακόμη ένα σύμπτωμα της νόσου). Αυτή η επιφυλακτικότητα καθυστερεί την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, μέχρι που σε κάποιες περιπτώσεις είναι πλέον πολύ αργά.

Βικτωρία Πρεκατέ, www.brightplanet.blogspot.gr, 25/5/23