Πίστη (και αφθονία) ή τσιγκουνιά (και φτώχεια);

Όσο περνάει ο καιρός και παρατηρώ πώς η οικονομική κρίση μας μεταμορφώνει σε πρακτικό αλλά και ψυχικό επίπεδο, άλλο τόσο μου επιβεβαιώνεται η θέση ότι, αν δεν αλλάξουμε στάση ζωής ως προς τη δοτικότητα και την ιδιοτέλεια, δεν πρόκειται να επιλυθεί η οικονομική στενότητα, ό,τι κι αν κάνουν οι ηγέτες των κρατών. Θεωρώ ότι δεν είναι τυχαίο που έχει χτυπήσει τη χώρα μας περισσότερο από όλες, καθώς ο εγωκεντρισμός και η αδιαφορία για το κοινό καλό είναι εντονότερα από ό,τι σε άλλες χώρες κι αυτό αποδεικνύεται από τα υψηλά επίπεδα εκτεταμένης και πολύμορφης διαφθοράς σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Αλλά ας μην πάμε μόνο στο οικονομικό. Ο «παρτακισμός» και η «αρπαχτή» φαίνεται ότι έχει γίνει φιλοσοφία ζωής σε πολλούς τομείς, δυστυχώς και σε νέους ανθρώπους, και το οικονομικό απλώς αντανακλά αυτή τη βασική στάση. Λες και η τσιγκουνιά (όχι μόνο σε χρήμα, αλλά στο χρόνο, προσοχή, ενδιαφέρον,αγάπη που δείχνουμε για τους άλλους) έχει γίνει τρόπος ζωής. Είναι να απορούμε λοιπόν που μετά δεν έχουμε ούτε λεφτά; Η οικονομική κρίση είναι απλώς το καθρέφτισμα, η προβολή των εσωτερικών στάσεων. Εκεί πρέπει να γίνει η αλλαγή.

Αυτήν την τσιγκουνιά την παρατηρεί κανείς σε πολλές μορφές. Όταν δεν ενδιαφερόμαστε να ακούσουμε τον άλλον, αλλά θέλουμε μόνο να ακούνε οι άλλοι εμάς και τα προβλήματά μας, αυτό είναι τσιγκουνιά. Όταν δεν ενδιαφερόμαστε να μάθουμε τι κάνει ο άλλος, αλλά παίρνουμε τηλέφωνο μόνο όταν έχουμε ανάγκη, αυτό είναι τσιγκουνιά. Όταν δεν νοιαζόμαστε, έστω κι από απλή φιλομάθεια, να μάθουμε για άλλους λαούς, πώς ζουν, τι προβλήματα έχουν, τι είναι σημαντικό για εκείνους, αλλά είμαστε εγκλωβισμένοι στο μικρόκοσμό μας και μηρυκάζουμε την αυτό-λύπηση για το κακό που μας βρήκε, αυτό είναι τσιγκουνιά.

Δεν νοιαζόμαστε να μάθουμε ή να ακούσουμε για τους άλλους για τους εξής λόγους:
Α) γιατί λειτουργούμε υπολογιστικά («τι έχω εγώ να κερδίσω από αυτόν τον άνθρωπο;»). Αν το μικρό μας μυαλό δεν συμπεράνει κάποιο απτό όφελος, από αυτό που νομίζουμε ότι έχουμε ανάγκη, δεν ασχολούμαστε. Ούτε καν από περιέργεια. Δεν μιλάμε. Δεν είναι τυχαίο ότι οι στο εξωτερικό, οι έλληνες έχουν τη φήμη ότι πολύ δύσκολα κάνουν φιλίες. Οι φιλίες προκύπτουν από αυθόρμητο άνοιγμα και μοίρασμα, όχι υπολογιστικά.
Β) Διαχωρίζουμε: «εμείς νοιαζόμαστε μόνο για τους δικούς μας ανθρώπους». Η ανθρωπότητα, σύμφωνα με την ελληνική νοοτροπία, χωρίζεται σε δυο κατηγορίες «ΟΙ ΔΙΚΟΙ ΜΑΣ» και «ΟΙ ΑΛΛΟΙ». Νομίζουμε ότι όσο περιχαρακωνόμαστε σε ένα συμβόλαιο ανταλλαγής μεταξύ των «δικών» μας, είμαστε ασφαλείς. Και μετά έρχεται η κρίση και τα ανατρέπει όλα. Φυσικά. Γιατί μια ιδέα δεν εγκαταλείπει την πηγή της. Η αδιαφορία και ιδιοτελής υπολογιστικότητα που δείχνουμε προς τους «ΑΛΛΟΥΣ» σιγά σιγά διαβρώνει και τον κύκλο των «δικών μας». Παρατηρούμε ότι συμφέροντα συγκρούονται, και ότι οι «δικοί» μας, ο καθένας κοιτά τον εαυτό του. Ότι οι δικοί μας, βλέπουμε όλοι ο ένας τον άλλον ως αντικείμενα εκμετάλλευσης. Μετά, η υπολογιστικότητα διαβρώνει και την ίδια την οικογένεια και τα μέλη της μάχονται για το ποιος θα ικανοποιήσει πρώτος τις ανάγκες του (οικονομικές, χρονικές, σε προσοχή, επιβεβαίωση, στοργή κλπ). Και τέλος, η υπολογιστικότητα έρχεται και διαβρώνει τον ίδιο τον εαυτό. Αντί να γνωρίσουμε τον εαυτό μας χωρίς προκαταλήψεις και να τον αφήσουμε να είναι αυτός που είναι, μέσα στον αυθορμητισμό και την αθωότητα της παιδικής ηλικίας, τον κάνουμε αντικείμενο, που έχει ως σκοπό να ικανοποιήσει τις ανάγκες που νομίζουμε ότι έχουμε ή να γίνει αυτό που πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει. Και μετά μας φαίνεται περίεργο που φτωχαίνουμε;


Μια ιδέα δεν εγκαταλείπει ποτέ την πηγή της. Αν λοιπόν η ιδέα μας είναι η τσιγκουνιά, η φτώχεια θα μας συνοδεύει. Αν η προσέγγισή μας είναι να «αρπάξουμε» από τους άλλους (χρόνο, χρήμα, προσοχή, ακρόαση, ενέργεια, στήριξη, γνωριμίες, αγάπη, έγκριση, σεξ, καθησυχασμό κλπ κλπ), τότε μακροπρόθεσμα, θα νιώσουμε ακόμη πιο ελλιπείς κι ακόμη πιο πεινασμένοι. Ό,τι προσπαθούμε να «αρπάξουμε», σκεφτόμενοι μόνο τον εαυτό μας, αυτό χάνεται. Είναι σαν την αραβική παροιμία για την παλάμη και το νερό. Αν προσπαθήσεις να σφίξεις το νερό στην παλάμη φεύγει. Αν κρατήσεις την παλάμη σαν κούπα, ανοιχτή, μένει. Όταν σκεφτόμαστε αποκλειστικά ιδιοτελώς, αυτό που μας δίνεται, εξανεμίζεται και γινόμαστε ακόμη πιο φτωχοί κι απελπισμένοι. Μου κάνουν εντύπωση περιστατικά, όπου έρχονται γνωστοί και φίλοι, (στην αρχή νόμιζα λόγω της ιδιότητάς μου ως ψυχολόγου), θεωρούν δεδομένο ότι μπορούν να μετατρέψουν μια φιλική συνάντηση σε δωρεάν συνεδρία ακρόασης, όπου θα ακούω μονομερώς όλα τους τα προβλήματα, θα τους δώσω συμβουλές, πολλές φορές χωρίς να κρατούν καν τα προσχήματα να ρωτήσουν έστω και μια φορά «τι κάνεις;» ή να πουν ένα ευχαριστώ. Αυτού του είδους ο ενεργειακός βαμπιρισμός είναι πολύ συνηθισμένος σε πολλές από τις σχέσεις μας, ειδικά στην Ελλάδα, κι όχι μόνο στους ψυχολόγους. Αυτό είναι η τσιγκουνιά, είναι εξαιρετικά απωθητικό και όταν αυτός είναι ο τρόπος που προσεγγίζουμε τους ανθρώπους, δεν είναι να μας εκπλήσσει που μετά γινόμαστε φτωχοί ΚΑΙ οικονομικά.

Ο άλλος λόγος που γινόμαστε φτωχοί είναι επειδή η στάση ζωής μας είναι να παίρνουμε κι όχι να δίνουμε. Αν δεν δώσουμε κάτι πίσω στη ζωή, έστω κι αν είναι ένα ευχαριστώ, ή να βοηθήσουμε εκεί που μπορούμε, τότε χάνουμε κι αυτά που έχουμε. Όταν κοιτάζουμε να πάρουμε, τότε χάνουμε και αυτά που έχουμε και χάνουμε την ουσία μας. Το ζήτημα δεν είναι ένα υπολογιστικό «πάρε-δώσε» με ψιλά γράμματα στα συμβόλαια των προσδοκιών. Το ζήτημα είναι το αυθόρμητο μοίρασμα και να είμαστε ανοιχτοί να συνδεθούμε με τον άλλον στην κοινή βάση της ανθρώπινής μας φύσης.

Ας υποθέσουμε ότι είχαμε έναν φίλο στον οποίο δίναμε συνεχώς καλά πράγματα για την επιβίωσή του και την άνεσή του. Εκείνος ποτέ δεν έλεγε ευχαριστώ, πολλά από τα δώρα μας δεν τα έβλεπε καν, άλλα τα θεωρούσε δεδομένα, άλλοτε μας γκρίνιαζε γιατί δεν του δίναμε αρκετά και μας θυμόταν μόνο όταν ήθελε να πάρει κι άλλα. Μάλιστα έφτανε στο σημείο να απαιτεί κι από εμάς και να θυμώνει όταν δεν έπαιρνε αυτό που ήθελε. Πόσο θα αντέχαμε να τον έχουμε για φίλο; Έτσι είναι και με τη ζωή. Γιατί να συνεχίζει η ζωή να θέλει να μας δίνει όταν έχουμε μια τόσο κακομαθημένη στάση;

Ό,τι δίνουμε, παίρνουμε. Θέλουμε να το αποκαλέσουμε θείο νόμο, ό,τι δίνουμε, επιστρέφει σε εμάς, είτε θετικό είτε αρνητικό. Βέβαια, εμείς οι νεοέλληνες θεωρήσαμε τους εαυτούς μας πιο έξυπνους και επινοήσαμε άλλον νόμο, το «Νόμο της Αρπαχτής» : «άρπαξε όσα πιο πολλά μπορείς τώρα και δεν πρόκειται να έχεις καμία συνέπεια ποτέ». Έλα όμως, που ο νόμος της αρπαχτής δεν είναι συμπαντικός νόμος, τι να κάνουμε τώρα… Έλα που ξεχάσαμε ότι η κάθε αρπαχτή, για την οποία συγχαίραμε τον εαυτό μας, θα επιστρέψει μπούμεραγκ σε εμάς. Όχι μόνο εθνικά, αλλά και ατομικά. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε. Τίποτα δεν πέφτει κάτω. Υπάρχει απόλυτη δικαιοσύνη, με τρόπο που ίσως δεν μας είναι ορατός, αλλά υπάρχει. Ένας λόγος για την οικονομική κρίση, ειδικά στη χώρα μας, είναι για να ξανα-εκτιμήσουμε τους θείους νόμους, συλλογικά αλλά και ατομικά. Ίσως μόνο μετά από ένα σοκ, θα υποχρεωνόμασταν να τους πάρουμε σοβαρά. Ήταν ύβρις να θεωρούμε τους δικούς μας νόμους ανώτερους. Τώρα αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες. Όσο νωρίτερα αντιληφθούμε τη λειτουργία τους στη ζωή μας και προσπαθήσουμε να ζήσουμε με δικαιοσύνη, ακεραιότητα και δοτικότητα, τόσο πιο εύκολο θα περάσουμε την κρίση.

Η τσιγκουνιά μας έφερε μέχρι εδώ. Όσο και αν αναλύουμε, με επιχειρήματα, αριθμούς και κατηγόριες. Η τσιγκουνιά στη σκέψη μεταφράζεται σε τσιγκουνιά σε χρήματα. Ο Δυτικός κόσμος έγδαρε τον πλανήτη από όλους τους πιθανούς πόρους, για να μπορεί να αλλάζει κινητό κάθε μήνα κι αυτοκίνητο κάθε χρόνο. Έγδαρε και εκατομμύρια κατοίκους αναπτυσσόμενων χωρών -με το γάντι πάντα- για να εργάζονται ως σκλάβοι και να προσφέρουν είδη στο δυτικό κόσμο σε ελάχιστη τιμή, είδη που οι δυτικοί τα πετούν κάθε λίγο και λιγάκι, επιβαρύνοντας το περιβάλλον. Γιατί μας φαίνεται παράξενο που ο Δυτικός κόσμος πλήττεται και θα συνεχίσει να πλήττεται από την οικονομική κρίση, μέχρι να αλλάξει ριζικά στάση; Έχουμε προσέξει τη λεπτομέρεια ότι είναι Δεκέμβρης και δεν έχει βρέξει καθόλου; Ο Δυτικός άνθρωπος είναι σαν τον έφηβο που προσπαθεί με το σφυρί να κατεδαφίσει το σπίτι του. Τον προειδοποιείς μια δυο τρεις, δεν ακούει. Στο τέλος, ο Πατέρας, του παίρνει το σφυρί (χρήματα) από τα χέρια, για να μην καταστρέψει και την υπόλοιπη οικογένεια. Είναι το πιο ευγενικό που μπορεί να κάνει, πριν τον πετάξει έξω από το σπίτι-Γη.

Σκεφτόμουν όσα μαθαίναμε στην αστροφυσική…Ότι υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια άστρα σαν τον Ήλιο στον Γαλαξία μας. Κι ότι υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες στο παρατηρήσιμο Σύμπαν. Ο Θεός, που κινεί όλα τα Σύμπαντα, που είναι η δύναμη που δημιούργησε και δημιουργεί τα δισεκατομμύρια των δισεκατομμυρίων άστρων και πλανητών, δεν θα είχε τη δύναμη να λύσει τη μικροπρεπή μας οικονομική κρίση, χωρίς να κουνήσει ούτε το μικρό Του δαχτυλάκι;…
Μήπως έχει λόγο που υπάρχει αυτή η κρίση έτσι όπως είναι. Μήπως αν δεν τα μάθουμε αυτά τα μαθήματα, δεν πρόκειται να φύγει, όσες συνόδους κορυφής κι αν κάνουμε. Κάποια από τα μαθήματα είναι η ταπεινότητα, η ευγνωμοσύνη και για τη χώρα μας ειδικά, ο αλτρουισμός, να νοιαστούμε, να δούμε λίγο και τον άλλον. Όποτε μας πιάνει άγχος με τα προσωπικά μας οικονομικά, ας σκεφτούμε του γαλαξίες, κι ας αναρωτηθούμε «αυτή η δύναμη που κινεί το σύμπαν, δεν μπορεί να με βοηθήσει στα μικροπρεπή μου οικονομικά;». Μπορεί, αλλά κάπου ίσως χρειαστεί εγώ να αλλάξω, για να μπορέσει να με βοηθήσει…Κι ίσως να πούμε κι ένα ευχαριστώ.


Όσα περισσότερα εκτιμούμε, τόσα λιγότερα έχουμε ανάγκη. Όσο περισσότερο επικεντρωνόμαστε στο να δώσουμε, παρά στο να πάρουμε, τόσο πιο πλήρεις νιώθουμε.

Αν πιστέψουμε στον Θεό, ότι θέλει να μας δώσει, ότι αξίζουμε κι αν έχουμε την υπομονή και την ταπεινότητα να δεχτούμε τα δώρα, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, τότε θα έρθουν σε εμάς με τον τρόπο που είναι καλύτερος για εμάς προσωπικά και που δεν συγκρίνεται με τον τρόπο κάποιου άλλου. Η κρίση θα χωρίσει τους ανθρώπους σε δυο τάσεις: εκείνοι που θα βιαστούν να θωρακίσουν όσα μπορούν περισσότερα για τον εαυτό τους και εκείνοι που θα ενδιαφερθούν και για τους άλλους. Ας κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για να στηρίξουμε δίκαια τον εαυτό μας και τους άλλους (αντί να ζητούμε να μας στηρίξουν), ας έχουμε εμπιστοσύνη κι ας αφήσουμε τα υπόλοιπα στο Θεό. Και μιας κι έρχονται Χριστούγεννα, ας θυμηθούμε τη γιορτή στο πραγματικό της μήνυμα. Εκείνο του αλτρουισμού κι όχι του καταναλωτισμού, στο οποίο έχει εκφυλιστεί.

Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.com, 14/12/2011