H Πολική αρκούδα: ένα αξιοθαύμαστο ζώο
Η πολική αρκούδα ζει στην Αρκτική και στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη των εξής πέντε κρατών: Αλάσκα (ΗΠΑ), Καναδάς, Γροιλανδία (Δανία), Ρωσία και Νορβηγία. Η πολική αρκούδα είναι εκπληκτικά προσαρμοσμένη να επιβιώνει σε ένα από τα πιο εχθρικά περιβάλλοντα του πλανήτη : το Βόρειο Πόλο. Για αυτό, η αντοχή κι η δύναμή της είναι αξιοθαύμαστα. Η θερμοκρασία στο Β.Πόλο μπορεί να φτάσει στους -45 βαθμούς Κελσίου. Η Αρκτική είναι σκοτεινή και παγωμένη για μήνες. Στα πολύ ψηλά πλάτη, ο ήλιος δύει τον Οκτώβρη και ξαναβγαίνει τέλος Φλεβάρη. Αυτό είναι το σπίτι της πολικής αρκούδας. Η πολική αρκούδα δε γνωρίζει σύνορα: διασχίζει τον πάγο από τη Ρωσία στην Αλάσκα, από τον Καναδά στην Γροιλανδία και στη Β. Νορβηγία. Το ζώο αυτό, ο ατρόμητος ταξιδιώτης, φέρνει επιστήμονες και ειδικούς από 3 ηπείρους να συνεργαστούν για να σωθεί η Αρκτική.
Η πολική αρκούδα έχει εκπληκτική προσαρμοστική ικανότητα. Πέφτει σε χειμέριο λήθαργο (ελαφρύτερο από τη χειμέρια νάρκη) και τότε, κατά τη διάρκεια του ύπνου, γεννιούνται τα μικρά. Τα μικρά θηλάζουν το πλούσιο σε λίπος γάλα της μαμάς τους και το Μάρτιο που ξυπνά η μητέρα βλέπει τα νεαρά της παιδιά έτοιμα. Η πολική αρκούδα όμως μπορεί να πέσει σε χειμέριο λήθαργο και σε άλλες εποχές, αν η τροφή είναι λιγοστή. Στο λήθαργο, δεν τρώει, δεν πίνει, δεν αποβάλλει, αλλά συγκρατεί τις δυνάμεις της μέχρι να βρεθεί περισσότερη τροφή. Η πολική αρκούδα ξέρει να περιμένει. Η πολική αρκούδα επίσης είναι πολύ καθαρή, πλένεται τουλάχιστον για ένα τέταρτο μετά από κάθε γεύμα, σκουπίζεται στον πάγο και της αρέσει πολύ να παίζει με τα μικρά της και με άλλες αρκούδες. Η πολική αρκούδα ζει 15 με 18 έτη και σήμερα υπάρχουν 20.000 με 25.000 άτομα στον πλανήτη.
Η πολική αρκούδα εξελίχθηκε πριν από 200.000 χρόνια από το συγγενή της, την καφέ αρκούδα (που έχουμε και στη χώρα μας), η οποία υπάρχει εδώ και 35 εκατομμύρια χρόνια. Άρα η πολική αρκούδα είναι η κορύφωση, η τελευταία εξέλιξη ενός πανάρχαιου, πάνσοφου προγόνου, που έχει υπάρξει πολύ πριν από τον άνθρωπο, ο οποίος εμφανίστηκε πριν μόλις 2 εκατομμύρια χρόνια. Ίσως να το θυμόμαστε αυτό, όταν θεωρούμε τους εαυτούς μας ανώτερους από όλα τα άλλα πλάσματα κι όταν θεωρούμε ότι δεν έχει σημασία αν εξαφανιστούν, λόγω των πράξεών μας. Μπορεί να θεωρούμε του εαυτούς μας ανώτερους, όμως καμία ανθρώπινη τεχνολογία δεν μπορεί να κάνει ανθρώπινες κοινότητες ικανές να επιβιώσουν για μήνες στο σκοτεινό, παγωμένο Β.Πόλο, όπου επιβιώνει η πολική αρκούδα. Ίσως αυτό να είναι ένα μάθημα ταπεινότητας για εμάς.
Η λέξη «Αρκτική» σημαίνει στα αρχαία ελληνικά «η χώρα της αρκούδας». Είναι εκπληκτική σύμπτωση ότι η Αρκτική είναι πράγματι η χώρα της πολικής αρκούδας, αλλά ονομάστηκε έτσι πιθανόν εξαιτίας της θέσης της σε σχέση με τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Μεγάλη Άρκτος ήταν μια νύμφη, που μεταμορφώθηκε σε αρκούδα κι ο Αρκτούρος («φύλακας της αρκούδας») ήταν ο γιος της με το Δία. Ο Δίας τους πήρε και τους δυο στον ουρανό κι έτσι έγιναν οι ομώνυμοι αστερισμοί. Η άρκτος έχει επίσης σημαντική παράδοση στην αρχαία λατρεία της Άρτεμης και στην εκπαίδευση των παιδιών να σέβονται τη φύση, όπως π.χ. στο ναό της Βραυρωνίας Άρτεμης. Σε όσες χώρες εμφανίζεται, όπως και στην πατρίδα μας, η αρκούδα φέρει θρύλο, σεβασμό κι αγάπη στο όνομά της.
Ιδιαίτερα, οι λαοί που συμβιώνουν μαζί της έχουν πολλά να πουν για την πολική αρκούδα: την ονομάζουν «Νανούκ» και τη θεωρούν δυνατή, σοφή, σχεδόν σαν άνθρωπο. Πολλές ιθαγενείς φυλές διηγούνται θρύλους για πολικές αρκούδες-ανθρώπους, που ζουν σε ιγκλού. Αυτές οι αρκούδες περπατούν όρθιες και μιλούν. Οι ιθαγενείς πιστεύουν ότι μέσα στα σπίτια τους ξαναγίνονται άνθρωποι. Οι Σιβηριανοί ιθαγενείς σέβονται τις αρκούδες και τις αποκαλούν «γκυπ», που σημαίνει «παππούς». Στη Γροιλανδία την αποκαλούν «Τομασούκ», που σημαίνει «αρχηγός των πνευμάτων που βοηθούν». Ακόμη κι όταν οι ιθαγενείς τις κυνηγούν, το κάνουν με μέτρο και σεβασμό. Κρεμούν το δέρμα τους στο ιερό του ιγκλού τους για μέρες και τους αφήνουν εργαλεία, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης και σεβασμού για την αρκούδα που έδωσε τη ζωή της για να βοηθήσει τους ανθρώπους. Κι εδώ έχουμε πολλά να διδαχθούμε, εμείς οι «ανεπτυγμένοι» από τους ιθαγενείς για το πώς να σεβόμαστε αυτό που μας δίνει η φύση κι όχι να το καταβροχθίζουμε, να το καταπατάμε άπληστα, να το κατασπαταλάμε, λες και τα πάντα μας ανήκουν.
Τη δεκαετία του ‘60-70 η μεγαλύτερη απειλή για τις πολικές αρκούδες ήταν το κυνήγι. Τώρα πια αυτό έχει σταματήσει, όμως η απειλή είναι πολύ μεγαλύτερη: το φαινόμενο του θερμοκηπίου λιώνει τους πάγους με ρυθμούς που δεν έχουμε ξαναδεί στην ιστορία της γης, απειλώντας άμεσα την επιβίωση της πολικής αρκούδας. Η πολική αρκούδα δε μπορεί να ζήσει πουθενά αλλού, παρά μόνο στους πάγους. Ήδη ζεσταίνεται υπερβολικά, κάποιες παθαίνουν θερμοπληξία. Άλλες πνίγονται γιατί δε μπορούν να βρουν κομμάτια πάγου, καθώς πολλά έχουν λιώσει. Άλλες δεν μπορούν να περπατήσουν προς τους πάγους ανοιχτής θαλάσσης, όπου βρίσκουν φώκιες. Οι πολικές αρκούδες δοκιμάζονται πολύ, μαζί με χιλιάδες άλλα είδη, από την απερισκεψία και απληστία του ανθρώπου. Αν η κλιματική αλλαγή συνεχίσει με τους σημερινούς ρυθμούς, η πολική αρκούδα θα έχει εκλείψει κατά τα 2/3 μέχρι το 2050. Η πολική αρκούδα δεν μας περισσεύει. Κανένα είδος δεν μας περισσεύει. Τη γη τη μοιραζόμαστε, δεν μας ανήκει. Οφείλουμε να ζήσουμε πιο απλά και να δραστηριοποιηθούμε για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή.
Τα στοιχεία για την πολική αρκούδα σε αυτό το άρθρο, όπως και η φωτογραφία, βρίσκονται στο www.polarbearsinternational.orgΔείτε επίσης την ελληνική οργάνωση «Αρκτούρος», που έχει προσφέρει πολλά για την διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη βοήθεια της αρκούδας στη χώρα μας και στα Βαλκάνια www.arcturos.gr
Πρεκατέ Βικτωρία, 30/12/2009
Σύγχρονος ελληνικός σεξισμός και νέα κορίτσια
Μου προκαλεί εντύπωση πόσο ισχυρές είναι ακόμη στη χώρα μας αντιλήψεις και στάσεις που μειώνουν, κατακρίνουν και κατηγορούν τη γυναίκα, παρά τα βήματα που έχουν γίνει για την κοινωνικο-οικονομική βελτίωση της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία μας. Αυτές οι στάσεις έχουν συχνά σχέση με την διαστρεβλωμένη, δυσλειτουργική και υπερφορτωμένη από τοξική ντροπή αντίληψη της κοινωνίας μας σχετικά με τη σεξουαλικότητα, την οποία, από τη μεριά τη φοβάται και την κατακρίνει, από την άλλη μεριά είναι εθισμένη σε αυτή με καταστροφικούς και χυδαίους τρόπους. Η υγιής και με μέτρο σεξουαλική δραστηριότητα, βασισμένη σε οικειότητα και αγάπη, δε φαίνεται να μπαίνει στην εξίσωση, ιδιαίτερα με τον τρόπο που παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ και ο οποίος δυστυχώς επηρεάζει αρνητικά χιλιάδες νέους και νέες.
Αυτό που μου προξενεί εντύπωση είναι πόσο συχνά αυτές οι κατακριτικές, ντροπιαστικές κατηγορίες προέρχονται συχνά από τις ίδιες τις γυναίκες, ακόμη και από εκείνες που θεωρούν τους εαυτούς τους προοδευτικές και ανοιχτόμυαλες. Οι στάσεις αυτές δείχνουν ότι το γενικευμένο αρχαίο μίσος προς αυτό που ονομάζεται «γυναίκα», «γυναικεία φύση» και «γυναικεία σεξουαλικότητα» καλά κρατεί. Για παράδειγμα:
-Έφηβη παρενοχλείται σεξουαλικά από συμμαθητή της, ο οποίος έχει εκφραστεί ξανά και ξανά με υποτιμητικά σχόλια για τις γυναίκες. Η μαθήτρια φοβάται, αλλά όταν το αναφέρει στην εκπαιδευτικό, η τελευταία το μεταφέρει στους συναδέλφους της ως εξής: «Η μαθήτρια υπερβάλλει».
-Γυναίκα κακοποιείται συστηματικά από το σύντροφό της (ξύλο). Το περιβάλλον της αποφασίζει: «τον προκαλεί, τον εκνευρίζει, εκείνη φταίει».
-Νέα κοπέλα βιάζεται από το αγόρι της στο τρίτο ραντεβού. Αυτή ήταν και η πρώτη σεξουαλική τους επαφή. Οι συμμαθήτριές της την κατακρίνουν: «Ήταν στο σπίτι του. Εκείνη φταίει, εκείνη τον προκάλεσε».
-Πριν από κάποιο διάστημα, προκάλεσε «σοκ» η είδηση από τα ΜΜΕ, ότι σε κάποιο χωριό της Τουρκίας ένα 14χρονο κορίτσι απήχθη και βιάστηκε, όμηρος από τον απαγωγέα της. Όταν το κορίτσι κατάφερε να δραπετεύσει και να γυρίσει σπίτι του, ο πατέρας του το σκότωσε, γιατί «ατίμασε την οικογένεια». Εδώ βιαστήκαμε όλοι να κατηγορήσουμε την βαρβαρότητα και οπισθοδρομικότητα στην Τουρκία. Πράγματι, ο φόνος αυτός είναι απόλυτα ακραίος κι εγκληματικός. Όμως στη δική μας χώρα, σε πόσες περιπτώσεις βιασμού κοριτσιών, δεν ειπώθηκε από την οικογένεια «μας ντρόπιασες, εσύ φταις», ακολουθούμενο από άλλα κοσμητικά επίθετα? Ίσως δεν είμαστε και ΤΟΣΟ πιο μπροστά από όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε.
Με προβληματίζει επίσης η μεγάλη πίεση που ασκείται σήμερα στα νέα κορίτσια στη χώρα μας από τα ΜΜΕ (περιοδικά, τηλεόραση κλπ.) για πρώιμη, έντονη, ελευθεριάζουσα και συχνά υποτιμητική σεξουαλική δραστηριότητα. Πολλά κορίτσια, συχνά παραμελημένα ή/και κακοποιημένα, αναζητούν την προσοχή, αναζητούν το θαυμασμό κάποιου, θέλουν κάποιος να αναγνωρίσει την ύπαρξή τους και να τους πει ένα καλό λόγο και πέφτουν εύκολα θύματα αυτής της πλύσης εγκεφάλου. Εμπλέκονται σε αλλεπάλληλες σχέσεις, στις οποίες γίνονται θύματα εκμετάλλευσης και συχνά κακοποίησης. Βγάζουν τους εαυτούς τους σε φωτογραφίες, ενίοτε προκλητικές, είτε στο Διαδίκτυο, είτε σε περιοδικά, είτε ακόμη και στην τηλεόραση. Η κουλτούρα των ΜΜΕ, σε συνδυασμό με την κοινωνική προκατάληψη, προσπαθεί να παρουσιάσει αυτά τα κορίτσια ως «νυμφομανείς», ως άξιες μόνο για να χρησιμοποιηθούν ως σεξουαλικά αντικείμενα. Αυτό που τα κοριτσίστικα περιοδικά ΔΕΝ λένε στις νεαρές αναγνώστριες, όταν τις ωθούν στην ελευθεριάζουσα σεξουαλικότητα, είναι οι κίνδυνοι που θα ακολουθήσουν: βιασμός, σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, κατάκριση από την ίδια την κοινωνία που τους ωθεί σε αυτό, έλλειψη σεβασμού από άνδρες και γυναίκες. Και πάνω από όλα, τα ψυχικά τραύματα που η υποτίμηση θα προκαλέσει στις ίδιες και τα οποία είναι τα μόνα που θα τους μείνουν ως σύντροφοι στην υπόλοιπη ζωή τους, όταν τα «φώτα της δημοσιότητας» θα έχουν κοπάσει κι οι διάφοροι «θαυμαστές» θα έχουν εξαφανιστεί.
Η ίδια αυτή κουλτούρα προώθησης του σεξουαλικού εθισμού μπορεί να μην κατακρίνει τους άνδρες, αλλά έμμεσα τους μειώνει, εξομοιώντάς τους με ανεξέλεγκτες αδηφάγες σεξουαλικές μηχανές. Αρκετοί ευαίσθητοι νέοι σήμερα, που έχουν κουραστεί και κορεστεί από την υπερπροσφορά σαρκικής βουλιμίας, ερμηνεύονται από τους εκπροσώπους αυτής της κουλτούρας ως «ανέραστοι» και η κουλτούρα (ή μάλλον βιομηχανία) σεξουαλικού εθισμού κάνει τα πάντα να τους επαναφέρει στο δικό της δρόμο, μέσω ακόμη πιο ακραίων θεαμάτων, διαφήμισης αποκλινουσών πρακτικών κλπ. Δεν έχω δει σε άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα να κατακλύζονται οι κεντρικές οδοί από γιγαντοαφίσες –όχι για "σκυλάδικα" μόνο- αλλά για "στριπτιζάδικα"… Αν αυτό πια δε λέει κάτι για το σύγρχονο ελληνικό σεξισμό...
Πολλοί νέοι σήμερα έχουν ανάγκη από το αίσθημα της υπέρβασης, του ωραίου, του ζωντανού, έχουν ανάγκη από νόημα και ενέργεια, ζωτική ενέργεια. Αυτό δεν μπορεί να τους το δώσει η αδρεναλίνη του σεξουαλικού εθισμού, ούτε όμως ο/η σύντροφος, ο οποίος νιώθει ο ίδιος κενός. Καταλήγουμε πάλι στην ανάγκη για αυτοεκτίμηση. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες, υπάρχει ανάγκη για ουσιαστική εκτίμηση του εαυτού τους και της γυναικείας τους φύσης, πάρα την πλύση εγκεφάλου που δέχονται από τα ΜΜΕ προς το αντίθετο. Την αυτοεκτίμηση των γυναικών την έχουν ανάγκη και οι γυναίκες και οι άνδρες. Μία γυναίκα με αυτοεκτίμηση μπορεί να διδάξει με το παράδειγμά της τους άνδρες γύρω της να σέβονται τις γυναίκες γενικότερα. Αλλιώς, την τεράστια απώλεια της τιμής προς τη γυναικεία φύση, την πληρώνουν εντέλει και τα δύο φύλα.
Πρεκατέ Βικτωρία, 22/12/2009
Αυτό που μου προξενεί εντύπωση είναι πόσο συχνά αυτές οι κατακριτικές, ντροπιαστικές κατηγορίες προέρχονται συχνά από τις ίδιες τις γυναίκες, ακόμη και από εκείνες που θεωρούν τους εαυτούς τους προοδευτικές και ανοιχτόμυαλες. Οι στάσεις αυτές δείχνουν ότι το γενικευμένο αρχαίο μίσος προς αυτό που ονομάζεται «γυναίκα», «γυναικεία φύση» και «γυναικεία σεξουαλικότητα» καλά κρατεί. Για παράδειγμα:
-Έφηβη παρενοχλείται σεξουαλικά από συμμαθητή της, ο οποίος έχει εκφραστεί ξανά και ξανά με υποτιμητικά σχόλια για τις γυναίκες. Η μαθήτρια φοβάται, αλλά όταν το αναφέρει στην εκπαιδευτικό, η τελευταία το μεταφέρει στους συναδέλφους της ως εξής: «Η μαθήτρια υπερβάλλει».
-Γυναίκα κακοποιείται συστηματικά από το σύντροφό της (ξύλο). Το περιβάλλον της αποφασίζει: «τον προκαλεί, τον εκνευρίζει, εκείνη φταίει».
-Νέα κοπέλα βιάζεται από το αγόρι της στο τρίτο ραντεβού. Αυτή ήταν και η πρώτη σεξουαλική τους επαφή. Οι συμμαθήτριές της την κατακρίνουν: «Ήταν στο σπίτι του. Εκείνη φταίει, εκείνη τον προκάλεσε».
-Πριν από κάποιο διάστημα, προκάλεσε «σοκ» η είδηση από τα ΜΜΕ, ότι σε κάποιο χωριό της Τουρκίας ένα 14χρονο κορίτσι απήχθη και βιάστηκε, όμηρος από τον απαγωγέα της. Όταν το κορίτσι κατάφερε να δραπετεύσει και να γυρίσει σπίτι του, ο πατέρας του το σκότωσε, γιατί «ατίμασε την οικογένεια». Εδώ βιαστήκαμε όλοι να κατηγορήσουμε την βαρβαρότητα και οπισθοδρομικότητα στην Τουρκία. Πράγματι, ο φόνος αυτός είναι απόλυτα ακραίος κι εγκληματικός. Όμως στη δική μας χώρα, σε πόσες περιπτώσεις βιασμού κοριτσιών, δεν ειπώθηκε από την οικογένεια «μας ντρόπιασες, εσύ φταις», ακολουθούμενο από άλλα κοσμητικά επίθετα? Ίσως δεν είμαστε και ΤΟΣΟ πιο μπροστά από όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε.
Με προβληματίζει επίσης η μεγάλη πίεση που ασκείται σήμερα στα νέα κορίτσια στη χώρα μας από τα ΜΜΕ (περιοδικά, τηλεόραση κλπ.) για πρώιμη, έντονη, ελευθεριάζουσα και συχνά υποτιμητική σεξουαλική δραστηριότητα. Πολλά κορίτσια, συχνά παραμελημένα ή/και κακοποιημένα, αναζητούν την προσοχή, αναζητούν το θαυμασμό κάποιου, θέλουν κάποιος να αναγνωρίσει την ύπαρξή τους και να τους πει ένα καλό λόγο και πέφτουν εύκολα θύματα αυτής της πλύσης εγκεφάλου. Εμπλέκονται σε αλλεπάλληλες σχέσεις, στις οποίες γίνονται θύματα εκμετάλλευσης και συχνά κακοποίησης. Βγάζουν τους εαυτούς τους σε φωτογραφίες, ενίοτε προκλητικές, είτε στο Διαδίκτυο, είτε σε περιοδικά, είτε ακόμη και στην τηλεόραση. Η κουλτούρα των ΜΜΕ, σε συνδυασμό με την κοινωνική προκατάληψη, προσπαθεί να παρουσιάσει αυτά τα κορίτσια ως «νυμφομανείς», ως άξιες μόνο για να χρησιμοποιηθούν ως σεξουαλικά αντικείμενα. Αυτό που τα κοριτσίστικα περιοδικά ΔΕΝ λένε στις νεαρές αναγνώστριες, όταν τις ωθούν στην ελευθεριάζουσα σεξουαλικότητα, είναι οι κίνδυνοι που θα ακολουθήσουν: βιασμός, σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, κατάκριση από την ίδια την κοινωνία που τους ωθεί σε αυτό, έλλειψη σεβασμού από άνδρες και γυναίκες. Και πάνω από όλα, τα ψυχικά τραύματα που η υποτίμηση θα προκαλέσει στις ίδιες και τα οποία είναι τα μόνα που θα τους μείνουν ως σύντροφοι στην υπόλοιπη ζωή τους, όταν τα «φώτα της δημοσιότητας» θα έχουν κοπάσει κι οι διάφοροι «θαυμαστές» θα έχουν εξαφανιστεί.
Η ίδια αυτή κουλτούρα προώθησης του σεξουαλικού εθισμού μπορεί να μην κατακρίνει τους άνδρες, αλλά έμμεσα τους μειώνει, εξομοιώντάς τους με ανεξέλεγκτες αδηφάγες σεξουαλικές μηχανές. Αρκετοί ευαίσθητοι νέοι σήμερα, που έχουν κουραστεί και κορεστεί από την υπερπροσφορά σαρκικής βουλιμίας, ερμηνεύονται από τους εκπροσώπους αυτής της κουλτούρας ως «ανέραστοι» και η κουλτούρα (ή μάλλον βιομηχανία) σεξουαλικού εθισμού κάνει τα πάντα να τους επαναφέρει στο δικό της δρόμο, μέσω ακόμη πιο ακραίων θεαμάτων, διαφήμισης αποκλινουσών πρακτικών κλπ. Δεν έχω δει σε άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα να κατακλύζονται οι κεντρικές οδοί από γιγαντοαφίσες –όχι για "σκυλάδικα" μόνο- αλλά για "στριπτιζάδικα"… Αν αυτό πια δε λέει κάτι για το σύγρχονο ελληνικό σεξισμό...
Πολλοί νέοι σήμερα έχουν ανάγκη από το αίσθημα της υπέρβασης, του ωραίου, του ζωντανού, έχουν ανάγκη από νόημα και ενέργεια, ζωτική ενέργεια. Αυτό δεν μπορεί να τους το δώσει η αδρεναλίνη του σεξουαλικού εθισμού, ούτε όμως ο/η σύντροφος, ο οποίος νιώθει ο ίδιος κενός. Καταλήγουμε πάλι στην ανάγκη για αυτοεκτίμηση. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες, υπάρχει ανάγκη για ουσιαστική εκτίμηση του εαυτού τους και της γυναικείας τους φύσης, πάρα την πλύση εγκεφάλου που δέχονται από τα ΜΜΕ προς το αντίθετο. Την αυτοεκτίμηση των γυναικών την έχουν ανάγκη και οι γυναίκες και οι άνδρες. Μία γυναίκα με αυτοεκτίμηση μπορεί να διδάξει με το παράδειγμά της τους άνδρες γύρω της να σέβονται τις γυναίκες γενικότερα. Αλλιώς, την τεράστια απώλεια της τιμής προς τη γυναικεία φύση, την πληρώνουν εντέλει και τα δύο φύλα.
Πρεκατέ Βικτωρία, 22/12/2009
BURN OUT: Πώς να αποφύγετε την επαγγελματική εξουθένωση
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια επώδυνη κατάσταση, την οποία μπορεί να αντιμετωπίσουν επαγγελματίες που ασχολούνται με ανθρώπους σε ανάγκη, όπως επαγγελματίες ψυχικής υγείας, γιατροί, νοσοκόμες, κοινωνικοί λειτουργοί, θεραπευτές, εκπαιδευτικοί, αλλά και άτομα που φροντίζουν εντατικά άλλους, όπως π.χ. κατάκοιτους ηλικιωμένους ή ψυχικά ασθενείς.
Ανεξάρτητα με το πόσο χρόνο εργάζεται κανείς, η εξουθένωση βιώνεται κυρίως ως «άδειασμα» της ενέργειας του επαγγελματία, ως αίσθημα σωματικής, αλλά κυρίως ψυχικής κόπωσης, όπου το άτομο νιώθει καταβεβλημένο από το προβλήματα των άλλων, νιώθει ότι δεν έχει άλλη ενέργεια από τον εαυτό του να δώσει, νιώθει συχνά πικρία και θυμό για το ότι πρέπει να δουλέψει, νιώθει «αποκομμένος» και απαθής απέναντι στον πόνο των άλλων, γιατί έχει εξαντληθεί. Αυτό που κάνει την εξουθένωση ακόμη πιο περίπλοκη είναι ότι ο επαγγελματίας αναγνωρίζει ότι δεν ήταν έτσι όταν ξεκίνησε και κάποιες φορές ίσως νιώσει απογοήτευση από τον εαυτό του και το άλλοτε αγαπημένο του επάγγελμα και ίσως, μετά από αυτά, νιώσει ενοχή..
Ίσως νιώσει ότι είναι εγωιστής, γιατί δεν δίνει αυτά που θα ήθελε να μπορούσε να δώσει, ίσως φοβάται ότι δεν θα μπορέσει ξανά να βρει τον αρχικό του ενθουσιασμό, ίσως αναρωτηθεί τι του συμβαίνει, ίσως πέσει σε κατάθλιψη..
Αυτό που πρέπει να κατανοηθεί αρχικά είναι ότι η επαγγελματική εξουθένωση είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε, ότι δεν διαρκεί για πάντα και ότι μπορεί το άτομο να διαχειριστεί την ενέργειά του και την εργασία του με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην ξανασυμβεί. Δεν είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να ντρέπεται ή να ανησυχεί, απλά να ακούσει το σώμα του και τα μηνύματα που του δίνει..
Όταν το συναίσθημα της πικρίας και δυσαρέσκειας άρχισε να υπερβαίνει την ευφορία που νιώθει ο επαγγελματίας με την εργασία του, καταλαβαίνει ότι πλησιάζει προς την εξουθένωση. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα θεραπευτή, ο οποίος, αμέσως μετά την τελική του υποχρέωση, που περιελάμβανε ομιλία, έχασε τη φωνή του για τρεις μέρες. Ήταν το επιβεβαιωτικό σημάδι της εξουθένωσης και η προειδοποίηση «μην ξαναφορτωθείς τόσο πολύ, γιατί αλλιώς θα αναλάβει το σώμα σου!». Πράγματι, πολύ συχνά, οι υπερβολικά δοτικοί άνθρωποι καταλήγουν να αρρωστήσουν, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να ακούσουν εντέλει το σώμα τους και να ξεκουραστούν..
Κάποιες από τις πρακτικές για την αποφυγή της εξουθένωσης που ίσως φανούν χρήσιμες, είναι οι εξής:
-Δίνουμε προσοχή στον προγραμματισμό. Αν έχουμε την τάση να λέμε πάντα «ναι», τότε πριν αποδεχτούμε κάποια δέσμευση, μπορούμε να πούμε «θα σας απαντήσω σε λίγο» και να δώσουμε στον εαυτό μας λίγο χρόνο, για να ρωτήσουμε πώς νιώθει το σώμα και η καρδιά μας, πριν παρασυρθούμε από τον ενθουσιασμό μας ή το φόβο μας μη δυσαρεστήσουμε τους άλλους.
-Στον προγραμματισμό, λαβαίνουμε υπόψη μας το χρόνο συσσώρευσης κόπωσης, την πιθανότητα να προκύψουν απροσδόκητα γεγονότα ή και νέες επαγγελματικές ευκαιρίες, όπως και τον χρόνο που ίσως χρειαστούμε για την προσωπική μας ανάπτυξη. Γενικά αφήνουμε ένα περιθώριο χρόνου ελεύθερο για άνεση στις κινήσεις μας …
-Μαθαίνουμε να λέμε όχι! Οι άνθρωποι πολλές φορές στην ανάγκη τους ζητούν υπερβολικά πράγματα. Πρέπει να μπορούμε να βάζουμε όρια στις απαιτήσεις τους, χωρίς να νιώθουμε ενοχές. Με αυτόν τον τρόπο βοηθούμε και τον εαυτό μας και εκείνους.
-Προγραμματίζουμε από πριν δραστηριότητες που τρέφουν την ψυχή μας, αφιερώνουμε το χρόνο, τα χρήματα και την ενέργεια για αυτές. Μία από τις παγίδες της εξουθένωσης είναι να παρατήσουμε οποιαδήποτε δραστηριότητα μας ευχαριστεί, π.χ. εκδρομές, χόμπι, διασκέδαση κλπ., γιατί δεν έχουμε την ενέργεια ή το χρόνο. Όμως έτσι η ζωή μας γίνεται στεγνή κι η κατάθλιψη λόγω κόπωσης επιταχύνεται. Αξίζει να δώσουμε χρόνο και χώρο σε δραστηριότητες που μας δίνουν χαρά, γιατί μόνο η ξεκούραση στο σπίτι δεν αρκεί πάντα για να «γεμίσουν» οι μπαταρίες μας.
-Προσοχή στους ανθρώπους του οικογενειακού μας περιβάλλοντος ή τους φίλους που μας εξουθενώνουν επίσης. Εκτός κι αν πρόκειται για τα παιδιά μας, ίσως χρειαστεί να βάλουμε όρια και σε αυτούς τους ανθρώπους γύρω μας και να τους εξηγήσουμε ότι αυτήν την περίοδο δεν μπορούμε να δώσουμε πάρα πολλά.
-Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες τεχνικές οραματισμού, που βοηθούν πολύ στο να μην επηρεαζόμαστε αρνητικά από τον πόνο και την αρνητικότητα των άλλων γύρω μας. Μπορεί να φαίνονται σαν παιχνίδι της φαντασίας, επειδή όμως δίνουν συγκεκριμένη μορφή στο πρόβλημα που μας απασχολεί και στη λύση του, ο υποσυνείδητος νους αντιδρά πολύ πιο γρήγορα και αποτελεσματικά, από ότι αν απλά σκεφτόμαστε το πρόβλημα μας ή αν συζητούμε για αυτό. Αυτές οι τεχνικές είναι οι εξής:
Α)Πριν πάμε στη δουλειά να φανταζόμαστε ότι βρισκόμαστε μέσα σε μια ασπίδα προστασίας, π.χ. διάφανη ή χρυσή σφαίρα ή πυραμίδα, μέσα στην οποία δεν μπορεί να περάσει τίποτε αρνητικό, π.χ. η απόγνωση ή ο εκνευρισμός των άλλων. Έτσι, μπορούμε να δίνουμε αγάπη, μπορούμε να νιώθουμε συμπόνια, μπορούμε να παρατηρούμε αυτά που συμβαίνουν, αλλά δεν εισπράττουμε την αρνητικότητα. Υπάρχουν αιθέρια έλαια που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για εισπνοή και χαλάρωση, όπως η λεβάντα.
Β)Όταν είμαστε στη δουλειά και καταλαβαίνουμε ότι κάποιοι άνθρωποι γύρω μας αρχίζουν να μας καταβάλουν, μπορούμε να φανταστούμε την επιρροή τους σαν σχοινιά ή αλυσίδες που ξεκινούν από εκείνους κι έχουν κολλήσει σε εμάς. Μάλιστα πολλοί ευαίσθητοι άνθρωποι επηρεάζονται από τους άλλους σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, π.χ. τον θυμό των άλλων τον νιώθουν σα γροθιά στο στομάχι, ή τη θλίψη των άλλων σαν πλάκωμα στην καρδιά. Αυτά είναι συναισθήματα των άλλων, όχι δικά μας, αλλά πολλές φορές τα απορροφούμε σαν σφουγγάρι. Τότε, μπορούμε να φανταστούμε ότι με ένα μαχαίρι ή ψαλίδι κόβουμε τις χορδές εκείνες που μας εξαντλούν και μας αποζυμούν την ενέργεια. Υπάρχουν κατάλληλα ανθοϊάματα για αυτό το σκοπό, όπως επίσης και κρύσταλλοι, για παράδειγμα, μαύρος οψιδιανός ή τουρμαλίνη, που μπορούμε να έχουμε μαζί μας, που βοηθούν ακόμη και για το αρνητικό γεωπαθητικό στρες, που μπορεί να έχει ένα κτίριο για παράδειγμα.
Γ)Φεύγοντας από τη δουλειά, παίρνουμε τρεις βαθιές ανάσες και στην εκπνοή φανταζόμαστε ότι φυσάμε μακριά οποιοδήποτε πρόβλημα, σκοτούρα, ανησυχία, σκέψη κλπ. σχετίζεται με τη δουλειά. Όταν φεύγουμε από τη δουλειά, φεύγουμε από τη δουλειά. Δεν την κουβαλάμε μαζί μας σπίτι. Ίσως να είναι χρήσιμο να κάνουμε τρεις φορές μια χειρονομία που σημαίνει «τέλος», ώστε να θυμήσουμε στον εαυτό μας ότι τελείωσε, προτού ο λογισμός μας αναμοχλεύει ξανά και ξανά αυτά που έγιναν στη δουλειά σήμερα. Υπάρχουν επίσης σπρέι αρωματοθεραπείας, θυμίαμα και incense sticks. Η μυρωδιά βοηθά το νου να ξεχάσει τα προηγούμενα, να "καθαρίσει" και η διάθεσή μας να αλλάξει.
Δ)Αν η αρνητική επιρροή από τη δουλειά είναι πολύ ισχυρή και εξακολουθούμε να νιώθουμε καταπονημένοι και στο σπίτι η καλύτερη και πιο απλή ιδέα είναι ένα καλό, αναζωογονητικό ντους, με αφρόλουτρο με έντονα δροσιστικό άρωμα ή με διαλυμένα αιθέρια έλαια. Φανταζόμαστε ότι με το νερό φεύγει από πάνω μας οποιαδήποτε επιρροή των άλλων κι ότι μας ξαναδίνεται ο εαυτός μας, ολόκληρος, ζωντανός, χαρούμενος, αληθινός. Είναι σημαντικό να εφαρμόζουμε αυτές τις τεχνικές καθημερινά, αμέσως μετά την επιστροφή στη δουλειά από τις διακοπές, όχι να περιμένουμε να κουραστούμε, για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας.
Πρεκατέ Βικτωρία
(Δημοσίευση Reiki time Ιανουάριος-Ιούνιος 2010)
Ανεξάρτητα με το πόσο χρόνο εργάζεται κανείς, η εξουθένωση βιώνεται κυρίως ως «άδειασμα» της ενέργειας του επαγγελματία, ως αίσθημα σωματικής, αλλά κυρίως ψυχικής κόπωσης, όπου το άτομο νιώθει καταβεβλημένο από το προβλήματα των άλλων, νιώθει ότι δεν έχει άλλη ενέργεια από τον εαυτό του να δώσει, νιώθει συχνά πικρία και θυμό για το ότι πρέπει να δουλέψει, νιώθει «αποκομμένος» και απαθής απέναντι στον πόνο των άλλων, γιατί έχει εξαντληθεί. Αυτό που κάνει την εξουθένωση ακόμη πιο περίπλοκη είναι ότι ο επαγγελματίας αναγνωρίζει ότι δεν ήταν έτσι όταν ξεκίνησε και κάποιες φορές ίσως νιώσει απογοήτευση από τον εαυτό του και το άλλοτε αγαπημένο του επάγγελμα και ίσως, μετά από αυτά, νιώσει ενοχή..
Ίσως νιώσει ότι είναι εγωιστής, γιατί δεν δίνει αυτά που θα ήθελε να μπορούσε να δώσει, ίσως φοβάται ότι δεν θα μπορέσει ξανά να βρει τον αρχικό του ενθουσιασμό, ίσως αναρωτηθεί τι του συμβαίνει, ίσως πέσει σε κατάθλιψη..
Αυτό που πρέπει να κατανοηθεί αρχικά είναι ότι η επαγγελματική εξουθένωση είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε, ότι δεν διαρκεί για πάντα και ότι μπορεί το άτομο να διαχειριστεί την ενέργειά του και την εργασία του με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην ξανασυμβεί. Δεν είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να ντρέπεται ή να ανησυχεί, απλά να ακούσει το σώμα του και τα μηνύματα που του δίνει..
Όταν το συναίσθημα της πικρίας και δυσαρέσκειας άρχισε να υπερβαίνει την ευφορία που νιώθει ο επαγγελματίας με την εργασία του, καταλαβαίνει ότι πλησιάζει προς την εξουθένωση. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα θεραπευτή, ο οποίος, αμέσως μετά την τελική του υποχρέωση, που περιελάμβανε ομιλία, έχασε τη φωνή του για τρεις μέρες. Ήταν το επιβεβαιωτικό σημάδι της εξουθένωσης και η προειδοποίηση «μην ξαναφορτωθείς τόσο πολύ, γιατί αλλιώς θα αναλάβει το σώμα σου!». Πράγματι, πολύ συχνά, οι υπερβολικά δοτικοί άνθρωποι καταλήγουν να αρρωστήσουν, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να ακούσουν εντέλει το σώμα τους και να ξεκουραστούν..
Κάποιες από τις πρακτικές για την αποφυγή της εξουθένωσης που ίσως φανούν χρήσιμες, είναι οι εξής:
-Δίνουμε προσοχή στον προγραμματισμό. Αν έχουμε την τάση να λέμε πάντα «ναι», τότε πριν αποδεχτούμε κάποια δέσμευση, μπορούμε να πούμε «θα σας απαντήσω σε λίγο» και να δώσουμε στον εαυτό μας λίγο χρόνο, για να ρωτήσουμε πώς νιώθει το σώμα και η καρδιά μας, πριν παρασυρθούμε από τον ενθουσιασμό μας ή το φόβο μας μη δυσαρεστήσουμε τους άλλους.
-Στον προγραμματισμό, λαβαίνουμε υπόψη μας το χρόνο συσσώρευσης κόπωσης, την πιθανότητα να προκύψουν απροσδόκητα γεγονότα ή και νέες επαγγελματικές ευκαιρίες, όπως και τον χρόνο που ίσως χρειαστούμε για την προσωπική μας ανάπτυξη. Γενικά αφήνουμε ένα περιθώριο χρόνου ελεύθερο για άνεση στις κινήσεις μας …
-Μαθαίνουμε να λέμε όχι! Οι άνθρωποι πολλές φορές στην ανάγκη τους ζητούν υπερβολικά πράγματα. Πρέπει να μπορούμε να βάζουμε όρια στις απαιτήσεις τους, χωρίς να νιώθουμε ενοχές. Με αυτόν τον τρόπο βοηθούμε και τον εαυτό μας και εκείνους.
-Προγραμματίζουμε από πριν δραστηριότητες που τρέφουν την ψυχή μας, αφιερώνουμε το χρόνο, τα χρήματα και την ενέργεια για αυτές. Μία από τις παγίδες της εξουθένωσης είναι να παρατήσουμε οποιαδήποτε δραστηριότητα μας ευχαριστεί, π.χ. εκδρομές, χόμπι, διασκέδαση κλπ., γιατί δεν έχουμε την ενέργεια ή το χρόνο. Όμως έτσι η ζωή μας γίνεται στεγνή κι η κατάθλιψη λόγω κόπωσης επιταχύνεται. Αξίζει να δώσουμε χρόνο και χώρο σε δραστηριότητες που μας δίνουν χαρά, γιατί μόνο η ξεκούραση στο σπίτι δεν αρκεί πάντα για να «γεμίσουν» οι μπαταρίες μας.
-Προσοχή στους ανθρώπους του οικογενειακού μας περιβάλλοντος ή τους φίλους που μας εξουθενώνουν επίσης. Εκτός κι αν πρόκειται για τα παιδιά μας, ίσως χρειαστεί να βάλουμε όρια και σε αυτούς τους ανθρώπους γύρω μας και να τους εξηγήσουμε ότι αυτήν την περίοδο δεν μπορούμε να δώσουμε πάρα πολλά.
-Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες τεχνικές οραματισμού, που βοηθούν πολύ στο να μην επηρεαζόμαστε αρνητικά από τον πόνο και την αρνητικότητα των άλλων γύρω μας. Μπορεί να φαίνονται σαν παιχνίδι της φαντασίας, επειδή όμως δίνουν συγκεκριμένη μορφή στο πρόβλημα που μας απασχολεί και στη λύση του, ο υποσυνείδητος νους αντιδρά πολύ πιο γρήγορα και αποτελεσματικά, από ότι αν απλά σκεφτόμαστε το πρόβλημα μας ή αν συζητούμε για αυτό. Αυτές οι τεχνικές είναι οι εξής:
Α)Πριν πάμε στη δουλειά να φανταζόμαστε ότι βρισκόμαστε μέσα σε μια ασπίδα προστασίας, π.χ. διάφανη ή χρυσή σφαίρα ή πυραμίδα, μέσα στην οποία δεν μπορεί να περάσει τίποτε αρνητικό, π.χ. η απόγνωση ή ο εκνευρισμός των άλλων. Έτσι, μπορούμε να δίνουμε αγάπη, μπορούμε να νιώθουμε συμπόνια, μπορούμε να παρατηρούμε αυτά που συμβαίνουν, αλλά δεν εισπράττουμε την αρνητικότητα. Υπάρχουν αιθέρια έλαια που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για εισπνοή και χαλάρωση, όπως η λεβάντα.
Β)Όταν είμαστε στη δουλειά και καταλαβαίνουμε ότι κάποιοι άνθρωποι γύρω μας αρχίζουν να μας καταβάλουν, μπορούμε να φανταστούμε την επιρροή τους σαν σχοινιά ή αλυσίδες που ξεκινούν από εκείνους κι έχουν κολλήσει σε εμάς. Μάλιστα πολλοί ευαίσθητοι άνθρωποι επηρεάζονται από τους άλλους σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, π.χ. τον θυμό των άλλων τον νιώθουν σα γροθιά στο στομάχι, ή τη θλίψη των άλλων σαν πλάκωμα στην καρδιά. Αυτά είναι συναισθήματα των άλλων, όχι δικά μας, αλλά πολλές φορές τα απορροφούμε σαν σφουγγάρι. Τότε, μπορούμε να φανταστούμε ότι με ένα μαχαίρι ή ψαλίδι κόβουμε τις χορδές εκείνες που μας εξαντλούν και μας αποζυμούν την ενέργεια. Υπάρχουν κατάλληλα ανθοϊάματα για αυτό το σκοπό, όπως επίσης και κρύσταλλοι, για παράδειγμα, μαύρος οψιδιανός ή τουρμαλίνη, που μπορούμε να έχουμε μαζί μας, που βοηθούν ακόμη και για το αρνητικό γεωπαθητικό στρες, που μπορεί να έχει ένα κτίριο για παράδειγμα.
Γ)Φεύγοντας από τη δουλειά, παίρνουμε τρεις βαθιές ανάσες και στην εκπνοή φανταζόμαστε ότι φυσάμε μακριά οποιοδήποτε πρόβλημα, σκοτούρα, ανησυχία, σκέψη κλπ. σχετίζεται με τη δουλειά. Όταν φεύγουμε από τη δουλειά, φεύγουμε από τη δουλειά. Δεν την κουβαλάμε μαζί μας σπίτι. Ίσως να είναι χρήσιμο να κάνουμε τρεις φορές μια χειρονομία που σημαίνει «τέλος», ώστε να θυμήσουμε στον εαυτό μας ότι τελείωσε, προτού ο λογισμός μας αναμοχλεύει ξανά και ξανά αυτά που έγιναν στη δουλειά σήμερα. Υπάρχουν επίσης σπρέι αρωματοθεραπείας, θυμίαμα και incense sticks. Η μυρωδιά βοηθά το νου να ξεχάσει τα προηγούμενα, να "καθαρίσει" και η διάθεσή μας να αλλάξει.
Δ)Αν η αρνητική επιρροή από τη δουλειά είναι πολύ ισχυρή και εξακολουθούμε να νιώθουμε καταπονημένοι και στο σπίτι η καλύτερη και πιο απλή ιδέα είναι ένα καλό, αναζωογονητικό ντους, με αφρόλουτρο με έντονα δροσιστικό άρωμα ή με διαλυμένα αιθέρια έλαια. Φανταζόμαστε ότι με το νερό φεύγει από πάνω μας οποιαδήποτε επιρροή των άλλων κι ότι μας ξαναδίνεται ο εαυτός μας, ολόκληρος, ζωντανός, χαρούμενος, αληθινός. Είναι σημαντικό να εφαρμόζουμε αυτές τις τεχνικές καθημερινά, αμέσως μετά την επιστροφή στη δουλειά από τις διακοπές, όχι να περιμένουμε να κουραστούμε, για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας.
Πρεκατέ Βικτωρία
(Δημοσίευση Reiki time Ιανουάριος-Ιούνιος 2010)
Θάνατος για χόμπι
Θάνατος για χόμπι
Πρόσφατα, σε μία πεζοπορική εκδρομή στα ελληνικά βουνά, βρέθηκα αντιμέτωπη με μια ασυνήθιστη, ίσως λίγο παράδοξη, συνάντηση: τρεις ομάδες, μία ομάδα πεζοπόρων (η δική μας), μια ομάδα κυνηγών (όχι δική μας!) και μια ομάδα αγριογούρουνων συμπέσαμε στο ίδιο σημείο την ίδια χρονική στιγμή. Ενδιαφέρων συγχρονισμός, δεν είναι;
Υπήρξε σύγχυση, καθώς αποσπάστηκε η προσοχή των κυνηγών για να προστατέψει το απρόσκλητο -και ίσως ανεπιθύμητο- γκρουπ των ορειβατών από αδέσποτες σφαίρες συναδέλφων τους πιο πάνω, οι οποίοι αγνοούσαν την ύπαρξή μας. Οι τελευταίοι, με τους πυροβολισμούς τους, είχαν ήδη κατευθύνει σε πανικόβλητη φυγή μια ομάδα 8-10 αγριογούρουνων προς το μέρος μας. Η στιγμή που πέρασαν τα αγριογούρουνα από μπροστά μας ήταν σχεδόν σουρεαλιστική. Μείναμε με το στόμα ανοιχτό από θαυμασμό για κάτι τόσο σπάνιο, τόσο δυναμικό, τόσο ασυνήθιστο και τόσο αμόλυντο, που κατοικεί στην ελληνική φύση ακόμη, όπως χιλιάδες χρόνια πριν. Όσοι από τους πεζοπόρους μείναμε πιο πίσω τρέχαμε με δέος να δούμε το κοπάδι. Όταν είδα να τρέχει επίσης με δέος και ο κυνηγός μαζί μας, να σηκώνει με ορμή το όπλο και να πυροβολεί με μια εκκωφαντική τουφεκιά δίπλα, ένιωσα ότι βρισκόμουν σε θέατρο του παραλόγου. Ακολούθησε σύγχυση, ακούστηκαν κραυγές, που δεν μπορούσα να καταλάβω αν προέρχονταν από τρομαγμένους πεζοπόρους που είχαν μείνει πιο πίσω και δεν ήξεραν τι συνέβαινε ή από πληγωμένα αγριογούρουνα που ψυχορραγούσαν ή από θυμωμένους κυνηγούς που τους ξέφευγε το θήραμα. Προσευχόμουν μέσα μου να τους ξεφύγουν μακριά, όπως και πράγματι έγινε τη συγκεκριμένη στιγμή. Ένιωσα όμως συντετριμμένη, για μια ακόμη φορά, από τη σκληρότητα, την αχαριστία, τον εγωισμό του ανθρώπου προς τη φύση. Όταν ρωτήσαμε τους κυνηγούς (οι οποίοι ήταν κατά τ’ άλλα πολύ ευγενικοί και βοηθητικοί προς εμάς) «γιατί τα σκοτώνετε, αφήστε τα να ζήσουν», η απάντηση ήταν:
«Εσείς κάνετε το χόμπι σας κι εμείς το δικό μας».
Ακριβώς. Θάνατος για χόμπι.
Κανείς από τους κυνηγούς δεν πεινά, ούτε του λείπει το κρέας. Είναι θάνατος για χόμπι.
Κανείς κυνηγός δεν υποχρεούται από την οικογένειά του να κυνηγήσει για να επιβιώσουν. Είναι θάνατος για χόμπι.
Κανείς κυνηγός δεν βγάζει καν χρήματα από αυτή τη δραστηριότητα, μάλλον ξοδεύει. Είναι θάνατος για χόμπι.
Ακούω επιχειρήματα για το ένστικτο του κυνηγού, που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο κλπ. κλπ. Ο κυνηγός, όμως, όταν κυνηγούσε, έψαχνε για τροφή, όχι για διασκέδαση. Είχε μόνο το κοντάρι του. Σήμερα, μαζί με το ένστικτο του κυνηγιού, βλέπω να υπάρχει και το ένστικτο του τουφεκιού, το ένστικτο του κινητού τηλεφώνου, το ένστικτο του GPS και το ένστικτο των τζιπ με τα οποία συνεννοούνται για τις ενέδρες. Με τέτοια ένστικτα γίνεται σπουδαίο κυνήγι… Είναι θάνατος για χόμπι. Τεχνολογικά εξελιγμένο χόμπι.
Ακούω επιχειρήματα ότι «ζώα είναι, δεν έχουν αξία, ο άνθρωπος είναι ανώτερος». Η ανωτερότητα του ανθρώπου είναι μια μεγάλη φιλοσοφική συζήτηση και δεν είναι εδώ ο κατάλληλος χώρος. Όμως, όσον αφορά στη βιολογία του θέματος, το ποσό της αδρεναλίνης, η ένταση της αγωνίας και του σωματικού πόνου, που βιώνεται από το ζωντανό τη στιγμή που το κυνηγούν με το τουφέκι είναι ανάλογα με αυτά που θα βίωνε ο άνθρωπος σε αντίστοιχη θέση, καθώς το νευρικό τους σύστημα για την επιβίωση είναι αντίστοιχα ανεπτυγμένο. Ο πόνος, η επιθανάτια αγωνία είναι παρόμοια. Η «ανωτερότητα του ανθρώπου» είναι το δικό μας αυθαίρετο αυτό-χρίσμα, ώστε να εκτελούμε άνετα το "θάνατο για χόμπι".
Ακούω επιχειρήματα για το κρέας που τρώμε όλοι εμείς οι υπόλοιποι από τα σφαγεία- «εκείνα τα ζώα δεν έχουν ψυχή;». Έχουν, βεβαίως. Και ψυχή και ζωή. Και την προσφέρουν με αυτοθυσία για να τραφεί ο άνθρωπος. Για αυτό θα πρέπει την τροφή από τα ζώα να τη δεχόμαστε με ευγνωμοσύνη, με ταπεινότητα και με μέτρο. Στις ανεπτυγμένες χώρες σήμερα το 25% της τροφής που παράγεται το πετάμε στα σκουπίδια λόγω κακής διαχείρισης, κακής αποθήκευσης, σπατάλης κλπ. Πόσα ζώα έδωσαν τη ζωή τους για να τραφεί ο άνθρωπος και βρέθηκε το κρέας τους στα σκουπίδια;
Παίρνουμε, παίρνουμε από τη φύση, καταστρέφοντας την αλόγιστα, πατώντας την σαν λιωμένο τσιγάρο στο δρόμο. Παίρνουμε, παίρνουμε, θεωρώντας τα πάντα δικαίωμά μας, αλαζονικά, υβριστικά, πλεονεκτικά, με θράσος. Ας αφήσουμε κάτι για εκείνη. Ας μείνει κάτι. Ας πούμε ένα ευχαριστώ με συστολή κι ας μη το πάρουμε όλο. Η φύση έχει ανεχτεί πολλά από εμάς κι αναρωτιέμαι αν θα χρειαστεί τελικά να τη στερηθούμε για να αναλογιστούμε τι κάναμε.
Ο θάνατος ενός ζώου δεν μπορεί να είναι χόμπι.
Κάπου διάβασα ότι το ζώο που θανατώνεται με άσχημο τρόπο, εκκρίνει αδρεναλίνη, η οποία μένει στους ιστούς τους και η οποία διοχετεύεται σε εκείνον που θα το καταναλώσει. Δεν ξέρω αν ισχύει. Ίσως όμως αυτός να είναι ο μόνος τρόπος για να βιώσει εκείνος που σκοτώνει- κυριολεκτικά στο «πετσί του»- την αγωνία του θηράματος. Κι ίσως αυτός να είναι ο μόνος τρόπος, για να καταλάβει τελικά ότι ο θάνατος δεν είναι χόμπι...
Πρεκατέ Βικτωρία
Εκπαιδευτικός
www.brightplanet.blogspot.com 10/12/09 (δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία "Η φάρμα των ζώων", www.enet.gr 26/12/09)
Πρόσφατα, σε μία πεζοπορική εκδρομή στα ελληνικά βουνά, βρέθηκα αντιμέτωπη με μια ασυνήθιστη, ίσως λίγο παράδοξη, συνάντηση: τρεις ομάδες, μία ομάδα πεζοπόρων (η δική μας), μια ομάδα κυνηγών (όχι δική μας!) και μια ομάδα αγριογούρουνων συμπέσαμε στο ίδιο σημείο την ίδια χρονική στιγμή. Ενδιαφέρων συγχρονισμός, δεν είναι;
Υπήρξε σύγχυση, καθώς αποσπάστηκε η προσοχή των κυνηγών για να προστατέψει το απρόσκλητο -και ίσως ανεπιθύμητο- γκρουπ των ορειβατών από αδέσποτες σφαίρες συναδέλφων τους πιο πάνω, οι οποίοι αγνοούσαν την ύπαρξή μας. Οι τελευταίοι, με τους πυροβολισμούς τους, είχαν ήδη κατευθύνει σε πανικόβλητη φυγή μια ομάδα 8-10 αγριογούρουνων προς το μέρος μας. Η στιγμή που πέρασαν τα αγριογούρουνα από μπροστά μας ήταν σχεδόν σουρεαλιστική. Μείναμε με το στόμα ανοιχτό από θαυμασμό για κάτι τόσο σπάνιο, τόσο δυναμικό, τόσο ασυνήθιστο και τόσο αμόλυντο, που κατοικεί στην ελληνική φύση ακόμη, όπως χιλιάδες χρόνια πριν. Όσοι από τους πεζοπόρους μείναμε πιο πίσω τρέχαμε με δέος να δούμε το κοπάδι. Όταν είδα να τρέχει επίσης με δέος και ο κυνηγός μαζί μας, να σηκώνει με ορμή το όπλο και να πυροβολεί με μια εκκωφαντική τουφεκιά δίπλα, ένιωσα ότι βρισκόμουν σε θέατρο του παραλόγου. Ακολούθησε σύγχυση, ακούστηκαν κραυγές, που δεν μπορούσα να καταλάβω αν προέρχονταν από τρομαγμένους πεζοπόρους που είχαν μείνει πιο πίσω και δεν ήξεραν τι συνέβαινε ή από πληγωμένα αγριογούρουνα που ψυχορραγούσαν ή από θυμωμένους κυνηγούς που τους ξέφευγε το θήραμα. Προσευχόμουν μέσα μου να τους ξεφύγουν μακριά, όπως και πράγματι έγινε τη συγκεκριμένη στιγμή. Ένιωσα όμως συντετριμμένη, για μια ακόμη φορά, από τη σκληρότητα, την αχαριστία, τον εγωισμό του ανθρώπου προς τη φύση. Όταν ρωτήσαμε τους κυνηγούς (οι οποίοι ήταν κατά τ’ άλλα πολύ ευγενικοί και βοηθητικοί προς εμάς) «γιατί τα σκοτώνετε, αφήστε τα να ζήσουν», η απάντηση ήταν:
«Εσείς κάνετε το χόμπι σας κι εμείς το δικό μας».
Ακριβώς. Θάνατος για χόμπι.
Κανείς από τους κυνηγούς δεν πεινά, ούτε του λείπει το κρέας. Είναι θάνατος για χόμπι.
Κανείς κυνηγός δεν υποχρεούται από την οικογένειά του να κυνηγήσει για να επιβιώσουν. Είναι θάνατος για χόμπι.
Κανείς κυνηγός δεν βγάζει καν χρήματα από αυτή τη δραστηριότητα, μάλλον ξοδεύει. Είναι θάνατος για χόμπι.
Ακούω επιχειρήματα για το ένστικτο του κυνηγού, που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο κλπ. κλπ. Ο κυνηγός, όμως, όταν κυνηγούσε, έψαχνε για τροφή, όχι για διασκέδαση. Είχε μόνο το κοντάρι του. Σήμερα, μαζί με το ένστικτο του κυνηγιού, βλέπω να υπάρχει και το ένστικτο του τουφεκιού, το ένστικτο του κινητού τηλεφώνου, το ένστικτο του GPS και το ένστικτο των τζιπ με τα οποία συνεννοούνται για τις ενέδρες. Με τέτοια ένστικτα γίνεται σπουδαίο κυνήγι… Είναι θάνατος για χόμπι. Τεχνολογικά εξελιγμένο χόμπι.
Ακούω επιχειρήματα ότι «ζώα είναι, δεν έχουν αξία, ο άνθρωπος είναι ανώτερος». Η ανωτερότητα του ανθρώπου είναι μια μεγάλη φιλοσοφική συζήτηση και δεν είναι εδώ ο κατάλληλος χώρος. Όμως, όσον αφορά στη βιολογία του θέματος, το ποσό της αδρεναλίνης, η ένταση της αγωνίας και του σωματικού πόνου, που βιώνεται από το ζωντανό τη στιγμή που το κυνηγούν με το τουφέκι είναι ανάλογα με αυτά που θα βίωνε ο άνθρωπος σε αντίστοιχη θέση, καθώς το νευρικό τους σύστημα για την επιβίωση είναι αντίστοιχα ανεπτυγμένο. Ο πόνος, η επιθανάτια αγωνία είναι παρόμοια. Η «ανωτερότητα του ανθρώπου» είναι το δικό μας αυθαίρετο αυτό-χρίσμα, ώστε να εκτελούμε άνετα το "θάνατο για χόμπι".
Ακούω επιχειρήματα για το κρέας που τρώμε όλοι εμείς οι υπόλοιποι από τα σφαγεία- «εκείνα τα ζώα δεν έχουν ψυχή;». Έχουν, βεβαίως. Και ψυχή και ζωή. Και την προσφέρουν με αυτοθυσία για να τραφεί ο άνθρωπος. Για αυτό θα πρέπει την τροφή από τα ζώα να τη δεχόμαστε με ευγνωμοσύνη, με ταπεινότητα και με μέτρο. Στις ανεπτυγμένες χώρες σήμερα το 25% της τροφής που παράγεται το πετάμε στα σκουπίδια λόγω κακής διαχείρισης, κακής αποθήκευσης, σπατάλης κλπ. Πόσα ζώα έδωσαν τη ζωή τους για να τραφεί ο άνθρωπος και βρέθηκε το κρέας τους στα σκουπίδια;
Παίρνουμε, παίρνουμε από τη φύση, καταστρέφοντας την αλόγιστα, πατώντας την σαν λιωμένο τσιγάρο στο δρόμο. Παίρνουμε, παίρνουμε, θεωρώντας τα πάντα δικαίωμά μας, αλαζονικά, υβριστικά, πλεονεκτικά, με θράσος. Ας αφήσουμε κάτι για εκείνη. Ας μείνει κάτι. Ας πούμε ένα ευχαριστώ με συστολή κι ας μη το πάρουμε όλο. Η φύση έχει ανεχτεί πολλά από εμάς κι αναρωτιέμαι αν θα χρειαστεί τελικά να τη στερηθούμε για να αναλογιστούμε τι κάναμε.
Ο θάνατος ενός ζώου δεν μπορεί να είναι χόμπι.
Κάπου διάβασα ότι το ζώο που θανατώνεται με άσχημο τρόπο, εκκρίνει αδρεναλίνη, η οποία μένει στους ιστούς τους και η οποία διοχετεύεται σε εκείνον που θα το καταναλώσει. Δεν ξέρω αν ισχύει. Ίσως όμως αυτός να είναι ο μόνος τρόπος για να βιώσει εκείνος που σκοτώνει- κυριολεκτικά στο «πετσί του»- την αγωνία του θηράματος. Κι ίσως αυτός να είναι ο μόνος τρόπος, για να καταλάβει τελικά ότι ο θάνατος δεν είναι χόμπι...
Πρεκατέ Βικτωρία
Εκπαιδευτικός
www.brightplanet.blogspot.com 10/12/09 (δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία "Η φάρμα των ζώων", www.enet.gr 26/12/09)
Η φροντίδα μικρών παιδιών με ειδικές ανάγκες
Η φροντίδα μικρών παιδιών με ειδικές ανάγκες
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
3 Δεκεμβρίου 2009 Παγκόσμια Ημέρα ΑΜΕΑ
Τα μικρά παιδιά με ειδικές ανάγκες (π.χ. αυτισμός, νοητική υστέρηση, σύνδρομο Down, εγκεφαλική παράλυση) θα πρέπει να τα προσεγγίζουμε με σεβασμό, προσοχή και ταπεινότητα. Να είμαστε δηλαδή έτοιμοι να διδαχτούμε από εκείνα, όπως και εκείνα από εμάς. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι τα παιδιά με ειδικές ανάγκες «καταλαβαίνουν» λιγότερα από ότι τα παιδιά του μέσου πληθυσμού, άρα να συμπεραίνουμε ότι δεν χρειάζεται να τους μιλάμε όπως στα υπόλοιπα παιδιά. Κάποια σημεία που είναι σημαντικό να προσέχουμε στην φροντίδα μικρών παιδιών με ειδικές ανάγκες, τα οποία προέκυψαν μέσα από την πολύτιμη για εμένα εμπειρία, της εθελοντικής εργασίας είναι τα εξής:
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, από τη βρεφική ηλικία ακόμη, μπορούν να εισπράξουν τις αρνητικές διαθέσεις, σκέψεις, σχόλια, όπως και τα παιδιά του υπόλοιπου πληθυσμού. Δεν μπορούμε να σχολιάζουμε π.χ. αρνητικά την κατάσταση ενός παιδιού μπροστά του και να θεωρούμε ότι «δεν καταλαβαίνει». Ποτέ δεν λέμε μπροστά τους καταστροφικά σενάρια για το «τι θα απογίνει». Τα παιδιά συχνά εισπράττουν αρκετά βλέμματα λύπης και σοκ από τρίτους.. Ας μη το δυσχεραίνουμε περαιτέρω. Από την άλλη μεριά, είναι ικανά να εισπράττουν τα θετικά σχόλια, διαθέσεις και σκέψεις, τα οποία τα χαροποιούν και τα οποία θα πρέπει να προσφέρουμε άφθονα.
Το παιδί τραυματίζεται από την ατμόσφαιρα των αρνητικών σχολίων, αλλά και της αρνητικής σκέψης. Ακόμη κι αν σκεφτόμαστε αρνητικά για τα παιδιά ή είμαστε εκνευρισμένοι ή έχουμε πικρία, γιατί θα θέλαμε να κάνουμε κάτι άλλο από το να είμαστε μαζί τους, τα παιδιά το εισπράττουν σε κάποιο επίπεδο. Όσο είναι ανθρωπίνως δυνατό, να τα φροντίζουμε με χαρά κι αίσθημα ευγνωμοσύνης…
Δεν φοβόμαστε τον πόνο. Κάποιες φορές, κατά τη φροντίδα παιδιών που υποφέρουν, θα στεναχωρηθούμε, είναι ανθρώπινο. Όμως, η χαρά κι η ανακούφιση που τους δίνουμε είναι πολύ μεγαλύτερη και σημαντικότερη από τον πόνο που νιώθουμε.
Δεν νιώθουμε οίκτο ή υποτίμηση για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, σαν να είναι «ελαττωματικά».. Η ψυχή τους ακολουθεί αυτό το δύσκολο δρόμο και πολλά από αυτά αγωνίζονται αξιοθαύμαστα, πολύ περισσότερο ίσως από ότι θα μπορούσαμε εμείς. Περνούν πολύ μεγάλη δοκιμασία και αξίζουν το θαυμασμό και την αναγνώρισή μας, όχι τον οίκτο μας. Η ψυχή τους μπορεί να περιέχει μεγάλη σοφία, για αυτό ας δούμε τι μπορούν να μας διδάξουν εκείνα. Πάντα μαθαίνουμε από τα παιδιά - όλα τα παιδιά-, αν τα προσεγγίζουμε με ταπεινότητα και ειλικρίνεια.
Πολλές φορές, στην προκατάληψή μας, θεωρούμε ότι το παιδί «δεν καταλαβαίνει».. Όμως, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πλήρως τι ακριβώς καταλαβαίνει και τι όχι… Τους μιλούμε κανονικά, η επικοινωνία είναι το ίδιο απαραίτητη, όπως σε όλα τα παιδιά. Τα κοιτούμε στα μάτια, όταν μιλούμε, χωρίς όμως να τα πιέζουμε. Τους ζητούμε συγνώμη, όταν κάνουμε κάτι λανθασμένα ή τους προκαλέσουμε δυσφορία. Όταν κουραζόμαστε, αντί να εκνευριστούμε και να φωνάξουμε «αμάν τι κουραστικός που είσαι ή δεν σε μπορώ άλλο» , τους εξηγούμε ότι χρειαζόμαστε λίγο χρόνο έξω ή για να κάτσουμε. Όταν φεύγουμε τους λέμε «γεια», ότι τα αγαπάμε, ότι περάσαμε πολύ ωραία μαζί τους, ότι θα ξανάρθουμε (αν πρόκειται να το κάνουμε). Τα παιδιά επικοινωνούν πάντα με τον τρόπο τους, π.χ. με τη γλώσσα του σώματος: Η αγκαλιά και το τραγούδι μπορεί να χαλαρώσει ένα παιδί με σπασμούς και το κάνει να γέρνει χαμογελαστό προς το μέρος μας... Η γλωσσική επικοινωνία δεν είναι το μόνο είδος επικοινωνίας. Προσέχουμε πολύ πώς τα αγγίζουμε, χρειάζονται ήπιες κινήσεις, με σεβασμό και χωρίς ασφυκτικές αγκαλιές. Δίνουμε τρυφερότητα στο παιδί, αλλά του δίνουμε και το χώρο να πει «όχι», αν δε θέλει το άγγιγμα.
Τέλος, πάντα χρειάζεται η αυτοεξέταση στα κίνητρα της προσφοράς μας, ειδικά όταν πρόκειται για εθελοντική εργασία. Το δόσιμο είναι σημαντικό να γίνεται για τη χαρά της προσφοράς, όχι για να αποδείξουμε στους εαυτούς μας και στους άλλους ότι είμαστε «καλοί». Δεν πρέπει να έχουμε τη νοοτροπία του «μάρτυρα», ότι κάνουμε «θυσίες» για εκείνα, ούτε να κρατούμε στάση ανωτερότητας. Ακόμη κι όταν δεν τους το λέμε απευθείας, τα παιδιά εισπράττουν τη νοοτροπία «είδες τι έκανα, θυσιάστηκα για σένα?» και συνεπώς νιώθουν ενοχή, μόνο και μόνο γιατί υπάρχουν και γιατί έχουν ανάγκες. Από την άλλη μεριά, δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε για την αξία της προσφοράς μας, όταν γίνεται από καρδιάς. Ακόμη κι η διακριτική παρουσία μας όταν το παιδί κοιμάται είναι ένα πολύτιμο δώρο στο παιδί, που νιώθει γαλήνη και στοργή, που νιώθει ότι δεν είναι μόνο...
18 Νοεμβρίου 2009 (δημοσίευση "Ελευθεροτυπία, 22/12/2009")
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
3 Δεκεμβρίου 2009 Παγκόσμια Ημέρα ΑΜΕΑ
Τα μικρά παιδιά με ειδικές ανάγκες (π.χ. αυτισμός, νοητική υστέρηση, σύνδρομο Down, εγκεφαλική παράλυση) θα πρέπει να τα προσεγγίζουμε με σεβασμό, προσοχή και ταπεινότητα. Να είμαστε δηλαδή έτοιμοι να διδαχτούμε από εκείνα, όπως και εκείνα από εμάς. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι τα παιδιά με ειδικές ανάγκες «καταλαβαίνουν» λιγότερα από ότι τα παιδιά του μέσου πληθυσμού, άρα να συμπεραίνουμε ότι δεν χρειάζεται να τους μιλάμε όπως στα υπόλοιπα παιδιά. Κάποια σημεία που είναι σημαντικό να προσέχουμε στην φροντίδα μικρών παιδιών με ειδικές ανάγκες, τα οποία προέκυψαν μέσα από την πολύτιμη για εμένα εμπειρία, της εθελοντικής εργασίας είναι τα εξής:
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, από τη βρεφική ηλικία ακόμη, μπορούν να εισπράξουν τις αρνητικές διαθέσεις, σκέψεις, σχόλια, όπως και τα παιδιά του υπόλοιπου πληθυσμού. Δεν μπορούμε να σχολιάζουμε π.χ. αρνητικά την κατάσταση ενός παιδιού μπροστά του και να θεωρούμε ότι «δεν καταλαβαίνει». Ποτέ δεν λέμε μπροστά τους καταστροφικά σενάρια για το «τι θα απογίνει». Τα παιδιά συχνά εισπράττουν αρκετά βλέμματα λύπης και σοκ από τρίτους.. Ας μη το δυσχεραίνουμε περαιτέρω. Από την άλλη μεριά, είναι ικανά να εισπράττουν τα θετικά σχόλια, διαθέσεις και σκέψεις, τα οποία τα χαροποιούν και τα οποία θα πρέπει να προσφέρουμε άφθονα.
Το παιδί τραυματίζεται από την ατμόσφαιρα των αρνητικών σχολίων, αλλά και της αρνητικής σκέψης. Ακόμη κι αν σκεφτόμαστε αρνητικά για τα παιδιά ή είμαστε εκνευρισμένοι ή έχουμε πικρία, γιατί θα θέλαμε να κάνουμε κάτι άλλο από το να είμαστε μαζί τους, τα παιδιά το εισπράττουν σε κάποιο επίπεδο. Όσο είναι ανθρωπίνως δυνατό, να τα φροντίζουμε με χαρά κι αίσθημα ευγνωμοσύνης…
Δεν φοβόμαστε τον πόνο. Κάποιες φορές, κατά τη φροντίδα παιδιών που υποφέρουν, θα στεναχωρηθούμε, είναι ανθρώπινο. Όμως, η χαρά κι η ανακούφιση που τους δίνουμε είναι πολύ μεγαλύτερη και σημαντικότερη από τον πόνο που νιώθουμε.
Δεν νιώθουμε οίκτο ή υποτίμηση για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, σαν να είναι «ελαττωματικά».. Η ψυχή τους ακολουθεί αυτό το δύσκολο δρόμο και πολλά από αυτά αγωνίζονται αξιοθαύμαστα, πολύ περισσότερο ίσως από ότι θα μπορούσαμε εμείς. Περνούν πολύ μεγάλη δοκιμασία και αξίζουν το θαυμασμό και την αναγνώρισή μας, όχι τον οίκτο μας. Η ψυχή τους μπορεί να περιέχει μεγάλη σοφία, για αυτό ας δούμε τι μπορούν να μας διδάξουν εκείνα. Πάντα μαθαίνουμε από τα παιδιά - όλα τα παιδιά-, αν τα προσεγγίζουμε με ταπεινότητα και ειλικρίνεια.
Πολλές φορές, στην προκατάληψή μας, θεωρούμε ότι το παιδί «δεν καταλαβαίνει».. Όμως, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πλήρως τι ακριβώς καταλαβαίνει και τι όχι… Τους μιλούμε κανονικά, η επικοινωνία είναι το ίδιο απαραίτητη, όπως σε όλα τα παιδιά. Τα κοιτούμε στα μάτια, όταν μιλούμε, χωρίς όμως να τα πιέζουμε. Τους ζητούμε συγνώμη, όταν κάνουμε κάτι λανθασμένα ή τους προκαλέσουμε δυσφορία. Όταν κουραζόμαστε, αντί να εκνευριστούμε και να φωνάξουμε «αμάν τι κουραστικός που είσαι ή δεν σε μπορώ άλλο» , τους εξηγούμε ότι χρειαζόμαστε λίγο χρόνο έξω ή για να κάτσουμε. Όταν φεύγουμε τους λέμε «γεια», ότι τα αγαπάμε, ότι περάσαμε πολύ ωραία μαζί τους, ότι θα ξανάρθουμε (αν πρόκειται να το κάνουμε). Τα παιδιά επικοινωνούν πάντα με τον τρόπο τους, π.χ. με τη γλώσσα του σώματος: Η αγκαλιά και το τραγούδι μπορεί να χαλαρώσει ένα παιδί με σπασμούς και το κάνει να γέρνει χαμογελαστό προς το μέρος μας... Η γλωσσική επικοινωνία δεν είναι το μόνο είδος επικοινωνίας. Προσέχουμε πολύ πώς τα αγγίζουμε, χρειάζονται ήπιες κινήσεις, με σεβασμό και χωρίς ασφυκτικές αγκαλιές. Δίνουμε τρυφερότητα στο παιδί, αλλά του δίνουμε και το χώρο να πει «όχι», αν δε θέλει το άγγιγμα.
Τέλος, πάντα χρειάζεται η αυτοεξέταση στα κίνητρα της προσφοράς μας, ειδικά όταν πρόκειται για εθελοντική εργασία. Το δόσιμο είναι σημαντικό να γίνεται για τη χαρά της προσφοράς, όχι για να αποδείξουμε στους εαυτούς μας και στους άλλους ότι είμαστε «καλοί». Δεν πρέπει να έχουμε τη νοοτροπία του «μάρτυρα», ότι κάνουμε «θυσίες» για εκείνα, ούτε να κρατούμε στάση ανωτερότητας. Ακόμη κι όταν δεν τους το λέμε απευθείας, τα παιδιά εισπράττουν τη νοοτροπία «είδες τι έκανα, θυσιάστηκα για σένα?» και συνεπώς νιώθουν ενοχή, μόνο και μόνο γιατί υπάρχουν και γιατί έχουν ανάγκες. Από την άλλη μεριά, δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε για την αξία της προσφοράς μας, όταν γίνεται από καρδιάς. Ακόμη κι η διακριτική παρουσία μας όταν το παιδί κοιμάται είναι ένα πολύτιμο δώρο στο παιδί, που νιώθει γαλήνη και στοργή, που νιώθει ότι δεν είναι μόνο...
18 Νοεμβρίου 2009 (δημοσίευση "Ελευθεροτυπία, 22/12/2009")
Έφηβοι σε συμμορίες
Έφηβοι σε συμμορίες
Πρεκατέ ΒικτωρίαΨυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com
Τελευταία, χρησιμοποιείται στην Ευρώπη ευρέως ο όρος «συμμορία» για να περιγραφεί η επιθετική συμπεριφορά των εφήβων σε ομάδες. Καθώς ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί λανθασμένα, δημιουργώντας αρνητικά στερεότυπα, που κάθε άλλο παρά βοηθούν τους νέους μας, είναι σημαντικό να διασαφηνίσουμε τι ακριβώς είναι η «συμμορία».Σύμφωνα με το Center for Social Justice της Αγγλίας, «συμμορία» μπορεί να ονομαστεί μια σχετικά διαρκής ομάδα νέων ατόμων, που 1)έχουν ως βάση τους το δρόμο, 2) βλέπουν τον εαυτό τους και τους βλέπουν οι άλλοι ως διακριτή ομάδα, 3) εμπλέκονται σε κάποιου είδους παραβατική δραστηριότητα, 4) ταυτίζονται, τους ανήκει κάποια γεωγραφική περιοχή, 5)έχουν κάποια εσωτερική δομή, νόμους, ιεραρχία, κώδικα επικοινωνίας και 6)συγκρούονται με άλλες αντίστοιχες ομάδες-συμμορίες.
Κάποιες τέτοιες ομάδες, όσο μικρό κι αν είναι το μέγεθός τους, όσο «ελαφριά» κι αν είναι η παραβατική δραστηριότητά τους έχουν κάνει την εμφάνισή τους και στις μεγαλουπόλεις της χώρας μας.
Τι ωθεί όμως έναν έφηβο να ενταχθεί σε συμμορία; Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, όμως κάποια πιθανά αίτια συναντώνται συχνά. Η συμμετοχή στις συμμορίες είναι ανεξάρτητη από εθνικότητα, αλλά σχετίζεται με την κοινωνική ή/και οικονομική εξαθλίωση των μελών. Συχνά οι νέοι προέρχονται από στερημένα οικογενειακά περιβάλλοντα ή έχουν κακοποιηθεί στην οικογένεια. Η σχολική αποτυχία και η περαιτέρω απομόνωση στο σχολείο επιβεβαιώνει την απόρριψη που ήδη ένιωθαν στο σπίτι. Οι νέοι αυτοί παγιδεύονται σε έναν φαύλο κύκλο: απόρριψη από το περιβάλλον- θυμός- αντικοινωνική συμπεριφορά-περισσότερη απόρριψη από το περιβάλλον. Νιώθουν αδικημένοι από την κακοποίηση και παραμέληση, ενώ ταυτόχρονα χάνουν το δρόμο τους σε μια κουλτούρα άκρατου εγωκεντρισμού, υλισμού, πνευματικού κενού, κακής ανταγωνιστικότητας, ισοπεδωμένων αξιών, εξαθλιωμένης σεξουαλικότητας. Εισπράττουν από την καταναλωτική, ατομικιστική, αναξιοκρατική κουλτούρα μας ότι «το μόνο που έχει σημασία είναι να τ’ αρπάξεις», ότι «ο καθένας κοιτάει την πάρτη του» .
Η συμμορία γίνεται τότε μια ελκυστική επιλογή για τα παιδιά. Από τη στιγμή που μπαίνουν στη συμμορία, αποκτούν οικογένεια, αποκτούν ταυτότητα. Τα άλλα μέλη θέλουν να γίνουν φίλοι τους, οι ίδιοι γίνονται μέλη μιας ομάδας, ανήκουν κάπου. Ο αρχηγός της συμμορίας γίνεται ο πατέρας που ίσως δεν είχαν ποτέ. Εκεί που στη ζωή τους βασίλευε η απόλυτη αδιαφορία και το κενό, τώρα η συμμορία τους δίνει νόημα και σκοπό. Αν η συμμετοχή συνοδεύεται και από υλικές απολαβές, η πρόκληση είναι ακόμη ισχυρότερη.
Από τη στιγμή που λειτουργούν ως ομάδα, τροποποιείται ο τρόπος σκέψης, γίνεται πιο απόλυτος και διαχωριστικός. Δεν βλέπουν τους «άλλους» ως άτομα, βλέπουν μόνο το «εμείς εναντίον εκείνων». Η σκέψη γίνεται απόλυτη «άσπρο-μαύρο» και αναπτύσσεται ρατσισμός προς τους «άλλους». Αυτοί οι «άλλοι» μπορεί να είναι π.χ. η «άλλη συμμορία», οι «ενήλικες», «το κράτος», «οι μετανάστες», η αντίπαλη ποδοσφαιρική ή ιδεολογική ομάδα κλπ.: «Οι άλλοι» γίνονται η πηγή όλων του κακών. Τότε, η βία, πυροδοτούμενη από το θυμό για την απόρριψη και τις απώλειες που έχουν βιώσει, τους φαίνεται ως «αποδεκτή» λύση. Αυτό είναι το πιο επικίνδυνο σημείο, γιατί από τη στιγμή που θεωρούν τη βία εναντίον των «άλλων» δικαιολογημένη, τότε όλα είναι πιθανά. Όταν τα παιδιά είναι σε ομάδα, λειτουργεί μια τρομακτική συνέργεια. Σε ομάδες, πραγματοποιούν πράξεις βίας, που κανείς από μόνος του δεν θα έκανε και δεν θα διανοούνταν να κάνει. Αλλά η συμμόρφωση προς τους συνομιλήκους, η επιθυμία του «ανήκειν», ο φόβος μιας ακόμη απόρριψης, τα οδηγεί να συναινούν, ακόμη κι αν μέσα τους δεν το θέλουν πραγματικά. Ταυτόχρονα, στην αρνητική αντιμετώπιση του εαυτού και των άλλων συνεισφέρει η «σκοτεινή» τέχνη (π.χ. μουσική, στίχοι, εικόνες σε T-shirt και graffiti), που ακολουθούν πολλοί έφηβοι και η οποία εξυμνεί το θάνατο, το μίσος, τον πόνο, τις δυνάμεις του κακού κλπ. Τέλος, η βία σιγά σιγά γίνεται ένας χρόνιος εθισμός…
Παρότι η βίαιη συμπεριφορά είναι κατακριτέα και συχνά αξιόποινη, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να δαιμονοποιούμε τους εφήβους ως άτομα. Συνήθως, η βίαιη συμπεριφορά δεν είναι παρά μια δυσλειτουργική απόπειρα για να αποφευχθεί ο εσωτερικός πόνος. Επίσης, οι έφηβοι είναι το πιο ευαίσθητο θερμόμετρο της κοινωνίας μας, είναι ο καθρέφτης που μας δείχνει εκείνα που εμείς δεν θέλουμε να δούμε. Αν παρατηρούμε έξαρση στην επιθετικότητά των εφήβων, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πού εμείς οι ενήλικες συμπεριφερόμαστε βίαια ο ένας στον άλλον, αλλά με «κοινωνικά αποδεκτό» τρόπο. Με άλλα λόγια, πού εμείς, ο κόσμος των ενηλίκων, κλέβουμε ή αδικούμε «με το γάντι»….
18 Νοέμβρη 2009
Πρεκατέ ΒικτωρίαΨυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com
Τελευταία, χρησιμοποιείται στην Ευρώπη ευρέως ο όρος «συμμορία» για να περιγραφεί η επιθετική συμπεριφορά των εφήβων σε ομάδες. Καθώς ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί λανθασμένα, δημιουργώντας αρνητικά στερεότυπα, που κάθε άλλο παρά βοηθούν τους νέους μας, είναι σημαντικό να διασαφηνίσουμε τι ακριβώς είναι η «συμμορία».Σύμφωνα με το Center for Social Justice της Αγγλίας, «συμμορία» μπορεί να ονομαστεί μια σχετικά διαρκής ομάδα νέων ατόμων, που 1)έχουν ως βάση τους το δρόμο, 2) βλέπουν τον εαυτό τους και τους βλέπουν οι άλλοι ως διακριτή ομάδα, 3) εμπλέκονται σε κάποιου είδους παραβατική δραστηριότητα, 4) ταυτίζονται, τους ανήκει κάποια γεωγραφική περιοχή, 5)έχουν κάποια εσωτερική δομή, νόμους, ιεραρχία, κώδικα επικοινωνίας και 6)συγκρούονται με άλλες αντίστοιχες ομάδες-συμμορίες.
Κάποιες τέτοιες ομάδες, όσο μικρό κι αν είναι το μέγεθός τους, όσο «ελαφριά» κι αν είναι η παραβατική δραστηριότητά τους έχουν κάνει την εμφάνισή τους και στις μεγαλουπόλεις της χώρας μας.
Τι ωθεί όμως έναν έφηβο να ενταχθεί σε συμμορία; Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, όμως κάποια πιθανά αίτια συναντώνται συχνά. Η συμμετοχή στις συμμορίες είναι ανεξάρτητη από εθνικότητα, αλλά σχετίζεται με την κοινωνική ή/και οικονομική εξαθλίωση των μελών. Συχνά οι νέοι προέρχονται από στερημένα οικογενειακά περιβάλλοντα ή έχουν κακοποιηθεί στην οικογένεια. Η σχολική αποτυχία και η περαιτέρω απομόνωση στο σχολείο επιβεβαιώνει την απόρριψη που ήδη ένιωθαν στο σπίτι. Οι νέοι αυτοί παγιδεύονται σε έναν φαύλο κύκλο: απόρριψη από το περιβάλλον- θυμός- αντικοινωνική συμπεριφορά-περισσότερη απόρριψη από το περιβάλλον. Νιώθουν αδικημένοι από την κακοποίηση και παραμέληση, ενώ ταυτόχρονα χάνουν το δρόμο τους σε μια κουλτούρα άκρατου εγωκεντρισμού, υλισμού, πνευματικού κενού, κακής ανταγωνιστικότητας, ισοπεδωμένων αξιών, εξαθλιωμένης σεξουαλικότητας. Εισπράττουν από την καταναλωτική, ατομικιστική, αναξιοκρατική κουλτούρα μας ότι «το μόνο που έχει σημασία είναι να τ’ αρπάξεις», ότι «ο καθένας κοιτάει την πάρτη του» .
Η συμμορία γίνεται τότε μια ελκυστική επιλογή για τα παιδιά. Από τη στιγμή που μπαίνουν στη συμμορία, αποκτούν οικογένεια, αποκτούν ταυτότητα. Τα άλλα μέλη θέλουν να γίνουν φίλοι τους, οι ίδιοι γίνονται μέλη μιας ομάδας, ανήκουν κάπου. Ο αρχηγός της συμμορίας γίνεται ο πατέρας που ίσως δεν είχαν ποτέ. Εκεί που στη ζωή τους βασίλευε η απόλυτη αδιαφορία και το κενό, τώρα η συμμορία τους δίνει νόημα και σκοπό. Αν η συμμετοχή συνοδεύεται και από υλικές απολαβές, η πρόκληση είναι ακόμη ισχυρότερη.
Από τη στιγμή που λειτουργούν ως ομάδα, τροποποιείται ο τρόπος σκέψης, γίνεται πιο απόλυτος και διαχωριστικός. Δεν βλέπουν τους «άλλους» ως άτομα, βλέπουν μόνο το «εμείς εναντίον εκείνων». Η σκέψη γίνεται απόλυτη «άσπρο-μαύρο» και αναπτύσσεται ρατσισμός προς τους «άλλους». Αυτοί οι «άλλοι» μπορεί να είναι π.χ. η «άλλη συμμορία», οι «ενήλικες», «το κράτος», «οι μετανάστες», η αντίπαλη ποδοσφαιρική ή ιδεολογική ομάδα κλπ.: «Οι άλλοι» γίνονται η πηγή όλων του κακών. Τότε, η βία, πυροδοτούμενη από το θυμό για την απόρριψη και τις απώλειες που έχουν βιώσει, τους φαίνεται ως «αποδεκτή» λύση. Αυτό είναι το πιο επικίνδυνο σημείο, γιατί από τη στιγμή που θεωρούν τη βία εναντίον των «άλλων» δικαιολογημένη, τότε όλα είναι πιθανά. Όταν τα παιδιά είναι σε ομάδα, λειτουργεί μια τρομακτική συνέργεια. Σε ομάδες, πραγματοποιούν πράξεις βίας, που κανείς από μόνος του δεν θα έκανε και δεν θα διανοούνταν να κάνει. Αλλά η συμμόρφωση προς τους συνομιλήκους, η επιθυμία του «ανήκειν», ο φόβος μιας ακόμη απόρριψης, τα οδηγεί να συναινούν, ακόμη κι αν μέσα τους δεν το θέλουν πραγματικά. Ταυτόχρονα, στην αρνητική αντιμετώπιση του εαυτού και των άλλων συνεισφέρει η «σκοτεινή» τέχνη (π.χ. μουσική, στίχοι, εικόνες σε T-shirt και graffiti), που ακολουθούν πολλοί έφηβοι και η οποία εξυμνεί το θάνατο, το μίσος, τον πόνο, τις δυνάμεις του κακού κλπ. Τέλος, η βία σιγά σιγά γίνεται ένας χρόνιος εθισμός…
Παρότι η βίαιη συμπεριφορά είναι κατακριτέα και συχνά αξιόποινη, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να δαιμονοποιούμε τους εφήβους ως άτομα. Συνήθως, η βίαιη συμπεριφορά δεν είναι παρά μια δυσλειτουργική απόπειρα για να αποφευχθεί ο εσωτερικός πόνος. Επίσης, οι έφηβοι είναι το πιο ευαίσθητο θερμόμετρο της κοινωνίας μας, είναι ο καθρέφτης που μας δείχνει εκείνα που εμείς δεν θέλουμε να δούμε. Αν παρατηρούμε έξαρση στην επιθετικότητά των εφήβων, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πού εμείς οι ενήλικες συμπεριφερόμαστε βίαια ο ένας στον άλλον, αλλά με «κοινωνικά αποδεκτό» τρόπο. Με άλλα λόγια, πού εμείς, ο κόσμος των ενηλίκων, κλέβουμε ή αδικούμε «με το γάντι»….
18 Νοέμβρη 2009
Οι φύλακες των φαναριών
Οι φύλακες των φαναριών
Είναι παντού. Στα φανάρια, στα πεζοδρόμια, στις παραλίες, άλλες φορές περπατώντας χιλιόμετρα με τα μακρομάνικα πουκάμισά τους μέσα στη ζέστη, κουβαλώντας τον πίνακα με τα μικροπράγματα και φορώντας τα πολλά καπέλα στο κεφάλι. Τους βλέπουμε καθημερινά, τους μελαψούς, αδύνατους φύλακες των φαναριών. Άλλοι από εμάς αδιαφορούν, άλλοι θυμώνουν, άλλοι βρίζουν, άλλοι νιώθουν οίκτο και άλλοι αρχίζουν το τελευταίο πολιτικάντικο τροπάρι, ότι τα προβλήματα της Ελλάδας οφείλονται στους ξένους και πώς η Ελλάδα δεν αντέχει άλλο. Συχνά, ενεργοποιούμε εκνευρισμένοι τους υαλοκαθαριστήρες, γιατί δεν θέλουμε τέλος πάντων να μας καθαρίσουν τα τζάμια με το έτσι θέλω και το τελευταίο πράγμα που έχουμε όρεξη πρωί πρωί είναι να χρειαστεί να μιλήσουμε στον μελαψό, απρόσκλητο φύλακα των φαναριών. Σε αυτόν και στη δυστυχία του.
Το πιο πιθανό είναι ότι ούτε κι εκείνος έχει όρεξη πρωί πρωί να πλησιάσει τον κάθε κακοξυπνημένο συμπολίτη μας, ο οποίος σχεδόν πάντα θα τον κοιτάξει απαξιωτικά, κάποιες φορές θα τον βρίσει, ενώ ποτέ δε θα του χαμογελάσει. Ο μελαψός φύλακας θα προτιμούσε κι ο ίδιος να έκανε κάτι άλλο.. Ίσως είχε όνειρα, ταλέντα.. Ίσως, σαν παιδί, να του άρεσε η μουσική ή να σχεδιάζει αυτοκίνητα. Ίσως, αν τον ρώταγες «τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις», να έλεγε με καμάρι «γιατρός για τα ζωάκια!»..Ίσως να έχει υψηλή μαθηματική ευφυία, ίσως περισσότερη από το πετυχημένο στέλεχος με το τζιπ, που τον προσπερνά. Έχει όνειρα και ικανότητες, όπως όλοι μας. Όμως δεν είχε την ευκαιρία. Τα φανάρια είναι το μόνο που μπορεί να κάνει πριν την επαιτεία, για να ζήσει, όσο μπορεί, αξιοπρεπώς. Όταν το σκεφτούμε αυτό, ίσως δώσουμε κάτι, όσο αγουροξυπνημένοι κι αν είμαστε. Αν σκεφτούμε πόσο βαρετό θα πρέπει να είναι να πηγαίνει κανείς από το ένα αμάξι στο άλλο, στο ρυθμό του φαναριού, όλη μέρα, συχνά στα πιο πολυσύχναστα, βρώμικα κι αντιαισθητικά σημεία της πόλης και να σε αποφεύγουν σαν να είσαι χειρότερα κι από ζώο..
Ακούω ομοεθνείς μας να φωνάζουν «να πάνε πίσω στη χώρα τους, η Ελλάδα δεν μπορεί» και ταυτόχρονα οι ίδιοι ομοεθνείς να περηφανεύονται για τον Μέγα Αλέξανδρο που πήγε και μετέδωσε τα ιδανικά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στις χώρες αυτές. Όταν όμως βλέπω πώς τους έχουμε στα στρατόπεδα υποδοχής, όπου ελλείψει χώρου, κοιμούνται με βάρδιες, όταν βλέπω καλοθρεμμένο εργοδότη να απευθύνεται στο μελαψό του υπάλληλο κάθε φορά με βρισιά αντί για όνομα, σκέφτομαι ότι τα ιδανικά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού δεν κατάφεραν να μεταδοθούν σε εμάς τους ίδιους. Δεν είναι ότι δεν έχουμε αρκετά. Ένα χιλιοστό, από όσα σπαταλώνται ή «χάνονται», σε οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία ή δήμο, θα αρκούσε για να φιλοξενηθούν αυτοί οι άνθρωποι αξιοπρεπώς. Δεν είναι ότι δεν έχουμε αρκετά λεφτά, αλλά δεν έχουμε αρκετή ανθρωπιά…
Κάποιοι από τους μελαψούς φύλακες μας διδάσκουν αξιοπρέπεια-αν έχουμε τα μάτια να τη δούμε. Πλένουν και το πίσω τζάμι, ακόμη και αφού έχουν πάρει τα χρήματα. Δεν θα ξεχάσω ένα καλοκαίρι, μεσημέρι, καύσωνας, μέσα στο λιοπύρι, ο μελαψός φύλακας περίμενε τους λιγοστούς εναπομείναντες Αθηναίους οδηγούς να καθαρίσει τζάμια. Όταν απόκαμε, καθόταν λίγο στο πυρωμένο μπετόν. Δεν είχαμε ψιλά, αλλά περνώντας, ο συνοδηγός μου σκέφτηκε να του δώσει μια παγωμένη κόκα κόλα που υπήρχε, για ανακούφιση στην τόση ζέστη. Όταν είδε την προσφορά, είπε ευγενικά «Όχι ευχαριστώ, έχουμε νηστεία, δεν τρώμε και δεν πίνουμε τίποτα μέχρι το βράδι». Δεν θα το ξεχάσω. Ποιος από εμάς, τους μοσχοαναθρεμμένους νεοέλληνες, που καταναλώνει και σπαταλά σαν να μην υπάρχει αύριο, θα είχε την ελάχιστη αυτοπειθαρχία να τηρήσει καθολική νηστεία από φαγητό (δε λέω καν για νερό, ειδικά σε τέτοιες συνθήκες) για μια ολόκληρη μέρα εργασίας? Και η δική μας χριστιανική ορθόδοξη θρησκεία διδάσκει τη νηστεία. Διδάσκει επίσης τη μοιρασιά, διδάσκει την ανθρωπιά, διδάσκει τη συμπόνια… Ίσως θα πρέπει να την ακούσουμε. Και την επόμενη φορά που θα συναντήσουμε το φύλακα των φαναριών, ας δώσουμε τουλάχιστον ένα χαμόγελο, -αν όχι χρήματα-, ας πούμε ένα ευχαριστώ, ένα γεια, ας δώσουμε ένα δείγμα ανθρώπινου σεβασμού, πριν αποχωρήσουμε από το φανάρι και επιστρέψουμε στις σκοτούρες της ιδιωτικής μας παχυλής ευδαιμονίας…
Πρεκατέ Βικτωρία
Αθήνα, Αύγουστος, 2009
www.brightplanet.blogspot.com
Είναι παντού. Στα φανάρια, στα πεζοδρόμια, στις παραλίες, άλλες φορές περπατώντας χιλιόμετρα με τα μακρομάνικα πουκάμισά τους μέσα στη ζέστη, κουβαλώντας τον πίνακα με τα μικροπράγματα και φορώντας τα πολλά καπέλα στο κεφάλι. Τους βλέπουμε καθημερινά, τους μελαψούς, αδύνατους φύλακες των φαναριών. Άλλοι από εμάς αδιαφορούν, άλλοι θυμώνουν, άλλοι βρίζουν, άλλοι νιώθουν οίκτο και άλλοι αρχίζουν το τελευταίο πολιτικάντικο τροπάρι, ότι τα προβλήματα της Ελλάδας οφείλονται στους ξένους και πώς η Ελλάδα δεν αντέχει άλλο. Συχνά, ενεργοποιούμε εκνευρισμένοι τους υαλοκαθαριστήρες, γιατί δεν θέλουμε τέλος πάντων να μας καθαρίσουν τα τζάμια με το έτσι θέλω και το τελευταίο πράγμα που έχουμε όρεξη πρωί πρωί είναι να χρειαστεί να μιλήσουμε στον μελαψό, απρόσκλητο φύλακα των φαναριών. Σε αυτόν και στη δυστυχία του.
Το πιο πιθανό είναι ότι ούτε κι εκείνος έχει όρεξη πρωί πρωί να πλησιάσει τον κάθε κακοξυπνημένο συμπολίτη μας, ο οποίος σχεδόν πάντα θα τον κοιτάξει απαξιωτικά, κάποιες φορές θα τον βρίσει, ενώ ποτέ δε θα του χαμογελάσει. Ο μελαψός φύλακας θα προτιμούσε κι ο ίδιος να έκανε κάτι άλλο.. Ίσως είχε όνειρα, ταλέντα.. Ίσως, σαν παιδί, να του άρεσε η μουσική ή να σχεδιάζει αυτοκίνητα. Ίσως, αν τον ρώταγες «τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις», να έλεγε με καμάρι «γιατρός για τα ζωάκια!»..Ίσως να έχει υψηλή μαθηματική ευφυία, ίσως περισσότερη από το πετυχημένο στέλεχος με το τζιπ, που τον προσπερνά. Έχει όνειρα και ικανότητες, όπως όλοι μας. Όμως δεν είχε την ευκαιρία. Τα φανάρια είναι το μόνο που μπορεί να κάνει πριν την επαιτεία, για να ζήσει, όσο μπορεί, αξιοπρεπώς. Όταν το σκεφτούμε αυτό, ίσως δώσουμε κάτι, όσο αγουροξυπνημένοι κι αν είμαστε. Αν σκεφτούμε πόσο βαρετό θα πρέπει να είναι να πηγαίνει κανείς από το ένα αμάξι στο άλλο, στο ρυθμό του φαναριού, όλη μέρα, συχνά στα πιο πολυσύχναστα, βρώμικα κι αντιαισθητικά σημεία της πόλης και να σε αποφεύγουν σαν να είσαι χειρότερα κι από ζώο..
Ακούω ομοεθνείς μας να φωνάζουν «να πάνε πίσω στη χώρα τους, η Ελλάδα δεν μπορεί» και ταυτόχρονα οι ίδιοι ομοεθνείς να περηφανεύονται για τον Μέγα Αλέξανδρο που πήγε και μετέδωσε τα ιδανικά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στις χώρες αυτές. Όταν όμως βλέπω πώς τους έχουμε στα στρατόπεδα υποδοχής, όπου ελλείψει χώρου, κοιμούνται με βάρδιες, όταν βλέπω καλοθρεμμένο εργοδότη να απευθύνεται στο μελαψό του υπάλληλο κάθε φορά με βρισιά αντί για όνομα, σκέφτομαι ότι τα ιδανικά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού δεν κατάφεραν να μεταδοθούν σε εμάς τους ίδιους. Δεν είναι ότι δεν έχουμε αρκετά. Ένα χιλιοστό, από όσα σπαταλώνται ή «χάνονται», σε οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία ή δήμο, θα αρκούσε για να φιλοξενηθούν αυτοί οι άνθρωποι αξιοπρεπώς. Δεν είναι ότι δεν έχουμε αρκετά λεφτά, αλλά δεν έχουμε αρκετή ανθρωπιά…
Κάποιοι από τους μελαψούς φύλακες μας διδάσκουν αξιοπρέπεια-αν έχουμε τα μάτια να τη δούμε. Πλένουν και το πίσω τζάμι, ακόμη και αφού έχουν πάρει τα χρήματα. Δεν θα ξεχάσω ένα καλοκαίρι, μεσημέρι, καύσωνας, μέσα στο λιοπύρι, ο μελαψός φύλακας περίμενε τους λιγοστούς εναπομείναντες Αθηναίους οδηγούς να καθαρίσει τζάμια. Όταν απόκαμε, καθόταν λίγο στο πυρωμένο μπετόν. Δεν είχαμε ψιλά, αλλά περνώντας, ο συνοδηγός μου σκέφτηκε να του δώσει μια παγωμένη κόκα κόλα που υπήρχε, για ανακούφιση στην τόση ζέστη. Όταν είδε την προσφορά, είπε ευγενικά «Όχι ευχαριστώ, έχουμε νηστεία, δεν τρώμε και δεν πίνουμε τίποτα μέχρι το βράδι». Δεν θα το ξεχάσω. Ποιος από εμάς, τους μοσχοαναθρεμμένους νεοέλληνες, που καταναλώνει και σπαταλά σαν να μην υπάρχει αύριο, θα είχε την ελάχιστη αυτοπειθαρχία να τηρήσει καθολική νηστεία από φαγητό (δε λέω καν για νερό, ειδικά σε τέτοιες συνθήκες) για μια ολόκληρη μέρα εργασίας? Και η δική μας χριστιανική ορθόδοξη θρησκεία διδάσκει τη νηστεία. Διδάσκει επίσης τη μοιρασιά, διδάσκει την ανθρωπιά, διδάσκει τη συμπόνια… Ίσως θα πρέπει να την ακούσουμε. Και την επόμενη φορά που θα συναντήσουμε το φύλακα των φαναριών, ας δώσουμε τουλάχιστον ένα χαμόγελο, -αν όχι χρήματα-, ας πούμε ένα ευχαριστώ, ένα γεια, ας δώσουμε ένα δείγμα ανθρώπινου σεβασμού, πριν αποχωρήσουμε από το φανάρι και επιστρέψουμε στις σκοτούρες της ιδιωτικής μας παχυλής ευδαιμονίας…
Πρεκατέ Βικτωρία
Αθήνα, Αύγουστος, 2009
www.brightplanet.blogspot.com
Δυσθυμία-η «καθημερινή» κατάθλιψη
Δυσθυμία-η «καθημερινή» κατάθλιψη
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com
Δυσθυμία ονομάζεται η σχετικά ήπια μορφής κατάθλιψη, που τις περισσότερες φορές αναγνωρίζουμε στην καθημερινότητά μας, ως ένα συνδυασμό επίμονης μελαγχολίας, «κακοκεφιάς» και έλλειψης ενδιαφέροντος για τη ζωή. Μπορεί να μην περιλαμβάνει τα πιο ανησυχητικά συμπτώματα της βαριάς κατάθλιψης (όπως π.χ. αυτοκτονικότητα), είναι όμως συχνά μία χρόνια επώδυνη κατάσταση, η οποία χρήζει προσοχής.
Τα συμπτώματά της μοιάζουν με της κατάθλιψης, αλλά είναι λιγότερο έντονα. Περιλαμβάνουν ατονία, «βαριεστημάρα», έλλειψη κινήτρων για δραστηριότητες ή ακόμη και καθημερινές δουλειές, απάθεια, ληθαργικότητα, αργές κινήσεις, συνεχή κόπωση χωρίς οργανικά αίτια, δυσκολίες στον ύπνο (αϋπνία, ή υπερβολική ανάγκη για ύπνο), διαταραχές στην όρεξη για τροφή, επιθυμία να μένει το άτομο συνέχεια στο κρεβάτι, σκέψεις αναξιότητας, απόλυτες σκέψεις απαισιοδοξίας, διαστρέβλωση των πληροφοριών από το περιβάλλον, ώστε το άτομο πάντα να μειώνει τον εαυτό του και να βλέπει μόνο τα αρνητικά, έλλειψη ικανοποίησης από τη ζωή, μοναξιά, έλλειψη χαράς από καθημερινά πράγματα. Μακροπρόθεσμα όμως η δυσθυμία είναι επώδυνη και μπορεί, αν δεν υπάρξει άλλη παρέμβαση, σε κάποιες περιπτώσεις ή μετά από δυσχερή συμβάντα, να επιδεινωθεί σε κατάθλιψη.
Στις περιόδους διακοπών, όπως το καλοκαίρι, πολλοί άνθρωποι, παραδόξως, υποφέρουν από τη δυσθυμία περισσότερο. Υπάρχει έντονη κοινωνική πίεση και προσωπική προσδοκία ότι στις διακοπές θα «έπρεπε» να «περνούν καλά». Στην πραγματικότητα μπορεί να μην συμβαίνει κάτι τέτοιο. Απεναντίας, οι περίοδοι αυτοί συχνά υποχρεώνουν το άτομο να αντιμετωπίσει τον εαυτό του, τις κοντινές του σχέσεις και την ψυχική του κατάσταση. Εκείνο που συχνά δυσκολεύει τα πράγματα, είναι ότι ούτε το άτομο, ούτε το περιβάλλον του αναγνωρίζουν ότι πάσχει από δυσθυμία. Έτσι, το άτομο καταλήγει σε αυτό-κατάκριση, την οποία ενισχύει το περιβάλλον, όταν το κατηγορεί ότι είναι «γκρινιάρης», «μονόχνωτος», ότι «δεν προσπαθεί αρκετά», ότι «κλαίγεται» κλπ. Δεν ισχύουν. Αν το άτομο μπορούσε να περάσει καλά, θα το έκανε.
Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε αν υποφέρετε από δυσθυμία?
- Η διατροφή είναι σημαντική. Χρειάζεται ελάττωση ζάχαρης, αλκοόλ, καφεϊνης, ενώ ταυτόχρονα χρειάζονται περισσότερα φρέσκα φρούτα, λαχανικά, ψάρια, πουλερικά, και γενικά τροφές με πρωτεϊνες. Σημαντική είναι η ρύθμιση ζαχάρου και πίεσης σε σταθερά επίπεδα. Η φαρμακευτική αγωγή, αν κριθεί απαραίτητη, πρέπει να γίνεται πάντα μετά από συμβουλή γιατρού.
-Η αεροβική γυμναστική, όπως τρέξιμο και κολύμβηση, είναι πολύ σημαντική. Αξίζει τον κόπο να δοκιμάσετε άθληση στη φύση, όπως περπάτημα στο βουνό, ή σπορ με άλλους σε παιχνίδι, π.χ. τένις, ποδόσφαιρο. Συχνά θα νιώθετε αδύναμος ή βαριεστημένος να ξεκινήσετε. Από τη στιγμή όμως που κάνετε το ξεκίνημα, έστω και πιέζοντας λίγο τον εαυτό σας στην αρχή, θα δείτε να αλλάζει η διάθεσή σας.
-Αλλαγή νοοτροπίας. Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια και εξάσκηση στη θετική σκέψη. Όταν έρχονται οι αρνητικές σκέψεις, θα πρέπει να τις αφήνετε να περνούν, χωρίς να τις παίρνετε σοβαρά, χωρίς να τις πιστεύετε και χωρίς να νιώθετε ενοχές που τις έχετε. Θα πρέπει να τις αντικαταστήσετε συντομότερα με θετικές σκέψεις. Ειδικά, οποιεσδήποτε σκέψεις αυτομομφής ή αυτό-υποτίμησης, θα πρέπει να τις σταματάτε αμέσως, χωρίς εσωτερικό «διάλογο».
-Δώστε την άδεια στον εαυτό σας να ασχοληθείτε με χόμπι ή δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, χωρίς «αλλά»... Η κατάθλιψη συνήθως βρίσκει δικαιολογίες για να εμποδίσει αυτό που μας κάνει καλό και να σαμποτάρει αυτό που θα μας βοηθούσε περισσότερο.
-Γράψτε ημερολόγιο. Η συνεχής συστηματική γραφή, έστω και μια σελίδα την ημέρα, προσφέρει ανακούφιση από την πίεση των συναισθημάτων. Γράψτε ελεύθερα, ό,τι θέλετε, χωρίς λογοκρισία. Μην ανησυχείτε για τα ορθογραφικά λάθη ή για τη γλώσσα που χρησιμοποιείτε. Δε χρειάζεται να ξαναδιαβάσετε αυτό που γράψατε, αλλά μπορείτε να το κάψετε συμβολικά..
-Στη δυσθυμία, είναι εύκολο να νιώσει κανείς ακινητοποιημένος, σαν η παραμικρή κίνηση, να φαίνεται βουνό. Δημιουργείστε μια λίστα από εποικοδομητικές δραστηριότητες, μικρά πράγματα που θα σας άρεσε να κάνετε. Όταν «κολλήσετε» στην αρνητικότητα και την αυτό-λύπηση, κοιτάξτε τη λίστα σας και σκεφτείτε «τι από όλα αυτά θα μου άρεσε να κάνω τώρα?». Κάντε το, έστω και για πέντε λεπτά. Η λίστα δεν θα έχει το ρόλο της υποχρεωτικής ατζέντας, αλλά ενός «θησαυροφυλακίου» από χρήσιμες ιδέες.
-Εκτιμείστε τον εαυτό σας. Σταματήστε οποιαδήποτε κριτική στον εαυτό και μην τρομάζετε τον εαυτό σας με καταστροφικά σενάρια. Όπως αναφέρει το πρόγραμμα «Attacking Anxiety and Depression», του Midwest Center (με επικεφαλή την Lucinda Bassett), “Είμαστε εντάξει ακόμη κι όταν δε νιώθουμε έτσι”.
-Σταματήστε το αυτό-μαστίγωμα της ενοχής. Σταματήστε τις σκέψεις ότι θα έπρεπε να είμαστε ή να κάνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε ή κάνουμε τώρα. Αποδεχτείτε τον εαυτό σας και το παρόν. Δεν μπορούμε να κρίνουμε τον εαυτό μας, ούτε να τον συγκρίνουμε με άλλους, γιατί ποτέ δεν έχουμε όλα τα δεδομένα. Μπορούμε να εκτιμήσουμε αυτό που είμαστε τώρα και να προσπαθήσουμε για το καλύτερο που μπορούμε να γίνουμε.
Η ζωή είναι μικρή και είναι δώρο. Ας κάνουμε την κάθε ημέρα άξια να ζήσουμε πιο όμορφα, γιατί το αξίζουμε να χαρούμε. Αλλά ακόμη και αν κάποιες μέρες δεν είναι χαρούμενες, δεν σημαίνει αυτό αποτυχία. Αποδεχόμαστε ότι είναι ανθρώπινο και ξαναπροσπαθούμε την επομένη από την αρχή (Δημοσίευση www.healthnews.gr, 24/8/09)
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com
Δυσθυμία ονομάζεται η σχετικά ήπια μορφής κατάθλιψη, που τις περισσότερες φορές αναγνωρίζουμε στην καθημερινότητά μας, ως ένα συνδυασμό επίμονης μελαγχολίας, «κακοκεφιάς» και έλλειψης ενδιαφέροντος για τη ζωή. Μπορεί να μην περιλαμβάνει τα πιο ανησυχητικά συμπτώματα της βαριάς κατάθλιψης (όπως π.χ. αυτοκτονικότητα), είναι όμως συχνά μία χρόνια επώδυνη κατάσταση, η οποία χρήζει προσοχής.
Τα συμπτώματά της μοιάζουν με της κατάθλιψης, αλλά είναι λιγότερο έντονα. Περιλαμβάνουν ατονία, «βαριεστημάρα», έλλειψη κινήτρων για δραστηριότητες ή ακόμη και καθημερινές δουλειές, απάθεια, ληθαργικότητα, αργές κινήσεις, συνεχή κόπωση χωρίς οργανικά αίτια, δυσκολίες στον ύπνο (αϋπνία, ή υπερβολική ανάγκη για ύπνο), διαταραχές στην όρεξη για τροφή, επιθυμία να μένει το άτομο συνέχεια στο κρεβάτι, σκέψεις αναξιότητας, απόλυτες σκέψεις απαισιοδοξίας, διαστρέβλωση των πληροφοριών από το περιβάλλον, ώστε το άτομο πάντα να μειώνει τον εαυτό του και να βλέπει μόνο τα αρνητικά, έλλειψη ικανοποίησης από τη ζωή, μοναξιά, έλλειψη χαράς από καθημερινά πράγματα. Μακροπρόθεσμα όμως η δυσθυμία είναι επώδυνη και μπορεί, αν δεν υπάρξει άλλη παρέμβαση, σε κάποιες περιπτώσεις ή μετά από δυσχερή συμβάντα, να επιδεινωθεί σε κατάθλιψη.
Στις περιόδους διακοπών, όπως το καλοκαίρι, πολλοί άνθρωποι, παραδόξως, υποφέρουν από τη δυσθυμία περισσότερο. Υπάρχει έντονη κοινωνική πίεση και προσωπική προσδοκία ότι στις διακοπές θα «έπρεπε» να «περνούν καλά». Στην πραγματικότητα μπορεί να μην συμβαίνει κάτι τέτοιο. Απεναντίας, οι περίοδοι αυτοί συχνά υποχρεώνουν το άτομο να αντιμετωπίσει τον εαυτό του, τις κοντινές του σχέσεις και την ψυχική του κατάσταση. Εκείνο που συχνά δυσκολεύει τα πράγματα, είναι ότι ούτε το άτομο, ούτε το περιβάλλον του αναγνωρίζουν ότι πάσχει από δυσθυμία. Έτσι, το άτομο καταλήγει σε αυτό-κατάκριση, την οποία ενισχύει το περιβάλλον, όταν το κατηγορεί ότι είναι «γκρινιάρης», «μονόχνωτος», ότι «δεν προσπαθεί αρκετά», ότι «κλαίγεται» κλπ. Δεν ισχύουν. Αν το άτομο μπορούσε να περάσει καλά, θα το έκανε.
Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε αν υποφέρετε από δυσθυμία?
- Η διατροφή είναι σημαντική. Χρειάζεται ελάττωση ζάχαρης, αλκοόλ, καφεϊνης, ενώ ταυτόχρονα χρειάζονται περισσότερα φρέσκα φρούτα, λαχανικά, ψάρια, πουλερικά, και γενικά τροφές με πρωτεϊνες. Σημαντική είναι η ρύθμιση ζαχάρου και πίεσης σε σταθερά επίπεδα. Η φαρμακευτική αγωγή, αν κριθεί απαραίτητη, πρέπει να γίνεται πάντα μετά από συμβουλή γιατρού.
-Η αεροβική γυμναστική, όπως τρέξιμο και κολύμβηση, είναι πολύ σημαντική. Αξίζει τον κόπο να δοκιμάσετε άθληση στη φύση, όπως περπάτημα στο βουνό, ή σπορ με άλλους σε παιχνίδι, π.χ. τένις, ποδόσφαιρο. Συχνά θα νιώθετε αδύναμος ή βαριεστημένος να ξεκινήσετε. Από τη στιγμή όμως που κάνετε το ξεκίνημα, έστω και πιέζοντας λίγο τον εαυτό σας στην αρχή, θα δείτε να αλλάζει η διάθεσή σας.
-Αλλαγή νοοτροπίας. Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια και εξάσκηση στη θετική σκέψη. Όταν έρχονται οι αρνητικές σκέψεις, θα πρέπει να τις αφήνετε να περνούν, χωρίς να τις παίρνετε σοβαρά, χωρίς να τις πιστεύετε και χωρίς να νιώθετε ενοχές που τις έχετε. Θα πρέπει να τις αντικαταστήσετε συντομότερα με θετικές σκέψεις. Ειδικά, οποιεσδήποτε σκέψεις αυτομομφής ή αυτό-υποτίμησης, θα πρέπει να τις σταματάτε αμέσως, χωρίς εσωτερικό «διάλογο».
-Δώστε την άδεια στον εαυτό σας να ασχοληθείτε με χόμπι ή δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, χωρίς «αλλά»... Η κατάθλιψη συνήθως βρίσκει δικαιολογίες για να εμποδίσει αυτό που μας κάνει καλό και να σαμποτάρει αυτό που θα μας βοηθούσε περισσότερο.
-Γράψτε ημερολόγιο. Η συνεχής συστηματική γραφή, έστω και μια σελίδα την ημέρα, προσφέρει ανακούφιση από την πίεση των συναισθημάτων. Γράψτε ελεύθερα, ό,τι θέλετε, χωρίς λογοκρισία. Μην ανησυχείτε για τα ορθογραφικά λάθη ή για τη γλώσσα που χρησιμοποιείτε. Δε χρειάζεται να ξαναδιαβάσετε αυτό που γράψατε, αλλά μπορείτε να το κάψετε συμβολικά..
-Στη δυσθυμία, είναι εύκολο να νιώσει κανείς ακινητοποιημένος, σαν η παραμικρή κίνηση, να φαίνεται βουνό. Δημιουργείστε μια λίστα από εποικοδομητικές δραστηριότητες, μικρά πράγματα που θα σας άρεσε να κάνετε. Όταν «κολλήσετε» στην αρνητικότητα και την αυτό-λύπηση, κοιτάξτε τη λίστα σας και σκεφτείτε «τι από όλα αυτά θα μου άρεσε να κάνω τώρα?». Κάντε το, έστω και για πέντε λεπτά. Η λίστα δεν θα έχει το ρόλο της υποχρεωτικής ατζέντας, αλλά ενός «θησαυροφυλακίου» από χρήσιμες ιδέες.
-Εκτιμείστε τον εαυτό σας. Σταματήστε οποιαδήποτε κριτική στον εαυτό και μην τρομάζετε τον εαυτό σας με καταστροφικά σενάρια. Όπως αναφέρει το πρόγραμμα «Attacking Anxiety and Depression», του Midwest Center (με επικεφαλή την Lucinda Bassett), “Είμαστε εντάξει ακόμη κι όταν δε νιώθουμε έτσι”.
-Σταματήστε το αυτό-μαστίγωμα της ενοχής. Σταματήστε τις σκέψεις ότι θα έπρεπε να είμαστε ή να κάνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε ή κάνουμε τώρα. Αποδεχτείτε τον εαυτό σας και το παρόν. Δεν μπορούμε να κρίνουμε τον εαυτό μας, ούτε να τον συγκρίνουμε με άλλους, γιατί ποτέ δεν έχουμε όλα τα δεδομένα. Μπορούμε να εκτιμήσουμε αυτό που είμαστε τώρα και να προσπαθήσουμε για το καλύτερο που μπορούμε να γίνουμε.
Η ζωή είναι μικρή και είναι δώρο. Ας κάνουμε την κάθε ημέρα άξια να ζήσουμε πιο όμορφα, γιατί το αξίζουμε να χαρούμε. Αλλά ακόμη και αν κάποιες μέρες δεν είναι χαρούμενες, δεν σημαίνει αυτό αποτυχία. Αποδεχόμαστε ότι είναι ανθρώπινο και ξαναπροσπαθούμε την επομένη από την αρχή (Δημοσίευση www.healthnews.gr, 24/8/09)
Πένθος: Η ψευδαίσθηση του χρόνου
Όταν έρχεται η απώλεια ενός σημαντικού αγαπημένου προσώπου, οι λέξεις συχνά είναι δύσκολο να απομακρύνουν τον πόνο και το αίσθημα του κενού που απομένει. Οι θεωρητικές, επιστημονικές προσεγγίσεις και νουθεσίες αποδεικνύονται εκνευριστικά ανεπαρκείς. Στόχος δεν είναι να δοθούν προτάσεις ή έτοιμες λύσεις, που ούτως ή άλλως ακούγονται ανούσιες, αλλά το ειλικρινές μοίρασμα της βαθιάς αλλαγής στο «ποιος είμαι», που μπορεί να συμβεί μετά από μια σημαντική απώλεια.
Σε τέτοια περίπτωση, κανένα από τα προηγούμενα ψυχικά αποθέματα του ατόμου δε φαίνεται πλέον να αποδίδει: η οικογένεια, οι γνωστοί, τα χόμπι, η εργασία, η ίδια η κοσμοθεωρία του, συχνά χάνουν το νόημά τους, φαίνονται να καταρρέουν στα μάτια του, μπρος στο συθέμελο ταρακούνημα που προκαλεί η σημαντική απώλεια. Φάρμακα, εναλλακτικές θεραπείες, δημιουργικές ασχολίες, επαφή με τη φύση, προσευχή, παρέα με άλλους, κλάμα, δισκέδαση, όλα μπορούν να προσθέσουν το λιθαράκι τους να βοήθησουν, ανάλογα με το τι ταιριάζει στον καθένα. Όμως, το κενό κάποιες φορές φαίνεται αγεφύρωτο.Το άτομο, μετά από κάθε καλώς εννοούμενη απόπειρα των γύρω του να τον ενθαρρύνουν, παραμένει ξανά και ξανά μόνο, με τον εαυτό του, αντιμέτωπο με το βασικό κενό της ύπαρξής του- ερώτημα από το οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει πια.
Τότε- άλλαξε τη σχέση με το χρόνο: Ζήσε κάθε μέρα σαν να είναι η μοναδική ημέρα που έχεις ευθύνη να ζήσεις. Δεν λέω «ζήσε κάθε μέρα σαν αν είναι η τελευταία», γιατί ίσως ακουστεί σαν γλυκανάλατο χιλιοειπωμένο κλισέ. Απλά η ευθύνη σου για τη συναισθηματική ισορροπία, η προσπάθειά σου θα είναι για τη σημερινή ημέρα. Βρες τι μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις τον εαυτό σου και να περάσεις όσο καλύτερα γίνεται σήμερα. Μη σκέφτεσαι τα επόμενα 40 χρόνια, που τρέμεις πώς θα περάσεις μόνος. Στα επόμενα 40 χρόνια μπορεί να έχουν αλλάξει όλα τόσο, με τρόπο που εσύ δεν μπορείς να προβλέψεις. Και, ίσως βρεις ότι στο τέλος της ημέρας, η μέρα έφυγε. Ίσως με κάποιες διακυμάνσεις, ίσως με στιγμές έντονης θλίψης, και άλλες κούρασης, αφηρημάδας ή κάποιας ευχάριστης δραστηριότητας. Η μέρα βγήκε. Την επόμενη μέρα θα προσπαθήσεις ξανά για την ημέρα, τι είναι πιο εύκολο, πιο ευχάριστο να κάνεις για εκείνην την ημέρα.. Όχι για να ευτυχήσεις για τα επόμενα 40 χρόνια, αλλά για να είσαι γαλήνιος σήμερα.. Έτσι είναι πιο εύκολο. Ίσως βρεις ότι ξαφνικά ανακαλύπτεις πράγματα που σου αρέσουν ή που ήθελες καιρό να κάνεις. Και τώρα που έχεις το χρονικό περιθώριο, την άνεση, μιας ολόκληρης ημέρας, κι όχι το ασφυκτικό βιάσιμο των 40 χρόνων, τώρα ίσως βρεις ότι κάνεις επιτέλους πράγματα ευχάριστα, με ουσία…
Μετά την απώλεια του προσώπου, έρχεται κάποιες φορές κα η απώλεια κάθε νοήματος στη ζωή.. Ό,τι κι αν κάνουμε φαίνεται λίγο, ανούσιο, χάνουμε ελπίδα, τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει.. Νιώθουμε κενοί, άδειοι.. Ας βρούμε όμως το κομματάκι εκείνο, τη σπίθα εκείνη μέσα μας, που ακόμη αγαπά.. Ακόμη κι όταν νιώθουμε τόσο άδειοι και πονεμένοι, όταν μόνο πόνος και φθόνος βγαίνει προς τους άλλους, γιατί εκείνοι έχουν εκείνο που εμείς δεν έχουμε, ακόμη και τότε, ας ψάξουμε για εκείνη τη χαραμάδα φωτός στην ψυχή μας, που ακόμη αγαπά.. Ακόμη κι αν είναι ένα αφελές χαμόγελο στην γκάφα ενός μωρού με το φαγητό του. Ακόμη κι αν είναι η αυθόρμητη αντίδρασή μας να κρατήσουμε ένα παιδάκι να μην το χτυπήσει το κύμα. Ακόμη και αν είναι να ταϊσουμε μια γάτα της γειτονιάς. Ακόμη κι αν είναι να θαυμάσουμε, έστω και για λίγο, το γεμάτο φεγγάρι του καλοκαιριού, πριν ξαναπιάσουμε το πένθος μας. Αυτές οι στιγμές δείχνουν πως είμαστε ζωντανοί, γιατί ακόμη αγαπούμε. Κι από τη στιγμή που είμαστε ζωντανοί, όλα μπορούν να συμβούν κι όλα μπορούν να αλλάξουν.
Μίλησε σε εκείνον που «έφυγε».. Στείλε του γράμματα, μίλησέ του στην προσευχή σου... Ακούει. Μίλησέ του και θα δεις σιγά σιγά ότι είναι το ίδιο ζωντανός, όπως το κύμα, οι άγγελοι και το φεγγάρι. Θα δεις σιγά σιγά, ότι θα πάρει τη θέση του δίπλα τους και τότε δε θα έχει πια σημασία αν είχε ζήσει μερικά χρόνια περισσότερο ή λιγότερο, γιατί η αγάπη είναι άχρονη και γιατί το αγαπημένο πρόσωπο είναι πάντα εκεί. Μέρος του εαυτού μας, μέρος της καρδιάς μας. Τότε το πένθος, έχοντας εκπληρώσει το σκοπό του, εξαφανίζεται, μαζί με την ψευδαίσθηση του χρόνου…
(Δημοσίευση "Reiki time" βιβλιοπεριοδικό Ιανουάριος-Ιούνιος 2010)
Σε τέτοια περίπτωση, κανένα από τα προηγούμενα ψυχικά αποθέματα του ατόμου δε φαίνεται πλέον να αποδίδει: η οικογένεια, οι γνωστοί, τα χόμπι, η εργασία, η ίδια η κοσμοθεωρία του, συχνά χάνουν το νόημά τους, φαίνονται να καταρρέουν στα μάτια του, μπρος στο συθέμελο ταρακούνημα που προκαλεί η σημαντική απώλεια. Φάρμακα, εναλλακτικές θεραπείες, δημιουργικές ασχολίες, επαφή με τη φύση, προσευχή, παρέα με άλλους, κλάμα, δισκέδαση, όλα μπορούν να προσθέσουν το λιθαράκι τους να βοήθησουν, ανάλογα με το τι ταιριάζει στον καθένα. Όμως, το κενό κάποιες φορές φαίνεται αγεφύρωτο.Το άτομο, μετά από κάθε καλώς εννοούμενη απόπειρα των γύρω του να τον ενθαρρύνουν, παραμένει ξανά και ξανά μόνο, με τον εαυτό του, αντιμέτωπο με το βασικό κενό της ύπαρξής του- ερώτημα από το οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει πια.
Τότε- άλλαξε τη σχέση με το χρόνο: Ζήσε κάθε μέρα σαν να είναι η μοναδική ημέρα που έχεις ευθύνη να ζήσεις. Δεν λέω «ζήσε κάθε μέρα σαν αν είναι η τελευταία», γιατί ίσως ακουστεί σαν γλυκανάλατο χιλιοειπωμένο κλισέ. Απλά η ευθύνη σου για τη συναισθηματική ισορροπία, η προσπάθειά σου θα είναι για τη σημερινή ημέρα. Βρες τι μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις τον εαυτό σου και να περάσεις όσο καλύτερα γίνεται σήμερα. Μη σκέφτεσαι τα επόμενα 40 χρόνια, που τρέμεις πώς θα περάσεις μόνος. Στα επόμενα 40 χρόνια μπορεί να έχουν αλλάξει όλα τόσο, με τρόπο που εσύ δεν μπορείς να προβλέψεις. Και, ίσως βρεις ότι στο τέλος της ημέρας, η μέρα έφυγε. Ίσως με κάποιες διακυμάνσεις, ίσως με στιγμές έντονης θλίψης, και άλλες κούρασης, αφηρημάδας ή κάποιας ευχάριστης δραστηριότητας. Η μέρα βγήκε. Την επόμενη μέρα θα προσπαθήσεις ξανά για την ημέρα, τι είναι πιο εύκολο, πιο ευχάριστο να κάνεις για εκείνην την ημέρα.. Όχι για να ευτυχήσεις για τα επόμενα 40 χρόνια, αλλά για να είσαι γαλήνιος σήμερα.. Έτσι είναι πιο εύκολο. Ίσως βρεις ότι ξαφνικά ανακαλύπτεις πράγματα που σου αρέσουν ή που ήθελες καιρό να κάνεις. Και τώρα που έχεις το χρονικό περιθώριο, την άνεση, μιας ολόκληρης ημέρας, κι όχι το ασφυκτικό βιάσιμο των 40 χρόνων, τώρα ίσως βρεις ότι κάνεις επιτέλους πράγματα ευχάριστα, με ουσία…
Μετά την απώλεια του προσώπου, έρχεται κάποιες φορές κα η απώλεια κάθε νοήματος στη ζωή.. Ό,τι κι αν κάνουμε φαίνεται λίγο, ανούσιο, χάνουμε ελπίδα, τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει.. Νιώθουμε κενοί, άδειοι.. Ας βρούμε όμως το κομματάκι εκείνο, τη σπίθα εκείνη μέσα μας, που ακόμη αγαπά.. Ακόμη κι όταν νιώθουμε τόσο άδειοι και πονεμένοι, όταν μόνο πόνος και φθόνος βγαίνει προς τους άλλους, γιατί εκείνοι έχουν εκείνο που εμείς δεν έχουμε, ακόμη και τότε, ας ψάξουμε για εκείνη τη χαραμάδα φωτός στην ψυχή μας, που ακόμη αγαπά.. Ακόμη κι αν είναι ένα αφελές χαμόγελο στην γκάφα ενός μωρού με το φαγητό του. Ακόμη κι αν είναι η αυθόρμητη αντίδρασή μας να κρατήσουμε ένα παιδάκι να μην το χτυπήσει το κύμα. Ακόμη και αν είναι να ταϊσουμε μια γάτα της γειτονιάς. Ακόμη κι αν είναι να θαυμάσουμε, έστω και για λίγο, το γεμάτο φεγγάρι του καλοκαιριού, πριν ξαναπιάσουμε το πένθος μας. Αυτές οι στιγμές δείχνουν πως είμαστε ζωντανοί, γιατί ακόμη αγαπούμε. Κι από τη στιγμή που είμαστε ζωντανοί, όλα μπορούν να συμβούν κι όλα μπορούν να αλλάξουν.
Μίλησε σε εκείνον που «έφυγε».. Στείλε του γράμματα, μίλησέ του στην προσευχή σου... Ακούει. Μίλησέ του και θα δεις σιγά σιγά ότι είναι το ίδιο ζωντανός, όπως το κύμα, οι άγγελοι και το φεγγάρι. Θα δεις σιγά σιγά, ότι θα πάρει τη θέση του δίπλα τους και τότε δε θα έχει πια σημασία αν είχε ζήσει μερικά χρόνια περισσότερο ή λιγότερο, γιατί η αγάπη είναι άχρονη και γιατί το αγαπημένο πρόσωπο είναι πάντα εκεί. Μέρος του εαυτού μας, μέρος της καρδιάς μας. Τότε το πένθος, έχοντας εκπληρώσει το σκοπό του, εξαφανίζεται, μαζί με την ψευδαίσθηση του χρόνου…
(Δημοσίευση "Reiki time" βιβλιοπεριοδικό Ιανουάριος-Ιούνιος 2010)
Όταν τα παιδιά ρωτούν για το 2012
Η περίοδος γύρω από το 2012 αναφέρεται από αρχαίους λαούς και φυλές, όχι τόσο ως το τέλος του κόσμου, αλλά ως περίοδος μεγάλης αλλαγής και κάποιοι σταματούν τα ημερολόγιά τους εκεί, αδυνατώντας να προβλέψουν περαιτέρω(Μάγια, Ίνκα, Αζτέκοι, Χόπι, Τσερόκι, Μαορί). Παρότι από εντελώς διαφορετικά σημεία της Γης, αρκετοί φαίνεται να συμφωνούν ως προς το ότι κάτι πραγματικά διαφορετικό θα συμβεί σε αυτήν τη χρονική περίοδο στην ανθρωπότητα. Ο τρόπος όμως ερμηνείας του 2012, στα ΜΜΕ, ως χρόνος συντέλειας του κόσμου, βάσει διαφόρων σεναρίων καταστροφής, είναι ανώφελος και συχνά ζημιογόνος. Με ρώτησε ένα παιδάκι τις προάλλες, έχοντας το προηγούμενο βράδυ δει τα σχετικά στην τηλεόραση, «Το 2012 θα πεθάνουμε όλοι? Γιατί, είναι άδικο, εσείς, οι μεγάλοι, εσείς ζήσατε τη ζωή σας, εσείς, εντάξει, να πεθάνετε, εμείς τι φταίμε?» (!). Η δε ταινία που έχει βγει τελευταία οδηγεί πολλά παιδιά σε έντονο φόβο…
Πιο χρήσιμο θα ήταν να παρουσιαστούν οι αναφορές σοβαρών σημερινών στοχαστών, όπως ο Ervin Laszlo, οι οποίοι μιλούν για την περίοδο περίπου 2012-2025, ως σημείο καμπής για το ασταθές σύστημα ανθρωπότητα-πλανήτης. Σύμφωνα με τη θεωρία του, η παραμικρή διαταραχή στο σύστημα μπορεί να επιφέρει εντελώς δραματικά διαφορετικές καταστάσεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τίποτα δεν μπορεί να παραμείνει ως έχει, καθώς ο πλανήτης έχει πάρει εδώ και καιρό μη βιώσιμη πορεία και βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Η πρώτη αυτή δραματική αστάθεια φάνηκε με την οικονομική κρίση. Η άλλη υπαρκτή κρίσιμη απειλή, που δεν περιορίζεται στο 2012, αλλά θα επηρεάσει όλους μας το επόμενα χρόνια, είναι βεβαίως η κλιματική αλλαγή. Στοχαστές, φιλόσοφοι και ακτιβιστές όπως ο Laszlo, αναφέρουν ότι η ανθρώπινη συνείδηση, του καθενός ξεχωριστά, αλλά και μαζικά, θα χρειαστεί να αλλάξει ριζικά. Να μετακινηθεί από τον καταναλωτισμό, την απομόνωση, την εχθρότητα και τον υλισμό, προς τη κατεύθυνση του αλτρουισμού, του σεβασμού προς τον πλανήτη, προς μία βαθύτερη πνευματικότητα και την αναγνώριση ότι όλες οι μορφές ζωής είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους. Ότι ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να καταβροχθίζει, να κατασπαταλά, να καταστρέφει τη φύση γύρω του, σαν να του ανήκει. Με άλλα λόγια, σαφώς και πρέπει να απορρίπτουμε στα παιδιά τα σενάρια καταστροφολογίας, τρόμου, κι επιστημονικής φαντασίας, αλλά νομίζω ότι οφείλουμε να τα ενημερώσουμε-αν θέλουμε να τα προετοιμάσουμε να γίνουν υπεύθυνοι πολίτες- για την ανάγκη αλλαγής του τρόπου και στάσης ζωής, καθώς η σημερινή εξουθένωση του πλανήτη από τον άνθρωπο είναι μη βιώσιμη. Είναι κάτι που θα επηρεάσει σίγουρα τα επόμενα χρόνια της ζωής τους, όπως και της δικής μας.
Οι καταστροφές ήδη συμβαίνουν και δε χρειάζεται η μεταφυσική για να τις δούμε. Όταν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά από έλλειψη τροφής και νερού, αυτό είναι μια σημερινή διαρκής καταστροφή. Σήμερα θεωρούμε ότι ‘είναι κάπου αλλού, δεν μας αγγίζει, δεν μας αφορά’. Η διαφορά είναι ότι, μετά την κρίσιμη περίοδο της μετάβασης των επόμενων ετών,ίσως να μην μπορούμε να λέμε πια κάτι τέτοιο. Αν η αλλαγή στη συνείδησή μας γίνει εθελούσια ή αν αναγκαστούμε «να αλλάξουμε μυαλό» μέσα από τις μη βιώσιμες καταστάσεις, στις οποίες μας οδήγησε ο παλιός τρόπος σκέψης, αυτό εξαρτάται από εμάς.
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com
Πιο χρήσιμο θα ήταν να παρουσιαστούν οι αναφορές σοβαρών σημερινών στοχαστών, όπως ο Ervin Laszlo, οι οποίοι μιλούν για την περίοδο περίπου 2012-2025, ως σημείο καμπής για το ασταθές σύστημα ανθρωπότητα-πλανήτης. Σύμφωνα με τη θεωρία του, η παραμικρή διαταραχή στο σύστημα μπορεί να επιφέρει εντελώς δραματικά διαφορετικές καταστάσεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τίποτα δεν μπορεί να παραμείνει ως έχει, καθώς ο πλανήτης έχει πάρει εδώ και καιρό μη βιώσιμη πορεία και βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Η πρώτη αυτή δραματική αστάθεια φάνηκε με την οικονομική κρίση. Η άλλη υπαρκτή κρίσιμη απειλή, που δεν περιορίζεται στο 2012, αλλά θα επηρεάσει όλους μας το επόμενα χρόνια, είναι βεβαίως η κλιματική αλλαγή. Στοχαστές, φιλόσοφοι και ακτιβιστές όπως ο Laszlo, αναφέρουν ότι η ανθρώπινη συνείδηση, του καθενός ξεχωριστά, αλλά και μαζικά, θα χρειαστεί να αλλάξει ριζικά. Να μετακινηθεί από τον καταναλωτισμό, την απομόνωση, την εχθρότητα και τον υλισμό, προς τη κατεύθυνση του αλτρουισμού, του σεβασμού προς τον πλανήτη, προς μία βαθύτερη πνευματικότητα και την αναγνώριση ότι όλες οι μορφές ζωής είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους. Ότι ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να καταβροχθίζει, να κατασπαταλά, να καταστρέφει τη φύση γύρω του, σαν να του ανήκει. Με άλλα λόγια, σαφώς και πρέπει να απορρίπτουμε στα παιδιά τα σενάρια καταστροφολογίας, τρόμου, κι επιστημονικής φαντασίας, αλλά νομίζω ότι οφείλουμε να τα ενημερώσουμε-αν θέλουμε να τα προετοιμάσουμε να γίνουν υπεύθυνοι πολίτες- για την ανάγκη αλλαγής του τρόπου και στάσης ζωής, καθώς η σημερινή εξουθένωση του πλανήτη από τον άνθρωπο είναι μη βιώσιμη. Είναι κάτι που θα επηρεάσει σίγουρα τα επόμενα χρόνια της ζωής τους, όπως και της δικής μας.
Οι καταστροφές ήδη συμβαίνουν και δε χρειάζεται η μεταφυσική για να τις δούμε. Όταν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά από έλλειψη τροφής και νερού, αυτό είναι μια σημερινή διαρκής καταστροφή. Σήμερα θεωρούμε ότι ‘είναι κάπου αλλού, δεν μας αγγίζει, δεν μας αφορά’. Η διαφορά είναι ότι, μετά την κρίσιμη περίοδο της μετάβασης των επόμενων ετών,ίσως να μην μπορούμε να λέμε πια κάτι τέτοιο. Αν η αλλαγή στη συνείδησή μας γίνει εθελούσια ή αν αναγκαστούμε «να αλλάξουμε μυαλό» μέσα από τις μη βιώσιμες καταστάσεις, στις οποίες μας οδήγησε ο παλιός τρόπος σκέψης, αυτό εξαρτάται από εμάς.
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com
Τηλεοπτική εξαθλίωση
Τηλεοπτική εξαθλίωση
Θα ήθελα να αναφέρω κάποια καίρια σημεία σχετικά με την εξαθλίωση της σημερινής ελληνικής τηλεόρασης: Οι κουτσομπολίστικες εκπομπές, οι εκπομπές που τρέφονται από "σχόλια" γεμάτα κακόβουλες μικροπρέπειες, εκείνες που προάγουν την ..«αλήθεια». Αυτές οι εκπομπές διδάσκουν στα παιδιά μας ότι "αλήθεια" ή "κοινωνικό ενδιαφέρον" είναι το ξεμπρόστιασμα σε ένα ηδονοβλεπτικά άπληστο ακροατήριο των πιο μικροπρεπών και ταπεινών πτυχών του χαρακτήρα και της ιστορίας μας, ανεξάρτητα αν αυτό το ξεμπρόστιασμα πληγώσει άλλους ανθρώπους και βέβαια πάντα –παρακαλώ- με το δέλεαρ κάποιων χιλιάδων ευρώ ή/και δημοσιότητας…
Η εξαθλίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ο εμπαιγμός της ψυχικής αδυναμίας, μέσω εκπομπών που "αναδεικνύουν" ως "σταρ" κάποιους αδύναμους ανθρώπους, περιγελώντας τους, δεν επηρεάζουν μόνο το ενήλικο κοινό, αλλά, ακόμη πιο επικίνδυνα, αποτελούν συχνά μεγάλο μέρος της κοινωνικο-συναισθηματικής εκπαίδευσης πολλών ΠΑΙΔΙΩΝ σήμερα. Ως εκπαιδευτικός βλέπω ξανά και ξανά πώς τα παιδιά μας σήμερα ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΙ από την ελληνική τηλεόραση να κοροϊδεύουν, να εκφοβίζουν, να ταπεινώνουν, να εκμεταλλεύονται, να χάνουν κάθε αίσθηση διακριτικότητας, ανθρωπισμού, σεβασμού. Αυτό εκδηλώνεται εναντίον των συμμαθητών τους ( σχολικός εκφοβισμός), αλλά και μακροπρόθεσμα εναντίον όλων μας. Για αυτό και συναντούμε παιδιά να ταπεινώνουν, με τα πιο κακεντρεχή και δηλητηριώδη σχόλια, συμμαθητές τους- όχι μόνο σχετικά με την εμφάνιση ή την σχολική απόδοση, όπως συνέβαινε παλιότερα- αλλά για το γεγονός π.χ. ότι πέθανε ο πατέρας ενός μαθητή από καρκίνο. Ή επειδή ένα μέλος της οικογένειάς του νοσηλεύεται σοβαρά άρρωστο. Με ΑΥΤΑ γελάνε κάποια παιδιά σήμερα. Μας σοκάρει? Γιατί? Τι περιμένουμε, όταν τα παιδιά ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΙ την γελοιοποίηση του ανθρώπινου πόνου και αδυναμίας από τον πιο συχνό τους σύντροφο, την τηλεόραση. Σε πολλές χώρες του εξωτερικού δεν θα επιτρέπονταν καν να ξεκινήσουν τέτοιες εκπομπές, ακριβώς επειδή εξευτελίζουν την ψυχική αδυναμία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Η συναίνεση κάποιων αδύναμων ανθρώπων, που αυτοπαρουσιάζονται στις εκπομπές, στην απόγνωσή τους να τους προσέξει κάποιος, δεν έχει καμία σημασία όσον αφορά στην ηθική και νομική ευθύνη όλων εμάς των υπολοίπων, που παράγουν και παρακολουθούν τις εκπομπές αυτές . Ψυχικά ασθενή άτομα, σε μία οξεία κρίση, μπορεί, για παράδειγμα, να βγουν στο δρόμο γυμνά, φωνάζοντας. Θα τα προστατέψουμε με συμπόνια κι αξιοπρέπεια ή θα γελάσουμε δυνατά και θα τα βιντεοσκοπίσουμε με το κινητό? Λυπάμαι, αλλά η ελληνική τηλεόραση, με τον τρόπο της, διδάσκει στα παιδιά μας να κάνουν το δεύτερο.
Επίσης, τα φώτα της δημοσιότητας, για τα άτομα εκείνα, που υποφέρουν από ναρκισιστική διαταραχή, το να γίνονται ξαφνικά κέντρο της προσοχής σε πανελλαδικό επίπεδο, πλαισιωμένα από "διασημότητες", λειτουργούν ως ενισχύσεις στο μεγαλομανιακό τους παραλήρημα, εντείνουν τη σύγχυση κι εσωτερική τους αποδιοργάνωση και μακροπρόθεσμα ενδέχεται να συνεισφέρουν στην επιδείνωση της κατάστασής τους.
Εκτός από την έλλειψη σεβασμού, ανθρωπιάς, λογικής κλπ., αυτές οι εκπομπές δείχνουν, αν μη τι άλλο, έλλειψη ΕΥΦΥΙΑΣ. Δεν υπάρχει η ευφυία να παράγουμε χιούμορ που ΔΕΝ βασίζεται στο να υποτιμά συνανθρώπους και ο μόνος τρόπος για να «γελάσουμε» είναι μέσω της γελοιοποίησης των άλλων... Όταν τυχαίνει να βλέπω στην τηλεόραση, το ακροατήριο στο στούντιο μιας τέτοιας εκπομπής, να καγχάζει γελώντας στον πιο πρόσφατο αυτοεξευτελισμό του προσκεκλημένου, συνοδευόμενο από τα «έξυπνα» σχόλια των παρουσιαστών, που συναγωνίζονται ποιο θα είναι πιο δηκτικό και ταπεινωτικό, μου είναι επώδυνο. Σκέφτομαι το «φιλοθεάμον» κοινό στο Κολοσσαίο της Ρώμης, που γελούσε, διψώντας για όλο και πιο πολύ αίμα, όλο πιο έντονο βασανισμό... Όχι, δεν νομίζω ότι είμαστε και ΤΟΣΟ διαφορετικοί…
Θα ήθελα να αναφέρω κάποια καίρια σημεία σχετικά με την εξαθλίωση της σημερινής ελληνικής τηλεόρασης: Οι κουτσομπολίστικες εκπομπές, οι εκπομπές που τρέφονται από "σχόλια" γεμάτα κακόβουλες μικροπρέπειες, εκείνες που προάγουν την ..«αλήθεια». Αυτές οι εκπομπές διδάσκουν στα παιδιά μας ότι "αλήθεια" ή "κοινωνικό ενδιαφέρον" είναι το ξεμπρόστιασμα σε ένα ηδονοβλεπτικά άπληστο ακροατήριο των πιο μικροπρεπών και ταπεινών πτυχών του χαρακτήρα και της ιστορίας μας, ανεξάρτητα αν αυτό το ξεμπρόστιασμα πληγώσει άλλους ανθρώπους και βέβαια πάντα –παρακαλώ- με το δέλεαρ κάποιων χιλιάδων ευρώ ή/και δημοσιότητας…
Η εξαθλίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ο εμπαιγμός της ψυχικής αδυναμίας, μέσω εκπομπών που "αναδεικνύουν" ως "σταρ" κάποιους αδύναμους ανθρώπους, περιγελώντας τους, δεν επηρεάζουν μόνο το ενήλικο κοινό, αλλά, ακόμη πιο επικίνδυνα, αποτελούν συχνά μεγάλο μέρος της κοινωνικο-συναισθηματικής εκπαίδευσης πολλών ΠΑΙΔΙΩΝ σήμερα. Ως εκπαιδευτικός βλέπω ξανά και ξανά πώς τα παιδιά μας σήμερα ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΙ από την ελληνική τηλεόραση να κοροϊδεύουν, να εκφοβίζουν, να ταπεινώνουν, να εκμεταλλεύονται, να χάνουν κάθε αίσθηση διακριτικότητας, ανθρωπισμού, σεβασμού. Αυτό εκδηλώνεται εναντίον των συμμαθητών τους ( σχολικός εκφοβισμός), αλλά και μακροπρόθεσμα εναντίον όλων μας. Για αυτό και συναντούμε παιδιά να ταπεινώνουν, με τα πιο κακεντρεχή και δηλητηριώδη σχόλια, συμμαθητές τους- όχι μόνο σχετικά με την εμφάνιση ή την σχολική απόδοση, όπως συνέβαινε παλιότερα- αλλά για το γεγονός π.χ. ότι πέθανε ο πατέρας ενός μαθητή από καρκίνο. Ή επειδή ένα μέλος της οικογένειάς του νοσηλεύεται σοβαρά άρρωστο. Με ΑΥΤΑ γελάνε κάποια παιδιά σήμερα. Μας σοκάρει? Γιατί? Τι περιμένουμε, όταν τα παιδιά ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΙ την γελοιοποίηση του ανθρώπινου πόνου και αδυναμίας από τον πιο συχνό τους σύντροφο, την τηλεόραση. Σε πολλές χώρες του εξωτερικού δεν θα επιτρέπονταν καν να ξεκινήσουν τέτοιες εκπομπές, ακριβώς επειδή εξευτελίζουν την ψυχική αδυναμία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Η συναίνεση κάποιων αδύναμων ανθρώπων, που αυτοπαρουσιάζονται στις εκπομπές, στην απόγνωσή τους να τους προσέξει κάποιος, δεν έχει καμία σημασία όσον αφορά στην ηθική και νομική ευθύνη όλων εμάς των υπολοίπων, που παράγουν και παρακολουθούν τις εκπομπές αυτές . Ψυχικά ασθενή άτομα, σε μία οξεία κρίση, μπορεί, για παράδειγμα, να βγουν στο δρόμο γυμνά, φωνάζοντας. Θα τα προστατέψουμε με συμπόνια κι αξιοπρέπεια ή θα γελάσουμε δυνατά και θα τα βιντεοσκοπίσουμε με το κινητό? Λυπάμαι, αλλά η ελληνική τηλεόραση, με τον τρόπο της, διδάσκει στα παιδιά μας να κάνουν το δεύτερο.
Επίσης, τα φώτα της δημοσιότητας, για τα άτομα εκείνα, που υποφέρουν από ναρκισιστική διαταραχή, το να γίνονται ξαφνικά κέντρο της προσοχής σε πανελλαδικό επίπεδο, πλαισιωμένα από "διασημότητες", λειτουργούν ως ενισχύσεις στο μεγαλομανιακό τους παραλήρημα, εντείνουν τη σύγχυση κι εσωτερική τους αποδιοργάνωση και μακροπρόθεσμα ενδέχεται να συνεισφέρουν στην επιδείνωση της κατάστασής τους.
Εκτός από την έλλειψη σεβασμού, ανθρωπιάς, λογικής κλπ., αυτές οι εκπομπές δείχνουν, αν μη τι άλλο, έλλειψη ΕΥΦΥΙΑΣ. Δεν υπάρχει η ευφυία να παράγουμε χιούμορ που ΔΕΝ βασίζεται στο να υποτιμά συνανθρώπους και ο μόνος τρόπος για να «γελάσουμε» είναι μέσω της γελοιοποίησης των άλλων... Όταν τυχαίνει να βλέπω στην τηλεόραση, το ακροατήριο στο στούντιο μιας τέτοιας εκπομπής, να καγχάζει γελώντας στον πιο πρόσφατο αυτοεξευτελισμό του προσκεκλημένου, συνοδευόμενο από τα «έξυπνα» σχόλια των παρουσιαστών, που συναγωνίζονται ποιο θα είναι πιο δηκτικό και ταπεινωτικό, μου είναι επώδυνο. Σκέφτομαι το «φιλοθεάμον» κοινό στο Κολοσσαίο της Ρώμης, που γελούσε, διψώντας για όλο και πιο πολύ αίμα, όλο πιο έντονο βασανισμό... Όχι, δεν νομίζω ότι είμαστε και ΤΟΣΟ διαφορετικοί…
Οικονομική κρίση
Οικονομική κρίση
ΤΙΤΛΟΙ
1.Η ψυχολογική αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης (Ελευθεροτυπία, 7/4/09)
2.Η δύναμη του νου μας ενάντια στην «οικονομική κρίση»
3.Οικονομική κρίση και ΜΜΕ, (Καθημερινή, 3/12/08)
4.Σκέψεις μεταφυσικής για την παγκόσμια οικονομική κρίση (Reikitime,Ιαν.2009)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1.Η ψυχολογική αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης
Βιώνουμε μία παγκόσμια οικονομική κρίση, ασυνήθιστη σε έκταση και ένταση. Σε μια τέτοια συγκυρία, ο τρόπος ζωής δεν μπορεί να μείνει ίδιος. Ακόμη και με ενισχυτικά πακέτα στις τράπεζες, διαφοροποιήσεις στη διαχείριση χρημάτων, αποδοτικότερες εφαρμογές της τεχνολογίας, δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στον προηγούμενο ρυθμό ζωής και καταναλωτισμού. Αν μη τι άλλο, ακούμε εδώ και χρόνια ότι για να διατηρηθούν οι ρυθμοί ανάπτυξης στον ανεπτυγμένο κόσμο, χρειαζόμαστε τους φυσικούς πόρους από τρεις ως έξι πλανήτες σαν τη γη! Γιατί λοιπόν μας εκπλήσσει που έρχεται ένα όριο στο πόσα υλικά αγαθά μπορούμε να καταναλώνουμε?
Αλλαγές υπάρχουν πάντα κατά τη διάρκεια της ιστορίας, όμως σε μία περίοδο κρίσης σαν αυτή, οι αλλαγές είναι δραστικές, επιταχυνόμενες, δραματικές. Ακούω τα ΜΜΕ, να παρουσιάζουν επίμονα και δραματικά το θέμα της οικονομικής κρίσης με τους ακόλουθους δύο τρόπους: είτε με καταστροφολογία, πανικό, κλαυθμό και φόβο («τι άλλο μας περιμένει..»), είτε με θυμό, κατηγορία και προβολή όλης της ευθύνης στους άλλους («εκείνοι φταίνε που έγιναν τα πράγματα έτσι») Θεωρώ ότι ούτε η μία, ούτε η άλλη στάση βοηθούν σε αυτό το στάδιο. Η αρνητικότητα, η μεμψιμοιρία, η απαισιοδοξία μπορούν μόνο να φέρουν μεγαλύτερο φόβο κι έλλειψη. Η φανατική ενοχοποίηση των άλλων (όποιοι κι αν είναι αυτοί) μπορεί να οδηγήσει σε βία και στο συναίσθημα ανημπόριας, διότι δεν βλέπουμε τη δύναμη που έχουμε εμείς για να αλλάξουμε προς το θετικό τη ζωή μας. Σαφώς και η απληστία κάποιων οδήγησε σε άδικη διανομή και κατασπατάληση του πλούτου κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να διορθωθεί. Όμως, ο ρυθμός κατανάλωσης κι ανάπτυξης που έχουμε σήμερα δεν μπορεί ούτως ή άλλως να διατηρηθεί-όποια και να είναι η διαχείριση του χρήματος…Δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι στη γη για κάτι τέτοιο.
Ποιοι είναι λοιπόν οι πιο χρήσιμοι και πρακτικοί τρόπος για να αντιδράσουμε?
-Κατ’αρχάς, η ψυχολογική αντίδραση, η νοοτροπία μας είναι το ίδιο σημαντικές όπως και οι πράξεις μας, αν όχι περισσότερο. Ένα μεγάλο μέρος της δυσφορίας που βιώνουν οι άνθρωποι λόγω οικονομικών δυσκολιών βρίσκεται στο ψυχολογικό επίπεδο, επειδή σκέφτονται αρνητικά.
-Ας επιλέξουμε την ευγνωμοσύνη για αυτά τα καλά που ήδη έχουμε. Η εκτίμηση κι η ευγνωμοσύνη έχουν πολύ μεγάλη δύναμη. Λυπούμαι όταν βλέπω τους αγρότες να πετάνε στο δρόμο φρούτα, ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Η τροφή είναι δώρο της γης προς εμάς. Αν συμπεριφερόμαστε τόσο απαξιωτικά, τόσο υβριστικά, σε λίγο δεν θα έχουμε ούτε αυτά τα φρούτα.
-Ας κάνουμε μια επανεκτίμηση των προτεραιοτήτων μας: όλα αυτά στα οποία ξοδεύουμε χρήματα, μας είναι όλα τόσο απαραίτητα? Μήπως μπορούμε να «γλυτώσουμε» ένα μεγάλο μέρος εξόδων επιλέγοντας, π.χ. να χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητο λιγότερο, ή να διασκεδάζουμε λιγότερο ακριβά? Μήπως ένας απλούστερος τρόπος ζωής μας κάνει τελικά πιο ευτυχισμένους?
-Ας μην παρασυρόμαστε σε σενάρια φόβου και πανικού-δεν οδηγούν πουθενά, παρά μόνο σε περισσότερο στρες, δυστυχία, λανθασμένες αποφάσεις και βάσει της αυτοεκπληρούμενης προφητείας σε ακόμη μεγαλύτερη έλλειψη και μιζέρια! Κι αν η τηλεόραση σας αγχώνει, κλείστε την! Αρνηθείτε την μετάδοση πανικού και γκρίνιας!
-Επιλέξτε πίστη κι αισιοδοξία. Όποια και αν είναι η δυσκολία στη ζωή, ίσως έχει κάποιο λόγο ύπαρξης, κάτι που πρέπει να μας διδάξει, αλλά είναι σημαντικό να πιστεύουμε ότι πάντα θα είμαστε προστατευμένοι και ότι θα υπάρχει φροντίδα για εμάς. Η παλιά σοφή ρήση «έχει ο Θεός..» είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
-Δώστε στους άλλους! Τώρα είναι πιο σημαντικό από ποτέ. Ίσως μπούμε στον πειρασμό να κρατήσουμε ακόμη πιο σφιχτά για τον εαυτό μας αυτά που ήδη έχουμε, όμως η τσιγγουνιά θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη ενοχή, κλείσιμο στον εαυτό μας και φόβο έλλειψης. Ο εγωκεντρισμός δε βοηθά, δεν έχει οδηγήσει σε συναίσθημα της ευημερίας, ακόμη και στους πιο πλούσιους. Πραγματικός πλούτος είναι να γνωρίζω ότι οι ανάγκες του συνανθρώπου είναι το ίδιο σημαντικές όπως οι δικές μου κι ότι πάντα θα έχω αρκετά, ώστε να δώσω έστω κι ένα μικρό μέρος σε κάποιον άλλον. Η πρόθεση είναι πολύ σημαντική. Έστω και το ένα ευρώ που θα δώσουμε κάνει μεγάλη διαφορά από ότι η στάση «δε βαριέσαι τώρα…»
-Σκεφτείτε τους τρόπους που έχετε συμπεριφερθεί ανέντιμα στο παρελθόν σχετικά με τα χρήματα, όσο μικροί κι αν είναι αυτοί. Έχετε καταχραστεί δημόσιο χρήμα ή περιουσία? Έχετε ζητήσει δωροδοκία? Έχετε συνδεθεί ερωτικά με κάποιον με γνώμονα τις οικονομικές απολαβές? Όλα αυτά οδηγούν σε υποσυνείδητες ενοχές, οι οποίες αποζητούν την τιμωρία, εξ’ ου κι ο φόβος της φτώχειας. Πώς μπορεί κάποιος που γνωρίζει ότι έχει φερθεί άδικα κι εγωιστικά σε σχέση με τα χρήματα, να περιμένει ότι η ζωή θα τον φροντίσει, ότι κάπως θα βρεθούν τα απαραίτητα και για αυτόν? Δεν μπορεί. Φοβάται και γραπώνεται ακόμη περισσότερο σε αυτά που έχει και σε αυτά που μπορεί να αρπάξει. Κι ο φαύλος κύκλος αρπακτικότητας-ενοχής-φόβου συνεχίζεται… Σκεφτείτε πόσες φορές έχετε φερθεί έτσι κι αποφασίστε να μη το ξανακάνετε. Θα ελευθερωθείτε.
-Μην δέχεστε τα αρνητικά προγνωστικά σε σχέση με την αγορά εργασίας. Ακόμη και στις χειρότερες οικονομικές κρίσεις, υπάρχουν επιχειρήσεις κι επαγγελματίες που τα καταφέρνουν καλά. Φροντίστε να δίνετε τον καλύτερο εαυτό σας στη δουλειά σας, με κίνητρο να προσφέρετε στους άλλους (όχι μόνο να πάρετε) και θα ανταμοιφθείτε. Οι άνθρωποι πάντα έχουν ανάγκη από υπηρεσίες με ειλικρινή διάθεση προσφοράς κι ενδιαφέρον, όποιο κι αν είναι το αντικείμενο.
-Όσοι έχετε τη δυνατότητα, δοκιμάστε την καλλιέργεια της γης, έστω κι ενός μικρού κομματιού κήπου, με κάποιο είδος τροφής, π.χ. λαχανικά, έστω και συμβολικά. Οι κάτοικοι της πόλης αποτελούμε σήμερα τις πρώτες γενιές στις χιλιετίες του ανθρώπινου είδους, που δεν γνωρίζουμε καθόλου, δεν έχουμε ιδέα πώς να θρέψουμε τον εαυτό μας κατευθείαν από τη γη. Ίσως ανακαλύψουμε τη σοφία και τη χαρά ενός πιο φυσικού κι απλού τρόπου ζωής, του οποίου έχουμε χάσει τα ίχνη…
Πιστεύω ότι η στάση του καθενός από εμάς ατομικά, απέναντι στην οικονομική κρίση είναι κρίσιμης σημασίας για την ποιότητα της ζωής του ίδιου, αλλά και των άλλων. Επιλέγοντας κάθε στιγμή την αγάπη αντί για το φόβο, την αισιοδοξία, αντί για την κατηγορία, την πίστη αντί για τις ενοχές, το ενδιαφέρον για τον άλλον, αντί για την τσιγγουνιά, θα επηρεάσει τη δική μας ζωή, τους γύρω μας που μας βλέπουν, την κοινότητά μας, τη χώρα μας, την ανθρωπότητα. Με πολύ σημαντικό τρόπο.
(Ελευθεροτυπία, 7/4/09)
2.Η δύναμη του νου μας ενάντια στην «οικονομική κρίση»
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
Ο φόβος, που τόσο άφθονα προσφέρεται από τα ΜΜΕ σχετικά με την οικονομική κρίση, είναι στάση έντονα μεταδοτική - κολλητική, θα έλεγε κανείς. Όταν βλέπουμε τους γύρω μας να τρέμουν σχετικά με τη φτώχεια, αναλογιζόμαστε «μήπως έχουν δίκιο, μήπως δεν έχω πάρει χαμπάρι τι γίνεται, μήπως πρέπει κι εγώ να αρχίσω να φοβάμαι?». Το ίδιο ισχύει και για την αδιαφορία για τους άλλους- όταν βλέπουμε τους γύρω μας να σκέφτονται μόνο τις ατελείωτες δικές τους ανάγκες, αναρωτιόμαστε μήπως πρέπει να κάνουμε κι εμείς το ίδιο, αλλιώς θα μείνουμε πίσω... Θέλει θάρρος και δύναμη να μη παρασυρόμαστε, αλλά να μείνουμε σταθεροί σε μια θέση ηρεμίας κι εμπιστοσύνης, ό,τι κι αν κάνουν οι υπόλοιποι. Μπορούμε να λειτουργήσουμε ως το φράγμα, που θα σταματήσει το κύμα φόβου να μεταδίδεται. Η στάση αυτή, επειδή ακριβώς είναι θετική, είναι πολύ ισχυρότερη από πολλές άλλες αρνητικές επιρροές μαζί.
Είναι καιρός ο φόβος μας να ξεπεραστεί, να αρνηθούμε να τιμωρούμε άλλο τον εαυτό μας με την απειλή της έλλειψης. Πώς μπορούμε πρακτικά να σταθούμε απέναντι στην απώλεια χρημάτων, θέσεων εργασίας και στο γενικευμένο άγχος που βλέπουμε γύρω μας? Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτό που επιθυμούμε στη ζωή μας?
Α. Δηλώνουμε ξεκάθαρα μέσα μας, το παίρνουμε απόφαση ότι θα υπάρξει αφθονία και για εμάς. Πιστεύουμε ότι θα έχουμε φροντίδα. Πολλοί άνθρωποι, ειδικά μεγαλύτερης ηλικίας, υιοθετούν σήμερα αυτή τη στάση αυτόματα, σχεδόν με χιούμορ. Δυστυχώς οι ειδήσεις παρουσιάζουν στις συνεντεύξεις συχνά εκείνους που γκρινιάζουν και φοβούνται.
Β. Αν νιώθουμε στρες από τα αρνητικά μηνύματα γύρω μας, σταματάμε να τα ακούμε και σκεφτόμαστε κάτι άλλο. Δεν έχουν να μας προσφέρουν τίποτα.
Γ. Εκφράζουμε την πρόθεσή μας για αυτό που χρειαζόμαστε, π.χ. μια δεύτερη δουλειά, σε ενεστώτα χρόνο και με απόλυτη βεβαιότητα, π.χ. «Έχω την τέλεια δεύτερη δουλειά, ακριβώς στις ώρες και με την αμοιβή που επιθυμώ». Αφού το εκφράζουμε, το αφήνουμε στην άκρη. Δεν έχουμε άγχος για αυτό. Κάθε φορά που πάνε να ξεπηδήσουν αμφιβολίες ή αρνητικές σκέψεις επαναλαμβάνουμε με αποφασιστικότητα τη θετική δήλωση. Έχουμε προγραμματίσει τον υποσυνείδητο νου μας να δεχτεί αυτό που ζήτησε και είμαστε βέβαιοι ότι θα συμβεί.
Δ. Μιλάμε σε ανθρώπους, με τους οποίους νιώθουμε άνετα, σχετικά με αυτό που ψάχνουμε-χωρίς άγχος και χωρίς αυτολύπηση. Οι άλλοι μπορεί να είναι τα κανάλια μέσα από τα οποία θα μας έρθει μια σημαντική πληροφορία ή ευκαιρία. Έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά για ευκαιρίες και σημάδια. Ίσως ακούσουμε κάτι για κάποιο πρόγραμμα του δήμου στην τηλεόραση, ίσως στην κουβέντα κάποιου γνωστού ακούσουμε για ένα χώρο εργασίας που ίσως θα μπορούσαμε να ψάξουμε.
Η συχνότερη παγίδα εδώ είναι ότι οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν τις ευκαιρίες ή τα σημάδια, τα απορρίπτουν κυνικά.. Ειδικά στη χώρα μας, όπου έχουμε συνηθίσει να απορρίπτουμε τα πάντα εκ των προτέρων ως άχρηστα! («Στην Ελλάδα, τίποτα δεν αλλάζει…» κλπ.). Δεν θα είμαστε αρνητικοί, δεν θα απαξιώνουμε τις νέες ευκαιρίες, αλλά θα έχουμε ευγνωμοσύνη και θα ερευνήσουμε περαιτέρω. Ακόμη κι αν αυτό που παρουσιαστεί, δεν είναι ακριβώς αυτό που είχαμε στο νου μας, ίσως είναι κάτι καλύτερο! Ίσως μας οδηγήσει με τη σειρά του κάπου αλλού σε κάποια άλλη χρονική στιγμή.
Ε. Όταν, στην αναμονή, έρχονται αμφιβολίες κι αρνητικές σκέψεις «τίποτα δε γίνεται, τι θα κάνω..» ή «όλα αυτά είναι θεωρίες, δε δουλεύουν» ή «δε θα ξεφύγω από τη φτώχεια», τις αναγνωρίζουμε ως ένα μικρό παιδί που γκρινιάζει, αλλά που δε χρειάζεται να πιστέψουμε αυτά που λέει. Χωρίς να θυμώνουμε ή να αγχωνόμαστε, αντικαθιστούμε με θετικές σκέψεις και περιμένουμε να περάσει η φάση της «γκρίνιας».
Στ. Όσο επικεντρώνουμε τη σκέψη μας στα θετικά στη ζωή μας, θα δούμε ότι έχουμε ήδη ξεπεράσει την κρίση και έχουμε βγει πιο δυνατοί. Συχνά, μία περίοδος έλλειψης ή αβεβαιότητας, βοηθά στην καλλιέργεια αρετών όπως της υπομονής, της πίστης, της αντοχής, της αυτάρκειας, της ευγνωμοσύνης. Ιδιότητες, που, εμείς οι νεότεροι, ελάχιστα έχουμε αναπτύξει στην εποχή του άκρατου καταναλωτισμού. Μήπως τώρα είναι η ευκαιρία?
3.Οικονομική κρίση και ΜΜΕ
Πρεκατέ Βικτωρία, (Καθημερινή, 3/12/08)Η σημερινή κρίση θεωρώ είναι μία ευκαιρία για αλλαγή νοοτροπίας, από την κατασπατάληση των φυσικών πόρων και τον υπερκαταναλωτισμό σε μία πιο μετρημένη ζωή, με όσα πραγματικά χρειαζόμαστε και δίνοντας ό,τι περισσεύει προς αυτούς που δεν έχουν. Από τη στάση του καθενός μας θα εξαρτηθεί αν θα περάσει την κρίση επώδυνα ή σαν ευκαιρία για να μάθουμε για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αυτάρκεια.
Αυτό που πάντως δεν βοηθά είναι η πρόσφατη εμμονή κάποιων ΜΜΕ με καταστροφικά σενάρια και υπερβολικούς κι αναληθείς τίτλους. Φυσικά σε μια τέτοια συγκυρία, η οικονομία θα μονοπωλεί τους τίτλους, αλλά έχω την αίσθηση ότι κάποιες φορές προβάλλονται επιλεκτικά κάποιες έντονα αρνητικές περιπτώσεις, σαν να αφορούσαν ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο. Έτσι, βγαίνει ένας παχύς τίτλος σε δελτίο «τσάμπα σπουδάσανε, άχρηστα τα πτυχία», τη στιγμή που οι ίδιοι οι συνεντευχθέντες απόφοιτοι λένε «ότι αυτήν την περίοδο δεν παίρνουν εύκολα τη δική μας ειδικότητα κι ίσως χρειαστεί να προσληφθούμε σε κάτι κάπως διαφορετικό»- αυτή η οπτική έχει διαφορά από το «άχρηστα τα πτυχία». Ή, από συνέντευξη κυρίου, ο οποίος ορθώς αποφεύγει να χρησιμοποιεί το αυτοκίνητο και προτιμά τα πόδια ή τον ηλεκτρικό, βγαίνει το ηχηρό συμπέρασμα σε τίτλους ότι «οι αθηναίοι δε χρησιμοποιούν πια ούτε το αυτοκίνητο, επειδή είναι άδεια η τσέπη». Βέβαια, το τετραήμερο της 28ης-10 η Αθήνα ήταν σχεδόν άδεια, λόγω εκδρομών..
Πιστεύω ότι ειδικά αυτές τις στιγμές χρειάζεται μεγάλη υπευθυνότητα από την πλευρά των ΜΜΕ, διότι αντί να ενημερώσουν αντικειμενικά, μπορούν να τρομοκρατήσουν, ιδιαίτερα τους ευάλωτους ανθρώπους, όπως συνταξιούχους, ανέργους, ανθρώπους πιθανώς απομονωμένους, που δε γνωρίζουν κι έχουν σαν μόνο μέσο ενημέρωσης και ψυχαγωγίας την τηλεόραση, την οποία παρακολουθούν με τις ώρες. Και βέβαια ο τρόπος προβολής θα πρέπει να είναι εντελώς ανεξάρτητος από μικροπολιτικές σκοπιμότητες, εξάλλου η κρίση είναι παγκόσμια… Ενημέρωση ναι, προβολή των κακών χειρισμών ναι, επίγνωση του τι πρέπει να αλλάξει ναι. Όχι όμως στην καλλιέργεια του φόβου, ο πανικός θα φέρει χειρότερα αποτελέσματα.
Τα ΜΜΕ θα μπορούσαν να δώσουν έμφαση σε πιο λειτουργικά θέματα, π.χ. τι είναι η βιώσιμη ανάπτυξη, πώς θα μπορούσαν να βοηθηθούν κοινότητες σε μεγάλο κίνδυνο εξαθλίωσης, να ασκήσουν περισσότερη πίεση για την εξάλειψη της διαφθοράς κρατικών μηχανισμών και πώς μπορεί να αμυνθεί ο πολίτης από αυτούς- δηλαδή ρεπορτάζ που να έχουν επίκεντρο πρακτικές λύσεις κι όχι απλά μόνο να εκθειάζουν το πρόβλημα. (Καθημερινή, 3/12/08)
4.Σκέψεις μεταφυσικής για την παγκόσμια οικονομική κρίση
Πρεκατέ Βικτωρία, (Reiki time, Iανουάριος-Ιούνιος 2009)
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην οικονομία, για τις οποίες ακούμε τόσα τελευταία, έχουν πυροδοτήσει αντιδράσεις φόβου, καταστροφολογίας, απαισιοδοξίας ή ακόμα έντονης οργής κατά διαφόρων «υπευθύνων» (τραπεζιτών, κυβερνήσεων, συστημάτων, παγκοσμιοποίησης κλπ.). Παρότι οι αντιδράσεις είναι κατανοητές, δεν μας βοηθούν να βγούμε από την λεγόμενη κρίση. Κατανοώ ότι κάποιοι άνθρωποι ίσως απορρίψουν μια πνευματική θεώρηση αυτής της ως «γραφική». Σκέφτομαι όμως ότι είναι ίσως η μόνη που εντέλει βοηθά. Αντί λοιπόν να επικεντρωνόμαστε με εμμονή στο φόβο που ψυχαναγκαστικά σχεδόν προβάλλουν τα ΜΜΕ (λες και δεν το έχουμε αντιληφθεί ότι υπάρχει ακρίβεια), υπάρχει όμως ένας άλλος τρόπος να αντιδράσουμε, πολύ δημιουργικότερος: να ανταποκριθούμε σε αυτήν ως κάλεσμα.
Πιστεύω, όπως και πολλοί άλλοι, ότι η παρούσα κρίση δεν είναι τυχαία. Όσο νωρίτερα αφουγκραστούμε κι ανταποκριθούμε στα μηνύματα της αλλαγής, τόσο λιγότερο επώδυνη θα είναι για εμάς, τόσο καλύτερη η έκβαση και για την ανθρωπότητα. Αν καταφέρουμε να μάθουμε επιτυχώς το μάθημα που παρουσιάζεται, αν κατανοήσουμε και αλλάξουμε τη στάση μας και τον τρόπο ζωής μας -ο καθένας από εμάς-, η κρίση θα επιλυθεί - για τον καθένα από εμάς- με τρόπους ίσως διαφορετικούς από αυτούς που περιμένουμε ή έχουμε συνηθίσει. Αν επιμείνουμε στις παλιές συνήθειες, στην απληστία, στο φόβο, στην αδιαφορία για τους άλλους, σε ακόμη σφιχτότερο γάντζωμα στο υλικό που λέγεται «χρήμα», τότε η κρίση όχι μόνο θα είναι επώδυνη για εμάς, αλλά οι όποιες απόπειρές μας δεν πρόκειται τελικά να λειτουργήσουν: οι παλιοί τρόποι δεν μπορούν να κρατήσουν. Η αλόγιστη, άδικη, εγωκεντρική, εθιστική χρήση του χρήματος και των υλικών αγαθών δεν μπορεί πια να διατηρηθεί.
Η κρίση απεικονίζει τη μετάβαση του πλανήτη και της ανθρωπότητας από την παλαιά κατάσταση αξιών και τρόπου ζωής σε μία νέα κατάσταση, υψηλότερη, ανώτερη, πιο ποιοτική. Γιατί μας εκπλήσσει και διαμαρτυρόμαστε που τα πράγματα δυσκολεύουν? Για να συντηρήσει ο ανεπτυγμένος κόσμος τους σημερινούς ρυθμούς κατανάλωσης, χρειάζεται έξι πλανήτες-αυτό είναι, σύμφωνα με τους ερευνητές, το οικολογικό του αποτύπωμα. Πόσο πια να συνεχιστεί? Με ή χωρίς τα golden boys, οι σημερινοί ρυθμοί ανάπτυξης δεν μπορούν να διατηρηθούν-κι η αλλαγή αναμένεται στα χρόνια μας.
Ο ψεύτικος θεός που ονομάστηκε «χρήμα» πέφτει από το βάθρο του, καταρρέει. Πού τελικά έχουμε δώσει τη δύναμη και την πίστη μας; Πού θα βρούμε την πλήρωση και το νόημα της ζωής μας; Από πού αντλούμε την ασφάλεια, την επιβίωση και την αφθονία μας; Μπορεί οι ερωτήσεις αυτές να ακούγονται σε κάποιους ρητορικές, μπορεί οι απαντήσεις τους να μοιάζουν αυτονόητες. Ίσως τελικά όμως, μόνο σε μία πραγματική κρίση των υλικών αγαθών, μπορέσουμε να δοκιμαστούμε και να νιώσουμε βαθύτερα αυτά τα ερωτήματα. Ίσως έτσι κατανοήσουμε όλες τις πτυχές της «ειδωλολατρείας» του χρήματος , ακόμη κι εκεί που νομίζουμε ότι το έχουμε «ξεπεράσει»…
Μπορεί μεν θεωρητικά να λέμε ότι το χρήμα δεν είναι θεός, πόσοι από εμάς όμως μοιράζουμε το περίσσευμά μας σε εκείνους που δεν έχουν? Είδαμε πλέον στην πράξη, ότι κανείς δεν είναι μόνος, ότι εγώ δεν μπορώ να απολαμβάνω, όταν ο συνάνθρωπος πεθαίνει από πείνα. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι κι αυτό σχεδόν εκφράστηκε από κορυφαίο Ευρωπαίο αξιωματούχο, όταν είπε «είτε θα κολυμπήσουμε μαζί είτε θα πνιγούμε μαζί». Η παγκοσμιότητα κι η αλληλεξάρτηση του φαινομένου της χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης αντικατοπτρίζει εντυπωσιακά την πανάρχαια πνευματική αλήθεια ότι «είμαστε όλοι ένα». Θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση να δείξουμε το μεγαλύτερο δυνατό ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους μας, να προσφέρουμε την ενέργειά μας, την προσοχή μας, τα υλικά αγαθά που μας περισσεύουν, σε ατομικό επίπεδο ο καθένας, σε εθνικό και πανεθνικό επίπεδο συλλογικά? Ή θα επιστρέψουμε στην τακτική «άσε να τακτοποιηθώ εγώ, κρίμα για τους άλλους, αλλά τι να κάνουμε..» .
Η στάση που θα κρατήσει, έστω και το ένα άτομο, έχει τεράστια σημασία….
Μπορεί μεν θεωρητικά να λέμε ότι το χρήμα δεν είναι θεός, γιατί όμως η ψυχολογία ολόκληρων λαών να εξαρτάται από το αν θα ανέβει ο δείκτης των χρηματιστηρίων? Γιατί, να κυνηγούμε με όλα τα θεμιτά κι αθέμιτα μέσα να εισπράξουμε όσα περισσότερα, ακόμη κι αν δεν τα δικαιούμαστε, και να αποφεύγουμε πάση θυσία να πληρώσουμε φόρους? Γιατί στην Ελλάδα να έχουμε από τους υψηλότερους δείκτες διαφθοράς? Ο φόβος έλκει έλλειψη κι ο φόβος της έλλειψης οδηγεί το άτομο σε εγωιστική συμπεριφορά, σε παρατυπίες, ακόμη και σε κατάφορη εκμετάλλευση των συνανθρώπων του.(..) Ο φόβος όμως δεν έχει θέση, όταν υπάρχει πίστη. Πίστη κι εμπιστοσύνη σε ένα καλοπροαίρετο Θεό Αγάπης, που προτίθεται να προσφέρει όσα περισσότερα μπορεί για το ανώτερο καλό μας. Θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση να δείξουμε εμπιστοσύνη στη ροή της ζωής, για να μας οδηγήσει-όχι απαραίτητα εκεί που θέλουμε εμείς, με την μειωμένη οπτική μας - αλλά εκεί που είναι το ανώτερο καλό για εμάς?
Μπορεί μεν θεωρητικά να λέμε ότι το χρήμα δεν είναι θεός, γιατί όμως τότε να θεωρούμε τους εαυτούς μας αβοήθητα έρμαια και θύματα των «ιερέων» του (σ.σ. τραπεζών, κυβερνήσεων κλπ.)? Γιατί να εξοργιζόμαστε σαν αν ήταν εκείνοι και μόνο οι αποκλειστικοί υπεύθυνοι για την κατάσταση της ζωής μας? Σαφώς και πολλοί έχουν κακοδιαχειριστεί, έχουν διαπράξει αδικήματα, έχουν οδηγήσει σε ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης, δεν είναι όμως οι άλλοι εκείνοι που δημιουργούν τη ζωή μας, είμαστε εμείς, με τη δύναμη της σκέψης και της θέλησής μας. Αν αναλωθούμε στο θυμό, δίνουμε στους άλλους τη δύναμή μας. Αν γνωρίζαμε ότι ο νους μας είναι παντοδύναμος στο τι δημιουργεί, θα είχαμε μια τελείως διαφορετική κατάσταση στη παραγωγή και κατανομή πλούτου, δεν θα είχαμε καν ανεχτεί τέτοιους διαχειριστές! Οι αρνητικές πεποιθήσεις του καθενός από εμάς σχετικά με το χρήμα (και είναι πολλές αυτές) έχουν αθροιστεί κι έχουν συμβάλλει σε μια παγκόσμια κατάσταση αδικίας, κατασπατάλησης, έλλειψης, απληστίας, εγκληματικών ενεργειών και διαφθοράς. Θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση να πάρουμε πίσω τη δύναμή μας και να πιστέψουμε ότι κανένας εξωτερικός παράγοντας δεν μπορεί να καθορίσει τη ζωή μας? Να αναγνωρίσουμε ότι, ακόμη κι εν μέσω της χειρότερης οικονομικής κρίσης, μπορούμε, με την αισιοδοξία και τη θετική μας σκέψη, να έχουμε επάρκεια και να βοηθήσουμε έτσι άμεσα κι έμμεσα (με το παράδειγμά μας) τους γύρω μας?
Η παγκόσμια οικονομική κρίση εγείρει πολλά ακόμη ενδιαφέροντα θέματα, πρακτικής και πνευματικής φύσεως. Θέματα σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη, την προστασία του πλανήτη, την αρνητική ενέργεια που έχει εμποτίσει το χρήμα, λόγω της αρνητικής ψυχολογικής αλληλεπίδρασης κάτω από την οποία, πολλές φορές, ανταλλάσσεται, τις αρνητικές μας πεποιθήσεις σχετικά με αυτό. Θέματα σχετικά με την αυτονομία των κοινοτήτων, την καλλιέργεια της γης, τη συνεργασία και τον αλτρουισμό. Τα θέματα που θεωρώ όμως πολύ κρίσιμα σε αυτό το στάδιο και που μπορούν, άμεσα κι αποτελεσματικά να απαντηθούν από τον καθένα από εμάς στην καθημερινή του ζωή, είναι: H πίστη, η δύναμη και η αξία, που προβάλλουμε- είτε στην αγάπη και τον αλτρουισμό, είτε στο χρήμα και την κουλτούρα που το περιβάλλει τόσα χρόνια. Η επιλογή δική μας. (Reiki time, Iανουάριος 2009)
ΤΙΤΛΟΙ
1.Η ψυχολογική αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης (Ελευθεροτυπία, 7/4/09)
2.Η δύναμη του νου μας ενάντια στην «οικονομική κρίση»
3.Οικονομική κρίση και ΜΜΕ, (Καθημερινή, 3/12/08)
4.Σκέψεις μεταφυσικής για την παγκόσμια οικονομική κρίση (Reikitime,Ιαν.2009)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1.Η ψυχολογική αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης
Βιώνουμε μία παγκόσμια οικονομική κρίση, ασυνήθιστη σε έκταση και ένταση. Σε μια τέτοια συγκυρία, ο τρόπος ζωής δεν μπορεί να μείνει ίδιος. Ακόμη και με ενισχυτικά πακέτα στις τράπεζες, διαφοροποιήσεις στη διαχείριση χρημάτων, αποδοτικότερες εφαρμογές της τεχνολογίας, δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στον προηγούμενο ρυθμό ζωής και καταναλωτισμού. Αν μη τι άλλο, ακούμε εδώ και χρόνια ότι για να διατηρηθούν οι ρυθμοί ανάπτυξης στον ανεπτυγμένο κόσμο, χρειαζόμαστε τους φυσικούς πόρους από τρεις ως έξι πλανήτες σαν τη γη! Γιατί λοιπόν μας εκπλήσσει που έρχεται ένα όριο στο πόσα υλικά αγαθά μπορούμε να καταναλώνουμε?
Αλλαγές υπάρχουν πάντα κατά τη διάρκεια της ιστορίας, όμως σε μία περίοδο κρίσης σαν αυτή, οι αλλαγές είναι δραστικές, επιταχυνόμενες, δραματικές. Ακούω τα ΜΜΕ, να παρουσιάζουν επίμονα και δραματικά το θέμα της οικονομικής κρίσης με τους ακόλουθους δύο τρόπους: είτε με καταστροφολογία, πανικό, κλαυθμό και φόβο («τι άλλο μας περιμένει..»), είτε με θυμό, κατηγορία και προβολή όλης της ευθύνης στους άλλους («εκείνοι φταίνε που έγιναν τα πράγματα έτσι») Θεωρώ ότι ούτε η μία, ούτε η άλλη στάση βοηθούν σε αυτό το στάδιο. Η αρνητικότητα, η μεμψιμοιρία, η απαισιοδοξία μπορούν μόνο να φέρουν μεγαλύτερο φόβο κι έλλειψη. Η φανατική ενοχοποίηση των άλλων (όποιοι κι αν είναι αυτοί) μπορεί να οδηγήσει σε βία και στο συναίσθημα ανημπόριας, διότι δεν βλέπουμε τη δύναμη που έχουμε εμείς για να αλλάξουμε προς το θετικό τη ζωή μας. Σαφώς και η απληστία κάποιων οδήγησε σε άδικη διανομή και κατασπατάληση του πλούτου κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να διορθωθεί. Όμως, ο ρυθμός κατανάλωσης κι ανάπτυξης που έχουμε σήμερα δεν μπορεί ούτως ή άλλως να διατηρηθεί-όποια και να είναι η διαχείριση του χρήματος…Δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι στη γη για κάτι τέτοιο.
Ποιοι είναι λοιπόν οι πιο χρήσιμοι και πρακτικοί τρόπος για να αντιδράσουμε?
-Κατ’αρχάς, η ψυχολογική αντίδραση, η νοοτροπία μας είναι το ίδιο σημαντικές όπως και οι πράξεις μας, αν όχι περισσότερο. Ένα μεγάλο μέρος της δυσφορίας που βιώνουν οι άνθρωποι λόγω οικονομικών δυσκολιών βρίσκεται στο ψυχολογικό επίπεδο, επειδή σκέφτονται αρνητικά.
-Ας επιλέξουμε την ευγνωμοσύνη για αυτά τα καλά που ήδη έχουμε. Η εκτίμηση κι η ευγνωμοσύνη έχουν πολύ μεγάλη δύναμη. Λυπούμαι όταν βλέπω τους αγρότες να πετάνε στο δρόμο φρούτα, ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Η τροφή είναι δώρο της γης προς εμάς. Αν συμπεριφερόμαστε τόσο απαξιωτικά, τόσο υβριστικά, σε λίγο δεν θα έχουμε ούτε αυτά τα φρούτα.
-Ας κάνουμε μια επανεκτίμηση των προτεραιοτήτων μας: όλα αυτά στα οποία ξοδεύουμε χρήματα, μας είναι όλα τόσο απαραίτητα? Μήπως μπορούμε να «γλυτώσουμε» ένα μεγάλο μέρος εξόδων επιλέγοντας, π.χ. να χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητο λιγότερο, ή να διασκεδάζουμε λιγότερο ακριβά? Μήπως ένας απλούστερος τρόπος ζωής μας κάνει τελικά πιο ευτυχισμένους?
-Ας μην παρασυρόμαστε σε σενάρια φόβου και πανικού-δεν οδηγούν πουθενά, παρά μόνο σε περισσότερο στρες, δυστυχία, λανθασμένες αποφάσεις και βάσει της αυτοεκπληρούμενης προφητείας σε ακόμη μεγαλύτερη έλλειψη και μιζέρια! Κι αν η τηλεόραση σας αγχώνει, κλείστε την! Αρνηθείτε την μετάδοση πανικού και γκρίνιας!
-Επιλέξτε πίστη κι αισιοδοξία. Όποια και αν είναι η δυσκολία στη ζωή, ίσως έχει κάποιο λόγο ύπαρξης, κάτι που πρέπει να μας διδάξει, αλλά είναι σημαντικό να πιστεύουμε ότι πάντα θα είμαστε προστατευμένοι και ότι θα υπάρχει φροντίδα για εμάς. Η παλιά σοφή ρήση «έχει ο Θεός..» είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
-Δώστε στους άλλους! Τώρα είναι πιο σημαντικό από ποτέ. Ίσως μπούμε στον πειρασμό να κρατήσουμε ακόμη πιο σφιχτά για τον εαυτό μας αυτά που ήδη έχουμε, όμως η τσιγγουνιά θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη ενοχή, κλείσιμο στον εαυτό μας και φόβο έλλειψης. Ο εγωκεντρισμός δε βοηθά, δεν έχει οδηγήσει σε συναίσθημα της ευημερίας, ακόμη και στους πιο πλούσιους. Πραγματικός πλούτος είναι να γνωρίζω ότι οι ανάγκες του συνανθρώπου είναι το ίδιο σημαντικές όπως οι δικές μου κι ότι πάντα θα έχω αρκετά, ώστε να δώσω έστω κι ένα μικρό μέρος σε κάποιον άλλον. Η πρόθεση είναι πολύ σημαντική. Έστω και το ένα ευρώ που θα δώσουμε κάνει μεγάλη διαφορά από ότι η στάση «δε βαριέσαι τώρα…»
-Σκεφτείτε τους τρόπους που έχετε συμπεριφερθεί ανέντιμα στο παρελθόν σχετικά με τα χρήματα, όσο μικροί κι αν είναι αυτοί. Έχετε καταχραστεί δημόσιο χρήμα ή περιουσία? Έχετε ζητήσει δωροδοκία? Έχετε συνδεθεί ερωτικά με κάποιον με γνώμονα τις οικονομικές απολαβές? Όλα αυτά οδηγούν σε υποσυνείδητες ενοχές, οι οποίες αποζητούν την τιμωρία, εξ’ ου κι ο φόβος της φτώχειας. Πώς μπορεί κάποιος που γνωρίζει ότι έχει φερθεί άδικα κι εγωιστικά σε σχέση με τα χρήματα, να περιμένει ότι η ζωή θα τον φροντίσει, ότι κάπως θα βρεθούν τα απαραίτητα και για αυτόν? Δεν μπορεί. Φοβάται και γραπώνεται ακόμη περισσότερο σε αυτά που έχει και σε αυτά που μπορεί να αρπάξει. Κι ο φαύλος κύκλος αρπακτικότητας-ενοχής-φόβου συνεχίζεται… Σκεφτείτε πόσες φορές έχετε φερθεί έτσι κι αποφασίστε να μη το ξανακάνετε. Θα ελευθερωθείτε.
-Μην δέχεστε τα αρνητικά προγνωστικά σε σχέση με την αγορά εργασίας. Ακόμη και στις χειρότερες οικονομικές κρίσεις, υπάρχουν επιχειρήσεις κι επαγγελματίες που τα καταφέρνουν καλά. Φροντίστε να δίνετε τον καλύτερο εαυτό σας στη δουλειά σας, με κίνητρο να προσφέρετε στους άλλους (όχι μόνο να πάρετε) και θα ανταμοιφθείτε. Οι άνθρωποι πάντα έχουν ανάγκη από υπηρεσίες με ειλικρινή διάθεση προσφοράς κι ενδιαφέρον, όποιο κι αν είναι το αντικείμενο.
-Όσοι έχετε τη δυνατότητα, δοκιμάστε την καλλιέργεια της γης, έστω κι ενός μικρού κομματιού κήπου, με κάποιο είδος τροφής, π.χ. λαχανικά, έστω και συμβολικά. Οι κάτοικοι της πόλης αποτελούμε σήμερα τις πρώτες γενιές στις χιλιετίες του ανθρώπινου είδους, που δεν γνωρίζουμε καθόλου, δεν έχουμε ιδέα πώς να θρέψουμε τον εαυτό μας κατευθείαν από τη γη. Ίσως ανακαλύψουμε τη σοφία και τη χαρά ενός πιο φυσικού κι απλού τρόπου ζωής, του οποίου έχουμε χάσει τα ίχνη…
Πιστεύω ότι η στάση του καθενός από εμάς ατομικά, απέναντι στην οικονομική κρίση είναι κρίσιμης σημασίας για την ποιότητα της ζωής του ίδιου, αλλά και των άλλων. Επιλέγοντας κάθε στιγμή την αγάπη αντί για το φόβο, την αισιοδοξία, αντί για την κατηγορία, την πίστη αντί για τις ενοχές, το ενδιαφέρον για τον άλλον, αντί για την τσιγγουνιά, θα επηρεάσει τη δική μας ζωή, τους γύρω μας που μας βλέπουν, την κοινότητά μας, τη χώρα μας, την ανθρωπότητα. Με πολύ σημαντικό τρόπο.
(Ελευθεροτυπία, 7/4/09)
2.Η δύναμη του νου μας ενάντια στην «οικονομική κρίση»
Πρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
Ο φόβος, που τόσο άφθονα προσφέρεται από τα ΜΜΕ σχετικά με την οικονομική κρίση, είναι στάση έντονα μεταδοτική - κολλητική, θα έλεγε κανείς. Όταν βλέπουμε τους γύρω μας να τρέμουν σχετικά με τη φτώχεια, αναλογιζόμαστε «μήπως έχουν δίκιο, μήπως δεν έχω πάρει χαμπάρι τι γίνεται, μήπως πρέπει κι εγώ να αρχίσω να φοβάμαι?». Το ίδιο ισχύει και για την αδιαφορία για τους άλλους- όταν βλέπουμε τους γύρω μας να σκέφτονται μόνο τις ατελείωτες δικές τους ανάγκες, αναρωτιόμαστε μήπως πρέπει να κάνουμε κι εμείς το ίδιο, αλλιώς θα μείνουμε πίσω... Θέλει θάρρος και δύναμη να μη παρασυρόμαστε, αλλά να μείνουμε σταθεροί σε μια θέση ηρεμίας κι εμπιστοσύνης, ό,τι κι αν κάνουν οι υπόλοιποι. Μπορούμε να λειτουργήσουμε ως το φράγμα, που θα σταματήσει το κύμα φόβου να μεταδίδεται. Η στάση αυτή, επειδή ακριβώς είναι θετική, είναι πολύ ισχυρότερη από πολλές άλλες αρνητικές επιρροές μαζί.
Είναι καιρός ο φόβος μας να ξεπεραστεί, να αρνηθούμε να τιμωρούμε άλλο τον εαυτό μας με την απειλή της έλλειψης. Πώς μπορούμε πρακτικά να σταθούμε απέναντι στην απώλεια χρημάτων, θέσεων εργασίας και στο γενικευμένο άγχος που βλέπουμε γύρω μας? Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτό που επιθυμούμε στη ζωή μας?
Α. Δηλώνουμε ξεκάθαρα μέσα μας, το παίρνουμε απόφαση ότι θα υπάρξει αφθονία και για εμάς. Πιστεύουμε ότι θα έχουμε φροντίδα. Πολλοί άνθρωποι, ειδικά μεγαλύτερης ηλικίας, υιοθετούν σήμερα αυτή τη στάση αυτόματα, σχεδόν με χιούμορ. Δυστυχώς οι ειδήσεις παρουσιάζουν στις συνεντεύξεις συχνά εκείνους που γκρινιάζουν και φοβούνται.
Β. Αν νιώθουμε στρες από τα αρνητικά μηνύματα γύρω μας, σταματάμε να τα ακούμε και σκεφτόμαστε κάτι άλλο. Δεν έχουν να μας προσφέρουν τίποτα.
Γ. Εκφράζουμε την πρόθεσή μας για αυτό που χρειαζόμαστε, π.χ. μια δεύτερη δουλειά, σε ενεστώτα χρόνο και με απόλυτη βεβαιότητα, π.χ. «Έχω την τέλεια δεύτερη δουλειά, ακριβώς στις ώρες και με την αμοιβή που επιθυμώ». Αφού το εκφράζουμε, το αφήνουμε στην άκρη. Δεν έχουμε άγχος για αυτό. Κάθε φορά που πάνε να ξεπηδήσουν αμφιβολίες ή αρνητικές σκέψεις επαναλαμβάνουμε με αποφασιστικότητα τη θετική δήλωση. Έχουμε προγραμματίσει τον υποσυνείδητο νου μας να δεχτεί αυτό που ζήτησε και είμαστε βέβαιοι ότι θα συμβεί.
Δ. Μιλάμε σε ανθρώπους, με τους οποίους νιώθουμε άνετα, σχετικά με αυτό που ψάχνουμε-χωρίς άγχος και χωρίς αυτολύπηση. Οι άλλοι μπορεί να είναι τα κανάλια μέσα από τα οποία θα μας έρθει μια σημαντική πληροφορία ή ευκαιρία. Έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά για ευκαιρίες και σημάδια. Ίσως ακούσουμε κάτι για κάποιο πρόγραμμα του δήμου στην τηλεόραση, ίσως στην κουβέντα κάποιου γνωστού ακούσουμε για ένα χώρο εργασίας που ίσως θα μπορούσαμε να ψάξουμε.
Η συχνότερη παγίδα εδώ είναι ότι οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν τις ευκαιρίες ή τα σημάδια, τα απορρίπτουν κυνικά.. Ειδικά στη χώρα μας, όπου έχουμε συνηθίσει να απορρίπτουμε τα πάντα εκ των προτέρων ως άχρηστα! («Στην Ελλάδα, τίποτα δεν αλλάζει…» κλπ.). Δεν θα είμαστε αρνητικοί, δεν θα απαξιώνουμε τις νέες ευκαιρίες, αλλά θα έχουμε ευγνωμοσύνη και θα ερευνήσουμε περαιτέρω. Ακόμη κι αν αυτό που παρουσιαστεί, δεν είναι ακριβώς αυτό που είχαμε στο νου μας, ίσως είναι κάτι καλύτερο! Ίσως μας οδηγήσει με τη σειρά του κάπου αλλού σε κάποια άλλη χρονική στιγμή.
Ε. Όταν, στην αναμονή, έρχονται αμφιβολίες κι αρνητικές σκέψεις «τίποτα δε γίνεται, τι θα κάνω..» ή «όλα αυτά είναι θεωρίες, δε δουλεύουν» ή «δε θα ξεφύγω από τη φτώχεια», τις αναγνωρίζουμε ως ένα μικρό παιδί που γκρινιάζει, αλλά που δε χρειάζεται να πιστέψουμε αυτά που λέει. Χωρίς να θυμώνουμε ή να αγχωνόμαστε, αντικαθιστούμε με θετικές σκέψεις και περιμένουμε να περάσει η φάση της «γκρίνιας».
Στ. Όσο επικεντρώνουμε τη σκέψη μας στα θετικά στη ζωή μας, θα δούμε ότι έχουμε ήδη ξεπεράσει την κρίση και έχουμε βγει πιο δυνατοί. Συχνά, μία περίοδος έλλειψης ή αβεβαιότητας, βοηθά στην καλλιέργεια αρετών όπως της υπομονής, της πίστης, της αντοχής, της αυτάρκειας, της ευγνωμοσύνης. Ιδιότητες, που, εμείς οι νεότεροι, ελάχιστα έχουμε αναπτύξει στην εποχή του άκρατου καταναλωτισμού. Μήπως τώρα είναι η ευκαιρία?
3.Οικονομική κρίση και ΜΜΕ
Πρεκατέ Βικτωρία, (Καθημερινή, 3/12/08)Η σημερινή κρίση θεωρώ είναι μία ευκαιρία για αλλαγή νοοτροπίας, από την κατασπατάληση των φυσικών πόρων και τον υπερκαταναλωτισμό σε μία πιο μετρημένη ζωή, με όσα πραγματικά χρειαζόμαστε και δίνοντας ό,τι περισσεύει προς αυτούς που δεν έχουν. Από τη στάση του καθενός μας θα εξαρτηθεί αν θα περάσει την κρίση επώδυνα ή σαν ευκαιρία για να μάθουμε για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αυτάρκεια.
Αυτό που πάντως δεν βοηθά είναι η πρόσφατη εμμονή κάποιων ΜΜΕ με καταστροφικά σενάρια και υπερβολικούς κι αναληθείς τίτλους. Φυσικά σε μια τέτοια συγκυρία, η οικονομία θα μονοπωλεί τους τίτλους, αλλά έχω την αίσθηση ότι κάποιες φορές προβάλλονται επιλεκτικά κάποιες έντονα αρνητικές περιπτώσεις, σαν να αφορούσαν ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο. Έτσι, βγαίνει ένας παχύς τίτλος σε δελτίο «τσάμπα σπουδάσανε, άχρηστα τα πτυχία», τη στιγμή που οι ίδιοι οι συνεντευχθέντες απόφοιτοι λένε «ότι αυτήν την περίοδο δεν παίρνουν εύκολα τη δική μας ειδικότητα κι ίσως χρειαστεί να προσληφθούμε σε κάτι κάπως διαφορετικό»- αυτή η οπτική έχει διαφορά από το «άχρηστα τα πτυχία». Ή, από συνέντευξη κυρίου, ο οποίος ορθώς αποφεύγει να χρησιμοποιεί το αυτοκίνητο και προτιμά τα πόδια ή τον ηλεκτρικό, βγαίνει το ηχηρό συμπέρασμα σε τίτλους ότι «οι αθηναίοι δε χρησιμοποιούν πια ούτε το αυτοκίνητο, επειδή είναι άδεια η τσέπη». Βέβαια, το τετραήμερο της 28ης-10 η Αθήνα ήταν σχεδόν άδεια, λόγω εκδρομών..
Πιστεύω ότι ειδικά αυτές τις στιγμές χρειάζεται μεγάλη υπευθυνότητα από την πλευρά των ΜΜΕ, διότι αντί να ενημερώσουν αντικειμενικά, μπορούν να τρομοκρατήσουν, ιδιαίτερα τους ευάλωτους ανθρώπους, όπως συνταξιούχους, ανέργους, ανθρώπους πιθανώς απομονωμένους, που δε γνωρίζουν κι έχουν σαν μόνο μέσο ενημέρωσης και ψυχαγωγίας την τηλεόραση, την οποία παρακολουθούν με τις ώρες. Και βέβαια ο τρόπος προβολής θα πρέπει να είναι εντελώς ανεξάρτητος από μικροπολιτικές σκοπιμότητες, εξάλλου η κρίση είναι παγκόσμια… Ενημέρωση ναι, προβολή των κακών χειρισμών ναι, επίγνωση του τι πρέπει να αλλάξει ναι. Όχι όμως στην καλλιέργεια του φόβου, ο πανικός θα φέρει χειρότερα αποτελέσματα.
Τα ΜΜΕ θα μπορούσαν να δώσουν έμφαση σε πιο λειτουργικά θέματα, π.χ. τι είναι η βιώσιμη ανάπτυξη, πώς θα μπορούσαν να βοηθηθούν κοινότητες σε μεγάλο κίνδυνο εξαθλίωσης, να ασκήσουν περισσότερη πίεση για την εξάλειψη της διαφθοράς κρατικών μηχανισμών και πώς μπορεί να αμυνθεί ο πολίτης από αυτούς- δηλαδή ρεπορτάζ που να έχουν επίκεντρο πρακτικές λύσεις κι όχι απλά μόνο να εκθειάζουν το πρόβλημα. (Καθημερινή, 3/12/08)
4.Σκέψεις μεταφυσικής για την παγκόσμια οικονομική κρίση
Πρεκατέ Βικτωρία, (Reiki time, Iανουάριος-Ιούνιος 2009)
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην οικονομία, για τις οποίες ακούμε τόσα τελευταία, έχουν πυροδοτήσει αντιδράσεις φόβου, καταστροφολογίας, απαισιοδοξίας ή ακόμα έντονης οργής κατά διαφόρων «υπευθύνων» (τραπεζιτών, κυβερνήσεων, συστημάτων, παγκοσμιοποίησης κλπ.). Παρότι οι αντιδράσεις είναι κατανοητές, δεν μας βοηθούν να βγούμε από την λεγόμενη κρίση. Κατανοώ ότι κάποιοι άνθρωποι ίσως απορρίψουν μια πνευματική θεώρηση αυτής της ως «γραφική». Σκέφτομαι όμως ότι είναι ίσως η μόνη που εντέλει βοηθά. Αντί λοιπόν να επικεντρωνόμαστε με εμμονή στο φόβο που ψυχαναγκαστικά σχεδόν προβάλλουν τα ΜΜΕ (λες και δεν το έχουμε αντιληφθεί ότι υπάρχει ακρίβεια), υπάρχει όμως ένας άλλος τρόπος να αντιδράσουμε, πολύ δημιουργικότερος: να ανταποκριθούμε σε αυτήν ως κάλεσμα.
Πιστεύω, όπως και πολλοί άλλοι, ότι η παρούσα κρίση δεν είναι τυχαία. Όσο νωρίτερα αφουγκραστούμε κι ανταποκριθούμε στα μηνύματα της αλλαγής, τόσο λιγότερο επώδυνη θα είναι για εμάς, τόσο καλύτερη η έκβαση και για την ανθρωπότητα. Αν καταφέρουμε να μάθουμε επιτυχώς το μάθημα που παρουσιάζεται, αν κατανοήσουμε και αλλάξουμε τη στάση μας και τον τρόπο ζωής μας -ο καθένας από εμάς-, η κρίση θα επιλυθεί - για τον καθένα από εμάς- με τρόπους ίσως διαφορετικούς από αυτούς που περιμένουμε ή έχουμε συνηθίσει. Αν επιμείνουμε στις παλιές συνήθειες, στην απληστία, στο φόβο, στην αδιαφορία για τους άλλους, σε ακόμη σφιχτότερο γάντζωμα στο υλικό που λέγεται «χρήμα», τότε η κρίση όχι μόνο θα είναι επώδυνη για εμάς, αλλά οι όποιες απόπειρές μας δεν πρόκειται τελικά να λειτουργήσουν: οι παλιοί τρόποι δεν μπορούν να κρατήσουν. Η αλόγιστη, άδικη, εγωκεντρική, εθιστική χρήση του χρήματος και των υλικών αγαθών δεν μπορεί πια να διατηρηθεί.
Η κρίση απεικονίζει τη μετάβαση του πλανήτη και της ανθρωπότητας από την παλαιά κατάσταση αξιών και τρόπου ζωής σε μία νέα κατάσταση, υψηλότερη, ανώτερη, πιο ποιοτική. Γιατί μας εκπλήσσει και διαμαρτυρόμαστε που τα πράγματα δυσκολεύουν? Για να συντηρήσει ο ανεπτυγμένος κόσμος τους σημερινούς ρυθμούς κατανάλωσης, χρειάζεται έξι πλανήτες-αυτό είναι, σύμφωνα με τους ερευνητές, το οικολογικό του αποτύπωμα. Πόσο πια να συνεχιστεί? Με ή χωρίς τα golden boys, οι σημερινοί ρυθμοί ανάπτυξης δεν μπορούν να διατηρηθούν-κι η αλλαγή αναμένεται στα χρόνια μας.
Ο ψεύτικος θεός που ονομάστηκε «χρήμα» πέφτει από το βάθρο του, καταρρέει. Πού τελικά έχουμε δώσει τη δύναμη και την πίστη μας; Πού θα βρούμε την πλήρωση και το νόημα της ζωής μας; Από πού αντλούμε την ασφάλεια, την επιβίωση και την αφθονία μας; Μπορεί οι ερωτήσεις αυτές να ακούγονται σε κάποιους ρητορικές, μπορεί οι απαντήσεις τους να μοιάζουν αυτονόητες. Ίσως τελικά όμως, μόνο σε μία πραγματική κρίση των υλικών αγαθών, μπορέσουμε να δοκιμαστούμε και να νιώσουμε βαθύτερα αυτά τα ερωτήματα. Ίσως έτσι κατανοήσουμε όλες τις πτυχές της «ειδωλολατρείας» του χρήματος , ακόμη κι εκεί που νομίζουμε ότι το έχουμε «ξεπεράσει»…
Μπορεί μεν θεωρητικά να λέμε ότι το χρήμα δεν είναι θεός, πόσοι από εμάς όμως μοιράζουμε το περίσσευμά μας σε εκείνους που δεν έχουν? Είδαμε πλέον στην πράξη, ότι κανείς δεν είναι μόνος, ότι εγώ δεν μπορώ να απολαμβάνω, όταν ο συνάνθρωπος πεθαίνει από πείνα. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι κι αυτό σχεδόν εκφράστηκε από κορυφαίο Ευρωπαίο αξιωματούχο, όταν είπε «είτε θα κολυμπήσουμε μαζί είτε θα πνιγούμε μαζί». Η παγκοσμιότητα κι η αλληλεξάρτηση του φαινομένου της χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης αντικατοπτρίζει εντυπωσιακά την πανάρχαια πνευματική αλήθεια ότι «είμαστε όλοι ένα». Θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση να δείξουμε το μεγαλύτερο δυνατό ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους μας, να προσφέρουμε την ενέργειά μας, την προσοχή μας, τα υλικά αγαθά που μας περισσεύουν, σε ατομικό επίπεδο ο καθένας, σε εθνικό και πανεθνικό επίπεδο συλλογικά? Ή θα επιστρέψουμε στην τακτική «άσε να τακτοποιηθώ εγώ, κρίμα για τους άλλους, αλλά τι να κάνουμε..» .
Η στάση που θα κρατήσει, έστω και το ένα άτομο, έχει τεράστια σημασία….
Μπορεί μεν θεωρητικά να λέμε ότι το χρήμα δεν είναι θεός, γιατί όμως η ψυχολογία ολόκληρων λαών να εξαρτάται από το αν θα ανέβει ο δείκτης των χρηματιστηρίων? Γιατί, να κυνηγούμε με όλα τα θεμιτά κι αθέμιτα μέσα να εισπράξουμε όσα περισσότερα, ακόμη κι αν δεν τα δικαιούμαστε, και να αποφεύγουμε πάση θυσία να πληρώσουμε φόρους? Γιατί στην Ελλάδα να έχουμε από τους υψηλότερους δείκτες διαφθοράς? Ο φόβος έλκει έλλειψη κι ο φόβος της έλλειψης οδηγεί το άτομο σε εγωιστική συμπεριφορά, σε παρατυπίες, ακόμη και σε κατάφορη εκμετάλλευση των συνανθρώπων του.(..) Ο φόβος όμως δεν έχει θέση, όταν υπάρχει πίστη. Πίστη κι εμπιστοσύνη σε ένα καλοπροαίρετο Θεό Αγάπης, που προτίθεται να προσφέρει όσα περισσότερα μπορεί για το ανώτερο καλό μας. Θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση να δείξουμε εμπιστοσύνη στη ροή της ζωής, για να μας οδηγήσει-όχι απαραίτητα εκεί που θέλουμε εμείς, με την μειωμένη οπτική μας - αλλά εκεί που είναι το ανώτερο καλό για εμάς?
Μπορεί μεν θεωρητικά να λέμε ότι το χρήμα δεν είναι θεός, γιατί όμως τότε να θεωρούμε τους εαυτούς μας αβοήθητα έρμαια και θύματα των «ιερέων» του (σ.σ. τραπεζών, κυβερνήσεων κλπ.)? Γιατί να εξοργιζόμαστε σαν αν ήταν εκείνοι και μόνο οι αποκλειστικοί υπεύθυνοι για την κατάσταση της ζωής μας? Σαφώς και πολλοί έχουν κακοδιαχειριστεί, έχουν διαπράξει αδικήματα, έχουν οδηγήσει σε ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης, δεν είναι όμως οι άλλοι εκείνοι που δημιουργούν τη ζωή μας, είμαστε εμείς, με τη δύναμη της σκέψης και της θέλησής μας. Αν αναλωθούμε στο θυμό, δίνουμε στους άλλους τη δύναμή μας. Αν γνωρίζαμε ότι ο νους μας είναι παντοδύναμος στο τι δημιουργεί, θα είχαμε μια τελείως διαφορετική κατάσταση στη παραγωγή και κατανομή πλούτου, δεν θα είχαμε καν ανεχτεί τέτοιους διαχειριστές! Οι αρνητικές πεποιθήσεις του καθενός από εμάς σχετικά με το χρήμα (και είναι πολλές αυτές) έχουν αθροιστεί κι έχουν συμβάλλει σε μια παγκόσμια κατάσταση αδικίας, κατασπατάλησης, έλλειψης, απληστίας, εγκληματικών ενεργειών και διαφθοράς. Θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση να πάρουμε πίσω τη δύναμή μας και να πιστέψουμε ότι κανένας εξωτερικός παράγοντας δεν μπορεί να καθορίσει τη ζωή μας? Να αναγνωρίσουμε ότι, ακόμη κι εν μέσω της χειρότερης οικονομικής κρίσης, μπορούμε, με την αισιοδοξία και τη θετική μας σκέψη, να έχουμε επάρκεια και να βοηθήσουμε έτσι άμεσα κι έμμεσα (με το παράδειγμά μας) τους γύρω μας?
Η παγκόσμια οικονομική κρίση εγείρει πολλά ακόμη ενδιαφέροντα θέματα, πρακτικής και πνευματικής φύσεως. Θέματα σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη, την προστασία του πλανήτη, την αρνητική ενέργεια που έχει εμποτίσει το χρήμα, λόγω της αρνητικής ψυχολογικής αλληλεπίδρασης κάτω από την οποία, πολλές φορές, ανταλλάσσεται, τις αρνητικές μας πεποιθήσεις σχετικά με αυτό. Θέματα σχετικά με την αυτονομία των κοινοτήτων, την καλλιέργεια της γης, τη συνεργασία και τον αλτρουισμό. Τα θέματα που θεωρώ όμως πολύ κρίσιμα σε αυτό το στάδιο και που μπορούν, άμεσα κι αποτελεσματικά να απαντηθούν από τον καθένα από εμάς στην καθημερινή του ζωή, είναι: H πίστη, η δύναμη και η αξία, που προβάλλουμε- είτε στην αγάπη και τον αλτρουισμό, είτε στο χρήμα και την κουλτούρα που το περιβάλλει τόσα χρόνια. Η επιλογή δική μας. (Reiki time, Iανουάριος 2009)
Πρωινή προσευχή
Πρωινή προσευχή στα σχολεία
Διάβασα πρόσφατα άρθρο σχετικά με την πρωινή προσευχή στα σχολεία, στο οποίο υπήρχαν όμως κυρίως απόψεις της πλευράς, που αντιτίθεται στην ύπαρξή της. Θα ήθελα να παραθέσω κάποια σχόλια, από την εμπειρία μου ως εν ενεργεία εκπαιδευτικός .
Η πρωινή προσευχή είναι τμήμα της καθημερινής πρωινής συγκέντρωσης στο σχολείο και δεν καταλαμβάνει πάνω από 1-2 λεπτά. Μερικά παιδιά, ελληνόπουλα ή μη, επιλέγουν, για οποιοδήποτε λόγο, να μην συμμετέχουν ενεργά στην προσευχή, κάποια δεν κάνουν το σταυρό τους. Αφήνεται η ελευθερία στα παιδιά ως προς αυτό το θέμα αυτό, όπως και θα έπρεπε, ανεξάρτητα από το αν έχουν φέρει δήλωση οι γονείς τους ή όχι. Η προσευχή προσφέρεται για όσους θέλουν να συμμετέχουν κι όσοι δεν θέλουν, απλά περιμένουν ήσυχα 1-2 λεπτά -δεν γίνονται παρατηρήσεις ή επιπλήξεις, ούτε υποχρεώνεται κανείς να συμμετέχει σε αυτήν, οπότε δεν καταλαβαίνω που βρίσκεται η καταπίεση. Πολλά παιδιά όμως ΘΕΛΟΥΝ να συμμετέχουν και θεωρώ άδικο να τους στερηθεί αυτή η δυνατότητα.
Όσον αφορά το «στιγματισμό» που τόσο συχνά κι εύκολα αναφέρεται, απαξιώνοντας την εκπαιδευτική κοινότητα γενικώς κι αορίστως… Η παιδεία μας κατηγορείται για ένα σωρό πράγματα, όμως η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών μας ΔΕΝ είναι ρατσιστές, αλλά προσπαθούν να βοηθήσουν ΟΛΑ τα παιδιά με τον καλύτερο τρόπο που μπορούν. Αυτή η πλειοψηφία όμως δεν ακούγεται, αλλά ακούγονται περισσότερο οι μεμονωμένες εξαιρέσεις ρατσιστών καθηγητών ή συμμαθητών, οι οποίες θα υπήρχαν ανεξαρτήτως πρωινής προσευχής. Είναι θέμα γενικότερης επαγρύπνησης των συναδέλφων αλλά και των ανωτέρω να μη γίνεται επιτρεπτό κανένα ρατσιστικό σχόλιο ή διακρίσεις.
Δεν νομίζω ότι τα δύο λεπτά της πρωινής προσευχής είναι το πρόβλημα των νέων και της παιδείας μας σήμερα. Η απαγόρευση κάθε πνευματικής έκφρασης σε δημόσιο χώρο, όπως π.χ. στη Γαλλία, όπου απαγορεύεται να φορούνται οποιαδήποτε θρησκευτικά σύμβολα, δεν αποτελεί ανοχή της διαφορετικότητας, αλλά φίμωση της ΚΑΘΕ διαφορετικότητας. Ειδικά για τη δική μας προσευχή, το «Πάτερ Ημών», θεωρώ ότι ΕΧΕΙ αξία να λέγεται στα παιδιά μας σήμερα, κι αυτό το λέω χωρίς εθνικιστική διάθεση ή ανωτερότητα προς τις άλλες παραδόσεις. Αν μη τι άλλο, η προσευχή αυτή αναφέρεται σε κάποιες πνευματικές αλήθειες και αξίες, που ισχύουν και σε άλλες θρησκείες.. Αντί να μείνουμε μόνο στο συμβολισμό της Ορθόδοξης πίστης, που εξάλλου αποτελεί παράδοση αιώνων για την συντριπτική πλειοψηφία της χώρας μας, ας διδάξουμε στα παιδιά την ουσία, το περιεχόμενο των λόγων του.
Για παράδειγμα «Τον άρτον ημών…». Δεν έχει αξία να θυμούμαστε να εκτιμούμε το καθημερινό ψωμί και να μη το θεωρούμε δεδομένο, στην σημερινή υπεροπτική, αλλά και εύθραυστη, υπεραφθονία?
«Άφες ημίν.. ως και ημείς αφίεμεν..» Δεν έχει αξία να διδάξουμε την ταπεινότητα, τη συγχώρεση του εαυτού και των άλλων?. Τι θα διδάξουμε στα παιδιά, «οφθαλμό αντί οφθαλμού»?
«Μη εισενέγκεις..αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού» Δεν έχει αξία να διδάξουμε την προσπάθεια για να βελτιώνουμε το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά μας και να μην αφηνόμαστε σε παρορμητικά στοιχεία του χαρακτήρα μας που μπορεί να πληγώσουν τους άλλους?
«Γεννηθήτω το θέλημά Σου..» Δεν έχει αξία να καθοδηγούμαστε από το Θεό, που είναι Αγάπη? Τι θα διδάξουμε, να γίνει το θέλημα το δικό μας? Δεν είδαμε που έχει οδηγήσει τον πλανήτη το δικό μας θέλημα?
Η προσευχή αυτή, αν εξηγηθεί σωστά και χωρίς εξαναγκασμό, σε όσους μαθητές επιθυμούν να την ακούσουν, συνοψίζει κάποια πολύ σημαντικά, σοφά κι ανθρωπιστικά μηνύματα. ΕΧΕΙ αξία να ξεκινά η μαθητική κοινότητα μαζί την ημέρα της, συγκεντρωμένη σε τέτοια μηνύματα αγάπης -όσοι το επιθυμούν! Αν αυτό θεωρείται ιδιωτική υπόθεση του κάθε μαθητή, να υπενθυμίσω ότι πάρα πολλοί μαθητές σήμερα έχουν ως μοναδική πηγή αξιών και μηνυμάτων τις κουτσομπολίστικες αθλιότητες της τηλεόρασης, τον υπερκαταναλωτισμό των διαφημίσεων και τη βία των βίντεο-παιχνιδιών. Τα δύο λεπτά του «Πάτερ Ημών» είναι που θα τους βλάψουν, αυτό είναι το πρόβλημα της νεολαίας σήμερα?
Πρεκατέ Βικτωρία
Εκπαιδευτικός-Ψυχολόγος-Συγγραφέας
Αθήνα
Διάβασα πρόσφατα άρθρο σχετικά με την πρωινή προσευχή στα σχολεία, στο οποίο υπήρχαν όμως κυρίως απόψεις της πλευράς, που αντιτίθεται στην ύπαρξή της. Θα ήθελα να παραθέσω κάποια σχόλια, από την εμπειρία μου ως εν ενεργεία εκπαιδευτικός .
Η πρωινή προσευχή είναι τμήμα της καθημερινής πρωινής συγκέντρωσης στο σχολείο και δεν καταλαμβάνει πάνω από 1-2 λεπτά. Μερικά παιδιά, ελληνόπουλα ή μη, επιλέγουν, για οποιοδήποτε λόγο, να μην συμμετέχουν ενεργά στην προσευχή, κάποια δεν κάνουν το σταυρό τους. Αφήνεται η ελευθερία στα παιδιά ως προς αυτό το θέμα αυτό, όπως και θα έπρεπε, ανεξάρτητα από το αν έχουν φέρει δήλωση οι γονείς τους ή όχι. Η προσευχή προσφέρεται για όσους θέλουν να συμμετέχουν κι όσοι δεν θέλουν, απλά περιμένουν ήσυχα 1-2 λεπτά -δεν γίνονται παρατηρήσεις ή επιπλήξεις, ούτε υποχρεώνεται κανείς να συμμετέχει σε αυτήν, οπότε δεν καταλαβαίνω που βρίσκεται η καταπίεση. Πολλά παιδιά όμως ΘΕΛΟΥΝ να συμμετέχουν και θεωρώ άδικο να τους στερηθεί αυτή η δυνατότητα.
Όσον αφορά το «στιγματισμό» που τόσο συχνά κι εύκολα αναφέρεται, απαξιώνοντας την εκπαιδευτική κοινότητα γενικώς κι αορίστως… Η παιδεία μας κατηγορείται για ένα σωρό πράγματα, όμως η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών μας ΔΕΝ είναι ρατσιστές, αλλά προσπαθούν να βοηθήσουν ΟΛΑ τα παιδιά με τον καλύτερο τρόπο που μπορούν. Αυτή η πλειοψηφία όμως δεν ακούγεται, αλλά ακούγονται περισσότερο οι μεμονωμένες εξαιρέσεις ρατσιστών καθηγητών ή συμμαθητών, οι οποίες θα υπήρχαν ανεξαρτήτως πρωινής προσευχής. Είναι θέμα γενικότερης επαγρύπνησης των συναδέλφων αλλά και των ανωτέρω να μη γίνεται επιτρεπτό κανένα ρατσιστικό σχόλιο ή διακρίσεις.
Δεν νομίζω ότι τα δύο λεπτά της πρωινής προσευχής είναι το πρόβλημα των νέων και της παιδείας μας σήμερα. Η απαγόρευση κάθε πνευματικής έκφρασης σε δημόσιο χώρο, όπως π.χ. στη Γαλλία, όπου απαγορεύεται να φορούνται οποιαδήποτε θρησκευτικά σύμβολα, δεν αποτελεί ανοχή της διαφορετικότητας, αλλά φίμωση της ΚΑΘΕ διαφορετικότητας. Ειδικά για τη δική μας προσευχή, το «Πάτερ Ημών», θεωρώ ότι ΕΧΕΙ αξία να λέγεται στα παιδιά μας σήμερα, κι αυτό το λέω χωρίς εθνικιστική διάθεση ή ανωτερότητα προς τις άλλες παραδόσεις. Αν μη τι άλλο, η προσευχή αυτή αναφέρεται σε κάποιες πνευματικές αλήθειες και αξίες, που ισχύουν και σε άλλες θρησκείες.. Αντί να μείνουμε μόνο στο συμβολισμό της Ορθόδοξης πίστης, που εξάλλου αποτελεί παράδοση αιώνων για την συντριπτική πλειοψηφία της χώρας μας, ας διδάξουμε στα παιδιά την ουσία, το περιεχόμενο των λόγων του.
Για παράδειγμα «Τον άρτον ημών…». Δεν έχει αξία να θυμούμαστε να εκτιμούμε το καθημερινό ψωμί και να μη το θεωρούμε δεδομένο, στην σημερινή υπεροπτική, αλλά και εύθραυστη, υπεραφθονία?
«Άφες ημίν.. ως και ημείς αφίεμεν..» Δεν έχει αξία να διδάξουμε την ταπεινότητα, τη συγχώρεση του εαυτού και των άλλων?. Τι θα διδάξουμε στα παιδιά, «οφθαλμό αντί οφθαλμού»?
«Μη εισενέγκεις..αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού» Δεν έχει αξία να διδάξουμε την προσπάθεια για να βελτιώνουμε το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά μας και να μην αφηνόμαστε σε παρορμητικά στοιχεία του χαρακτήρα μας που μπορεί να πληγώσουν τους άλλους?
«Γεννηθήτω το θέλημά Σου..» Δεν έχει αξία να καθοδηγούμαστε από το Θεό, που είναι Αγάπη? Τι θα διδάξουμε, να γίνει το θέλημα το δικό μας? Δεν είδαμε που έχει οδηγήσει τον πλανήτη το δικό μας θέλημα?
Η προσευχή αυτή, αν εξηγηθεί σωστά και χωρίς εξαναγκασμό, σε όσους μαθητές επιθυμούν να την ακούσουν, συνοψίζει κάποια πολύ σημαντικά, σοφά κι ανθρωπιστικά μηνύματα. ΕΧΕΙ αξία να ξεκινά η μαθητική κοινότητα μαζί την ημέρα της, συγκεντρωμένη σε τέτοια μηνύματα αγάπης -όσοι το επιθυμούν! Αν αυτό θεωρείται ιδιωτική υπόθεση του κάθε μαθητή, να υπενθυμίσω ότι πάρα πολλοί μαθητές σήμερα έχουν ως μοναδική πηγή αξιών και μηνυμάτων τις κουτσομπολίστικες αθλιότητες της τηλεόρασης, τον υπερκαταναλωτισμό των διαφημίσεων και τη βία των βίντεο-παιχνιδιών. Τα δύο λεπτά του «Πάτερ Ημών» είναι που θα τους βλάψουν, αυτό είναι το πρόβλημα της νεολαίας σήμερα?
Πρεκατέ Βικτωρία
Εκπαιδευτικός-Ψυχολόγος-Συγγραφέας
Αθήνα
Κακοποίηση παιδιών με ειδικές ανάγκες
Κακοποίηση παιδιών με ειδικές ανάγκες
1.Προστασία παιδιών με ειδικές ανάγκες από την σεξουαλική κακοποίηση
(Δημοσιεύτηκε στο http://www.iatronet.gr/newsarticle.asp?art_id=7442 3/2/09)
Σχετικά με την πρόσφατη αποκάλυψη του κυκλώματος παιδικής πορνογραφίας στη χώρα μας από πολίτες «υπεράνω πάσης υποψίας»: Κατανοώ το θυμό που εκφράστηκε από πολλούς στα ΜΜΕ, και τον οποίο μοιράζομαι, όμως για την πρόληψη κι αποφυγή αντιστοίχων ή χειρότερων περιστατικών στο μέλλον, δεν αρκεί ο θυμός και το σοκ (για μια ακόμη μια φορά), αλλά να προχωρήσουμε στη ΓΝΩΣΗ. Το σοκ και η έκπληξη δείχνουν ως ένα βαθμό έλλειψη ενημέρωσης. Στην περίπτωση του ΠΙΚΠΑ, όσοι συμφώνησαν στην πρόσληψη του συγκεκριμένου γιατρού δεν γνώριζαν προφανώς για τις παράνομες δραστηριότητές του και ακούσαμε στα ΜΜΕ ότι δεν είχε –ευτυχώς- επαφή με παιδιά. Με το περιστατικό αυτό όμως ως αφορμή, τίθεται ένα γενικότερο ερώτημα: πώς θα αποφευχθούν προσλήψεις ατόμων με παιδοφιλικές τάσεις, σε χώρους που έχουν επαφή με παιδιά?
Είναι παγκόσμια διαπιστωμένο ότι οι παιδόφιλοι επιδιώκουν να προσληφθούν σε χώρους, όπου υπάρχουν παιδιά, σχολεία, βρεφονηπιακούς σταθμούς, κατασκηνώσεις, αθλητικοί σύλλογοι, ιδρύματα. Ένα καθαρό ποινικό μητρώο δεν είναι αρκετό για να εγγυηθεί ότι το άτομο που προσλαμβάνεται είναι ασφαλές για τα παιδιά. Θα πρέπει τα Υπουργεία Υγείας και Παιδείας να λάβουν σοβαρά υπόψη τους αυτόν τον παράγοντα, εισάγοντας αυστηρότερα κριτήρια στην επιλογή προσωπικού που έρχονται σε επαφή με παιδιά (ιδιαίτερα με ευάλωτα παιδιά σε ιδρύματα), όπως γίνεται στο εξωτερικό. Θα πρέπει οι επαγγελματίες στους χώρους αυτούς να λειτουργούν βάσει σαφών και αυστηρών κανόνων ορθής πρακτικής (όπως για παράδειγμα: «oι πόρτες σε οποιοδήποτε χώρο συνευρίσκονται επαγγελματίας/ες με παιδιά είναι ΠΑΝΤΑ ανοιχτές» ή «το πλύσιμο του παιδιού από τον επαγγελματία γίνεται πάντα με σφουγγάρι, όχι απευθείας επαφή χεριού με σώμα»), οι οποίες παρεμποδίζουν τον επιτήδειο να αναπτύξει παιδοφιλική δράση. Θα πρέπει επίσης όλοι οι επαγγελματίες σε τέτοιους χώρους, ιδιαίτερα τα ανώτερα στελέχη και οι επιθεωρητές, να είναι εκπαιδευμένοι για τους τρόπους διάκρισης των στοιχείων της συμπεριφοράς ενός παιδόφιλου, π.χ. επιδιώκει συνεχή επαφή και παρέα με παιδιά, παρά με συνομίληκα άτομα (ακόμη και πέρα των καθηκόντων του), επικεντρώνει το ενδιαφέρον του σε υπερβολικό βαθμό στο τι κάνουν συγκεκριμένα παιδιά, επιδιώκει επίμονα τη φωτογράφιση παιδιών, ακόμη και με αθώο τρόπο… Πόσοι όμως από τους απασχολούμενους με παιδιά στην Ελλάδα έχουν εκπαιδευτεί σχετικά με την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης? Ή προτιμούμε να παραμείνουμε στην άγνοια, να ξεχάσουμε, ελπίζοντας ότι ήταν κάποιο μεμονωμένο περιστατικό που δεν θα επαναληφθεί, μέχρι να βγει στην επιφάνεια ένα νέο κρούσμα και να ξανασοκαριστούμε από την αρχή?
Επίσης, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να επαναπροσλαμβάνονται σε χώρους, όπου υπάρχουν παιδιά, άτομα που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα σχετικά με την παιδοφιλία-παιδική πορνογραφία. Ακόμη και στις περιπτώσεις προγραμμάτων συστηματικής θεραπευτικής παρέμβασης σε παιδόφιλους στις φυλακές του εξωτερικού, ένα σημαντικό μέρος υποτροπιάζει μετά την αποφυλάκισή του. Αντίστοιχα προγράμματα στη χώρα μας είναι σχεδόν ανύπαρκτα, με τεράστιες πιθανότητες η διαταραχή να συνεχιστεί και μετά την αποφυλάκιση.
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα για όλες τις μορφές της παιδικής κακοποίησης . Είναι 3 φορές πιο ευάλωτα για σεξουαλική κακοποίηση από ενήλικους από τα παιδιά του γενικού πληθυσμού (Sullivan P. M. & Knutson, J. F. 2000, Child Abuse and Neglect,) καθώς συνήθως εξαρτώνται περισσότερο από τους άλλους για την φροντίδα τους ή δεν συνειδητοποιούν ότι κακοποιούνται, μη γνωρίζοντας τι είναι κακοποίηση. Ίσως δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτό που τους συμβαίνει, μη διαθέτοντας το κατάλληλο λεξιλόγιο. Ίσως, ακόμη κι αν μιλήσουν, να αντιμετωπίζονται με περισσότερη δυσπιστία από τους άλλους ή δεν θέλουν να μιλήσουν γιατί δε θέλουν να χάσουν την εύνοια αυτών που τα φροντίζουν. Τα ¾ των παιδιών του γενικού πληθυσμού, που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά δε θα μιλήσουν ποτέ κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας για την κακοποίηση (www.stopitnow.org.uk), μπορούμε λοιπόν να κατανοήσουμε πόσο δυσκολότερη είναι η αποκάλυψη για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Το ότι δεν ακούμε λοιπόν για τέτοια περιστατικά δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνουν.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να προωθηθούν στα παιδιά με ειδικές ανάγκες ειδικά εκπαιδευτικά πακέτα σχετικά με την αυτοπροστασία τους (χρησιμοποιώντας π.χ. εικόνες), και να μπει το μάθημα της αυτοπροστασίας στα παιδιά σε όλα τα σχολεία, ειδικών αναγκών και μη, ώστε τα παιδιά να γνωρίζουν τι είναι η κακοποίηση, να γνωρίζουν που μπορούν να απευθυνθούν και τι να κάνουν. . Μία πρόταση που ακούγεται συχνά είναι να κουβεντιάζουν τα παιδιά περισσότερο με τους γονείς. Είναι θετικό αλλά δεν αρκεί. Ξέρουν οι γονείς να αναγνωρίσουν τη σεξουαλική κακοποίηση στα παιδιά και να τη διαχειριστούν σωστά? Και τα παιδιά που δεν έχουν γονείς? Ή εκείνα που τα κακοποιούν οι ίδιοι οι γονείς τους?
Τέλος, θεωρώ εξίσου σημαντική την δημιουργία ανεξάρτητου φορέα, που θα ασχολείται ειδικά με την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών, που φιλοξενούνται σε ιδρύματα, ιδιωτικά ή δημόσια, ειδικών αναγκών και μη. Ο στόχος του φορέα αυτού θα είναι μέσω τακτικών επισκέψεων να μπορούν να παιδιά να μιλήσουν εμπιστευτικά σε κάποιον, που δε σχετίζεται με το ίδρυμα, για τα προβλήματα και τις ανάγκες τους. Οι επαγγελματίες επισκέπτες θα πρέπει να είναι ειδικά εκπαιδευμένοι στην επικοινωνία με παιδιά με ειδικές ανάγκες, αλλά και στην ανίχνευση, εκπαίδευση κι ενημέρωση παιδιών και προσωπικού για την παιδική κακοποίηση. Πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για την αυτοπροστασία παιδιών με ειδικές ανάγκες δίνει για παράδειγμα το NSPCC (National Council for the Prevention of Child Abuse) της Αγγλίας, (http://www.nspcc.org.uk/Inform/publications/publications_wda48207.html). Είτε από αυτήν ή οποιαδήποτε άλλη πηγή, σχετικό υλικό και τεχνογνωσία για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση υπάρχει. Έχουμε ευθύνη να ενημερωθούμε, να το χρησιμοποιήσουμε, να το εφαρμόσουμε, να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για να σταματήσουμε την παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Αυτό που ΔΕΝ έχουμε δικαίωμα να κάνουμε, είναι, να μείνουμε άπραγοι, και σε τυχόν επόμενο περιστατικό, να αναφωνίσουμε ως αθώοι ανίδεοι «Σοκ! Που να το ξέραμε.?..» (Δημοσιεύτηκε στο http://www.iatronet.gr/newsarticle.asp?art_id=7442 3/2/09 και στην Καθημερινή, Μάρτιος 2009)
2. Η λεκτική κακοποίησητων Παιδιών ΜΕΑ και η "μόδα"..
3 Δεκεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες και είναι σημαντική η αναφορά στην κακοποίηση των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Τα παιδιά αυτά είναι 3 με 4 φορές πιο ευάλωτα για κακοποίηση από ενήλικους, επειδή ίσως εξαρτώνται περισσότερο από τους άλλους για την φροντίδα τους και δεν κατανοούν ότι κακοποιούνται, μη γνωρίζοντας τι είναι κακοποίηση. Ίσως δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτό που τους συμβαίνει, μη διαθέτοντας το κατάλληλο λεξιλόγιο ή έχοντας δυσκολία στο λόγο. Η δυσκολία αυτή του παιδιού, η υπερκινητικότητα, η ακατάλληλη συμπεριφορά κάποιες φορές, αυξάνει τις πιθανότητες να χρησιμοποιήσει ο γονιός σωματική τιμωρία. Ακόμη, αντιμετωπίζονται με περισσότερη δυσπιστία από τους άλλους ή είναι απομονωμένα, ενώ τα σημάδια της κακοποίησης μπορεί να αποδοθούν στην αναπηρία του παιδιού (π.χ. «έχει μελανιές επειδή είναι αυτιστικό και χτυπά τον εαυτό του»). Tα παιδιά με ειδικές ανάγκες εισπράττουν επίσης αρνητικά μηνύματα από το περιβάλλον των συνομιλήκων. Είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στα πειράγματα, στη θυματοποίηση από άλλα παιδιά (‘σχολικός εκφοβισμός’).Τέλος, αρκετά από αυτά βιώνουν μοναξιά, έχουν ελάχιστες κοινωνικές επαφές, είτε λόγω εγκλεισμού σε ιδρύματα, είτε λόγω κοινωνικής απομόνωσης από την οικογένεια.
Η διερεύνηση των συχνοτήτων κακοποίησης παιδιών με ειδικές ανάγκες είναι ακόμη σε πολύ αρχικό στάδιο. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η παιδική κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο ιδιαίτερα αποσιωπημένο, ενώ ταυτόχρονα η ύπαρξη παιδιού με ειδικές ανάγκες στην οικογένεια είναι επίσης θέμα ταμπού, τότε μπορούμε να φανταστούμε πόσο μυστικό και κρυφό παραμένει το φαινόμενο που επικαλύπτει και τα δύο: η κακοποίηση των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Η εκπαίδευση των παιδιών αυτών για την αυτοπροστασία τους είναι απαραίτητη! Η αλλαγή της στάσης σε συλλογικό επίπεδο απέναντι στο θέμα των ειδικών αναγκών είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική. Η βαθύτερη πεποίθηση ότι η γέννηση του παιδιού με ειδικές ανάγκες αποτελεί «τιμωρία» ή «κατάρα» για την οικογένεια, σημαίνει παντελή έλλειψη κατανόηση της φύσης των ειδικών αναγκών και παραλύει κάθε προσπάθεια αποδοχής.
Δυστυχώς, στη χώρα μας, η γενική στάση απέναντι στις ειδικές ανάγκες είναι δυστυχώς ακόμη αρκετά οπισθοδρομική. Σε έρευνα του Εuropean Opinion Research Group for the Education and Culture Directorate, για τις στάσεις απέναντι στις ειδικές ανάγκες, που πραγματοποιήθηκες σε 16,000 Ευρωπαίους, η Ελλάδα κατετάγη στις τέσσερις χώρες με τη μικρότερη πιθανότητα να προωθήσουν την ενσωμάτωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες…
Ανεξάρτητα όμως από τις έρευνες, μπορεί να δει κανείς πολύ εύκολα τη στάση μας απέναντι στις ειδικές ανάγκες από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε. Η κοινωνία μας υποτιμά με ρατσιστικό τρόπο την αναπηρία. Σκεφτείτε π.χ. την υβριστική χρήση των λέξεων ‘κουφό αστείο’, ‘σπαστικό μάθημα’ και –μια τελευταία εφεύρεση- ‘άκουσα κάτι κουλό’… Ακόμη κι αν η χρήση αυτών των όρων δε γίνεται κακόβουλα, αλλά από άγνοια, πληγώνει και περνά λάθος μηνύματα..
Λυπάμαι πολύ που βλέπω σήμερα τόσα κανάλια κι έντυπα μέσα να προβάλλουν πια τη λέξη «σπαστικό» σε διαφημίσεις, παγιώνοντας έτσι στην νεοελληνική γλώσσα την χρήση όρων, που αναφέρονται σε μια ιδιαίτερη ευάλωτη ομάδα, με υβριστικό σκοπό. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε επιτέλους τις σωστές λέξεις (π.χ. «εκνευριστικό») και να αφήσουμε τα άτομα με ειδικές ανάγκες ήσυχα? Πώς θα ένιωθαν εκείνοι που θεωρούν τις διαφημίσεις αυτές «έξυπνες», αν υπέφεραν οι ίδιοι από αναπηρία κι άκουγαν τα ΜΜΕ και τους άλλους γύρω τους να αναφέρονται με τέτοιο τρόπο σε αυτούς, να χρησιμοποιούν τη λέξη «σπαστικό» ως ύβρη ή για «πλάκα»?
3 Δεκεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες. Τι θα μας προβάλλουν τα ΜΜΕ για να τιμήσουν την ημέρα, για να προωθήσουν τη ενσωμάτωση? Αυτές τις διαφημίσεις? (3/12/08)
Άλλο συγγραφικό έργο της ιδίας:
-"Η κακοποίηση του παιδιού στο σχολείο και στην οικογένεια", Ιατρικές εκδ. ΒΗΤΑ,2008
-Μετάφραση του "Οδηγός Θεραπείας από το Βιασμό" της Aphrodite Matsakis,Ιατρικές Εκδ.ΒΗΤΑ,2007
Αναρτήθηκε από Πρεκατέ Βικτωρία
1.Προστασία παιδιών με ειδικές ανάγκες από την σεξουαλική κακοποίηση
(Δημοσιεύτηκε στο http://www.iatronet.gr/newsarticle.asp?art_id=7442 3/2/09)
Σχετικά με την πρόσφατη αποκάλυψη του κυκλώματος παιδικής πορνογραφίας στη χώρα μας από πολίτες «υπεράνω πάσης υποψίας»: Κατανοώ το θυμό που εκφράστηκε από πολλούς στα ΜΜΕ, και τον οποίο μοιράζομαι, όμως για την πρόληψη κι αποφυγή αντιστοίχων ή χειρότερων περιστατικών στο μέλλον, δεν αρκεί ο θυμός και το σοκ (για μια ακόμη μια φορά), αλλά να προχωρήσουμε στη ΓΝΩΣΗ. Το σοκ και η έκπληξη δείχνουν ως ένα βαθμό έλλειψη ενημέρωσης. Στην περίπτωση του ΠΙΚΠΑ, όσοι συμφώνησαν στην πρόσληψη του συγκεκριμένου γιατρού δεν γνώριζαν προφανώς για τις παράνομες δραστηριότητές του και ακούσαμε στα ΜΜΕ ότι δεν είχε –ευτυχώς- επαφή με παιδιά. Με το περιστατικό αυτό όμως ως αφορμή, τίθεται ένα γενικότερο ερώτημα: πώς θα αποφευχθούν προσλήψεις ατόμων με παιδοφιλικές τάσεις, σε χώρους που έχουν επαφή με παιδιά?
Είναι παγκόσμια διαπιστωμένο ότι οι παιδόφιλοι επιδιώκουν να προσληφθούν σε χώρους, όπου υπάρχουν παιδιά, σχολεία, βρεφονηπιακούς σταθμούς, κατασκηνώσεις, αθλητικοί σύλλογοι, ιδρύματα. Ένα καθαρό ποινικό μητρώο δεν είναι αρκετό για να εγγυηθεί ότι το άτομο που προσλαμβάνεται είναι ασφαλές για τα παιδιά. Θα πρέπει τα Υπουργεία Υγείας και Παιδείας να λάβουν σοβαρά υπόψη τους αυτόν τον παράγοντα, εισάγοντας αυστηρότερα κριτήρια στην επιλογή προσωπικού που έρχονται σε επαφή με παιδιά (ιδιαίτερα με ευάλωτα παιδιά σε ιδρύματα), όπως γίνεται στο εξωτερικό. Θα πρέπει οι επαγγελματίες στους χώρους αυτούς να λειτουργούν βάσει σαφών και αυστηρών κανόνων ορθής πρακτικής (όπως για παράδειγμα: «oι πόρτες σε οποιοδήποτε χώρο συνευρίσκονται επαγγελματίας/ες με παιδιά είναι ΠΑΝΤΑ ανοιχτές» ή «το πλύσιμο του παιδιού από τον επαγγελματία γίνεται πάντα με σφουγγάρι, όχι απευθείας επαφή χεριού με σώμα»), οι οποίες παρεμποδίζουν τον επιτήδειο να αναπτύξει παιδοφιλική δράση. Θα πρέπει επίσης όλοι οι επαγγελματίες σε τέτοιους χώρους, ιδιαίτερα τα ανώτερα στελέχη και οι επιθεωρητές, να είναι εκπαιδευμένοι για τους τρόπους διάκρισης των στοιχείων της συμπεριφοράς ενός παιδόφιλου, π.χ. επιδιώκει συνεχή επαφή και παρέα με παιδιά, παρά με συνομίληκα άτομα (ακόμη και πέρα των καθηκόντων του), επικεντρώνει το ενδιαφέρον του σε υπερβολικό βαθμό στο τι κάνουν συγκεκριμένα παιδιά, επιδιώκει επίμονα τη φωτογράφιση παιδιών, ακόμη και με αθώο τρόπο… Πόσοι όμως από τους απασχολούμενους με παιδιά στην Ελλάδα έχουν εκπαιδευτεί σχετικά με την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης? Ή προτιμούμε να παραμείνουμε στην άγνοια, να ξεχάσουμε, ελπίζοντας ότι ήταν κάποιο μεμονωμένο περιστατικό που δεν θα επαναληφθεί, μέχρι να βγει στην επιφάνεια ένα νέο κρούσμα και να ξανασοκαριστούμε από την αρχή?
Επίσης, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να επαναπροσλαμβάνονται σε χώρους, όπου υπάρχουν παιδιά, άτομα που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα σχετικά με την παιδοφιλία-παιδική πορνογραφία. Ακόμη και στις περιπτώσεις προγραμμάτων συστηματικής θεραπευτικής παρέμβασης σε παιδόφιλους στις φυλακές του εξωτερικού, ένα σημαντικό μέρος υποτροπιάζει μετά την αποφυλάκισή του. Αντίστοιχα προγράμματα στη χώρα μας είναι σχεδόν ανύπαρκτα, με τεράστιες πιθανότητες η διαταραχή να συνεχιστεί και μετά την αποφυλάκιση.
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα για όλες τις μορφές της παιδικής κακοποίησης . Είναι 3 φορές πιο ευάλωτα για σεξουαλική κακοποίηση από ενήλικους από τα παιδιά του γενικού πληθυσμού (Sullivan P. M. & Knutson, J. F. 2000, Child Abuse and Neglect,) καθώς συνήθως εξαρτώνται περισσότερο από τους άλλους για την φροντίδα τους ή δεν συνειδητοποιούν ότι κακοποιούνται, μη γνωρίζοντας τι είναι κακοποίηση. Ίσως δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτό που τους συμβαίνει, μη διαθέτοντας το κατάλληλο λεξιλόγιο. Ίσως, ακόμη κι αν μιλήσουν, να αντιμετωπίζονται με περισσότερη δυσπιστία από τους άλλους ή δεν θέλουν να μιλήσουν γιατί δε θέλουν να χάσουν την εύνοια αυτών που τα φροντίζουν. Τα ¾ των παιδιών του γενικού πληθυσμού, που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά δε θα μιλήσουν ποτέ κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας για την κακοποίηση (www.stopitnow.org.uk), μπορούμε λοιπόν να κατανοήσουμε πόσο δυσκολότερη είναι η αποκάλυψη για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Το ότι δεν ακούμε λοιπόν για τέτοια περιστατικά δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνουν.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να προωθηθούν στα παιδιά με ειδικές ανάγκες ειδικά εκπαιδευτικά πακέτα σχετικά με την αυτοπροστασία τους (χρησιμοποιώντας π.χ. εικόνες), και να μπει το μάθημα της αυτοπροστασίας στα παιδιά σε όλα τα σχολεία, ειδικών αναγκών και μη, ώστε τα παιδιά να γνωρίζουν τι είναι η κακοποίηση, να γνωρίζουν που μπορούν να απευθυνθούν και τι να κάνουν. . Μία πρόταση που ακούγεται συχνά είναι να κουβεντιάζουν τα παιδιά περισσότερο με τους γονείς. Είναι θετικό αλλά δεν αρκεί. Ξέρουν οι γονείς να αναγνωρίσουν τη σεξουαλική κακοποίηση στα παιδιά και να τη διαχειριστούν σωστά? Και τα παιδιά που δεν έχουν γονείς? Ή εκείνα που τα κακοποιούν οι ίδιοι οι γονείς τους?
Τέλος, θεωρώ εξίσου σημαντική την δημιουργία ανεξάρτητου φορέα, που θα ασχολείται ειδικά με την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών, που φιλοξενούνται σε ιδρύματα, ιδιωτικά ή δημόσια, ειδικών αναγκών και μη. Ο στόχος του φορέα αυτού θα είναι μέσω τακτικών επισκέψεων να μπορούν να παιδιά να μιλήσουν εμπιστευτικά σε κάποιον, που δε σχετίζεται με το ίδρυμα, για τα προβλήματα και τις ανάγκες τους. Οι επαγγελματίες επισκέπτες θα πρέπει να είναι ειδικά εκπαιδευμένοι στην επικοινωνία με παιδιά με ειδικές ανάγκες, αλλά και στην ανίχνευση, εκπαίδευση κι ενημέρωση παιδιών και προσωπικού για την παιδική κακοποίηση. Πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για την αυτοπροστασία παιδιών με ειδικές ανάγκες δίνει για παράδειγμα το NSPCC (National Council for the Prevention of Child Abuse) της Αγγλίας, (http://www.nspcc.org.uk/Inform/publications/publications_wda48207.html). Είτε από αυτήν ή οποιαδήποτε άλλη πηγή, σχετικό υλικό και τεχνογνωσία για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση υπάρχει. Έχουμε ευθύνη να ενημερωθούμε, να το χρησιμοποιήσουμε, να το εφαρμόσουμε, να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για να σταματήσουμε την παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Αυτό που ΔΕΝ έχουμε δικαίωμα να κάνουμε, είναι, να μείνουμε άπραγοι, και σε τυχόν επόμενο περιστατικό, να αναφωνίσουμε ως αθώοι ανίδεοι «Σοκ! Που να το ξέραμε.?..» (Δημοσιεύτηκε στο http://www.iatronet.gr/newsarticle.asp?art_id=7442 3/2/09 και στην Καθημερινή, Μάρτιος 2009)
2. Η λεκτική κακοποίησητων Παιδιών ΜΕΑ και η "μόδα"..
3 Δεκεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες και είναι σημαντική η αναφορά στην κακοποίηση των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Τα παιδιά αυτά είναι 3 με 4 φορές πιο ευάλωτα για κακοποίηση από ενήλικους, επειδή ίσως εξαρτώνται περισσότερο από τους άλλους για την φροντίδα τους και δεν κατανοούν ότι κακοποιούνται, μη γνωρίζοντας τι είναι κακοποίηση. Ίσως δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτό που τους συμβαίνει, μη διαθέτοντας το κατάλληλο λεξιλόγιο ή έχοντας δυσκολία στο λόγο. Η δυσκολία αυτή του παιδιού, η υπερκινητικότητα, η ακατάλληλη συμπεριφορά κάποιες φορές, αυξάνει τις πιθανότητες να χρησιμοποιήσει ο γονιός σωματική τιμωρία. Ακόμη, αντιμετωπίζονται με περισσότερη δυσπιστία από τους άλλους ή είναι απομονωμένα, ενώ τα σημάδια της κακοποίησης μπορεί να αποδοθούν στην αναπηρία του παιδιού (π.χ. «έχει μελανιές επειδή είναι αυτιστικό και χτυπά τον εαυτό του»). Tα παιδιά με ειδικές ανάγκες εισπράττουν επίσης αρνητικά μηνύματα από το περιβάλλον των συνομιλήκων. Είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στα πειράγματα, στη θυματοποίηση από άλλα παιδιά (‘σχολικός εκφοβισμός’).Τέλος, αρκετά από αυτά βιώνουν μοναξιά, έχουν ελάχιστες κοινωνικές επαφές, είτε λόγω εγκλεισμού σε ιδρύματα, είτε λόγω κοινωνικής απομόνωσης από την οικογένεια.
Η διερεύνηση των συχνοτήτων κακοποίησης παιδιών με ειδικές ανάγκες είναι ακόμη σε πολύ αρχικό στάδιο. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η παιδική κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο ιδιαίτερα αποσιωπημένο, ενώ ταυτόχρονα η ύπαρξη παιδιού με ειδικές ανάγκες στην οικογένεια είναι επίσης θέμα ταμπού, τότε μπορούμε να φανταστούμε πόσο μυστικό και κρυφό παραμένει το φαινόμενο που επικαλύπτει και τα δύο: η κακοποίηση των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Η εκπαίδευση των παιδιών αυτών για την αυτοπροστασία τους είναι απαραίτητη! Η αλλαγή της στάσης σε συλλογικό επίπεδο απέναντι στο θέμα των ειδικών αναγκών είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική. Η βαθύτερη πεποίθηση ότι η γέννηση του παιδιού με ειδικές ανάγκες αποτελεί «τιμωρία» ή «κατάρα» για την οικογένεια, σημαίνει παντελή έλλειψη κατανόηση της φύσης των ειδικών αναγκών και παραλύει κάθε προσπάθεια αποδοχής.
Δυστυχώς, στη χώρα μας, η γενική στάση απέναντι στις ειδικές ανάγκες είναι δυστυχώς ακόμη αρκετά οπισθοδρομική. Σε έρευνα του Εuropean Opinion Research Group for the Education and Culture Directorate, για τις στάσεις απέναντι στις ειδικές ανάγκες, που πραγματοποιήθηκες σε 16,000 Ευρωπαίους, η Ελλάδα κατετάγη στις τέσσερις χώρες με τη μικρότερη πιθανότητα να προωθήσουν την ενσωμάτωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες…
Ανεξάρτητα όμως από τις έρευνες, μπορεί να δει κανείς πολύ εύκολα τη στάση μας απέναντι στις ειδικές ανάγκες από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε. Η κοινωνία μας υποτιμά με ρατσιστικό τρόπο την αναπηρία. Σκεφτείτε π.χ. την υβριστική χρήση των λέξεων ‘κουφό αστείο’, ‘σπαστικό μάθημα’ και –μια τελευταία εφεύρεση- ‘άκουσα κάτι κουλό’… Ακόμη κι αν η χρήση αυτών των όρων δε γίνεται κακόβουλα, αλλά από άγνοια, πληγώνει και περνά λάθος μηνύματα..
Λυπάμαι πολύ που βλέπω σήμερα τόσα κανάλια κι έντυπα μέσα να προβάλλουν πια τη λέξη «σπαστικό» σε διαφημίσεις, παγιώνοντας έτσι στην νεοελληνική γλώσσα την χρήση όρων, που αναφέρονται σε μια ιδιαίτερη ευάλωτη ομάδα, με υβριστικό σκοπό. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε επιτέλους τις σωστές λέξεις (π.χ. «εκνευριστικό») και να αφήσουμε τα άτομα με ειδικές ανάγκες ήσυχα? Πώς θα ένιωθαν εκείνοι που θεωρούν τις διαφημίσεις αυτές «έξυπνες», αν υπέφεραν οι ίδιοι από αναπηρία κι άκουγαν τα ΜΜΕ και τους άλλους γύρω τους να αναφέρονται με τέτοιο τρόπο σε αυτούς, να χρησιμοποιούν τη λέξη «σπαστικό» ως ύβρη ή για «πλάκα»?
3 Δεκεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες. Τι θα μας προβάλλουν τα ΜΜΕ για να τιμήσουν την ημέρα, για να προωθήσουν τη ενσωμάτωση? Αυτές τις διαφημίσεις? (3/12/08)
Άλλο συγγραφικό έργο της ιδίας:
-"Η κακοποίηση του παιδιού στο σχολείο και στην οικογένεια", Ιατρικές εκδ. ΒΗΤΑ,2008
-Μετάφραση του "Οδηγός Θεραπείας από το Βιασμό" της Aphrodite Matsakis,Ιατρικές Εκδ.ΒΗΤΑ,2007
Αναρτήθηκε από Πρεκατέ Βικτωρία
Βίαια επεισόδια στην Αθήνα
Βίαια επεισόδια στην Αθήνα
Τα ακόλουθα άρθρα ή επιστολές έχουν γραφεί από την Πρεκατέ Βικτωρία κι έχουν όλα αποσταλεί στον τύπο (όπου είναι γνωστό στη συγγραφέα, αναφέρεται και η πηγή που δημοσιεύτηκαν). Το υλικό εκφράζει τις προσωπικές απόψεις της συγγραφέως και όχι θέσεις σωματείου ή άλλου φορέα(αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε κάποιο από το υλικό, παρακαλώ αναφερθείτε στην πηγή)
ΤΙΤΛΟΙ
1. Η Προβολή κι ο Κύκλος της Βίας, Ιανουάριος 2009
Η κατάσταση, που ξεκίνησε με συχνά βίαιες διαμαρτυρίες της νεολαίας εναντίον της αστυνομίας, φαίνεται να έχει πολωθεί και επεκταθεί. Μετά από μια σειρά βίαιων γεγονότων, όπου το ένα μέρος κατηγορεί το άλλο, φαίνεται ότι περάσαμε στην επικίνδυνη φάση του να θεωρεί η κάθε πλευρά δικαιολογημένη τη χρήση βίας από μέρους της, επειδή «εκείνοι φταίνε-κοίτα τι κάνουν!». Δυστυχώς,στα νέα επεισόδια, μετά τον τραυματισμό του αστυνομικού, ακούμε για υπερβολική, αδικαιολόγητη βία από κάποιο μέρος της αστυνομίας.Με αυτό τον τρόπο όμως, η αστυνομία πέφτει στην παγίδα να βοηθά να συνεχιστεί ο κύκλος της βίας, να διαιωνιστεί και να βαθύνει η ανταλλαγή εκδίκησης. Και εδώ πραγματικά είναι που πρέπει όλοι ανεξαιρέτως να καταδικάσουν παντελώς οποιαδήποτε βία- οποιαδήποτε κι αν είναι η δικαιολογία. Αυτή η απόλυτη καταδίκη κάθε μορφής βίας δεν βλέπω να είναι πια τόσο αυτονόητη, όπως θα ήταν πριν από μερικά χρόνια. Μήπως να αποστασιοποιηθούμε λίγο από τους ηχηρούς τίτλους και να θυμηθούμε την κοινή λογική, την συνεργατική διάθεση και τα τόσα μαθήματα από την ιστορία, από τις εμφύλιες συγκρούσεις?
Βλέπω πολλά ΜΜΕ, πολιτικούς, αλλά και πολίτες από κάθε είδους ομάδα, να ρίχνουν λάδι στη φωτιά, δείχνοντας με τεντωμένο το δάχτυλο «εσείς φταίτε για όλα».Η εύκολη λύση είναι να προβάλλουμε την αιτία για όλες μας τις δυσκολίες και δυστυχίες σε μία ομάδα, που θα είναι το μαύρο πρόβατο και να μην αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες, για τη δημιουργία μιας αρνητικής κατάστασης. «Ποτέ εμείς. Πάντα εκείνοι. Κι αν εξαφανιστούν εκείνοι, με αρκετή βία από εμάς αν χρειαστεί, τότε εμείς θα είμαστε καλά. Και δικαιούμαστε να χρησιμοποιήσουμε βία, γιατί εκείνοι φταίνε!». Η προβολή όλων των κακών στους άλλους, η δαιμονοποίηση της άλλης ομάδας, είναι πολύ εύκολη «διέξοδος», ιδιαίτερα σε περιόδους κοινωνικών και οικονομικών αναταράξεων, είναι όμως και πολύ επικίνδυνη. Μήπως να θυμηθούμε ότι για τη βία δεν υπάρχει άλλοθι? Η πρόθεση με την οποία προσεγγίζουμε τον άλλον, αυτή θα επιστρέψει σε εμάς. Αν επιθυμούμε θετική αλλαγή, ας έχουμε τουλάχιστον τη διάθεση να προσεγγίσουμε θετικά τον άλλον. Αν η πρόθεσή μας είναι να τον καταστρέψουμε, να τον εξοντώσουμε, ηθικά ή σωματικά, η καταστροφή είναι αυτή που θα επιστρέψει σε εμάς-όχι το χτίσιμο μιας δίκαιης κοινωνίας.
Βλέπω τις συζητήσεις των απλών ανθρώπων, τα γράμματα στον τύπο, τα blogs και παρατηρώ ακόμη κι εκεί έντονη λεκτική επιθετικότητα, ειρωνεία, κυνισμό πολλές φορές.. Γιατί είναι τόσο εύκολο, σχεδόν συνήθεια πια, να κατηγορούμε, να ανεβάζουμε τους τόνους, να εφεύρουμε ακόμη πιο αιχμηρές υποτιμητικές εκφράσεις? Γιατί όχι λίγη ψυχραιμία, καλοπροαίρετη διάθεση, και ναι, λίγη καλή παλιομοδίτικη ευγένεια.. Ας αναγνωρίσουμε ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων, ακόμη και αυτοί στους οποίους εναντιωνόμαστε, κάνει το καλύτερο που μπορεί και ξέρει, σε μία δύσκολη συγκυρία-και ναι, γίνονται και λάθη. Γιατί θα πρέπει όμως να θρέφουμε το εμφύλιο μίσος? Δεν έχουμε μάθει πια?
Οι Έλληνες έχουν γεμίσει με πικρία για τη διαφθορά, για τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Όμως δεν νομίζω ότι είναι ευθύνη μόνο της μίας ή της άλλης κυβέρνησης. Είναι ευθύνη όλων μας, οι οποίοι στην καθημερινή μας ζωή, μαχόμαστε για παράδειγμα ενάντια στη διαφθορά σε πολιτικό επίπεδο, τη χρησιμοποιούμε όμως όταν αυτή μας εξυπηρετεί. Φωνάζουμε για το ότι το κράτος δεν μας πληρώνει καλά, εξοντώνουμε όμως τον αλλοδαπό εργάτη, όταν έρθει να μας βάψει το σπίτι και του δίνουμε όσο λιγότερα ψίχουλα μπορούμε .Για το χτίσιμο μιας καλύτερης κοινωνίας δεν αρκεί μόνο να διαμαρτυρόμαστε. Χρειάζεται δουλειά κι ευθύνη σε προσωπικό επίπεδο. Πόσοι άραγε από τους νέους των επεισοδίων έχουν π.χ.εργαστεί εθελοντικά για να προσφέρουν στο συνάνθρωπο? Πόσοι άραγε θα αρνηθούν αργότερα το «μέσο» για να «τακτοποιηθούν»,εις βάρος άλλων? Έχουμε μάθει να μας φταίνε για τα πάντα μόνο οι άλλοι και να περιμένουμε τα πάντα από τους άλλους. Ο εγωκεντρισμός, η αδιαφορία για τον πιο αδύναμο, η χρήση του «μέσου» για ευνοϊκές προαγωγές, μεταθέσεις, ή προσλήψεις, η αποφυγή πληρωμής φόρων, η κατάχρηση δημοσίου χρήματος και περιουσίας, έστω και σε μικροποσότητες, όπως ύλη γραφείου, η στάση του να «βολευτώ εγώ κι άσε τους άλλους», η αναξιοκρατία, ο αθέμιτος ανταγωνισμός, όλα αυτά είναι παραδείγματα πολύ συχνά στην κοινωνία μας σε όλα τα επίπεδα. Από την άλλη μεριά, βλέπουμε ότι μόλις βρουν την ευκαιρία, κάποιοι αστυνομικοί, δεν εφαρμόζουν επαγγελματικά την καταστολή, αλλά επιδίδονται σε τυφλή, αδικαιολόγητη βία, σαν ξέσπαμα προσωπικού μίσους. Έτσι θα προασπιστεί η ασφάλεια και η γαλήνη στη χώρα μας? Αυτές ακριβώς οι στάσεις του καθενός από εμάς δεν μένουν αόρατες, αλλά συναθροίζονται και καλλιεργούν ένα κλίμα καχυποψίας, μια αίσθηση προδοσίας μεταξύ των πολιτών και δεν είναι μόνο θέμα της οποιαδήποτε κυβέρνησης, είναι θέμα όλων μας.
Ως ενεργοί πολίτες οφείλουμε να οργανώσουμε ειρηνικές διαμαρτυρίες και επίμονες ομάδες πίεσης με συγκεκριμένα αιτήματα, που στοχεύουν εναντίον συγκεκριμένων πράξεων. Η βία όμως, και το μίσος εναντίον συνανθρώπων, είναι εντελώς καταστρεπτικά και υπονομεύουν τους εποικοδομητικούς σκοπούς της κοινωνικής δικαιοσύνης που το αίτημα θέλει να υπηρετήσει. Επίσης, αν θέλουμε να δούμε θετική αλλαγή, η δικαιοσύνη, η εντιμότητα, η ισότητα, θα πρέπει να ξεκινήσουν πρώτα από τον καθένα από εμάς, στην καθημερινή μας ζωή και από το πώς φερόμαστε στους συμπολίτες και συνανθρώπους μας. Επίσης, όσο οι πολιτικοί, τα ΜΜΕ, η κοινωνία, εμείς, αναλωνόμαστε στην αλληλοκατηγορία, κάποιοι άλλοι «όλως τυχαίως»(?), παραβιάζουν τα σύνορά μας, έτοιμοι να επωφεληθούν…Μήπως κι αυτό πρέπει να μας διδάξει κάτι? Ιανουάριος 2009
Αναρτήθηκε από Πρεκατέ Βικτωρία
Τα ακόλουθα άρθρα ή επιστολές έχουν γραφεί από την Πρεκατέ Βικτωρία κι έχουν όλα αποσταλεί στον τύπο (όπου είναι γνωστό στη συγγραφέα, αναφέρεται και η πηγή που δημοσιεύτηκαν). Το υλικό εκφράζει τις προσωπικές απόψεις της συγγραφέως και όχι θέσεις σωματείου ή άλλου φορέα(αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε κάποιο από το υλικό, παρακαλώ αναφερθείτε στην πηγή)
ΤΙΤΛΟΙ
1. Η Προβολή κι ο Κύκλος της Βίας, Ιανουάριος 2009
Η κατάσταση, που ξεκίνησε με συχνά βίαιες διαμαρτυρίες της νεολαίας εναντίον της αστυνομίας, φαίνεται να έχει πολωθεί και επεκταθεί. Μετά από μια σειρά βίαιων γεγονότων, όπου το ένα μέρος κατηγορεί το άλλο, φαίνεται ότι περάσαμε στην επικίνδυνη φάση του να θεωρεί η κάθε πλευρά δικαιολογημένη τη χρήση βίας από μέρους της, επειδή «εκείνοι φταίνε-κοίτα τι κάνουν!». Δυστυχώς,στα νέα επεισόδια, μετά τον τραυματισμό του αστυνομικού, ακούμε για υπερβολική, αδικαιολόγητη βία από κάποιο μέρος της αστυνομίας.Με αυτό τον τρόπο όμως, η αστυνομία πέφτει στην παγίδα να βοηθά να συνεχιστεί ο κύκλος της βίας, να διαιωνιστεί και να βαθύνει η ανταλλαγή εκδίκησης. Και εδώ πραγματικά είναι που πρέπει όλοι ανεξαιρέτως να καταδικάσουν παντελώς οποιαδήποτε βία- οποιαδήποτε κι αν είναι η δικαιολογία. Αυτή η απόλυτη καταδίκη κάθε μορφής βίας δεν βλέπω να είναι πια τόσο αυτονόητη, όπως θα ήταν πριν από μερικά χρόνια. Μήπως να αποστασιοποιηθούμε λίγο από τους ηχηρούς τίτλους και να θυμηθούμε την κοινή λογική, την συνεργατική διάθεση και τα τόσα μαθήματα από την ιστορία, από τις εμφύλιες συγκρούσεις?
Βλέπω πολλά ΜΜΕ, πολιτικούς, αλλά και πολίτες από κάθε είδους ομάδα, να ρίχνουν λάδι στη φωτιά, δείχνοντας με τεντωμένο το δάχτυλο «εσείς φταίτε για όλα».Η εύκολη λύση είναι να προβάλλουμε την αιτία για όλες μας τις δυσκολίες και δυστυχίες σε μία ομάδα, που θα είναι το μαύρο πρόβατο και να μην αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες, για τη δημιουργία μιας αρνητικής κατάστασης. «Ποτέ εμείς. Πάντα εκείνοι. Κι αν εξαφανιστούν εκείνοι, με αρκετή βία από εμάς αν χρειαστεί, τότε εμείς θα είμαστε καλά. Και δικαιούμαστε να χρησιμοποιήσουμε βία, γιατί εκείνοι φταίνε!». Η προβολή όλων των κακών στους άλλους, η δαιμονοποίηση της άλλης ομάδας, είναι πολύ εύκολη «διέξοδος», ιδιαίτερα σε περιόδους κοινωνικών και οικονομικών αναταράξεων, είναι όμως και πολύ επικίνδυνη. Μήπως να θυμηθούμε ότι για τη βία δεν υπάρχει άλλοθι? Η πρόθεση με την οποία προσεγγίζουμε τον άλλον, αυτή θα επιστρέψει σε εμάς. Αν επιθυμούμε θετική αλλαγή, ας έχουμε τουλάχιστον τη διάθεση να προσεγγίσουμε θετικά τον άλλον. Αν η πρόθεσή μας είναι να τον καταστρέψουμε, να τον εξοντώσουμε, ηθικά ή σωματικά, η καταστροφή είναι αυτή που θα επιστρέψει σε εμάς-όχι το χτίσιμο μιας δίκαιης κοινωνίας.
Βλέπω τις συζητήσεις των απλών ανθρώπων, τα γράμματα στον τύπο, τα blogs και παρατηρώ ακόμη κι εκεί έντονη λεκτική επιθετικότητα, ειρωνεία, κυνισμό πολλές φορές.. Γιατί είναι τόσο εύκολο, σχεδόν συνήθεια πια, να κατηγορούμε, να ανεβάζουμε τους τόνους, να εφεύρουμε ακόμη πιο αιχμηρές υποτιμητικές εκφράσεις? Γιατί όχι λίγη ψυχραιμία, καλοπροαίρετη διάθεση, και ναι, λίγη καλή παλιομοδίτικη ευγένεια.. Ας αναγνωρίσουμε ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων, ακόμη και αυτοί στους οποίους εναντιωνόμαστε, κάνει το καλύτερο που μπορεί και ξέρει, σε μία δύσκολη συγκυρία-και ναι, γίνονται και λάθη. Γιατί θα πρέπει όμως να θρέφουμε το εμφύλιο μίσος? Δεν έχουμε μάθει πια?
Οι Έλληνες έχουν γεμίσει με πικρία για τη διαφθορά, για τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Όμως δεν νομίζω ότι είναι ευθύνη μόνο της μίας ή της άλλης κυβέρνησης. Είναι ευθύνη όλων μας, οι οποίοι στην καθημερινή μας ζωή, μαχόμαστε για παράδειγμα ενάντια στη διαφθορά σε πολιτικό επίπεδο, τη χρησιμοποιούμε όμως όταν αυτή μας εξυπηρετεί. Φωνάζουμε για το ότι το κράτος δεν μας πληρώνει καλά, εξοντώνουμε όμως τον αλλοδαπό εργάτη, όταν έρθει να μας βάψει το σπίτι και του δίνουμε όσο λιγότερα ψίχουλα μπορούμε .Για το χτίσιμο μιας καλύτερης κοινωνίας δεν αρκεί μόνο να διαμαρτυρόμαστε. Χρειάζεται δουλειά κι ευθύνη σε προσωπικό επίπεδο. Πόσοι άραγε από τους νέους των επεισοδίων έχουν π.χ.εργαστεί εθελοντικά για να προσφέρουν στο συνάνθρωπο? Πόσοι άραγε θα αρνηθούν αργότερα το «μέσο» για να «τακτοποιηθούν»,εις βάρος άλλων? Έχουμε μάθει να μας φταίνε για τα πάντα μόνο οι άλλοι και να περιμένουμε τα πάντα από τους άλλους. Ο εγωκεντρισμός, η αδιαφορία για τον πιο αδύναμο, η χρήση του «μέσου» για ευνοϊκές προαγωγές, μεταθέσεις, ή προσλήψεις, η αποφυγή πληρωμής φόρων, η κατάχρηση δημοσίου χρήματος και περιουσίας, έστω και σε μικροποσότητες, όπως ύλη γραφείου, η στάση του να «βολευτώ εγώ κι άσε τους άλλους», η αναξιοκρατία, ο αθέμιτος ανταγωνισμός, όλα αυτά είναι παραδείγματα πολύ συχνά στην κοινωνία μας σε όλα τα επίπεδα. Από την άλλη μεριά, βλέπουμε ότι μόλις βρουν την ευκαιρία, κάποιοι αστυνομικοί, δεν εφαρμόζουν επαγγελματικά την καταστολή, αλλά επιδίδονται σε τυφλή, αδικαιολόγητη βία, σαν ξέσπαμα προσωπικού μίσους. Έτσι θα προασπιστεί η ασφάλεια και η γαλήνη στη χώρα μας? Αυτές ακριβώς οι στάσεις του καθενός από εμάς δεν μένουν αόρατες, αλλά συναθροίζονται και καλλιεργούν ένα κλίμα καχυποψίας, μια αίσθηση προδοσίας μεταξύ των πολιτών και δεν είναι μόνο θέμα της οποιαδήποτε κυβέρνησης, είναι θέμα όλων μας.
Ως ενεργοί πολίτες οφείλουμε να οργανώσουμε ειρηνικές διαμαρτυρίες και επίμονες ομάδες πίεσης με συγκεκριμένα αιτήματα, που στοχεύουν εναντίον συγκεκριμένων πράξεων. Η βία όμως, και το μίσος εναντίον συνανθρώπων, είναι εντελώς καταστρεπτικά και υπονομεύουν τους εποικοδομητικούς σκοπούς της κοινωνικής δικαιοσύνης που το αίτημα θέλει να υπηρετήσει. Επίσης, αν θέλουμε να δούμε θετική αλλαγή, η δικαιοσύνη, η εντιμότητα, η ισότητα, θα πρέπει να ξεκινήσουν πρώτα από τον καθένα από εμάς, στην καθημερινή μας ζωή και από το πώς φερόμαστε στους συμπολίτες και συνανθρώπους μας. Επίσης, όσο οι πολιτικοί, τα ΜΜΕ, η κοινωνία, εμείς, αναλωνόμαστε στην αλληλοκατηγορία, κάποιοι άλλοι «όλως τυχαίως»(?), παραβιάζουν τα σύνορά μας, έτοιμοι να επωφεληθούν…Μήπως κι αυτό πρέπει να μας διδάξει κάτι? Ιανουάριος 2009
Αναρτήθηκε από Πρεκατέ Βικτωρία
Σεξουαλικός Εθισμός
Σεξουαλικός εθισμός: η αόρατη φυλακήΠρεκατέ Βικτωρία
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com
Από τους πρώτους ειδικούς που μίλησαν για το σεξουαλικό εθισμό ήταν ο Αμερικανός Patrick Carnes, όταν το 1983 εξέδωσε το βιβλίο του «Out of the Shadows: Understanding Sexual Addiction» (www.sexhelp.com) και χιλιάδες άνθρωποι έκτοτε έχουν βοηθηθεί να αναγνωρίσουν την καταστροφικότητα του εθισμού αυτού, να απεξαρτηθούν, να θεραπευτούν, να αποκτήσουν υγιείς σχέσεις και πληρότητα στη ζωή τους. Ο σεξουαλικός εθισμός δεν αναγνωρίζεται στην κοινωνία μας ως εξάρτηση, καθώς, σε κάποιες περιπτώσεις, παρουσιάζεται ως «προχωρημένη» ή «απελευθερωμένη» σεξουαλικότητα, ενώ, σε άλλες περιπτώσεις, κατακρίνεται ως «ανωμαλία», που στιγματίζει και καταδικάζει τον εθισμένο ως «άρρωστο».Και οι δύο προσεγγίσεις είναι ακατάλληλες και δε βοηθούν.
Ο εθισμός στο σεξ, έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με άλλες εξαρτήσεις, όπως τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, ο τζόγος κλπ. Όπως και στις άλλες εξαρτήσεις, οι σεξουαλικές πρακτικές χρησιμοποιούνται για την αποφυγή του εσωτερικού πόνου, για την ανακούφιση της μοναξιάς, για την απόδραση από το επώδυνο συναίσθημα αναξιότητας και για τη γρήγορη αλλαγή της διάθεσης (mood-altering quick fix). Όπως και στις άλλες εξαρτήσεις, οι πρακτικές αυτές μπορεί να προσφέρουν μια στιγμιαία φυγή και να αυξήσουν την αδρεναλίνη. Μακροπρόθεσμα όμως δε δουλεύουν, καθώς τα συναισθήματα μοναξιάς, ντροπής κι αναξιότητας χειροτερεύουν μετά από κάθε επεισόδιο. Όπως στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά, ο εθισμένος σταδιακά χρειάζεται όλο και πιο πολλές, πιο ακραίες, πιο σκληρές ή πιο επικίνδυνες πρακτικές, για να νιώσει κάποια διαφορά (εμφανίζει «ανοχή»), ενώ παράλληλα βιώνει όλο και πιο έντονη δυσφορία όταν δεν μπορεί να επιδοθεί στις πρακτικές αυτές (εμφανίζει «συμπτώματα στέρησης»).
Οι σεξουαλικά εθιστικές συμπεριφορές συχνά ξεκινούν με την πορνογραφία, η οποία γίνεται αντικείμενο εμμονής, τον καταναγκαστικό αυνανισμό, τις πολλαπλές σχέσεις, το σεξ με αγνώστους (είτε επί πληρωμή είτε χωρίς), την επιδειξιομανία, τις ψυχαναγκαστικές φαντασιώσεις, το σεξ υψηλού κινδύνου (π.χ. χωρίς προφυλάξεις, σε κατάσταση μέθης, με άγνωστα άτομα, σε χώρους μη ασφαλείς, με βίαιες, σωματικά επικίνδυνες πρακτικές), το αποκλίνον σεξ (π.χ. σαδομαζοχισμός), ενώ η σεξουαλική βία είναι συχνά στοιχείο κλιμάκωσης του σεξουαλικού εθισμού, είτε αυτή εμπεριέχεται στις φαντασιώσεις, είτε στην πορνογραφία, είτε στις σεξουαλικές πράξεις. Το άτομο δεν μπορεί να σταματήσει τις πρακτικές αυτές, οι οποίες γίνονται συνήθως μυστικά από την υπόλοιπή του ζωή, βιώνει καταναγκασμό να τις επαναλάβει ξανά και ξανά, σε όλο και πιο έντονη μορφή, παρά τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχουν για την οικογένεια, την εργασία, τις σχέσεις του ή την υγεία του. Το άτομο μπορεί να προχωρήσει σε σημείο να παρενοχλεί σεξουαλικά συναδέλφους, ρισκάροντας να απολυθεί ή να κινδυνεύει με σύλληψη γιατί η συμπεριφορά του αποτελεί ποινικό αδίκημα (π.χ. επιδειξιομανία). Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ο περίγυρός του συχνά υποπτεύεται τη μυστική «δεύτερη» ζωή του, οι σχέσεις του υποφέρουν, ο εθισμός τον κάνει να μη μπορεί να συγκεντρωθεί στη δουλειά του, ενώ μπορεί να αφιερώνει και σημαντικά χρηματικά ποσά για την ικανοποίηση του εθισμού (συχνά για πορνογραφία ή πορνεία). Παρά την επιφανειακή του άρνηση (π.χ. «είμαι απελευθερωμένος και προχωρημένος στο σεξ, όλα τα άλλα είναι πουριτανισμοί»), το άτομο νιώθει όλο και χειρότερα, νιώθει βαθιά ντροπή, μοναξιά κι απόγνωση. Τα συναισθήματα αυτά, μαζί με την καταδίκη από τους άλλους, καθώς τις ενοχές για τον πόνο που προκαλεί στους οικείους του, τον οδηγούν σε ένα φαύλο κύκλο ακόμη μεγαλύτερης εξάρτησης. Το άτομο δεν μπορεί να ξεφύγει: αυτό που ήταν «απελευθερωμένη» συμπεριφορά, έχει γίνει τώρα η φυλακή του.
Δυστυχώς, πολλές φορές σήμερα, η επικρατούσα κουλτούρα των ΜΜΕ προωθεί, διαφημίζει το σεξουαλικό εθισμό, σε άνδρες και γυναίκες, ως «cool», ως «συναρπαστικό», ως «μαγκιά». Δεν προειδοποιεί για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν μακροπρόθεσμα οι συμπεριφορές αυτές. Βομβαρδίζει με μηνύματα σεξουαλικής βίας ή πώς να χρησιμοποιούμε τον άλλον ως σεξουαλικό αντικείμενο για τις δικές μας «ανάγκες», αλλά δεν εξηγεί ότι, εν τέλει, αυτό που κάνουμε σε κάποιον άλλον, το κάνουμε πρωτίστως στον εαυτό μας. Αν, μέσω του σεξ, ταπεινώνουμε και χρησιμοποιούμε τον άλλον, έτσι θα νιώσουμε αργότερα και για τον εαυτό μας: ταπεινωμένοι κι ανάξιοι. Αν, αντίθετα το σεξ, είναι ο αγωγός για την έκφραση αγάπης κι εκτίμησης προς τον άλλον, αυτό το συναίσθημα θα πολλαπλασιαστεί και για τον εαυτό μας.
Η εγγύτητα στην ερωτική σχέση, το να εκθέσει κανείς και να μοιραστεί τον αληθινό του εαυτό στο σύντροφο, χωρίς κρυφές περιοχές για τις οποίες νιώθει ντροπή, εμπεριέχει ρίσκο: μπορεί να πληγωθεί, να υποστεί απόρριψη. Στο σεξουαλικό εθισμό αποφεύγεται πάση θυσία αυτό το ρίσκο: το άλλο σώμα χρησιμοποιείται ως αντικείμενο ικανοποίησης, κρατώντας το άτομο «ασφαλές και μόνο». Όμως, μόνο μέσω της εγγύτητας μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πληρότητα στην ερωτική σχέση, αλλά και στη ζωή γενικότερα. Μόνο η εγγύτητα μπορεί να καλύψει το κενό της μοναξιάς, που οποιαδήποτε σεξουαλική πρακτική, όσο ακραία ή συχνή κι αν είναι, δεν μπορεί να ανακουφίσει. Και η εγγύτητα είναι δυνατή για όλους τους ανθρώπους, όταν αποφασίσουν να δουν τον εαυτό τους κατάματα και να δεχτούν βοήθεια.(www.iatronet.gr, 20/5/2009 και Ελευθεροτυπία, 12/1/10)
Ψυχολόγος-Συγγραφέας
www.brightplanet.blogspot.com
Από τους πρώτους ειδικούς που μίλησαν για το σεξουαλικό εθισμό ήταν ο Αμερικανός Patrick Carnes, όταν το 1983 εξέδωσε το βιβλίο του «Out of the Shadows: Understanding Sexual Addiction» (www.sexhelp.com) και χιλιάδες άνθρωποι έκτοτε έχουν βοηθηθεί να αναγνωρίσουν την καταστροφικότητα του εθισμού αυτού, να απεξαρτηθούν, να θεραπευτούν, να αποκτήσουν υγιείς σχέσεις και πληρότητα στη ζωή τους. Ο σεξουαλικός εθισμός δεν αναγνωρίζεται στην κοινωνία μας ως εξάρτηση, καθώς, σε κάποιες περιπτώσεις, παρουσιάζεται ως «προχωρημένη» ή «απελευθερωμένη» σεξουαλικότητα, ενώ, σε άλλες περιπτώσεις, κατακρίνεται ως «ανωμαλία», που στιγματίζει και καταδικάζει τον εθισμένο ως «άρρωστο».Και οι δύο προσεγγίσεις είναι ακατάλληλες και δε βοηθούν.
Ο εθισμός στο σεξ, έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με άλλες εξαρτήσεις, όπως τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, ο τζόγος κλπ. Όπως και στις άλλες εξαρτήσεις, οι σεξουαλικές πρακτικές χρησιμοποιούνται για την αποφυγή του εσωτερικού πόνου, για την ανακούφιση της μοναξιάς, για την απόδραση από το επώδυνο συναίσθημα αναξιότητας και για τη γρήγορη αλλαγή της διάθεσης (mood-altering quick fix). Όπως και στις άλλες εξαρτήσεις, οι πρακτικές αυτές μπορεί να προσφέρουν μια στιγμιαία φυγή και να αυξήσουν την αδρεναλίνη. Μακροπρόθεσμα όμως δε δουλεύουν, καθώς τα συναισθήματα μοναξιάς, ντροπής κι αναξιότητας χειροτερεύουν μετά από κάθε επεισόδιο. Όπως στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά, ο εθισμένος σταδιακά χρειάζεται όλο και πιο πολλές, πιο ακραίες, πιο σκληρές ή πιο επικίνδυνες πρακτικές, για να νιώσει κάποια διαφορά (εμφανίζει «ανοχή»), ενώ παράλληλα βιώνει όλο και πιο έντονη δυσφορία όταν δεν μπορεί να επιδοθεί στις πρακτικές αυτές (εμφανίζει «συμπτώματα στέρησης»).
Οι σεξουαλικά εθιστικές συμπεριφορές συχνά ξεκινούν με την πορνογραφία, η οποία γίνεται αντικείμενο εμμονής, τον καταναγκαστικό αυνανισμό, τις πολλαπλές σχέσεις, το σεξ με αγνώστους (είτε επί πληρωμή είτε χωρίς), την επιδειξιομανία, τις ψυχαναγκαστικές φαντασιώσεις, το σεξ υψηλού κινδύνου (π.χ. χωρίς προφυλάξεις, σε κατάσταση μέθης, με άγνωστα άτομα, σε χώρους μη ασφαλείς, με βίαιες, σωματικά επικίνδυνες πρακτικές), το αποκλίνον σεξ (π.χ. σαδομαζοχισμός), ενώ η σεξουαλική βία είναι συχνά στοιχείο κλιμάκωσης του σεξουαλικού εθισμού, είτε αυτή εμπεριέχεται στις φαντασιώσεις, είτε στην πορνογραφία, είτε στις σεξουαλικές πράξεις. Το άτομο δεν μπορεί να σταματήσει τις πρακτικές αυτές, οι οποίες γίνονται συνήθως μυστικά από την υπόλοιπή του ζωή, βιώνει καταναγκασμό να τις επαναλάβει ξανά και ξανά, σε όλο και πιο έντονη μορφή, παρά τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχουν για την οικογένεια, την εργασία, τις σχέσεις του ή την υγεία του. Το άτομο μπορεί να προχωρήσει σε σημείο να παρενοχλεί σεξουαλικά συναδέλφους, ρισκάροντας να απολυθεί ή να κινδυνεύει με σύλληψη γιατί η συμπεριφορά του αποτελεί ποινικό αδίκημα (π.χ. επιδειξιομανία). Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ο περίγυρός του συχνά υποπτεύεται τη μυστική «δεύτερη» ζωή του, οι σχέσεις του υποφέρουν, ο εθισμός τον κάνει να μη μπορεί να συγκεντρωθεί στη δουλειά του, ενώ μπορεί να αφιερώνει και σημαντικά χρηματικά ποσά για την ικανοποίηση του εθισμού (συχνά για πορνογραφία ή πορνεία). Παρά την επιφανειακή του άρνηση (π.χ. «είμαι απελευθερωμένος και προχωρημένος στο σεξ, όλα τα άλλα είναι πουριτανισμοί»), το άτομο νιώθει όλο και χειρότερα, νιώθει βαθιά ντροπή, μοναξιά κι απόγνωση. Τα συναισθήματα αυτά, μαζί με την καταδίκη από τους άλλους, καθώς τις ενοχές για τον πόνο που προκαλεί στους οικείους του, τον οδηγούν σε ένα φαύλο κύκλο ακόμη μεγαλύτερης εξάρτησης. Το άτομο δεν μπορεί να ξεφύγει: αυτό που ήταν «απελευθερωμένη» συμπεριφορά, έχει γίνει τώρα η φυλακή του.
Δυστυχώς, πολλές φορές σήμερα, η επικρατούσα κουλτούρα των ΜΜΕ προωθεί, διαφημίζει το σεξουαλικό εθισμό, σε άνδρες και γυναίκες, ως «cool», ως «συναρπαστικό», ως «μαγκιά». Δεν προειδοποιεί για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν μακροπρόθεσμα οι συμπεριφορές αυτές. Βομβαρδίζει με μηνύματα σεξουαλικής βίας ή πώς να χρησιμοποιούμε τον άλλον ως σεξουαλικό αντικείμενο για τις δικές μας «ανάγκες», αλλά δεν εξηγεί ότι, εν τέλει, αυτό που κάνουμε σε κάποιον άλλον, το κάνουμε πρωτίστως στον εαυτό μας. Αν, μέσω του σεξ, ταπεινώνουμε και χρησιμοποιούμε τον άλλον, έτσι θα νιώσουμε αργότερα και για τον εαυτό μας: ταπεινωμένοι κι ανάξιοι. Αν, αντίθετα το σεξ, είναι ο αγωγός για την έκφραση αγάπης κι εκτίμησης προς τον άλλον, αυτό το συναίσθημα θα πολλαπλασιαστεί και για τον εαυτό μας.
Η εγγύτητα στην ερωτική σχέση, το να εκθέσει κανείς και να μοιραστεί τον αληθινό του εαυτό στο σύντροφο, χωρίς κρυφές περιοχές για τις οποίες νιώθει ντροπή, εμπεριέχει ρίσκο: μπορεί να πληγωθεί, να υποστεί απόρριψη. Στο σεξουαλικό εθισμό αποφεύγεται πάση θυσία αυτό το ρίσκο: το άλλο σώμα χρησιμοποιείται ως αντικείμενο ικανοποίησης, κρατώντας το άτομο «ασφαλές και μόνο». Όμως, μόνο μέσω της εγγύτητας μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πληρότητα στην ερωτική σχέση, αλλά και στη ζωή γενικότερα. Μόνο η εγγύτητα μπορεί να καλύψει το κενό της μοναξιάς, που οποιαδήποτε σεξουαλική πρακτική, όσο ακραία ή συχνή κι αν είναι, δεν μπορεί να ανακουφίσει. Και η εγγύτητα είναι δυνατή για όλους τους ανθρώπους, όταν αποφασίσουν να δουν τον εαυτό τους κατάματα και να δεχτούν βοήθεια.(www.iatronet.gr, 20/5/2009 και Ελευθεροτυπία, 12/1/10)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
