Κι ενώ η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί σοκαρισμένη μια ακόμη στυγνή γυναικοκτονία, το ερώτημα είναι πώς μπορούν να αναγνωριστούν τα προειδοποιητικά σημάδια έγκαιρα κι αποτελεσματικά. Προειδοποιητικά σημάδια υπήρχαν και σε αυτήν την περίπτωση - όμως προφανώς δεν αναγνωρίστηκαν ή δεν υπήρχε η δυνατότητα το θύμα να ανταποκριθεί.Η ενδο-οικογενειακή βία περιλαμβάνει μια κλιμακούμενη σειρά γεγονότων και η πείρα δείχνει ότι ποτέ δεν μπορεί να αποκλειστεί η απότομη επιδείνωση σε σημείο που να απειλήσει την ίδια την ζωή. Δύο χρόνια μετά ή 40 χρόνια μετά (μην ξεχνούμε την πρόσφατη γυναικοκτονία της 64χρονης στην Αγία Βαρβάρα από τον σύζυγό της), η απειλή παραμένει. Ποιοί είναι όμως οι παράγοντες εκείνοι που αυξάνουν τις πιθανότητες για άμεσο κίνδυνο στη ζωή της γυναίκας; Σύμφωνα με το National Family and Domestic Violence Bench Book της Αυστραλίας:
1) Η απειλή με χρήση όπλου (μαχαίρι ή άλλο) από τον σύντροφο προς το θύμα εικοσαπλασιάζει τις πιθανότητες γυναικοκτονίας μέσα στο επόμενο έτος (1)
2)Προηγούμενη απόπειρα να πνίξει το θύμα ή να της κλείσει το στόμα.Γυναίκες που έχουν υποστεί μη θανάσιμη πρόκληση ασφυξίας μέσω πνιξίματος από τον σύντροφό τους έχουν 2-7 φορές περισσότερες πιθανότητες να δολοφονηθούν μέσα στο επόμενο έτος σε σχέση με τον μέσο όρο γυναικών. Με άλλα λόγια, δεν είναι απλά μια κίνηση εκφοβισμού (2)
3)Λεκτικές απειλές ότι θα την σκοτώσει (όχι, δεν είναι λόγια του αέρα)
4)Χρήση βίας από τον δράστη προς τρίτα άτομα ή ζώα
5)Χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών από τον σύντροφο
6)Έντονη ζήλια προς το θύμα, εμμονή με το τι κάνει, παρανοϊκού τύπου καχυποψία σχετικά με πιθανές απιστίες, κλπ
7)Αυξανόμενος έλεγχος από τον δράστη στη ζωή του θύματος
8) Όταν η γυναίκα πάει να φύγει από την σχέση ή σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την φυγή της. Είναι το πιο επικίνδυνο διάστημα για την γυναίκα και για αυτό πρέπει να γίνεται με την παροχή εξειδικευμένης βοήθειας και χωρίς προειδοποίηση προς τον δράστη. Ο δράστης βιώνει έντονο θυμό, απώλεια και ανάγκη για εκδίκηση, σε σημείο που να είναι επικίνδυνο. Έρευνα στην Βικτώρια της Αυστραλίας μεταξύ 2011-2015 έδειξε ότι 80% των γυναικοκτονιών συνέβησαν σε περίοδο κοντά ή κατά την διάρκεια του αποχωρισμού. Η χρονική περίοδος του αποχωρισμού και οι ακόλουθοι τρεις μήνες θεωρούνται περίοδος πολύ υψηλού ρίσκου για την ασφάλεια της γυναίκας που φεύγει. Επίσης είναι περίοδος υψηλού ρίσκου για την ασφάλεια και των παιδιών, ακόμη κι αν δεν είχαν άμεσα υποστεί βία μέχρι εκείνη την στιγμή.(3)
9)Η πιθανότητα οι γυναίκες να υποστούν βία από τον σύντροφο αυξάνεται κατά 230% κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ το 1/4 των γυναικών θυμάτων ενδο-οικογενειακής βίας θυματοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης (4)
10) Ο κίνδυνος γυναικοκτονίας αυξάνεται κατά 250%, αν οι γυναίκες το προηγούμενο έτος είχαν υποστεί παρενοχλητική παρακολούθηση από τους συντρόφους τους ('stalking') (5)
11) Χωρικός περιορισμός του θύματος, αποκλειστική διεκδίκηση του χρόνου της και του κινητού της τηλεφώνου, απαγόρευση πρόσβασης του θύματος σε χρήματα, εργασία, συγγενείς, πηγές βοήθειας
12) Αν η γυναίκα έχει παιδί από προηγούμενο γάμο/σχέση, οι πιθανότητες κακοποίησής της αυξάνονται
13) Αύξηση των περιστατικών βίας υπάρχει και στην περίοδο των δικαστικών διακανονισμών για την επιμέλεια των παιδιών. Η επιμέλεια από τον πατέρα χρησιμοποιείται ως όπλο για την συνέχιση της άσκησης βίας εναντίον της πρώην συντρόφου. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη σε σχέση με την αλλαγή του νομοσχεδίου για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια, το οποίο μπορεί, σε αυτές τις περιπτώσεις, να χρησιμοποιηθεί από τους δράστες, ώστε να λειτουργήσει διευκολυντικά για την διαιώνιση της κακοποίησης εναντίον γυναικών και παιδιών (6). Ελπίζουμε το τραγικό γεγονός στα Γλυκά Νερά να σταθεί ως αφορμή για να προκύψουν οι απαραίτητες αλλαγές σε νομικό και θεσμικό πλαίσιο στη χώρα μας, ώστε καμία άλλη γυναίκα να μην βρεθεί ξανά στην θέση του θύματος...
Πηγές
1)Campbell, Jacquelyn, et al, ‘Risk Factors for Femicide in Abusive Relationships: Results from a Multisite Case Control Study’ (2003a) 93(7) American Journal of Public Health 1089.
2)Douglas, Heather and Robin Fitzgerald, ‘Strangulation, Domestic Violence and the Legal Response’ (2014) 36 Sydney Law Review 231
3)Family Violence Related Homicides, 1 January 2011-31 December 2015
4)Legislative Council Standing Committee on Social Issues, Parliament of New South Wales, Domestic Violence Trends and Issues in NSW (Report No 46, 2012).
5) McFarlane, Judith, Jacquelyn Campbell and Kathy Watson, ‘Intimate Partner Stalking and Femicide: Urgent Implications for Women's Safety’ (2002) 20(1-2) Behavioral Sciences and the Law 51.
6)Wilcox, Karen, ‘Intersection of Family Law and Family and Domestic Violence’ (Thematic Review 2 (reissue), Australian Domestic and Family Violence Clearinghouse, 2012).
7)National Family and Domestic Violence Bench Book, https://dfvbenchbook.aija.org.au/dynamics-of-domestic-and-family-violence/factors-affecting-risk/
8)https://www.highheelsandabackpack.com/domestic-violence-in-greece/