Η Πρεκατέ Βικτωρία είναι ψυχολόγος και συγγραφέας με εκτενή μετεκπαίδευση και εμπειρία στην συμβουλευτική εφήβων, γονέων, ενηλίκων επιζώντων από παιδική κακοποίηση και κακοποιημένων γυναικών. Email: vprek2000@yahoo.gr
Βιβλία της Πρεκατέ Βικτωρίας
YOUTUBE κανάλι Victoria Prekate
Σεξουαλική αγωγή:Ναι, αλλά με ποιες προϋποθέσεις
Επειδή στην παιδεία εμφανίζονται κατά καιρούς διάφορα πυροτεχνήματα, είναι σημαντικό να μη γίνει και η σεξουαλική αγωγή ένα από αυτά- γιατί η σεξουαλική αγωγή αν δε γίνει προσεκτικά και μελετημένα, δε θα αποτελέσει μόνο χάσιμο χρόνου και χρημάτων,αλλά θα αποβεί ζημιογόνα προς τους μαθητές.Θα πρέπει να εξετασθεί σε βάθος το γιατί, πώς, από ποιόν και ποιες θα είναι οι συνέπειες των παρεμβάσεων.
Ας ξεκινήσουμε με την στοχοθεσία. Στην εξαγγελία για την εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, ειπώθηκε ότι ο στόχος είναι να μπορούν (οι μαθητές) να 'διαχειρίζονται τις δικές τους σεξουαλικές προτιμήσεις με τρόπο που δεν θα τα κάνει να αισθάνονται ενοχικά' (https://www.ipaidia.gr/paideia/mitsotakis-ipoxreotiki-i-seksoualiki-agogi-sta-sxoleia.
Κατά τη γνώμη μου, αυτή η στοχοθεσία δεν αποτελεί τη σωστή αφετηρία.Η σεξουαλικότητα είναι ένα πολυσύνθετο βιοψυχοκοινωνικό φαινόμενο και ο σκοπός της αγωγής θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη υγιούς σεξουαλικότητας με ολιστικό τρόπο. Δεν είναι μόνο οι ενοχές που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξή της. Εξάλλου και οι ενοχές έχουν το ρόλο τους: όπως αναφέρει ο διάσημος Αμερικανός ψυχοθεραπευτής John Bradshaw, υπάρχουν οι υγιείς ενοχές και υπάρχει και η τοξική ντροπή-θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο.Οι υγιείς ενοχές μας οριοθετούν και μας αυτοπεριορίζουν από το να παραβιάζουμε τα όρια των άλλων και του εαυτού μας (συμπεριλαμβανομένων και των σεξουαλικών ορίων), ενώ ή τοξική ντροπή είναι αβάσιμη και ζημιογόνα για το άτομο. Επειδή λοιπόν μπορεί να προκύψουν στο μάθημα διάφορα ερωτήματα, αν για παράδειγμα θίξουμε το θέμα των ενοχών:
1) Δε θα έπρεπε να έχει ενοχές μία σύζυγος που κατά συρροή απατά τον άντρα της, λέγοντας ψέματα;
2) Δε θα έπρεπε να έχει ενοχές ο νεαρός που βιάζει την κοπέλα του στο δεύτερο ραντεβού,γνωρίζοντας ότι δε θα τολμήσει να πει τίποτα για να μη στιγματιστεί στην τοπική κοινωνία;
3) Δε θα έπρεπε να έχει ενοχές ο 70χρονος που εκμεταλλεύεται 20χρονους πρόσφυγες,γνωρίζοντας ότι εξαναγκάζονται να εκδίδονται λόγω πείνας;
Αυτά αποτελούν κάποια από τα παραδείγματα 'δύσκολων' θεμάτων που μπορεί να θιχτούν από τα ίδια τα παιδιά. Θα μπορέσει ο εκπαιδευτής να τα διαχειριστεί με επιστημονικά και ηθικά άρτιο τρόπο, χωρίς να προβάλλει το προσωπικό του αξιακό σύστημα; Η σεξουαλικότητα είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με απλοϊκούς όρους. Δεν βρισκόμαστε πια στη δεκαετία του '50 και οι ενοχές μάλλον δεν είναι πια το μείζον πρόβλημα στη σεξουαλική ζωή των Ελλήνων. Κατά τη γνώμη μου, το μείζον πρόβλημα σήμερα είναι ο σεξουαλικός εθισμός ως μηχανισμός αποφυγής επώδυνων συναισθημάτων, όπως επίσης και η αντικειμενικοποίηση του άλλου ατόμου και του εαυτού, η οποία γρήγορα οδηγεί όχι μόνο σε απώλεια της έλξης αλλά και συναισθηματική νέκρωση. Οι περισσότεροι μαθητές και μαθήτριες λυκείου έχουν ήδη πολλαπλές σεξουαλικές εμπειρίες (χωρίς ενοχές!) και πολλοί βιώνουν το συναισθηματικό αδιέξοδο που προκύπτει από την αντικειμενικοποίηση σε πολύ μικρότερη ηλικία από ό,τι η προηγούμενη γενιά.
Επειδή λοιπό η σεξουαλικότητα αγγίζει πολλές ψυχολογικές παραμέτρους, θα έπρεπε, κατά τη γνώμη μου, το μάθημα: α)Να ενταχθεί σε ένα γενικότερο πλαίσιο Αγωγής Σχέσεων, όπως στην Αγγλία (Sex and Relationship Education-SRE),κι όχι να μείνει μόνο στις τεχνικές λεπτομέρειες της Σεξουαλικής Αγωγής ,όπως γίνεται σήμερα σε κάποιες αποσπασματικές παρεμβάσεις από εξωτερικούς φορείς σε σχολεία. Κατά τη γνώμη μου, η Αγγλία έχει παράγει από τα πιο αξιόλογα υλικά, όσον αφορά στην ολιστική Αγωγή Σχέσεων και Σεξουαλική Αγωγή. β) Η αγωγή θα πρέπει να γίνεται μόνο από ψυχολόγους και μάλιστα εξειδικευμένους στο αντικείμενο. Επίσης, οι ψυχολόγοι που θα αναλάβουν να εκπαιδεύσουν τα παιδιά σχετικά, θα πρέπει να έχουν μία συνέχεια στο σχολείο και όχι να έρθουν σαν διάττοντες αστέρες απλά για να δώσουν μία διάλεξη- θα πρέπει να έχει δημιουργηθεί μία σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά.
Μια άλλη προϋπόθεση είναι ότι η σεξουαλική αγωγή θα πρέπει οπωσδήποτε να σέβεται τις πολιτιστικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες γηγενών και αλλοδαπών,όπως επίσης και το αξιακό σύστημα της κάθε οικογένειας.Για παράδειγμα, σε κάποια από τις παρεμβάσεις που είχε γίνει σε σχολείο από εξωτερικό φορέα, που δεν ανήκει στο Υπουργείο Παιδείας (κατά τη γνώμη μου επαγγελματίες υγείας, όπως επισκέπτες υγείας ή μαίες δεν είναι επαρκώς παιδαγωγικά καταρτισμένοι για να κάνουν Σεξουαλική Αγωγή σε σχολεία), αφού η ομιλήτρια μίλησε σε παιδιά Ε' δημοτικού, έκλεισε λέγοντας: 'Το συμπέρασμα είναι: να έχετε σεξουαλικές σχέσεις ελεύθερα, απλά μόνο να προσέχετε να χρησιμοποιείτε προφυλάξεις'. Αυτή η οδηγία για ελεύθερες σχέσεις συγκρούεται με το αξιακό σύστημα πολλών οικογενειών και δεν δικαιούται, κατά τη γνώμη μου, το σχολείο να παρεμβαίνει σε τόσο προσωπικά θέματα. Ένας γονιός μπορεί να θέλει το παιδί του να έχει ελεύθερες σχέσεις, άλλος μπορεί να θέλει το παιδί του να εδραιώσει πρώτα μία ασφαλή συναισθηματική σύνδεση πριν προχωρήσει σε σεξουαλικές σχέσεις κι άλλος πάλι, μπορεί να ορίζει το γάμο ως προαπαιτούμενο.Αυτά είναι προσωπικές και πολιτιστικές επιλογές, τις οποίες το σχολείο οφείλει να σεβαστεί, χωρίς να μεροληπτεί και χωρίς να δημιουργήσει κλίμα μέσα στο οποίο κάποια παιδιά θα νιώσουν μειονεκτικά.
Οι περιπτώσεις που το σχολείο υποχρεούται να ενημερώσει ΟΛΟΥΣ τους μαθητές ανεξαιρέτως και ανεξαρτήτως πολιτιστικών ή οικογενειακών διαφόρων είναι:
Α)Η προστασία από την παιδική σεξουαλική κακοποίηση,δηλαδή η αγωγή αυτοπροστασίας.Τα παιδιά δικαιούνται να μάθουν να αναγνωρίζουν τους παιδόφιλους, τις τακτικές τους, πώς να προστατέψουν τον εαυτό τους και πού να αναζητήσουν βοήθεια.Για αυτό το φλέγον θέμα, γιατί δε μιλά κανείς;
Β)Τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Γ)Τις μεθόδους αντισύλληψης για λόγους ενδυνάμωσης των γυναικών, χωρίς όμως να παίρνει θέση το σχολείο υπέρ ή κατά των διαφόρων μεθόδων. Είναι σημαντικό να θιχτούν όμως θέματα ορίων και αυτοεκτίμησης. Για παράδειγμα, οι χιλιάδες εκτρώσεις μετά τις πενταήμερες εκδρομές της Γ λυκείου δεν είναι επειδή δεν γνωρίζουν τα παιδιά για την αντισύλληψη. Γνωρίζουν και μάλιστα πολύ καλά- υπάρχει εξάλλου και σχετικό μάθημα βιολογίας.Αν λοιπόν είναι στην στοχοθεσία μας να μειωθεί ο αριθμός των ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων, θα πρέπει να δούμε τους βαθύτερους λόγους, οι οποίοι είναι πολύ πιο σύνθετοι: για παράδειγμα, ένα νεαρό αγόρι που έχει γαλουχηθεί στην κουλτούρα αντικειμενικοποίησης των ανθρώπινων σχέσεων ενδιαφέρεται για την πρόσκαιρη ικανοποίησή του, χωρίς να το νοιάζει για τις συνέπειες στο κορίτσι. Ένα κορίτσι, συνήθως με χαμηλή αυτοεκτίμηση αντικειμενικοποιεί τον εαυτό της (γιατί έτσι έχει μάθει), δεν τολμά να πει όχι, μήπως το αγόρι την αφήσει, μήπως οι συμμαθητές της την χαρακτηρίσουν 'μυξοπαρθένα' κι 'οπισθοδρομική'. Όλα αυτά θέλουν δουλειά από τον εκπαιδευτικό ή ψυχολόγο.Δεν επιλύονται ούτε με βιαστικές παρεμβάσεις, ούτε με πυροτεχνήματα.
Τέλος, όποιος αναλάβει να πραγματοποιήσει τη σεξουαλική αγωγή στο σχολείο, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να διαχειριστεί αποκαλύψεις, όπως:
Α)'Κυρία αυτό που μας δείξατε στην εικόνα, μου το κάνει ο παππούς μου κάθε βράδυ' (κορίτσι 9 ετών).
Β)'Κυρία, στις ταινίες που βλέπει ο πατέρας μου στο σαλόνι, δείχνουν πολλά άτομα ταυτόχρονα και ο πατέρας μου λέει ότι έτσι είναι το καλό σεξ' (αγόρι 11 ετών).
Γ)'Κύριε, όταν οι γυναίκες λένε 'όχι', εννοούν 'ναι'.Ο μπαμπάς μου μού λέει να μην τις ακούω ότι τάχα δε θέλουν, γιατί αλλιώς δεν είμαι άντρας' (αγόρι 12 ετών).
Αυτά τα παραδείγματα δεν είναι σπάνια, αλλά πολύ πιο διαδεδομένα στην ελληνική κοινωνία από ό,τι θα περιμέναμε. Πώς θα διαχειριστεί ο εκπαιδευτικός ή ψυχολόγος αυτές τις περιπτώσεις; Και οι τρεις αποτελούν περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης ( Α)κακοποίηση με άγγιγμα, Β)κακοποίηση χωρίς άγγιγμα-έκθεση σε πορνογραφικό περιεχόμενο και Γ)παραμέληση εποπτείας-ενθάρρυνση ανηλίκου σε παραβατική συμπεριφορά).Πώς θα αντιμετωπίσει ο εκπαιδευτικός αυτά που θα 'βγουν στην επιφάνεια'; Ή θα προσπαθήσει αμήχανα να τα κουκουλώσει, μην έχοντας την εκπαίδευση ή την υποστήριξη για να τα διαχειριστεί;
Πριν προχωρήσουμε λοιπόν σε ένα ακόμη πυροτέχνημα (θέλοντας να φανούμε 'απελευθερωμένοι' και 'προοδευτικοί', χωρίς όμως να έχουμε το κατάλληλο υπόβαθρο),ας κοιτάξουμε τουλάχιστον να μελετηθούν σωστά όλες οι πιθανές πτυχές του θέματος. Γιατί το παιδί που θα αποκαλύψει κακοποίηση και δε θα του δώσουν σημασία, δε θα ξαναμιλήσει ποτέ για αυτό. Γιατί όταν κάνουμε κάτι βιαστικά και χωρίς κατασταλαγμένη στοχοθεσία, μπορεί να κάνουμε ανεπανόρθωτη ζημιά,ειδικά σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα.
https://www.ipaidia.gr/paideia/seksoualiki-agogi-nai-alla-me-poies-proupotheseis
Πρεκατέ Βικτωρία
Εκπαιδευτικός/ Ψυχολόγος/ Συγγραφέας
Εκπαιδευόμενη Ψυχοθεραπεύτρια στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία
Λίστα παλαιότερων αναρτήσεων
Σημάδια και προβληματισμοί
Πρόληψη της σεξουαλικής παρενόχλησης: πώς να μιλήσουμε στους εφήβους
Η κουλτούρα του φόβου και της ανημπόριας
Σταθερότητα της αυτοεκτίμησης στην ενήλικη ζωή- αναγωγή στην εθνική αποδυνάμωση
Αγάπη για την πατρίδα
Αυτοκτονικότητα- μια πνευματική θεώρηση
Απελευθέρωση από το παρελθόν
Μισογυνισμός τον 21ο αιώνα, ένα συγκλονιστικό βιβλίο και η τραγική ιστορία μιας αφανούς ηρωίδας
Make believe:Η ετερο-εκπληρούμενη προφητεία
Grooming εφήβων: όταν ο 'έρωτας' ενηλίκου-έφηβης αποκαλύπτει το αληθινό του πρόσωπο
Γυναίκες μόνες στο δυτικό κόσμο: σχολιασμοί σε ένα βιβλίο
Πάσχα 2014
Ακραία βία στα παιδιά
Αυτοτραυματισμός στους εφήβους
"Επανακαλωδίωση" και εργασία
Αφθονία, ευλογία, ασφάλεια
Ψυχολογικό αντίκτυπο της κρίσης στα παιδιά (2)
The way out is the way up
Σχόλια και προτάσεις για την παιδεία
ΕΑρπαγή γης, το νέο κυνήγι θησαυρού των επενδυτών
Καλή χρονιά (ή πώς να την κάνουμε...)
2013
Κλείνοντας το 2013
Έφηβοι και κίνδυνοι στο Διαδίκτυο
Αυτοπροστασία των παιδιών από τη λεκτική βία
Πώς να βοηθήσουμε τα απομονωμένα παιδιά
Ψυχολογική αντιμετώπιση της ανεργίας στους νέους
Η μιντιακή επίθεση στην αθωότητα
Η δύναμη της θετικής σκέψης και η δύναμη του θετικού λόγου
Σκέψεις σχετικά με τις αλλαγές στο εκπαιδευτικό
Κίνητρα μαθητών για μάθηση και δημιουργικότητα(2)
Κακοποίηση ζώων από παιδιά: αγνωστη,διαδεδομένη συνήθεια
Διαθεματικό μάθημα στην πολική αρκούδα
Σιωπηρή εκπαίδευση των παιδιών στη βία: μια βραδυφλεγής βόμβα;
Η επιλογή της ομορφιάς ή της ασχήμιας στην καθημερινή ζωή
Το σχολείο ως καταφύγιο: Ο ρόλος του σχολείου στην προάσπιση της ψυχικής υγείας των παιδιών
Παρεξηγημένη (κι επικίνδυνη) μεταφυσική
Κακοποίηση μαθητών από εκπαιδευτικούς
Συναισθηματική
υπερφαγία: Όταν το ψυγείο από ‘φίλος’, γίνεται ‘εχθρός’
Αγωγή διαφυλικών σχέσεων στους εφήβους
Παρεξηγημένη υπερηφάνεια και υπεροψία
Οι τρεις μηχανισμοί επιβίωσης και το διαλυτικό του φόβου
Αξίες (των εφήβων;) την εποχή της κρίσης, Β'
Αξίες (των εφήβων;) την εποχή της κρίσης, Α'
Συνεξάρτηση
Η Οιδιπόδεια πληγή
Το ανθρώπινο δικαίωμα του παιδιού να μεγαλώσει χωρίς να μισεί
Το δίλημμα της μετανάστευσης
Καλή χρονιά με χαρά, ζωή και επίγνωση
Συλλογική μαθημένη αβοηθησία
Χριστούγεννα 2012
Ένα αξιοθαύμαστο δώρο, υπενθύμιση της Θείας Χάρης αυτό το χειμώνα
21/12/2012
Η ανάγκη αγωγής στις διαφυλικές σχέσεις για την αντιμετώπιση του τραφικινγκ, των σεξουαλικών εθισμών και της πορνογραφίας
Ποινές και εκφοβισμός στο σχολικό πλαίσιο
Αντιμετώπιση τράφικινγκ: Δύο παραδείγματα γενναιότητας
Αυτοκτονίες λόγω χρεών
Αλλαγή-η πνευματική θεώρηση
Τσιγκουνιά, η πολυπρόσωπη
Κοινωνικο-συναισθηματικές δυσκολίες σε παιδιά με υπο-επίδοση
Αλλαγή και απόλυτη σκέψη
Εκπαίδευση Ειρήνης-Δάσκαλοι Χωρίς Σύνορα
Το μήνυμα της 25ης Μαρτίου 2012, Χρήση των λέξεων σε δύσκολους καιρούς,,Φεβρουάριος 2012,Να θυμηθούμε..., Απεξάρτηση από τον υλισμό, Δουλοπρέπεια και αξιοπρέπεια, Η αυτοεκτίμηση σε σχέσεις που πληγώνουν, Ιανουάριος 2012
Ζητιανιά, ελεημοσύνη κι υπευθυνότητα..., Η παραμέληση του εαυτού στους ενήλικες: Αίτια, μορ..., Αλήθεια νοσταλγούμε το παρελθόν; , 2012: Ελπίδα,αντί για παραίτηση
2011
(Δεκέμβριος 2011): Χριστούγεννα και αντίσταση στην αλλαγή, Κρίση (Μέρος 13ο):Πίστη (και αφθονία) ή τσιγκουνιά (και φτώχεια);, ΚΡΙΣΗ (Μέρος 12ο): Ψυχολογικό αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στα παιδιά Ψυχολογικό αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στα πα..., ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ:H ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΩΖΕΙ!!, Πίστη, φόβος και δοτικότητα, Η ορειβασία και οι άστεγοι (Νοέμβριος 2011): Οκτάποδο (Χταπόδι): Το πιο ευφυές ασπόνδυλο, Διαμαρτυρία για τα άθλια θεάματα της τηλεόρασης, Ασκήσεις ενίσχυσης αυτο-εκτίμησης, Κρίση (Mέρος 11ο):Αυτο-εκτίμηση ως έθνος (B'), Φυλλάδιο: Ψυχολογική αντιμεπτώπιση της ανεργίας, Κρίση (Μέρος 10ο): Συμμετοχική δημοκρατία, αυτοεκτ... (Οκτώβριος 2011): Ψυχολογική αντιμετώπιση της ανεργίας Μέρος 2ο, Κρίση (Μέρος 9ο): ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΩΣ ΕΘΝΟΣ Α , Τι έχουμε κάνει στη γη;, Κρίση (μέρος 8ο): ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, Προετοιμασία του παιδιού για την επαγγελματική ζωή...(Σεπτέμβριος 2011): Κρίση (Μέρος 7ο): Δεν μας αξίζει αυτό, ΚΡΙΣΗ (Μέρος 6ο): Γαλήνη ή πανικός, Τι μας ενώνει (Αύγουστος 2011): Κρίση (Μέρος 5ο): Αφθονία ή φόβος της έλλειψης, Ταραχές νέων και παραμέληση (Ιούλιος 2011): Κρίση (Μέρος 4ο):Κοινωνική συνείδηση ή Διαφθορά , Κρίση (Μέρος 3ο) Ηγεσία: Λειτούργημα ή Εξουσία , Κρίση (Μέρος 2ο): Ψυχραιμία ή μίσος (Ιούνιος 2011): Διάκριση στην επιλογή θεραπευτή (Απρίλιος 2011): ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΞΙΩΝ,
(Φεβρουάριος 2011): Η έξοδος από την κακοποιητική συντροφική σχέση, (Ιανουάριος 2011):
2010 (16)
(Νοέμβριος 2010)
2009 (16)
(Δεκέμβριος 2009) H Πολική αρκούδα: ένα αξιοθαύμαστο ζώο, Σύγχρονος ελληνικός σεξισμός και νέα κορίτσια, BURN OUT: Πώς να αποφύγετε την επαγγελματική εξουθ..., Θάνατος για χόμπι (Νοέμβριος 2009) Η φροντίδα μικρών παιδιών με ειδικές ανάγκες, Έφηβοι σε συμμορίες (Αύγουστος 2009) Οι φύλακες των φαναριών, Δυσθυμία-η «καθημερινή» κατάθλιψη, Πένθος: Η ψευδαίσθηση του χρόνου (Ιούνιος 2009) Τηλεοπτική εξαθλίωση, Οικονομική κρίση, Πρωινή προσευχή, Κακοποίηση παιδιών με ειδικές ανάγκες, Σεξουαλικός Εθισμός
Προτεινόμενες οργανώσεις
http://www.heartsandhandsforafrica.com/ (Children in need in
http://www.who-will.org/ (Children in need in
http://www.steppingstonesnigeria.org/ (Βοηθά παιδιά στη Νιγηρία που έχουν κακοποιηθεί)
http://www.diakonia.gr/ Εξαιρετική οργάνωση εθελοντικής παροχής βοήθειας προς παιδιά σε νοσοκομεία και άλλους ευάλωτους πληθυσμούς (Αθήνα).