Η πρόσφατη, σημαντική αποκάλυψη της πρωταθλήτριας Σ. Μπεκατώρου σχετικά με σεξουαλική κακοποίηση που υπέστη από παράγοντα σε θέση εξουσίας στον αθλητικό χώρο ξεκίνησε έντονη συζήτηση στην ελληνική κοινωνική σφαίρα για ένα θέμα το οποίο όλοι γνωρίζουμε, αλλά αποσιωπάται συστηματικά. Η ειλικρίνεια στην περιγραφή της εισάγουν ένα πρωτοποριακό άνοιγμα στον κλειστό τοίχο της σιωπής- ντροπής, τον οποίο χτίζει η κοινωνία γύρω από το σεξουαλικό τραύμα. Πολλές γυναίκες που ακούν τις σχετικές ειδήσεις αυτές τις μέρες ίσως νιώθουν ότι δικές τους τραυματικές εμπειρίες αναδύονται, ενώ τα σχόλια που διαβάζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανακινούν πιθανές αρνητικές αντιδράσεις που εκείνες εισέπραξαν από το περιβάλλον τους, πριν επιστρέψουν στην μακρά σιωπή.
Αν είστε μία από αυτές τις γυναίκες και νιώθετε αναστάτωση με τη δημόσια συζήτηση, να γνωρίζετε ότι είναι φυσιολογικό. Δεν 'φεύγει' το τραύμα απλά αγνοώντας το. Μπορεί αυτή η δημόσια συζήτηση να είναι οδυνηρή, είναι όμως η αρχή για μια συλλογική θεραπεία, που έχει καθυστερήσει εδώ και δεκαετίες στη χώρα μας. Αντίστοιχα θεραπευτική μπορεί να είναι και η ατομική συζήτηση της προσωπικής εμπειρίας της κάθε γυναίκας.Αν βρίσκετε ότι όσα ακούτε ενεργοποιούν συναισθήματα,μην κατακρίνετε τον εαυτό σας και μην το προσπεράσετε. Δώστε λίγο χρόνο σε αυτή την εσωτερική συζήτηση.Αν υπάρχει κάποιο άτομο που εμπιστεύεστε πολύ, μπορείτε να δοκιμάσετε να μιλήσετε, έστω και λιτά στην αρχή. Μπορείτε να ξεκινήσετε λέγοντας: "Όλη η συζήτηση που γίνεται δημόσια σήμερα μου προκαλεί αυτά τα συναισθήματα". Και κρίνετε ανάλογα με τις αντιδράσεις. Αν δεν υπάρχουν υποστηρικτικές αντιδράσεις, δεν φταίτε εσείς για αυτό. Είναι ο τρόπος που έχει γαλουχηθεί μια ολόκληρη κοινωνία. Ακόμη όμως κι αν δεν βρείτε κάποιο υποστηρικτικό φιλικό άτομο (ή ειδικό επαγγελματία) για να μιλήσετε, μπορείτε να το κάνετε εσείς η ίδια για τον εαυτό σας. Ξεκινήστε έναν διάλογο με τον εαυτό σας. Καταγράψτε σκέψεις, συναισθήματα, προτάσεις, φράσεις, μνήμες, γεγονότα, ερμηνείες, με όποιο τρόπο σας έρθουν. Μπορεί να είναι χειμαρρώδης, μπορεί αποσπασματικός - μια λέξη τη φορά. Καταγράψτε το σε ένα τετράδιο που θα είναι για αυτό το σκοπό. Θα είναι η μαρτυρία σας κι ο μάρτυράς σας ταυτόχρονα. Θα είναι το σημείο αναφοράς για την επαφή της σημερινής πραγματικότητας με την προσωπική σας εμπειρία, του εξωτερικού κόσμου με τον εσωτερικό. Κι αυτό από μόνο του είναι πολύ θεραπευτικό - μέχρι να βρείτε κάποιο άτομο εμπιστοσύνης που θα σας πιστέψει και θα σας υποστηρίξει.
Τα συναισθήματα από ένα τέτοιο τραύμα μπορεί να είναι καταιγιστικά. Υπάρχει έντονος φόβος, θυμός και ντροπή - συχνά προσανατολισμένα σε λάθος κατεύθυνση, εξαιτίας των ψευδών πεποιθήσεων μιας ολόκληρης κοινωνίας. Έτσι η ντροπή αντί να βαρύνει τον δράστη στρέφεται από το θύμα εναντίον του εαυτού του. Όχι μόνο για την κακοποίηση, αλλά και για το ότι δεν μίλησε, δεν αντέδρασε, δεν πάλεψε αρκετά, δεν, δεν, δεν... Παραγνωρίζοντας την ανισορροπία δύναμης που υπάρχει σε αυτές τις περιπτώσεις, παραγνωρίζοντας ότι η σεξουαλική κακοποίηση σχετίζεται με την άσκηση εξουσίας κι όχι με βιολογικές 'ανάγκες'. Η παράλυση/ακινητοποίηση είναι μία από τις τρεις ακούσιες, ενστικτώδεις αντιδράσεις τη στιγμή τραυματικού γεγονότος. Όπως αναφέρει η Ελληνοαμερικανίδα ψυχοθεραπεύτρια Aphrodite Matsakis στο βιβλίο της 'Οδηγός θεραπείας από το βιασμό', τη στιγμή της κακοποίησης η γυναίκα δεν έχει τη δύναμη να αποφασίσει ποιόν μηχανισμό επιβίωσης θα επιλέξει (πάλη, παράλυση, φυγή). Αυτό το αποφασίζουν στιγμιαία οι νευρο-ορμόνες της. Ούτε σχετίζεται η κάθε αντίδραση με κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Κάποιες γυναίκες πάλεψαν και γλύτωσαν, ενώ άλλες τις σκότωσαν, επειδή αντιστάθηκαν. Όλα γίνονται στιγμιαία, απρόβλεπτα και το ένστικτο επιβίωσης παραμερίζει τους οποιουσδήποτε συλλογισμούς. Είναι σημαντικό να το γνωρίζουν όσοι επαγγελματίες ασχολούνται με την σεξουαλική κακοποίηση στο χώρο της δικαιοσύνης: δεν επιλέγει η γυναίκα με ποιον μηχανισμό επιβίωσης θα αντιδράσει εκείνη την στιγμή.Η έλλειψη πάλης δεν σημαίνει συναίνεση. Σημαίνει παράλυση από φόβο.Αυτό είναι ιδιαίτερα ανακουφιστικό να το θυμάται η κάθε γυναίκα-θύμα πριν κατηγορήσει τον εαυτό της με τη μαγική σκέψη ότι αν είχε αντιδράσει διαφορετικά, θα υπήρχε διαφορετική έκβαση. Δεν το γνωρίζουμε αυτό. Συνήθως οι δράστες είναι αποφασισμένοι να κάνουν αυτό που θέλουν. Μπορεί μια διαφορετική έκβαση να ήταν χειρότερη.
Ο τρόπος που τα θύματα ερμηνεύουν το τραύμα, ο τρόπος που το συγκροτούν στην μνήμη τους και οι σκέψεις που χτίζουν γύρω από αυτό, κάνουν τη διαφορά ανάμεσα στη θεραπεία ή τον επανατραυματισμό. Στην δεύτερη περίπτωση, οι αυτοκατηγορητικές σκέψεις γύρω από το τραύμα συνεχίζουν να τραυματίζουν την γυναίκα ξανά και ξανά. Συχνά οι δευτερογενώς τραυματικές σκέψεις (π.χ. 'εγώ φταίω που δεν το σταμάτησα') προέρχονται από λανθασμένες κοινωνικές πεποιθήσεις και ανόητους μύθους. Η αμφισβήτηση των γνωσιακών σφαλμάτων και η αναδόμηση της ιστορίας της κακοποίησης είναι ουσιαστικής σημασίας για την θεραπεία. Η ευθύνη μετατοπίζεται από το θύμα στον πραγματικό υπεύθυνο, που είναι ο δράστης, αλλά και στην κοινωνία για την παραμέληση μηχανισμών πρόληψης της κακοποίησης. Είναι ουσιαστικής σημασίας να μπορέσει η γυναίκα θύμα να το κάνει πρώτα από όλα για τον εαυτό της: να μετατοπίσει την ευθύνη και την ντροπή εκεί που ανήκει, στον δράστη. Όταν το κάνει αυτό, έχει ανακτήσει ένα σημαντικό μέρος της δύναμής της και ο φόβος μειώνεται. Προφανώς, η Σ. Μπεκατώρου το κατάφερε αυτό και έτσι μπόρεσε να βγει μπροστά, να πει την αλήθεια δημοσίως και να ανοίξει το δρόμο για πολλές άλλες γυναίκες που έχουν υποστεί αντίστοιχο τραύμα.Και για αυτό την ευχαριστούμε.
Πηγή
Matsakis, A. (2007). Οδηγός Θεραπείας από το Βιασμό. Μτφρ, Επιμ. Πρεκατέ, Β. Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 19/2/2021
