Οι μέρες αμέσως μετά από κάθε ταξίδι στην Αφρική είναι ιδιαίτερα εμπλουτιστικές. Κάποια πράγματα σου φαίνονται πρωτόγνωρα. Ανακουφιστικά πρωτόγνωρα. Σου φαίνεται μαγικό ότι πίνεις νερό από την βρύση, όταν για εβδομάδες χρειαζόταν να βράσεις ακόμη και το νερό που ξεπλένεις την οδοντόβουρτσα. Ή ότι εδώ μπορείς να φας ό,τι θέλεις (γιατί υπάρχει) κι όχι μόνο αυτό, μπορείς να το φας, χωρίς να φοβάσαι μην πάθεις δηλητηρίαση!
Ότι αισθάνεσαι ξανά ως ένας μέσος κάτοικος κι όχι ως μια ηλικιακή στατιστική εξαίρεση. Για εβδομάδες, σχεδόν το σύνολο των ανθρώπων γύρω μου ήταν κάτω από την ηλικία μου, των 50... Να μην πω ότι από αυτήν την ηλικία και πάνω, εκεί γενικώς αναμένεται ότι θα είσαι κάπου... αλλού. Μια ακόμη τραγωδία της Αφρικής, γιατί χρειάζονται την πείρα και την ωριμότητα των ηλικιωμένων. Δεν την έχουν όμως, γιατί πεθαίνουν, πεθαίνουν νωρίς. Κι έτσι ένα μεγάλο μέρος της υφηλίου σφύζει από άπειρα παιδιά, άπειρους εφήβους και άπειρους νέους, χωρίς κανέναν μεγαλύτερο να τους νουθετήσει, να τους καθοδηγήσει, να τους νοιαστεί. Ακόμη και οι νεαροί ενήλικες σου δίνουν την εντύπωση της ορφάνιας... Χωρίς ισχυρές προστατευτικές φιγούρες φαίνονται σαν χαμένοι. Δεν μπορούν να προχωρήσουν μπροστά. Δεν υπάρχει κάποιος να τους ανοίξει κάποιο δρόμο. Μένουν στα ίδια και στα ίδια.Βασικά στην ίδια φτώχεια.
Όχι ότι έχουν πολλές επιλογές. Αυτή είναι η άλλη μεγάλη διαφορά που αισθάνεσαι εδώ. Εδώ έχεις ελευθερία επιλογών. Μπορείς να δουλέψεις.Να μετακομίσεις.Να αλλάξεις κύκλο φίλων. Να ταξιδέψεις. Να σπουδάσεις. Να κάνεις ένα χόμπι.Για δισεκατομμύρια ανθρώπους δεν υπάρχουν αυτές οι επιλογές.Ειναι εγκλωβισμένοι. Οι γυναίκες ακόμη περισσότερο.
Σε ένα παραλίμνιο χωριό που επισκέφτηκαμε, το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού ήταν φορείς του AIDS. Ψαροχώρι, στην απόλυτη φτώχεια, οι άνδρες φεύγουν το πρωί να ψαρέψουν και οι γυναίκες δεν έχουν τίποτα να κάνουν παρά να περιμένουν. Εκτός από εκείνες που εργάζονται στην πορνεία, καθώς άνδρες από αλλά χωριά έρχονται με βάρκες σε αυτό το απομονωμένο σημείο που δεν γίνονται εύκολα αντιληπτοί. Φυσικά η πορνεία είναι με γνώση του συζύγου κι ένας τρόπος για έξτρα εισόδημα. Βέβαια έχουν κολλήσει όλοι, αλλά φαίνεται να μην ασχολούνται. Απλώς ζουν την καθημερινή ζωή χωρίς γκρίνια και χωρίς να τους νοιάζει το αύριο... Στην δική μας οπτική φαίνεται σαν να έχουν παραιτηθεί, αλλά δεν ξέρω αν εκείνοι το βλέπουν έτσι...
Ως ψυχολόγος, αντιμετωπίζω ιδιαίτερες φιλοσοφικές δυσαρμονίες, αυτών που βλέπω με αυτά που ήδη γνωρίζω. Δεν φαίνεται ούτε το στρες, ούτε η κατάθλιψη, ούτε η αυτοκτονικότητα να έχουν εκεί τις διαστάσεις που έχουν εδώ στην Ελλάδα. Παρά τα προβλήματα, οι άνθρωποι φαίνονται γενικά φιλήσυχοι και θα μπορούσα να πω χαρούμενοι... Μήπως η υπερβολική προβολή στην Δύση διαφόρων 'ψυχολογικών προβλημάτων' είναι ακριβώς αυτό που τα γιγαντώνει; Μήπως η υπερβολική ενασχόληση μας με την μοναδικότητα του ατόμου μας και η εμμονή μας με τους "στόχους" μας είναι αυτό που μας εγκλωβίζει; Μήπως ο κάθε άνθρωπος έχει ένα, ίσως σε κάποιο βαθμό προκαθορισμένο, δυναμικό για στρες/θλίψη (πχ το 30%του χρόνου του) και όταν δεν υπάρχουν ουσιαστικά προβλήματα, απλώς ανακαλύπτει καινούργια; Δεν ξέρω, όμως αυτές οι εμπειρίες δημιουργούν πολλά ερωτηματικά.
Ως ψυχολόγος, δυσκολεύομαι πχ να δω το ψυχολογικό πρόβλημα της 'εικόνας σώματος', όπως το έβλεπα πριν. Και στην Αφρική υπήρχαν κορίτσια όλων των σωματότυπων. Καμία δεν ασχολείται με το βάρος της. Καμία. Ποιο βάρος; Το ζήτημα που μας απασχολούσε όλους (και εκείνες) ήταν να μην φάει κάποιο παιδί λαχανικά που δεν ήταν καλά πλυμένα, γιατί πολύ συχνά έρχονταν με σκουλήκια στο έντερο και χρειάζονταν αποπαρασίτωση. Ωστόσο, ελλείψει νερού, πολλές φορές στα χωριά τους δεν έφτανε για να πλύνουν καλά τα λαχανικά. Κι έτσι, τρώνε ό,τι και όπως υπάρχει. Ποια εικόνα σώματος;;;Τώρα όταν ακούω εδώ ότι κάποια κοπέλα έχει πρόβλημα με την εικόνα του σώματος της, μπαίνω στον πειρασμό να σκεφτώ ότι αυτά είναι τα τεχνηέντως δημιουργηθέντα προβλήματα της Δύσης, που δεν έχει με τι άλλο να ασχοληθεί. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι υπαρκτά και μάλιστα επικίνδυνα... Αλλά δεν παύει να είναι τεχνητά.
Κλείνω εδώ, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμα φορά το συμπέρασμα ότι όλοι οι νέοι της Δύσης θα ωφελούνταν πολύ, αν έκαναν μια φορά στην ζωή τους ένα ταξίδι σε οποιαδήποτε αναπτυσσόμενη χώρα. Ώστε να μπουν στο μυαλό τους τα πράγματα σε μια οπτική: Ο τεράστιος ψυχικός χώρος που απελευθερώνεται όταν δεν υπάρχει η καθημερινή ανησυχία για το αν θα γεμίσει σκουλήκια το έντερο μου, δεν χρειάζεται να χαραμιστεί σε μια άλλη, ανούσια, ανησυχία πχ 'πώς θα γίνω πιο αρεστός στους άλλους '. Αφού έχουμε αυτόν τον χώρο και την ελευθερία επιλογής, ας κάνουμε κάτι ουσιαστικό για αυτούς που δεν την έχουν.
Πρεκατέ Βικτωρία, brightplanet.blogspot.gr, 15/1/2025
