Ζούμε σε μια εποχή όπου οι ματαιώσεις είναι πολύ
συνηθισμένες, αλλά φαινόμαστε όλο και λιγότερο εξοπλισμένοι να τις αντιμετωπίσουμε.
Παρατηρώ ειδικά πολλούς ανθρώπους γύρω μου να βιώνουν έντονη ματαίωση στο
επαγγελματικό –είτε έχουν δουλειά, είτε όχι.
Τι είναι ματαίωση;
Ματαίωση έχουμε όταν τα όνειρα και οι προσδοκίες μιας
ολόκληρης ζωής δεν εκπληρώνονται, παρά τις επίμονες προσπάθειες και θυσίες μας.
Είναι όταν η δουλειά μας και ο αγώνας μας δεν εκτιμάται και δεν ανταμείβεται,
τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που θα θέλαμε και θα περιμέναμε. Είναι όταν
νιώθουμε προδομένοι από ανθρώπους στους οποίους προσφέραμε και τους οποίους
εμπιστευτήκαμε. Ματαίωση είναι όταν εμείς οι ίδιοι δεν εξελισσόμαστε όπως θα θέλαμε,
όταν εμείς οι ίδιοι απογοητεύουμε τον εαυτό μας.
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε ποτέ τον έλεγχο στο πώς
θα εξελιχθούν οι υποθέσεις της ζωής μας, ούτε στο πώς θα μας συμπεριφερθούν οι
άλλοι. Παρόλο που κάποιες συμπεριφορές έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να
καταλήξουν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα από ό,τι άλλες, δεν υπάρχει εγγύηση ότι
θα αποδοθεί ‘δικαιοσύνη’ στην παρούσα ζωή με τον χειροπιαστό τρόπο που εμείς
περιμένουμε. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος με τη ματαίωση είναι ο κυνισμός, η πικρία
και η εγκατάλειψη της κάθε προσπάθειας. Είναι ο θυμός απέναντι στο Θεό και η
ερμηνεία ότι μας έχει ξεχάσει ή ακόμη χειρότερα ότι δεν υπάρχει. Είναι η υιοθέτηση της φιλοσοφίας ότι στη ζωή αυτή είναι ό,τι προλάβεις να αρπάξεις.
Η πιο μεγάλη δοκιμασία της ματαίωσης είναι να
κρατηθούμε σταθεροί στις αξίες μας. Να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε, έστω
κι αν δεν αποδίδει καρπούς με τον τρόπο που περιμένουμε. Να είμαστε ανοιχτοί
ότι πάντα θα αποδώσει καρπούς, αλλά με άλλο τρόπο. Ο «άλλος τρόπος»
είναι κάτι που παρατηρώ συνέχεια στη δική μου ζωή αλλά και των άλλων. Το πρόβλημα
είναι ότι δεν το βλέπουμε. Έχουμε άκαμπτα σενάρια στο μυαλό μας για το πώς θα
πρέπει να εξελιχθεί η ζωή μας, Όμως η ζωή έχει πάντα τη δυνατότητα να ξεφεύγει
και να ελίσσεται και να μας εκπλήσσει.
Είναι πολύ σημαντική η αλλαγή της οπτικής για να
αντιμετωπίσουμε τη ματαίωση. Η οπτική μας θα κάνει τη διαφορά ανάμεσα στην
καταρράκωση του ηθικού μας και την εγκατάλειψη της πίστης μας και ανάμεσα στην
αποφασιστικότητά μας να συνεχίσουμε να είμαστε πιστοί στις αξίες μας και να συνεχίσουμε
να προσπαθούμε στον καλό δρόμο με όποιο τρόπο μπορούμε. Αν τη ματαίωση
ακολουθήσει κυνισμός, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να αρχίσουμε να γινόμαστε
καταστροφικοί προς τους άλλους.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Κατ’αρχάς να αποδεχτούμε το σημείο στο οποίο
βρισκόμαστε. Μπορεί να νομίζουμε ότι θα ήταν καλύτερα να ήμασταν κάπου αλλού,
αλλά πώς είμαστε τόσο σίγουροι για αυτό; Να μην αξιολογούμε τη ζωή μας, να μην
αξιολογούμε τον εαυτό μας, να μη βάζουμε ταμπελίτσες και να αποδεχτούμε ότι για
να βρισκόμαστε εδώ που βρισκόμαστε κάποιος λόγος υπάρχει. Είναι σημαντικό να
κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε με αυτό που έχουμε. Μπορεί αν βρισκόμασταν στη θέση που επιθυμούσαμε, να κακοποιούσαμε
αυτά που μας δόθηκαν, με αποτέλεσμα να γίνει χειρότερη ζημιά στην ψυχή μας. Μη
θεωρούμε ότι η στέρηση κάποιων πραγμάτων είναι πάντα αρνητική. Ίσως αν είχες
τελικά αυτό που ήθελες, να μην σου προσέφερε την ικανοποίηση που φαντάζεσαι. Ίσως
να σου δημιουργούσε άλλα προβλήματα. Ίσως
στην τωρινή κατάσταση να υπάρχουν δυνατότητες
για αυτό-βελτίωση που δεν βλέπεις. Ίσως μέσα από τη στέρηση, καλλιεργείς
ιδιότητες που δεν θα υπήρχε περίπτωση να καλλιεργήσεις διαφορετικά. Μας έχει
δοθεί η ψευδαίσθηση ότι κάποια ιδανική κατάσταση, θα μας δώσει
την ευτυχία. Ποτέ, μα ποτέ δεν έχει συμβεί μια φαντασίωση του νου, αν και
εφόσον πραγματωθεί, να δώσει την ευτυχία. Καλώς ή κακώς δεν λειτουργεί έτσι ο μηχανισμός της ευτυχίας.
Όπως λένε οι βουδιστές φιλόσοφοι, η ικανοποίηση της επιθυμίας είναι σαν να
γλείφεις το μέλι από την άκρη ενός σπαθιού. Δεν είναι αυτό που φαίνεται. Ίσως θα
πρέπει να το αποδεχτούμε αυτό και να δεχτούμε τον 'άλλο τρόπο' στη ζωή μας. Αυτόν
που μας στέλνει ο Θεός. Να συμφιλιωθούμε με τον άλλο τρόπο και να κάνουμε ό,τι
καλύτερο μπορούμε με αυτόν.
Πρόσφατα άκουγα για κάποια νέα παιδιά που γκρινιάζουν
για τη δουλειά τους. Καθώς δουλεύουν μαζί, ο ένας παρασέρνει τον άλλον σε μια απίστευτη γκρίνια,
η οποία κατρακυλάει σε ανοιχτή αθυροστομία, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Σίγουρα κάποιες από τις συνθήκες δουλειάς τους δεν είναι οι καλύτερες. Όμως πληρώνονται
αξιοπρεπώς και στην ώρα τους. Είναι σε ένα χώρο που έχουν τη δυνατότητα να
κάνουν και κάποια ενδιαφέροντα πράγματα στον αθλητισμό, έστω και αν κάποιες
πλευρές της δουλειάς τους είναι βαρετές. Οι προϊστάμενοί τους είναι κάποιες
φορές απότομοι, όμως σε καμία περίπτωση κακοποιητικοί. Οι δύο νέοι, ίσως λόγω
μη ρεαλιστικών προσδοκιών, καταστρέφουν ακόμη και τις καλές πλευρές της απασχόλησής
τους και χαλούν εντελώς την καθημερινή διάθεσή τους. Αν συνεχίσουν έτσι,
η εχθρότητά τους θα γίνει σύντομα ορατή και στους άλλους και δεν θα έχουν ευοίωνο μέλλον στο συγκεκριμένο αθλητικό σύλλογο. Η οπτική τους είναι το πρόβλημα, όχι η δουλειά.
Η ματαίωση πάντα ασχολείται με το παρελθόν και το μέλλον,
ποτέ με το παρόν. Τι δεν έκανα καλά στο παρελθόν, πώς θα είναι το μέλλον μου
χωρίς την ικανοποίηση της επιθυμίας μου. Η λύση εδώ είναι να επικεντρωθούμε στο
εδώ και το τώρα. Και πάντα υπάρχουν μικρά (ή μεγάλα) περιθώρια ικανοποίησης στο
εδώ και τώρα. Πάντα το τώρα ανοίγει δυνατότητες, μόνο που τις προσπερνάμε γιατί
είμαστε επικεντρωμένοι στο μέλλον. Αν σκεφτούμε την ουσία της επιθυμίας μας, τι
θα θέλαμε να νιώσουμε αν ήταν ικανοποιημένη η επιθυμία μας: αναγνώριση,
δημιουργικότητα, αγάπη, περιπέτεια; Ίσως όλα αυτά να μπορούσαμε να τα βιώσουμε
στο εδώ και τώρα χωρίς το υπόλοιπο ‘πακέτο’.
Ας σκεφτούμε επίσης ότι η ίδια η κοινωνία μας τροφοδοτεί
μύθους και προσδοκίες, δίνοντας αξία στο αποτέλεσμα κι όχι στην προσπάθεια. Στην ανταμοιβή κι όχι στις αξίες. Όταν δεν προκύπτουν τα πράγματα σύμφωνα με τις
προσδοκίες τις δικές μας και της οικογένειάς μας, νιώθουμε παραπλανημένοι. Η
ακλόνητη πίστη όμως στις σταθερές μας αξίες δεν μπορεί να παραπλανήσει. Οι
προσδοκίες παραπλανούν.
Ας υποθέσουμε ότι οι προσδοκίες μας δεν θα
πραγματοποιηθούν ποτέ Και λοιπόν; Τι μπορεί να είναι τόσο τρομερό αν το δικό μας
σχέδιο αποτύχει; Μήπως αυτή η απόφαση είναι και απελευθερωτική; Μήπως ο ‘άλλος τρόπος’ είναι προτιμότερος; Μήπως θα πρέπει να εμπιστευτούμε ότι ο ‘άλλος τρόπος’ θα φέρει καλά πράγματα στη ζωή μας και τελικά θα μας ικανοποιήσει
περισσότερο-αρκεί να ξεκολλήσουμε από την εμμονή των προσδοκιών μας; Η αντίσταση φέρνει πολύ μεγαλύτερο πόνο.
Η ματαίωση δεν σημαίνει εγκατάλειψη από το Θεό. Το
κενό που δημιουργείται από τη ματαίωση είναι εύφορο έδαφος για πνευματική
πλήρωση. Μόνο μέσα από την πνευματική πλήρωση μπορούμε να βρούμε αληθινή
ικανοποίηση- και μάλιστα χωρίς να χρειάζεται να περιμένουμε τίποτα από κανέναν.
Μπορούμε να βασανιζόμαστε για πάντα, αντιστεκόμενοι ‘γιατί σε εμένα;’, αλλά οι
μόνοι που θα υποφέρουμε θα είμαστε εμείς. Ή μπορούμε να αποδεχτούμε την
κατάστασή μας χωρίς κατάκριση και να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε μέσα από αυτήν,
σταθεροί στις αξίες μας και την πίστη μας και γνωρίζοντας ότι πραγματική ικανοποίηση μόνο
από αυτή μπορεί να έρθει- εδώ και τώρα.
Πρεκατέ Βικτωρία, 19/6/2017, www brightplanet.blogspot.gr
