Διάβαζα την πρόσφατη δημόσια έκκληση γυναίκας που εγκαταλείφθηκε ξαφνικά από τον επώνυμο σύζυγό της. Κάποιοι το σχολίασαν με κουτσομπολίστικη διάθεση, αν όχι χαιρεκακία (οι φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν τα ΜΜΕ, κάθε άλλο παρά κολακευτικές ήταν...). Όμως, από τα λεγόμενα της γυναίκας αυτής, αντιλαμβάνεται κανείς ότι βρίσκεται σε σοκ και ότι βιώνει έντονα το πρώτο στάδιο της απώλειας, που είναι η άρνηση. Δηλώσεις, όπως: 'δεν με νοιάζει αν υπάρχει τρίτο πρόσωπο...είμαστε μια οικογένεια...αν ενδιαφέρεται για το παιδί του, να γυρίσει στην οικογένεια του, στην γυναίκα του' ακούγονται σαν απελπισμένες προσπάθειες να διαπραγματευτούν και να αντιστρέψουν μια πραγματικότητα, η οποία είναι αφόρητη για εκείνη που την βιώνει. Ακόμη κι αν κάποιες γυναίκες δεν νιώθουμε ιδιαίτερη συμπάθεια στο έργο του συζύγου της και την γενικότερη προβολή τους από τα ΜΜΕ, η χαιρεκακία δεν είναι αξιοπρεπής αντίδραση, παρά μόνο η συμπόνια. Από την ιδιότητά μου ως ψυχολόγος, γνωρίζω ότι η πορεία είναι πολύ δύσκολη για μία γυναίκα σε αυτή την ηλικία, όταν έχει δομήσει για δεκαετίες όλες τις όψεις της ζωής της γύρω από έναν άντρα, μέσα από τους ρόλους που εκείνος της προσφέρει (σύζυγος, μητέρα, συνοδός στις κοινωνικές σχέσεις, υποστηρίκτρια και φροντίστρια στο δικό του έργο κλπ). Εκτός από το εσωτερικό τραύμα, υπάρχει και ο κοινωνικός στιγματισμός... Η ελληνική κοινωνία δεν χαρίζει κάστανα στην μόνη γυναίκα, πόσο μάλλον αν είναι επώνυμη...
Η μόνη επιλογή τελικά είναι ο σκληρός, επίπονος δρόμος της προσωπικής θεραπείας, της αυτοβελτίωσης, της ανακάλυψης του εαυτού μας και του νοήματος της ζωής μας. Άλλες γυναίκες καλούνται να διαβούν αυτόν τον δρόμο πιο νωρίς στη ζωή τους - κι ίσως είναι πιο τυχερές.... Σε κάποιες, ο δρόμος ανοίγεται σιγά σιγά, ακόμη και μέσα στον γάμο, ενώ σε άλλες, ως μοναδική λύση ανάγκης, μετά από μια ξαφνική, κατακλυσμική, τραυματική εγκατάλειψη. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν εύκολες, μαγικές συνταγές. Πέρα από το συναισθηματικό και υπαρξιακό τραύμα, κάποιες γυναίκες έχουν να αντιμετωπίσουν ακόμη και προβλήματα οικονομικής επιβίωσης....
Ο χωρισμός από εγκατάλειψη μπορεί να είναι πολύ πιο επώδυνο τραύμα από το πένθος. Στο πένθος, η απώλεια δεν έγινε εκούσια, ενώ η εγκατάλειψη ενέχει το δηλητηριώδες κεντρί της προδοσίας. Ταυτόχρονα, ο κοινωνικός περίγυρος εκδηλώνεται με πολύ μεγαλύτερη συμπόνοια π.χ. σε μια χήρα, παρά σε μια διαζευγμένη. Δυστυχώς ακόμη καλά κρατούν πεποιθήσεις τύπου 'η γυναίκα κρατάει το σπίτι' (άρα εκείνη φταίει αν ο γάμος διαλυθεί!), ενώ συχνά οι άλλες γυναίκες την εγκαταλείπουν, ακριβώς την στιγμή που χρειάζεται περισσότερο την υποστήριξη τους. Ο λόγος είναι ότι λειτουργούμε βάση πανάρχαιων πολιτισμικών προγραμματισμών, όπου η εγκατάλειψη μιας γυναίκας ενεργοποιεί έναν πρωτόγονο φόβο επιβίωσης σε άλλες γυναίκες, λες και είναι κολλητικό... Είναι ένα μοτίβο που δυστυχώς έχω ακούσει πολλές φορές...
Ψάχνοντας να βρω κάποιο βιβλίο που να αναλύει το τραύμα της εγκατάλειψης/προδοσίας με πιο σύγχρονο τρόπο από ό,τι η κλασσική ανάλυση της απώλειας, ανακάλυψα το έργο της Susan Anderson, δημιουργού του Abandonment net. Η Anderson ισχυρίζεται ότι το τραύμα της εγκατάλειψης από σύζυγο/σύντροφο μπορεί να είναι τόσο ισχυρό που δημιουργεί συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Ισχυρίζεται επίσης ότι υπάρχει συγκεκριμένος τύπος ανθρώπων, οι 'εγκαταλειψίες' (abandonners), οι οποίοι λειτουργούν με αυτό ακριβώς το μοτίβο: δημιουργούν σχέσεις προσκόλλησης με άλλους και μετά εξαφανίζονται, συχνά χωρίς καμία προειδοποίηση ή επικοινωνία. Εγκαταλείπουν με τον πιο σκληρό κι απάνθρωπο τρόπο, χωρίς ίχνος ενοχής. Θεωρούν ότι οι άλλοι άνθρωποι υπάρχουν μόνο για να ικανοποιούν τις ανάγκες του εγκαταλειψία. Όταν παύσουν πλέον να τις ικανοποιούν ή αν ο εγκαταλειψίας ανακαλύψει αντικαταστάτη, εγκαταλείπει χωρίς δεύτερη σκέψη το άτομο που μπορεί να έκανε πολλές προσωπικές θυσίες για να είναι δίπλα του.
Πώς μπορεί μια γυναίκα να διακρίνει έναν εγκαταλειψία; Παρατηρώντας πώς συμπεριφέρεται στους άλλους! Στους γονείς του, στους συγγενείς του, στους συναδέλφους του, στους φίλους του, στους άλλους ανθρώπους γενικότερα. Η μεγαλύτερη πλάνη που τρέφεται σε σημείο ύπνωσης (trance) και κληροδοτείται στις γυναίκες από γενιά σε γενιά είναι ότι 'μπορεί να φέρεται στους άλλους όπως θέλει, σε εμένα όμως θα φερθεί ξεχωριστά, επειδή είμαι η γυναίκα του'... Εθελοτυφλεί για μια ζωή και κάποια στιγμή το παραμύθι τελειώνει!
Στο best seller της Anderson με τίτλο 'From abandonment to healing' , η συγγραφέας αναλύει τα στάδια της θεραπείας από την εγκατάλειψη: Α) Απόγνωση. Ο πόνος είναι ανυπόφορος, γίνεται σχεδόν σωματικός, και μπορεί να φτάσει μέχρι την αυτοκτονικότητα. Β) Απόσυρση, αδυναμία αντιμετώπισης της καθημερινότητας, θλίψη. Γ) Εσωτερίκευση της απόρριψης: το πιο κρίσιμο στάδιο σε σχέση με την μακρόχρονη θεραπεία. Αν η κατηγορία στραφεί εναντίον του εαυτού, το επόμενο βήμα είναι η κατάθλιψη. Αν η γυναίκα καταφέρει να αποδώσει τις ευθύνες ορθολογικά και να μην ενοχοποιήσει τον εαυτό της, προχωρά στο επόμενο στάδιο. Δ)Οργή. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να σημαίνει επιθυμία για εκδίκηση. Είναι σημαντικό η οργή να εκτονωθεί δημιουργικά και να μην 'κολλήσει' η γυναίκα σε αυτό το στάδιο. Ε) Ανάταση. Αν η γυναίκα καταφέρει να ξεπεράσει όλα τα προηγούμενα στάδια, τότε αρχίζει σιγά σιγά να ελευθερώνεται και να ξεκινά μια καινούργια ζωή. Αυτό που χρειάζεται να θυμάται η γυναίκα σε οποιοδήποτε στάδιο αυτού του ταξιδιού είναι ότι κάποια στιγμή το ταξίδι θα τελειώσει-δεν θα πονάει για πάντα. Όσο βρίσκεται μέσα στο πένθος, προβάλλει την απόγνωση στο μέλλον και νομίζει ότι θα πονάει για πάντα. Όταν όμως ολοκληρωθούν τα στάδια της θεραπείας, ίσως ανακαλύψει ότι δεν πονάει καθόλου, παρά το γεγονός ότι συνεχίζει να είναι μόνη της. Ίσως ανακαλύψει ότι είναι πολύ πιο χαρούμενη και νιώθει λιγότερη μοναξιά, από ό,τι ήταν μαζί του. Αυτό είναι σημαντικό να το γνωρίζουν οι γυναίκες που φοβούνται την μοναξιά, επειδή την εξισώνουν με το πένθος. Όμως η μοναξιά μπορεί να είναι ένα πολύ δημιουργικό κι απελευθερωτικό στάδιο στη ζωή της. Τα στάδια της θεραπείας συνθέτουν ένα ταξίδι αυτο-ανακάλυψης. Όσο επώδυνο κι αν είναι το ταξίδι, αξίζει τον κόπο, γιατί αυτό που θα κερδηθεί, δεν μπορεί να της το πάρει κανείς!
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 26/3/2021
https://www.infowoman.gr/happy-life/sxeseis/i-elliniki-koinonia-den-charizei-kastana-sti-moni-gynaika-poso-mallon-an-einai-eponymi/
