BURN OUT: Πώς να αποφύγετε την επαγγελματική εξουθένωση

Η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια επώδυνη κατάσταση, την οποία μπορεί να αντιμετωπίσουν επαγγελματίες που ασχολούνται με ανθρώπους σε ανάγκη, όπως επαγγελματίες ψυχικής υγείας, γιατροί, νοσοκόμες, κοινωνικοί λειτουργοί, θεραπευτές, εκπαιδευτικοί, αλλά και άτομα που φροντίζουν εντατικά άλλους, όπως π.χ. κατάκοιτους ηλικιωμένους ή ψυχικά ασθενείς.
Ανεξάρτητα με το πόσο χρόνο εργάζεται κανείς, η εξουθένωση βιώνεται κυρίως ως «άδειασμα» της ενέργειας του επαγγελματία, ως αίσθημα σωματικής, αλλά κυρίως ψυχικής κόπωσης, όπου το άτομο νιώθει καταβεβλημένο από το προβλήματα των άλλων, νιώθει ότι δεν έχει άλλη ενέργεια από τον εαυτό του να δώσει, νιώθει συχνά πικρία και θυμό για το ότι πρέπει να δουλέψει, νιώθει «αποκομμένος» και απαθής απέναντι στον πόνο των άλλων, γιατί έχει εξαντληθεί. Αυτό που κάνει την εξουθένωση ακόμη πιο περίπλοκη είναι ότι ο επαγγελματίας αναγνωρίζει ότι δεν ήταν έτσι όταν ξεκίνησε και κάποιες φορές ίσως νιώσει απογοήτευση από τον εαυτό του και το άλλοτε αγαπημένο του επάγγελμα και ίσως, μετά από αυτά, νιώσει ενοχή..
Ίσως νιώσει ότι είναι εγωιστής, γιατί δεν δίνει αυτά που θα ήθελε να μπορούσε να δώσει, ίσως φοβάται ότι δεν θα μπορέσει ξανά να βρει τον αρχικό του ενθουσιασμό, ίσως αναρωτηθεί τι του συμβαίνει, ίσως πέσει σε κατάθλιψη..

Αυτό που πρέπει να κατανοηθεί αρχικά είναι ότι η επαγγελματική εξουθένωση είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε, ότι δεν διαρκεί για πάντα και ότι μπορεί το άτομο να διαχειριστεί την ενέργειά του και την εργασία του με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην ξανασυμβεί. Δεν είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να ντρέπεται ή να ανησυχεί, απλά να ακούσει το σώμα του και τα μηνύματα που του δίνει..
Όταν το συναίσθημα της πικρίας και δυσαρέσκειας άρχισε να υπερβαίνει την ευφορία που νιώθει ο επαγγελματίας με την εργασία του, καταλαβαίνει ότι πλησιάζει προς την εξουθένωση. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα θεραπευτή, ο οποίος, αμέσως μετά την τελική του υποχρέωση, που περιελάμβανε ομιλία, έχασε τη φωνή του για τρεις μέρες. Ήταν το επιβεβαιωτικό σημάδι της εξουθένωσης και η προειδοποίηση «μην ξαναφορτωθείς τόσο πολύ, γιατί αλλιώς θα αναλάβει το σώμα σου!». Πράγματι, πολύ συχνά, οι υπερβολικά δοτικοί άνθρωποι καταλήγουν να αρρωστήσουν, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να ακούσουν εντέλει το σώμα τους και να ξεκουραστούν..

Κάποιες από τις πρακτικές για την αποφυγή της εξουθένωσης που ίσως φανούν χρήσιμες, είναι οι εξής:
-Δίνουμε προσοχή στον προγραμματισμό. Αν έχουμε την τάση να λέμε πάντα «ναι», τότε πριν αποδεχτούμε κάποια δέσμευση, μπορούμε να πούμε «θα σας απαντήσω σε λίγο» και να δώσουμε στον εαυτό μας λίγο χρόνο, για να ρωτήσουμε πώς νιώθει το σώμα και η καρδιά μας, πριν παρασυρθούμε από τον ενθουσιασμό μας ή το φόβο μας μη δυσαρεστήσουμε τους άλλους.
-Στον προγραμματισμό, λαβαίνουμε υπόψη μας το χρόνο συσσώρευσης κόπωσης, την πιθανότητα να προκύψουν απροσδόκητα γεγονότα ή και νέες επαγγελματικές ευκαιρίες, όπως και τον χρόνο που ίσως χρειαστούμε για την προσωπική μας ανάπτυξη. Γενικά αφήνουμε ένα περιθώριο χρόνου ελεύθερο για άνεση στις κινήσεις μας …
-Μαθαίνουμε να λέμε όχι! Οι άνθρωποι πολλές φορές στην ανάγκη τους ζητούν υπερβολικά πράγματα. Πρέπει να μπορούμε να βάζουμε όρια στις απαιτήσεις τους, χωρίς να νιώθουμε ενοχές. Με αυτόν τον τρόπο βοηθούμε και τον εαυτό μας και εκείνους.
-Προγραμματίζουμε από πριν δραστηριότητες που τρέφουν την ψυχή μας, αφιερώνουμε το χρόνο, τα χρήματα και την ενέργεια για αυτές. Μία από τις παγίδες της εξουθένωσης είναι να παρατήσουμε οποιαδήποτε δραστηριότητα μας ευχαριστεί, π.χ. εκδρομές, χόμπι, διασκέδαση κλπ., γιατί δεν έχουμε την ενέργεια ή το χρόνο. Όμως έτσι η ζωή μας γίνεται στεγνή κι η κατάθλιψη λόγω κόπωσης επιταχύνεται. Αξίζει να δώσουμε χρόνο και χώρο σε δραστηριότητες που μας δίνουν χαρά, γιατί μόνο η ξεκούραση στο σπίτι δεν αρκεί πάντα για να «γεμίσουν» οι μπαταρίες μας.
-Προσοχή στους ανθρώπους του οικογενειακού μας περιβάλλοντος ή τους φίλους που μας εξουθενώνουν επίσης. Εκτός κι αν πρόκειται για τα παιδιά μας, ίσως χρειαστεί να βάλουμε όρια και σε αυτούς τους ανθρώπους γύρω μας και να τους εξηγήσουμε ότι αυτήν την περίοδο δεν μπορούμε να δώσουμε πάρα πολλά.
-Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες τεχνικές οραματισμού, που βοηθούν πολύ στο να μην επηρεαζόμαστε αρνητικά από τον πόνο και την αρνητικότητα των άλλων γύρω μας. Μπορεί να φαίνονται σαν παιχνίδι της φαντασίας, επειδή όμως δίνουν συγκεκριμένη μορφή στο πρόβλημα που μας απασχολεί και στη λύση του, ο υποσυνείδητος νους αντιδρά πολύ πιο γρήγορα και αποτελεσματικά, από ότι αν απλά σκεφτόμαστε το πρόβλημα μας ή αν συζητούμε για αυτό. Αυτές οι τεχνικές είναι οι εξής:

Α)Πριν πάμε στη δουλειά να φανταζόμαστε ότι βρισκόμαστε μέσα σε μια ασπίδα προστασίας, π.χ. διάφανη ή χρυσή σφαίρα ή πυραμίδα, μέσα στην οποία δεν μπορεί να περάσει τίποτε αρνητικό, π.χ. η απόγνωση ή ο εκνευρισμός των άλλων. Έτσι, μπορούμε να δίνουμε αγάπη, μπορούμε να νιώθουμε συμπόνια, μπορούμε να παρατηρούμε αυτά που συμβαίνουν, αλλά δεν εισπράττουμε την αρνητικότητα. Υπάρχουν αιθέρια έλαια που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για εισπνοή και χαλάρωση, όπως η λεβάντα.

Β)Όταν είμαστε στη δουλειά και καταλαβαίνουμε ότι κάποιοι άνθρωποι γύρω μας αρχίζουν να μας καταβάλουν, μπορούμε να φανταστούμε την επιρροή τους σαν σχοινιά ή αλυσίδες που ξεκινούν από εκείνους κι έχουν κολλήσει σε εμάς. Μάλιστα πολλοί ευαίσθητοι άνθρωποι επηρεάζονται από τους άλλους σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, π.χ. τον θυμό των άλλων τον νιώθουν σα γροθιά στο στομάχι, ή τη θλίψη των άλλων σαν πλάκωμα στην καρδιά. Αυτά είναι συναισθήματα των άλλων, όχι δικά μας, αλλά πολλές φορές τα απορροφούμε σαν σφουγγάρι. Τότε, μπορούμε να φανταστούμε ότι με ένα μαχαίρι ή ψαλίδι κόβουμε τις χορδές εκείνες που μας εξαντλούν και μας αποζυμούν την ενέργεια. Υπάρχουν κατάλληλα ανθοϊάματα για αυτό το σκοπό, όπως επίσης και κρύσταλλοι, για παράδειγμα, μαύρος οψιδιανός ή τουρμαλίνη, που μπορούμε να έχουμε μαζί μας, που βοηθούν ακόμη και για το αρνητικό γεωπαθητικό στρες, που μπορεί να έχει ένα κτίριο για παράδειγμα.

Γ)Φεύγοντας από τη δουλειά, παίρνουμε τρεις βαθιές ανάσες και στην εκπνοή φανταζόμαστε ότι φυσάμε μακριά οποιοδήποτε πρόβλημα, σκοτούρα, ανησυχία, σκέψη κλπ. σχετίζεται με τη δουλειά. Όταν φεύγουμε από τη δουλειά, φεύγουμε από τη δουλειά. Δεν την κουβαλάμε μαζί μας σπίτι. Ίσως να είναι χρήσιμο να κάνουμε τρεις φορές μια χειρονομία που σημαίνει «τέλος», ώστε να θυμήσουμε στον εαυτό μας ότι τελείωσε, προτού ο λογισμός μας αναμοχλεύει ξανά και ξανά αυτά που έγιναν στη δουλειά σήμερα. Υπάρχουν επίσης σπρέι αρωματοθεραπείας, θυμίαμα και incense sticks. Η μυρωδιά βοηθά το νου να ξεχάσει τα προηγούμενα, να "καθαρίσει" και η διάθεσή μας να αλλάξει.
Δ)Αν η αρνητική επιρροή από τη δουλειά είναι πολύ ισχυρή και εξακολουθούμε να νιώθουμε καταπονημένοι και στο σπίτι η καλύτερη και πιο απλή ιδέα είναι ένα καλό, αναζωογονητικό ντους, με αφρόλουτρο με έντονα δροσιστικό άρωμα ή με διαλυμένα αιθέρια έλαια. Φανταζόμαστε ότι με το νερό φεύγει από πάνω μας οποιαδήποτε επιρροή των άλλων κι ότι μας ξαναδίνεται ο εαυτός μας, ολόκληρος, ζωντανός, χαρούμενος, αληθινός. Είναι σημαντικό να εφαρμόζουμε αυτές τις τεχνικές καθημερινά, αμέσως μετά την επιστροφή στη δουλειά από τις διακοπές, όχι να περιμένουμε να κουραστούμε, για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας.
Πρεκατέ Βικτωρία
(Δημοσίευση Reiki time Ιανουάριος-Ιούνιος 2010)