Το κίνημα της Νέας Εποχής έχει αποκτήσει πολλούς οπαδούς γιατί φαίνεται να αγγίζει πολλά από τα προβλήματα της καθημερινής ζωής με απλό κι αισιόδοξο τρόπο. Κι ενώ μεν, από την οπτική της θετικής ψυχολογίας, αυτή η αισιοδοξία μπορεί να επιδρά θετικά στην διάθεση (προσωρινά τουλάχιστον), μακροπρόθεσμα κάποιες από αυτές τις προσεγγίσεις μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα. Γνωρίζω αρκετά πράγματα για αυτό το μείγμα τάσεων, που τάσσονται κάτω από τον όρο-ομπρέλα 'Νέα Εποχή', καθώς ήταν για μένα η γέφυρα από την αθεϊα (στην οποία μεγάλωσα ως παιδί) προς την Ορθοδοξία. Ποιοι είναι λοιπόν οι μύθοι στα αναγνώσματα της Νέας Εποχής που μπορούν να αποβούν ζημιογόνοι στην εργασιακή ζωή;
1)Η Νέα Εποχή τονίζει πάρα πολύ την 'ξεχωριστότητα' του αναγνώστη. Ο αναγνώστης έχει κάποια ξεχωριστή 'αποστολή', την οποία πρέπει να ανακαλύψει κι όταν την ανακαλύψει, αυτή θα του δώσει ψυχική πλήρωση (και πιθανότατα και οικονομική!).Δεν θα μπω σε μεταφυσική ανάλυση της έννοιας της 'αποστολής'. Πραγματικά, ο καθένας μας έχει έναν μοναδικό συνδυασμό από δυνάμεις, αδυναμίες, ενδιαφέροντα και ταλέντα. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο μέσα από τον οποίο θα τα εκπληρώσει, σε συνδυασμό με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Το πρόβλημα προκύπτει όταν η ιδέα του 'ξεχωριστού' αρχίζει και υιοθετείται σαν 'ανώτερου από τους άλλους'. Βεβαίως δεν το λένε ποτέ έτσι. Όμως ένας βασικός παράγοντας που έλκει ανθρώπους σε διαφόρων ειδών πνευματικές ομάδες είναι η υποσυνείδητη πεποίθηση ότι κάνουν κάτι ξεχωριστό (και άρα ανώτερο) από τους άλλους. (Είναι η εντελώς αντίθετη προσέγγιση από την Ορθοδοξία, η οποία διδάσκει πρώτα και κύρια την ταπείνωση, ότι δεν είσαι τίποτα ξεχωριστό από τους άλλους). Η ιδέα της ξεχωριστότητας μπορεί να οδηγήσει οπαδούς σε προσκόλληση στον ηγέτη τους, σε μεγαλεπίβολες (και λανθασμένες) επαγγελματικές επιλογές ή ακόμη κι εγκατάλειψη της εργασιακής ζωής για χάριν μιας ξεχωριστής 'αποστολής'-χίμαιρας. Δεν λέω ότι δεν υπάρχουν ιδανικά και στόχοι στην ζωή του καθενός. Αλλά, για να καταλάβουμε ποια είναι αυτά, πώς θα γίνουν πραγματικότητα, πώς θα κάνουμε στους άλλους καλό αντίο για ζημιά...όλα αυτά θέλουν πολύ μεγάλη ταπείνωση και συνεχή δουλειά, μελέτη και συνεργασία. Την ταπείνωση την έχω βρει ως αξία ΜΟΝΟ στην Ορθοδοξία. Σε όλο το φάσμα της σύγχρονης δυτικής κουλτούρας, η ταπείνωση δεν είναι καθόλου δημοφιλής ως έννοια. Και σίγουρα δεν πουλάει τόσο, όσο η 'ξεχωριστότητα' της Νέας Εποχής....
Το σημαντικό ψυχολογικό ρίσκο που μπορεί να προκύψει είναι ότι αν το άτομο δεν εκπληρώσει πρακτικά αυτό που νομίζει ότι είναι η 'αποστολή' του, φτάνει στην μέση-ώριμη ηλικία (ούτως ή άλλως περίοδος απομυθοποίησης) καταρρακωμένο και με ένα τεράστιο αίσθημα αποτυχίας, που μπορεί να το οδηγήσει σε κατάθλιψη. Επειδή η έννοια της 'αποστολής' έχει και μεταφυσική χροιά, η απογοήτευση μπορεί να είναι ακόμη πιο έντονη...
2) 'Do what you love and the money will follow'. Άλλος ένας μύθος που δεν χρειάζεται πολλά σχόλια. Η πλειοψηφία των εγχειριδίων Νέας Εποχής έχουν γραφεί σε ΗΠΑ-Αγγλία, δύο χώρες με δυνατές οικονομίες, με πλήρη ελευθερία στην αγορά εργασίας και απεριόριστη πληθώρα επαγγελματικών επιλογών. Δεν είναι όμως έτσι σε άλλες χώρες του κόσμου. Κάποιοι, πράγματι μπορεί να κάνουν αυτό που αγαπούν και να κερδίσουν πολλά χρήματα. Άλλοι όχι. Άλλοι, μπορεί να κάνουν αυτό που αγαπούν εθελοντικά, ή σαν χόμπι και να συντηρούνται με άλλον τρόπο. Δεν πρέπει να επιβάλλονται τέτοιες προσδοκίες, γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε τεράστιο αίσθημα αποτυχίας, χωρίς καν να ευθύνεται το ίδιο το άτομο. Επίσης, τι ακριβώς σημαίνει 'Do what you love...'; Υπάρχουν πολλά επαγγέλματα που αρχίζουν να σου αρέσουν μόνο όταν τα δοκιμάσεις. Δεν το ήξερες από πριν ότι θα σου φαίνονταν τόσο ενδιαφέροντα, ενώ, από την άλλη, εκείνο που ήταν πάντα το όνειρό σου, όταν το δοκιμάσεις στην πράξη, απογοητεύεσαι. Οι αλλαγές στα θέλω μας και στον ίδιο τον εαυτό μας είναι συνεχείς. Επίσης, αν σου αρέσει κάτι ή όχι, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την νοοτροπία με την οποία το προσεγγίζεις. Μια συνηθισμένη δήλωση στην εργασιακή συμβουλευτική είναι "Δεν μπορώ άλλο, έχω κουραστεί..." "Από τι έχεις κουραστεί;"¨ρωτά ο θεραπευτής. "Γενικά..." είναι η απάντηση. Αυτό το "γενικά" όμως, συνήθως σημαίνει κατάθλιψη ή burnout. Δεν φταίει απαραίτητα το είδος της εργασίας.
3)"You have a unique contribution to the world". συναντάται πολύ συχνά στα αναγνώσματα της Νέας Εποχής. Ναι, αλλά μπορεί αυτή συμβολή να μην προκύψει μέσα από αυτά που κάνουμε, αλλά μέσα από αυτό που είμαστε. Είμαστε δοτικοί, ευδιάθετοι, γαλήνιοι; Είναι κι αυτό μια προσφορά στους γύρω μας. Κάποιος επισκέπτης κατηγορούσε σε έναν γέροντα τον μοναχισμό, ότι είναι κοινωνικά άχρηστος, επειδή δεν έχει 'δράση'. Ο Γέροντας του απάντησε: "Άσε την δράση και την βράση και κοίταξε να καθαρίσεις τον εαυτό σου". Αυτό είναι το πιο δύσκολο από όλα.
4)"Your dream career is what makes your heart sing". Εδώ πάλι δημιουργούνται υπερβολικές προσδοκίες. Ακόμη και η πιο τέλεια καριέρα θα έχει (αρκετές) στιγμές βαριεστημάρας, επανάληψης, ρουτίνας, στρες και ματαίωσης. Στιγμές που θα θέλει το άτομο να τα παρατήσει, αναρωτώμενος: "Τι νόημα έχει όλο αυτό". Το πρόβλημα με την Νέα Εποχή είναι ότι δημιουργεί μια ονειρική εκδοχή της πραγματικότητας, την οποία υπόσχεται, αν ο αναγνώστης εφαρμόσει τις σωστές τεχνικές υλοποίησης και θετικού οραματισμού. Η αισιόδοξη διάθεση κι η θετική σκέψη σίγουρα βοηθούν στην κινητοποίηση του ατόμου, όμως δεν θα πρέπει να τους αποδίδουμε μαγικές ιδιότητες Πρέπει να είναι κανείς προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει την ματαίωση, την έλλειψη ικανοποίησης, την κόπωση και την ξαφνική απώλεια.
Τέλος, οι προσεγγίσεις της Νέας Εποχής στην καριέρα δεν εξετάζουν τους εγωικούς λόγους, που έλκουν τους ανθρώπους σε κάποια επαγγέλματα, όπως π.χ. πλουτισμός, κοινωνική αναγνώριση, ισχύς, ταξίδια. Δεν σχολιάζουμε αν αυτά τα κίνητρα είναι σωστά ή λάθος, είναι σημαντικό όμως ο άνθρωπος να έχει επίγνωση αν υπάρχουν μέσα του. Αν τα αποκρύψει από τον εαυτό του, κάτω από τον εξιδανικευμένο τίτλο της 'αποστολής', θα αναδυθούν εκεί που δεν το περιμένει, δημιουργώντας πολλά προβλήματα. Μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση, μικρότερου ψυχολογικού ρίσκου, θα ήταν να βρούμε τις ευκαιρίες για προσφορά μέσα από το τωρινό μας επάγγελμα και τις τωρινές μας ασχολίες. Αν πιστεύουμε στον Θεό, να προσευχηθούμε να έρθουν στον δρόμο μας οι ευκαιρίες εκείνες, που είναι κατάλληλες για εμάς. Ο Θεός ξέρει τι είναι κατάλληλο για εμάς, κι όταν έρθουν, να μην τις σνομπάρουμε, επειδή περιμέναμε κάτι άλλο! Πολλές φορές έρχονται χρυσές ευκαιρίες, καμουφλαρισμένες σε κάτι πολύ καθημερινό, που δεν αναγνωρίζουμε καν, γιατί έχουμε στο μυαλό μας το δικό μας 'όνειρο'! Ας ρωτούμε σε καθημερινή βάση "Πώς μπορώ να είμαι χρήσιμος σήμερα;" κι αυτό μπορεί να προκύπτει μέσα από μικρά, καθημερινά πράγματα κι όχι έναν μεγαλεπίβολο ιδεασμό μιας ιδανικής καριέρας. Επίσης, να ξέρουμε ότι όλες οι καριέρες κάποτε τελειώνουν και να είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή, να αποχωριστούμε το όνειρό μας και την προσκόλλησή μας σε εαυτό. Γενικά, να μειώσουμε τις προσδοκίες και την ξεχωριστότητα και να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε καλύτερα με τα μικρά, καθημερινά πράγματα στο εδώ και τώρα, έχοντας τα μάτια μας ανοιχτά στις ευκαιρίες που είναι συχνά καμουφλαρισμένες ως ασήμαντες συμπτώσεις.
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 12/1/22
