Σήμερα, η νοοτροπία της δικαιωματικότητας με την οποία μεγαλώνουν πολλοί γονείς τα παιδιά τους, φτιάχνει ενήλικες που ειλικρινά πιστεύουν ότι δικαιούνται τα πάντα χωρίς ουσιαστικά να προσπαθούν για τίποτα, ούτε καν αυτά που ορίζονται ως τυπικές υποχρεώσεις στο καθηκοντολόγιό τους. Θεωρούν ότι δικαιούνται να μην τα κάνουν κι ότι δικαιούνται τη μέγιστη αμοιβή και αναγνώριση απλά και μόνο γιατί υπάρχουν. Αυτά είναι τα αποτελέσματα των άνευ όρων και ορίων παροχών των γονιών και της συνεξάρτησής των γονιών, όπου το παιδί είναι το μόνο πράγμα που δίνει νόημα στη ζωή τους. Αν ζητήσει από το παιδί κάτι απειροελάχιστα παραπάνω από αυτό που θεωρεί εκείνο ως δεδομένο, το παιδί ‘επαναστατεί’ με τον πιο αναιδή τρόπο. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα παιδιού που κάλεσε τις υπηρεσίες παιδικής προστασίας, επειδή η μητέρα του τού ζήτησε να τακτοποιήσει το δωμάτιό του!
Πρόσφατα είχα ακούσει για παράδειγμα νεαρού εργαζομένου, ο οποίος με κάποιο τρόπο είχε καταφέρει να βρίσκεται στην εργασία του και να εργάζεται μόνο δυο ώρες την ημέρα (με χιλιάρικο μισθό). Δυο ώρες την ημέρα! Όταν ένας συνάδελφός του ζήτησε να μένει λίγο παραπάνω και να αναλάβει κάτι παραπάνω (που ήταν στις υποχρεώσεις του, γιατί η δουλειά δεν έβγαινε), τότε του επιτέθηκε με τον πιο χυδαίο τρόπο. Θεώρησε ότι θίγονται τα κυριαρχικά του δικαιώματα, αν δουλέψει δυο ώρες και πέντε λεπτά με χίλια ευρώ το μήνα.
Βεβαίως η δικαιωματικότητα δεν είναι κάτι νέο- πολλοί θα αναγνωρίσουν άτομα όλων των ηλικιών σε αυτή την κατηγορία. Όμως νομίζω ότι για πρώτη φορά εμείς οι εκπαιδευτικοί το βλέπουμε τόσο εκτεταμένο στατιστικά. Στη δικαιωματικότητα με την οποία μεγαλώνουν πολλά σημερινά παιδιά, όποιος δεν ικανοποιεί όλες τις επιθυμίες τους σtο 100% αντιμετωπίζεται με καχυποψία,. Όλοι είναι εναντίον τους. Όλοι θέλουν να τους εκμεταλλευτούν. Οι πάνω, οι κάτω, οι δίπλα. Το σύστημα είναι δεδομένα και αναμφίβολα σάπιο, για τώρα και για πάντα, κι αυτό σημαίνει ότι εγώ έχω το δικαίωμα να κάνω το λιγότερο που μπορώ, ακόμη κι αν αυτό ζημιώνει τους ανθρώπους που αμείβομαι να βοηθήσω, ακόμη κι αν αυτό ζημιώνει τους συναδέλφους μου, ακόμη κι αν αυτό ζημιώνει τους συνανθρώπους μου. Αν ζημιωθούν , φταίει το σύστημα κι όχι εγώ. Δεν έχω καμία τύψη για την ελάχιστή μου προσπάθεια. Απεναντίας, δικαιούμαι να είμαι θυμωμένος για πάντα, με όλους και με όλα, γιατί το σύστημα φταίει. Και βέβαια, δικαιούμαι να κάνω το λιγότερο δυνατό. Αντίστοιχη είναι και η στάση στις κοινωνικές σχέσεις. Η απεριόριστη δικαιωματικότητα βγάζει ναρκισσιστές, οι οποίοι μετά συναντιούνται με άλλους ναρκισσιστές. Και οι δυο έχουν μάθει ότι δικαιούνται τα πάντα, να μην υποχωρούν και να μη συμβιβάζονται με τίποτα. Ποιανού ‘δίκαιο’ λοιπόν θα περάσει; Οι ψυχολογικές συγκρούσεις ισχύος που εμφανίζονται είναι σφοδρές.
Ίσως καταλάβατε ότι το παραπάνω δηλώνει μια δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία (γιατί αλλού δε σε παίρνει…). Πράγματι και δυστυχώς ο χώρος της εκπαίδευσης δεν πάει πίσω. Κάποιος γνωστός μου έλεγε για το δημοτικό σχολείο της κόρης του ότι είναι κλειστό κάθε λίγο και λιγάκι. Πολλοί γονείς χρειάζεται να πληρώσουν άτομο να κρατήσει τα παιδιά, όταν το σχολείο είναι κλειστό (κάθε λίγο και λιγάκι...) Κάνουν συνέλευση οι καθηγητές; Το σχολείο κλειστό; Κάνουν επιμόρφωση οι καθηγητές; Το σχολείο κλειστό. Την άλλη φορά έκλεισαν ολόκληρο το σχολείο μια ολόκληρη μέρα για να επιμορφωθούν για το bullying….Οι επιμορφώσεις δεν μπορεί να γίνονται ΑΝΤΙ εργασίας. Αλλά αν το πεις αυτό στους συναδέλφους, θα σου πουν να μας πληρώσει το κράτος να κάνουμε επιμορφώσεις εκτός ωραρίου. Κι αν τους πεις ‘σιγά βρε παιδιά το ωράριο’, θα σου πουν ‘α, ο ΟΟΣΑ λέει ότι μια διδακτική ώρα ισοδυναμεί με 4 διοικητικές’. Ναι συγνώμη ισοδυναμεί με 4 διοικητικές ώρες σε ΑΛΛΕΣ χώρες του ΟΟΣΑ όπως η Αγγλία, όπου χρειάζεται τεράστια γραφειοκρατική δουλειά για κάθε μάθημα με παραδοτέα lesson planning, reports και αξιολογήσεις για ΚΑΘΕ διδακτική ώρα. Αυτά κάνουμε οι εκπαιδευτικοί σε γονείς που δουλεύουν στον ιδιωτικό τομέα και σκίζονται και στο ωράριο και στις επιμορφώσεις ΕΚΤΟΣ ωραρίου και μετά κλαιγόμαστε ότι δεν μας εκτιμά ο κόσμος. Καλά κάνει.
Θα πει κάποιος ότι αυτή είναι δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία των γηραιότερων. Πολύ φοβάμαι ότι οι νεότεροι είναι ακόμη χειρότεροι. Κάποιοι συνδυάζουν όλα τα άσχημα της παλιάς νοοτροπίας μαζί με το θυμό της ανεργίας συν την ανατροφή της δικαιωματικότητας από τους γονείς τους. που τους επιτρέπει να είναι όσο επιθετικοί θέλουν. Έχω δει απαράδεκτες συμπεριφορές αγένειας από νεότερους συνάδελφους προς γηραιότερους –και χωρίς λόγο. Ένα παιδί που έχει μεγαλώσει με δικαιωματικό τρόπο, θα γίνει ένας απελπιστικός δημόσιος υπάλληλος!
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν νέα παιδιά που δουλεύουν με όραμα, μεράκι κι αγάπη. Αυτοί έχουν πιάσει το νόημα. Ο μόνος τρόπος να νιώσεις ικανοποίηση από τη δουλειά σου είναι να την κάνεις με αγάπη και να δώσεις ΠΑΡΑΠΑΝΩ από αυτό που σου ζητείται, έτσι γιατί σου αρέσει. Η δοτικότητα δεν σημαίνει εκμετάλλευση ή έλεγχος από τους προϊσταμένους ή το ‘σύστημα’. Θα δώσεις εκεί που εσύ πιστεύεις ότι είναι σημαντικό- έτσι για το καλό των άλλων. Αν δε δώσεις το κάτι παραπάνω, ποτέ η εργασία δε σου φέρει χαρά. Κι είναι κρίμα, γιατί είναι σημαντικό μέρος της ζωής μας. Ο τύπος με τις ΔΥΟ ώρες την ημέρα ΠΟΤΕ δε θα είναι ευχαριστημένος.
Τα δικαιωματικά παιδιά είναι σημαντικό να καταλάβουν ότι αυτό το Σύμπαν δεν τους ΟΦΕΙΛΕΙ, απλά και μόνο επειδή υπάρχουν. Οι γονείς τους τα έχουν μεγαλώσει να πιστεύουν ότι δικαιούνται ανά πάσα στιγμή τα πάντα χωρίς προσπάθεια, χωρίς κόπο, χωρίς καλή συμπεριφορά, χωρίς να νοιάζονται για κανέναν άλλον. Κλασσικό παράδειγμα είναι οι Έλληνες που ελαφρά τη καρδία μεταναστεύουν στο εξωτερικό, ΑΚΟΜΗ κι όταν έχουν εδώ δουλειά, μόνο και μόνο γιατί έξω υπάρχουν καλύτερες προοπτικές. Προσωπικά είμαι αντίθετη σε κάτι τέτοιο. Αν υπάρχει ισχυρός λόγος ναι, όμως η νοοτροπία ότι εγώ έχω ευθύνη μόνο απέναντι στον εαυτό μου κι όχι στη χώρα μου, δε με βρίσκει σύμφωνη. Κι όχι μόνο αυτό. Εξ’ αποστάσεως βρίζουν την Ελλάδα και το σάπιο της σύστημα μέσω facebook. Ελάτε εδώ να διορθώσετε το σύστημα που δε σας αρέσει. Ποιος έχει την ευθύνη να το κάνει; Αλλιώς καθίστε εκεί που είστε και ασχοληθείτε με τη χώρα στην οποία βρίσκεστε. Είναι κι αυτό σύμπτωμα της δικαιωματικότητας : Η Ελλάδα μου οφείλει. Εγώ δεν έχω καμία ευθύνη απέναντί της.
Κάτι που δε γνωρίζουν όμως τα δικαιωματικά παιδιά είναι ότι ενέργεια που δίνεις προς τα έξω θα επιστρέψει σε εσένα. Αν δίνεις τσιγγουνιά, τεμπελιά, παρτακισμό κι αδιαφορία, γιατί να μη σου επιστρέψει η ζωή ακριβώς το ίδιο πράγμα στα μούτρα; Γιατί; Επειδή οι γονείς σου νόμιζαν ότι είσαι κάτι ξεχωριστό; Οι γονείς σου μπορεί να το νόμιζαν. Ο υπόλοιπος κόσμος όχι.
Τα δικαιωματικά παιδιά δεν έχουν μάθει να έχουν υπομονή, ανοχή στη ματαίωση και καλή διάθεση προς τους άλλους ακόμη κι όταν εκείνοι τους απογοητεύουν. Ως συνέπεια είναι καχύποπτα με όλους και όλα. Προβάλλουν τη δική τους ιδιοτελή προσέγγιση σε όλους τους άλλους κι ερμηνεύουν με σχεδόν παρανοϊκό τρόπο ό,τι κι αν συμβαίνει γύρω τους. Έχω εκπλαγεί από το είδος της κουτσομπολίστικης καχυποψίας (που νομίζουν ότι είναι εξυπνάδα) από κάποια νεαρά άτομα. Αυτού του είδους η νοοτροπία είναι κατά τη γνώμη μου μεγάλη απειλή για τη συνοχή του κοινωνικού ιστού. Στο μέλλον θα έχουμε τεράστιο πρόβλημα. Δε θα εμπιστεύεται κανείς κανέναν και θα κοιταζόμαστε όλοι λοξά, μέσα στην παρανοϊκή μοναξιά μας.
Τέλος τα δικαιωματικά μεγαλώνουν με μια υπέρμετρη αίσθηση της σημασίας του εαυτού τους αλλά και της δικής τους οικογένειας. Όταν συναντήσουν ένα άλλο δικαιωματικό παιδί που έχει μεγαλώσει με αντίστοιχο τρόπο για τη σύναψη σχέσης, οι συγκρούσεις των δυο ναρκισσιστικών 'εγώ' είναι σφοδρές. Κι όταν μπλέκονται και οι οικογένειες μέσα, γίνεται τιτανομαχία. Αλλά αυτό είναι θέμα άλλου άρθρου….
Βικτωρία Πρεκατέ,www.brightplanet.blogspot.gr, 16/7/2019
