Μια καινούρια συνήθεια του λαού μας, που σιγομαγειρευόταν εδώ και χρόνια, τώρα με την κρίση έχει έρθει να παγιώσει τις πιο αρνητικές πτυχές της: το μοτίβο της αποκοπής στις ανθρώπινες σχέσεις, της εγκατάλειψης, της προδοσίας, με άλλα λόγια 'βάζω Χ' σε ανθρώπους. Το βλέπω και το ακούω από πολύ κόσμο τόσο συχνά πια, που σκέφτηκα να γράψω αναλυτικά για αυτήν την επικίνδυνη νεοελληνική συνήθεια του Χ, που ύπουλα καταρρακώνει την κοινωνική συνοχή περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο. Μέχρι πρόσφατα, είχε πλήξει ανθρώπους που είναι κοινωνικά αποκλεισμένοι για διάφορους λόγους, όπως φτώχεια, εθνικότητα, θρήσκευμα, οικογενειακή κατάσταση, ειδικές ανάγκες, προβλήματα υγείας κλπ. Όμως η δυναμική της είναι τόσο ανησυχητικά ανερχόμενη και το επίπεδο της συνειδητοποίησής μας τόσο χαμηλό και αδρανές, που πολύ φοβάμαι ότι μέσα στα επόμενα χρόνια το Χ θα πλήξει ακόμη και τις σχέσεις στην 'πυρηνική' οικογένεια. Η παράδοση που μέχρι τώρα την προστάτευε, δεν νομίζω ότι θα μπορέσει να αντέξει την ορμή της κατάθλιψης, της άγνοιας και του εγωκεντρισμού που έρχεται ως υπερηχητικό τρένο. Άκουσα πρόσφατα από μεσήλικη γυναίκα να λέει για τον μονάκριβο νεαρό γιο της: «Ετοιμάζομαι και για την οριστική διαγραφή» (σ.σ.του παιδιού της από τη ζωή της). Ακραίο παράδειγμα ίσως, αλλά σε λίγο καιρό αν συνεχίσουμε έτσι, δεν θα είναι πια ασυνήθιστο…
Τι ακριβώς είναι το 'βάζω Χ στους ανθρώπους';εξαφανίζομαι, δεν με αφορούν πλέον, «δεν καλύπτουν τις ανάγκες μου» (όπως λέει η πιο καταναλωτική, ελαφρολαϊκή όψη της ποπ ψυχολογίας), κόβω κάθε επικοινωνία, γενικά, ο άλλος δεν υπάρχει για μένα. Ούτε το πατροπαράδοτο ‘χρόνια πολλά’ στις γιορτές. Χ. Πολλές φορές το καλύπτουμε πίσω από ένα γενικόλογο ‘χαθήκαμε’, όμως το ‘χαθήκαμε’ είναι πάντα επιλογή...
Ας δούμε ένα αλφάβητο παραδειγμάτων του Χ. Τα παραδείγματα αυτά δεν αφορούν φευγαλέες εφηβικές φιλίες- είναι παραδείγματα ενήλικων ή μεσήλικων ατόμων με πολλά χρόνια σύνδεσης μεταξύ τους. Ενώ ακούγονται ως απλές καθημερινές μικρο-απώλειες, στην πραγματικότητα δείχνουν όλες τις διαστάσεις αποσύνθεσης του κοινωνικού ιστού, οι συνέπειες των οποίων, όταν συσσωρεύονται, δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητες:
-Η Α. χρόνια φίλη με τη Β., βρήκε νέες παρέες σε μια περίοδο που η Β. ήταν πολύ στεναχωρημένη λόγω προβλημάτων στη σχέση της. Η Α. 'έβαλε Χ' στη Β. γιατί ήθελε ‘να περνά καλά με τους φίλους της κι όχι να ψυχοπλακώνεται’.
-Η Γ. σε μέση ηλικία βρέθηκε αντιμέτωπη με σοβαρά προβλήματα υγείας. Οι επαφές και τα τηλεφωνήματα σιγά σιγά αραίωσαν, καθώς οι άλλοι πάγωναν από φόβο απέναντι στη συγκεκριμένη ασθένεια, ενώ ταυτόχρονα η προοπτική του θανάτου της Γ. τους οδηγούσε να σκεφτούν ότι δεν είναι πια ‘καλή μακροπρόθεσμη επένδυση’ στον κοινωνικό τους κύκλο, καθώς υπήρχαν πιθανότητες να έφευγε από τη ζωή σε σύντομο διάστημα.
-Η Δ. εισέπραξε Χ από όλες τις φίλες, τους φίλους και τα φιλικά ζευγάρια, όταν χώρισε με τον άνδρα της. Από ‘αποκατεστημένη’, έγινε τώρα ‘καημένη’, κι ως εμφανίσιμη και ομιλητική, οι γυναίκες στα πρώην φιλικά ζευγάρια, την έβλεπαν τώρα ως ‘απειλή’. Χ λόγω γυναικείας αλληλεγγύης!
-Ο Ε. εξομολογήθηκε στον παιδικό του φίλο Ζ. για την ανεργία του, την ανέχειά του και τον τρόμο του για το μέλλον. Η απάντηση; Μετά από κάποιες γενικόλογες παρηγοριές, ο Ζ του έβαλε Χ. Φοβόταν ακόμη και να πλησιάζει πια τον Ε. μη τυχόν και οι ατυχίες του είναι κολλητικές...
-Η Η. έμαθε από τη φίλη της Θ. ότι μόλις χώρισε από το σύζυγό της. Το αποτέλεσμα; Της έβαλε ένα ωραίο Χ. Όταν μάλιστα η Θ. πήρε το θάρρος να την ρωτήσει γιατί, η Η. απάντησε «αυτό που σου συνέβη με σόκαρε». Χ λόγω σοκ!
--Ο Ι. μετά από χρόνια σε ασταθή εργασία και ασταθείς σχέσεις είχε αρχίσει να κυλά σιγά σιγά στην κατάθλιψη. Ο ίδιος αποτραβήχτηκε και αραίωσε τα τηλεφωνήματα με τους φίλους του. Ένιωθε πια ότι δεν είχε το κουράγιο ή τη διάθεση. Οι φίλοι με τη σειρά τους δεν επέμειναν, δεν νοιάστηκαν αρκετά, δεν προσπάθησαν. ‘Αφού δεν μας παίρνει αυτός, δεν θα τον πάρουμε ούτε κι εμείς’. Το Χ γράφηκε κι από τις δυο πλευρές.
-Η Κ. ξεκίνησε ένα νέο πρότζεκτ στην εταιρία της, χωρίς όμως να συμπεριλάβει το φίλο και στενό της συνεργάτη Λ. Πράγματι ο Λ. δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στο συγκεκριμένο έργο, όμως καθώς η Κ. δεν μπορούσε να βρει τον τρόπο να του το πει ευθέως (νόμιζε ότι θα τον προσβάλλει) απομακρυνόταν σιγά σιγά από εκείνον και σε φιλικό επίπεδο. Με τον τρόπο της, η Κ. έβαλε Χ στον Λ., αλλά και ο Λ. όταν έμαθε για την ασχολία της χωρίς να τον προσκαλέσει, της έβαλε Χ κι αυτός.
-Η Μ. ήταν πάντα πολύ ελεγκτική με τους άλλους. Παρότι η φίλη της Ν. είχε βρει τον τρόπο να συμπεριφέρεται απέναντί της, όταν σε κάποιο σοβαρό θέμα η Μ επέμενε να γίνει το δικό της και η Ν αρνήθηκε, η Μ. έβαλε Χ στη Ν. ‘My way or the highway’ όπως λένε στο Αμέρικα….
-Ο Ξ. σημείωσε μια σημαντική επαγγελματική επιτυχία. Επιφυλακτικός σχετικά με τους ανθρώπους που θα μπορούσε να το μοιραστεί, τελικά το είπε σε έναν φίλο του που γνώριζε χρόνια, τον Ο. Όμως ο Ο εκείνη την περίοδο αντιμετώπιζε έντονη κρίση αυτοπεποίθησης λόγω πολλαπλών ακυρώσεων και στασιμότητας στη δική του δουλειά. Όσο κι αν δεν το ήθελε, ο Ο. ένιωθε ζήλια. Επειδή η ζήλια είναι πολύ άσχημο συναίσθημα, ο Ο. απέφευγε τον Ξ. για να μην ενεργοποιείται η ζήλια του. Τελικά του έβαλε Χ.
-Η Π. είχε χαμηλή αυτοεκτίμηση και διαβάζοντας διάφορα για το θέμα αυτό, αποφάσισε ότι από εδώ και στο εξής, δεν θα έχει στη ζωή της ανθρώπους που την κριτικάρουν. Όταν κάποια μέρα βγήκε βόλτα με τη φίλη και συνεργάτιδά της Ρ., η Π. παραπονιόταν για τα καπρίτσια της κόρης της. Τότε η Ρ., αντανακλώντας κι επαυξάνοντας σε αυτά που ήδη η Π. έλεγε, της είπε «α, μάλλον την έχετε καλομάθει». Η Π. το πήρε σαν κριτική, κι επειδή είχε ορκιστεί μέχρις εσχάτων να μην αφήσει κανέναν να της θίξει την αυτοεκτίμηση, έβαλε Χ στην Ρ, παρόλο που η Ρ την είχε τιμήσει πολλές φορές στη συνεργασία τους και είχαν μοιραστεί πολλά μεταξύ τους. Χ, ούτε απαντήσεις στα μηνύματα, τίποτα. Χ λόγω αυτό-εκτίμησης!
-Η Σ. εμπιστεύτηκε στη φίλη της Τ. ότι όταν ήταν μικρή την κακοποιούσαν οι γονείς της στο σπίτι. Παρά τις σπουδές στο χώρο των κοινωνικών επιστημών, η Τ πολύ απλά της έβαλε Χ μετά από αυτή την αποκάλυψη. Θέματα όπως η παιδική κακοποίηση είναι για μελέτες περιπτώσεων των ψυχολόγων-όχι να τους έχουμε και φίλους!
-Ο Υ. απέκτησε παιδάκι με ψυχοκινητικά προβλήματα. Ως μωρό δεν ήταν τόσο εμφανές, μετά από 2-3 χρόνια όμως που η διαφορά με τα άλλα ήταν πια εμφανέστατη, οι φίλοι κι ακόμη και οι συγγενείς αραίωσαν έως ότου εξαφανίστηκαν. Χ. Αυτό δεν θέλουμε ούτε να το βλέπουμε. Εμείς θέλουμε μόνο τις χαρούμενες οικογένειες με τα τέλεια παιδάκια να τραγουδούν ευτυχισμένα γύρω από την τούρτα το ‘happy birthday’…
-Ο Φ. ήταν χρόνια μόνος στην προσωπική του ζωή αλά είχε ένα ευρύ κύκλο από φίλους και γνωστούς καθότι αρκετά χιουμορίστας και χαρισματικός. Μέχρι εκεί καλά. Όταν όμως εκμυστηρεύτηκε στο φίλο του Χ ότι αυτή η χρόνια μοναξιά τον πονούσε και μάλιστα έβαλε και τα κλάματα μπροστά του, ο Χ το θεώρησε ατό υπερβολική αδυναμία, είδε μια άλλη όψη πίσω από το ‘πάντα καλά’ κι εξαφανίστηκε. Χ. Αν δεν είσαι αυτό που θέλω, τότε για μένα απλά δεν είσαι τίποτα- η φιλοσοφία του Χ.
-Η Ψ. ήταν παιδική φίλη με την Ω. Όταν η Ψ. παντρεύτηκε (ενώ η Ω ήταν ακόμη ελεύθερη), η Ψ. έκοψε 'μαχαίρι' την Ω, ούτε να μάθει αν ζει ή αν είναι καλά στην υγεία της. Στο συντηρητικό της κύκλο μάλιστα αυτό φαινόταν ως ενάρετη πράξη: "Αν θες να είσαι μια αφοσιωμένη σύζυγος και μητέρα, τέρμα οι φίλες!". Μάλλον ξεχνούσαν ότι ο Χριστός είπε να αγαπάμε όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο την οικογένειά μας. Η Ψ. καλύφτηκε απόλυτα πίσω από το ρόλο της ενάρετης συζύγου και μητέρας, ξέχασε όμως να είναι άνθρωπος. Γιατί φέρθηκε απάνθρωπα στην παιδική της φίλη.
Όλες αυτές –και πολλές άλλες- ιστορίες συμβαίνουν καθημερινά. Ποικίλουν στο χαρακτήρα, τα κίνητρα, τις συνέπειες. Έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων; Δεν ξέρουμε πώς να επικοινωνήσουμε κάτι που μας δυσκολεύει και διακόπτουμε την επικοινωνία; Αδιαφορία; Προκατάληψη; Κατάκριση;Έλλειψη υπομονής; Ιδιοτέλεια; Κατανάλωση ανθρώπων; Υπεροψία; Κόπμπλεξ; Όλα αυτά μαζί, αλλά αυτό που έχω παρατηρήσει περισσότερο από όλα είναι ο φόβος της ευαλωτότητας, ο φόβος της οποιαδήποτε δυστυχίας ή πόνου του άλλου. Ένα νέο είδος κοινωνικού αυτοματισμού γεννιέται, εκείνος που αποκλείει οποιονδήποτε αποτυγχάνει να κρατά το ψευδο-προσωπείο του 'όλα καλά', εκείνος που πετάει στο περιθώριο οποιοδήποτε βρίσκεται σε σοβαρό πρόβλημα (όχι μόνο οικονομικό) σε ένα σύστημα που έχει ως ορισμό και στόχο του να δημιουργεί στους ανθρώπους προβλήματα. Ο κοινωνικός αυτοματισμός στιγματίζει έντονα το οποιοδήποτε πρόβλημα, από τη ανεργία και το διαζύγιο, μέχρι την κατάθλιψη και τα προβλήματα υγείας. Η γενικευμένη συχνότητα των προβλημάτων δε φαίνεται να βοηθά στη γέννηση της αλληλεγγύης, γιατί έχουν προλάβει να εκπαιδεύσουν το λαό στην κατάκριση, το στιγματισμό και το φόβο. Έτσι ο καθένας υποφέρει το πρόβλημά του μόνος του, φοβούμενος μην 'κολλήσει' από το πρόβλημα των άλλων. Θέλουμε ο άλλος να είναι χαρούμενος, θετικός, τέλειος ή τουλάχιστον έτσι να δείχνει και ας είναι επιφανειακό. Η οποιαδήποτε αδυναμία μας φοβίζει και τρέχουμε μακριά. Απορρίπτοντας τον άνθρωπο, νομίζουμε ότι προστατευόμαστε από τη θλίψη του. Πολλοί το έχουν καταλάβει ότι για να έχεις σήμερα κάποιο κοινωνικό κύκλο, πρέπει να δείχνεις πάντα ευάερος και ευήλιος και ποτέ, ποτέ, μα ούτε μία φορά, να μην δείξεις τον εσωτερικό σου πόνο. Μια άλλου είδους απανθρωπιά, ένα άλλου είδους μάρκετινγκ έχει διαβρώσει τις ανθρώπινες σχέσεις και το επόμενο στάδιο αυτού του είδους είναι να διαβρώσει και τις άμεσες οικογενειακές σχέσεις. Σε λίγο θα βάζουμε Χ ακόμη και στον αδερφό μας γιατί δεν θα ανεχόμαστε να μας ‘ψυχοπλακώνει’ η δυσκολία του...
Η έλλειψη κοινωνικοσυναισθηματικής αγωγής, ο συναισθηματικός μας αναλφαβητισμός, η ιδιοτέλεια και τα πολλά λανθασμένα μηνύματα σχετικά με τις ανθρώπινες σχέσεις έχουν οδηγήσει το λαό μας σε αυτό το σημείο. Έχουμε δώσει υπερβολικό βάρος στις οικογενειακές σχέσεις, αλλά για να λειτουργήσει μια κοινωνία δεν αρκούν οι οικογενειακές σχέσεις! Χρειάζεται να λειτουργήσουν με τιμιότητα, αγάπη, ενδιαφέρον και σταθερότητα και οι φιλικές και οι συνεργατικές και οι συναδελφικές σχέσεις. Το τουρκοκρατικό κατάλοιπο των ‘δικών μας ανθρώπων’ έχει ήδη κάνει διάτρητη την κοινωνική συνοχή. Οι επιφανειακές σχέσεις σε επίπεδο ρόλων (αλλά όταν σταματούν αυτοί οι ρόλοι, οι σχέσεις διακόπτονται) μας εμποδίζει να είμαστε άνθρωποι και χωρίς την ανθρωπιά μας δεν μπορεί ούτε η κοινωνία, ούτε η οικογένεια να προχωρήσει. Η αποκοπή από τον άλλον αντανακλά τη βαθύτερη αποκοπή που έχουμε από το Χριστό, ακόμη κι αν υποκρινόμαστε τους θρήσκους (ή σην αριστερή της έκδοση, τους 'αλληλέγγυους'...). Αν δεν μάθουμε να εξασκούμε την αγάπη στους γύρω μας, δεν θα μπορούμε να κάνουμε πράξη καμία αγάπη πουθενά- ούτε στην οικογένειά μας. Αν συνεχίσουμε στην καταστροφική πορεία του Χ, θα καταλήξει ο λαός που κάποτε γλένταγε και μοιραζόταν και χόρευε στον κύκλο (που συμβολίζει την ομάδα) να περιδιαβαίνει ο καθένας μόνος του ζαλισμένα οχτάρια, χαμένος μέσα στην απόλυτη λύπη του προσωπικού του Χ...
Πρεκατέ
Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 12/12/2016
Υ.Γ. Και για να μην φανεί ότι απλά 'κηρύττω' κάτι στους άλλους, το Χ είναι κάτι που το είχα κάνει κι εγώ αρκετές φορές, ιδιαίτερα στα νεότερα χρόνια μου, κυρίως λόγω έλλειψης κοινωνικών δεξιοτήτητων- δεν ήξερα πώς να διαχειριστώ καταστάσεις κι έφευγα. Με λυπεί σήμερα, και προσπάθησα σε κάποια άτομα, εστω και χρόνια μετά, να επανεκκινήσω την επικοινωνία. Αυτό έχει πάντα αξία, ακόμη κι αν το άλλο άτομο δεν ανταποκριθεί. Και βέβαια, το Χ είναι κάτι που έχω επίσης εισπράξει πολλές φορές- εδώ στην Ελλάδα. Αυτό όμως που με ανησυχεί ιδιαίτερα είναι το πόσο γενικευμένο είναι στο λαό μας και σε τι είδους ψυχοσύνθεση, κοινωνική συνοχή και κοινωνική συμπεριφορά θα μας οδηγήσει στα επόμενα χρόνια, ιδιαίτερα αν η παρούσα οικονομική δυσπραγία συνεχιστεί.... ,
