Είναι η
ζηλοφθονία μία από τις εθνικές μας αδυναμίες; δεν μιλώ για την ερωτική ζήλια,
που είναι κάτι πιο ειδικό, αλλά το να φθονούμε το καλό του άλλου. Ζηλοφθονία
είναι όταν κακολογούμε εκείνον που προοδεύει. Όταν συκοφαντούμε εκείνον που
προκόβει η επιχείρησή του. Όταν κρυφοχαιρόμαστε που κάποιου ο γάμος διαλύεται.
Όταν απομονώνουμε εκείνον που κάνει οτιδήποτε καλό. Όταν υπεροπτικά απομακρύνουμε το βλέμμα
μας από μια γυναίκα πιο ωραία από εμάς. Όταν προδίδουμε τον ηγέτη που μας
βοήθησε ανιδιοτελώς, επειδή δεν μπορούμε να το χωνέψουμε ότι κάποιος μπορεί να
είναι αυθεντικά καλός, ενώ εμείς βράζουμε από κακία. Όταν εκδικούμαστε εκείνον
που μας βοηθά, γιατί δεν αντέχουμε το φως του άλλου. Αφημένοι στον πειρασμό,
γινόμαστε έρμαιο όλων των χαιρέκακων σκέψεων σχετικά με το άλλο άτομο. Ακόμη
και οι σκέψεις έχουν τη δύναμή τους. Και σίγουρα αυτή η δύναμη, πρώτα και κύρια
θα στραφεί εναντίον εκείνου που τις σκέπτεται. Είναι η ζηλοφθονία εθνικό μας πάθος;
Δυστυχώς, νομίζω
ότι μπορούμε να αναγνωρίσουμε αρκετά από αυτά στο λαό μας. Η ζηλοφθονία είναι μια
κακιά συνήθεια με αντίκτυπο σε πολλά επίπεδα. Η ζηλοφθονία ήταν ένας από τους
κύριους λόγους, που, ξανά και ξανά, οι Έλληνες προδώσαμε με το χειρότερο τρόπο
ηγέτες που θυσιάστηκαν για εμάς. Πώς θα έμενε ο Κολοκοτρώνης φυλακή, αν το
κοινό αίσθημα, δεν ανεχόταν, κατά κάποιο κρυφό, χαιρέκακο τρόπο, να κόψει το
χέρι που το βοήθησε; Και με αυτόν τον τρόπο να επηρεάσει αρνητικά την πορεία
ενός ολόκληρου έθνους. Πώς θα προχωρήσει
το έθνος μπροστά, χωρίς φωτεινούς και ειλικρινείς ηγέτες; Και πώς θα επιτρέψει το
έθνος σε αυτόν τον ηγέτη να κάνει τη δουλειά του, αν το κατατρώει η ζήλια για
αυτόν; Είναι αλήθεια ότι τόσο δεν μπορούμε να δεχτούμε κάποιον άλλο να
λάμψει, που προτιμούμε να τον καταστρέψουμε, κι ας καταστραφεί και η χώρα και
εμείς μαζί;
Η ζήλια
είναι από τα πιο επώδυνα ανθρώπινα συναισθήματα. Λέμε ότι πραγματικοί φίλοι
είναι εκείνοι που λυπούνται με τη λύπη σου και χαίρονται με τη χαρά σου. Για
πολλούς , το δεύτερο είναι πιο δύσκολο από το πρώτο. Έχουμε τη γενναιοδωρία, τη
μεγαλοσύνη της ψυχής να χαρούμε πραγματικά, να ευχηθούμε το καλύτερο για τη
φίλη μας, η οποία έμεινε έγκυος, όταν εμείς χρόνια προσπαθούμε για παιδί και
δεν μπορούμε; Έχουμε την συμπόνια να χαρούμε για την επαγγελματική αναγνώριση
του συναδέλφου μας, όταν εμείς αγωνιούμε για την ανεπάρκειά μας; Ή μήπως το
μαχαίρι της ζήλιας διαπερνά την καρδιά μας, τη στιγμή που υποκρινόμαστε με
χαμόγελο «συγχαρητήρια»;
Η ζήλια
μπορεί να είναι πολύ καταστροφική για τον εαυτό μας και για τις σχέσεις μας.
Προέρχεται καθαρά από την προσωπική μας ανασφάλεια, δεν έχει καμία σχέση με το
άλλο άτομο, απλά είναι η αφορμή για να βγει στην επιφάνεια η καταδίκη που
έχουμε εκδώσει εναντίον του εαυτού μας:
«Δεν είσαι αρκετά καλός. Όλα τα κάνεις λάθος. Είσαι λάθος. Είσαι απάτη.
Είσαι ένα τίποτα». Η παραμικρή ανασφάλεια μπορεί να ενεργοποιήσει τη ζήλια στη
ζωή μας. Tο κλειδί
είναι να μην παρασυρθούμε και να μην ασχοληθούμε καθόλου με το άλλο πρόσωπο.
Στο πρώτο τσίμπημα της ζήλιας στην καρδιά (και το καταλαβαίνουμε αμέσως, γιατί πειραζόμαστε
να πετάξουμε κακία!), παίρνουμε αμέσως
την προσοχή μας από το άλλο άτομο, την επαναφέρουμε στον εαυτό μας και του λέμε:
«ΣΤΟΠ. Αυτό έχει να κάνει με εμένα. Τι μου συμβαίνει, γιατί νιώθω έτσι; Πού
είναι η δική μου ανασφάλεια;». Αναγνωρίζουμε αμέσως το σημάδι ότι πρέπει να
δουλέψουμε με την ανασφάλειά μας. Καθησυχάζουμε τον εαυτό μας με θετικές δηλώσεις, αποσύρουμε την σκέψη μας από
το άλλο άτομο, ώστε να μη μπούμε ξανά στον πειρασμό να ζηλέψουμε. Όταν
παρασυρόμαστε από τη ζήλια είναι πολύ πολύ καταστροφικό για την αυτό-εκτίμησή
μας,. Φέρνει τεράστια ποσά ενοχής, τα οποία δεν καταλαβαίνουμε ότι
συσσωρεύονται, καθώς είμαστε πολύ απασχολημένοι με το να σκεφτόμαστε πικάντικες
κακίες για τον άλλον. Αυτό όμως που μας φαίνεται πικάντικο εκείνη τη στιγμή,
μετατρέπεται σε δηλητήριο αργότερα στην ψυχή μας.
Δεν πρέπει
να νιώθουμε «κακοί άνθρωποι», επειδή νιώθουμε ζήλια. Είναι ένα ανθρώπινο και
πολύ επώδυνο συναίσθημα. Ας δούμε τον εαυτό μας με συμπόνια, τι μας διδάσκει η
ζήλια και πώς να τη θεραπεύσουμε. Δεν υπάρχει κάποιος παγκόσμιος νόμος που να
λέει « η γειτόνισσα δεν πρέπει να έχει
καλύτερη τύχη στο γάμο από ότι εγώ, αφού εγώ είμαι καλύτερο άτομο»… Δεν μπορούμε
να γνωρίζουμε την απέραντη πολυπλοκότητα με την οποία εκτυλίσσεται η ζωή του
καθενός μας και δεν μπορούμε να συγκρίνουμε, ούτε να κρίνουμε τι είναι άδικο και
τι δίκαιο. Οι θείοι νόμοι είναι απόλυτοι και, καθώς εκτυλίσσονται οι πολυποίκιλες
ζωές μας, δουλεύουν με τέτοιο σοφό συγχρονισμό, που μόνο ο Θεός γνωρίζει.
Εμείς οι υπόλοιποι, γήινοι θεατές δεν έχουμε ούτε τη γνώση, ούτε το δικαίωμα,
να εκφράζουμε κρίσεις και συγκρίσεις για
τις απολαβές των άλλων. Έχουμε την ευκαιρία όμως, να αποδεχτούμε αυτό που μας
προσφέρει η δική μας μοίρα, να το
αγκαλιάσουμε και, με τη βοήθεια του Θεού, να αποκομίσουμε, να δημιουργήσουμε
ό,τι καλύτερο μπορούμε με αυτό που έχουμε. Αυτό είναι το αντίθετο της μοιρολατρίας,
αλλά και το αντίθετο της ζήλιας. Είναι όπως στο κυνήγι του θησαυρού: στην αρχή
του παιχνιδιού, ο καθένας λαμβάνει ένα φάκελο με το πρόβλημα που πρέπει να
επιλύσει. Οι φάκελοι είναι όλοι διαφορετικοί, ο καθένας έχει να αναλάβει το
δικό του ‘πακέτο’. Έτσι είναι και με το ‘πακέτο’ της ζωής μας: Δεν έχει νόημα
να προσπαθούμε να μαντέψουμε τι λέει το πακέτο των άλλων και να τα συγκρίνουμε.
Η δική μας δουλειά είναι να κάνουμε το
καλύτερο που μπορούμε με το δικό μας ‘πακέτο’ στο εδώ και τώρα. Αρκετά με αυτήν
την κατάρα του πολιτισμού μας, τη σύγκριση! Τώρα, γιατί άλλα πακέτα φαίνονται
πιο δύσκολα και άλλα πιο εύκολα, αυτό πάλι, εμείς δεν μπορούμε να το κρίνουμε (τα
φαινόμενα μπορεί να απατούν) και σίγουρα θα έχει κάποιο λόγο να υπάρχει. Από τη στιγμή που το
αποδεχτούμε αυτό και κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε με αυτό, ανακουφιζόμαστε από ένα πολύ μεγάλο άγχος, αλλά και από
την ψυχοκτόνα ανάγκη της ζήλιας.
Κάθε
περίσταση, όσο δύσκολη κι αν είναι, προσφέρεται να μετασχηματιστεί σε διαμάντι.
Δεν μπορούμε με τίποτα να κάνουμε παιδί; ας δούμε πώς μπορούμε να προσφέρουμε
την αγάπη μας διαφορετικά- αυτή είναι η δουλειά μας, όχι να ζηλεύουμε εκείνους
που έχουν παιδιά. Δεν έχουμε χρήματα; ας δούμε πώς μπορούμε να αγωνιστούμε να βελτιώσουμε
τον τρόπο ζωής μας αλλιώς, όχι να ζηλεύουμε εκείνους που έχουν. Δεν έχουμε
σύντροφο; ας δούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε το χρόνο μας δημιουργικά και να
γίνουμε πιο δυνατές, αυτό είναι το δικό μας ‘πακέτο’, όχι να ζηλεύουμε εκείνες
που έχουν. Όσο κι αν δεν μας αρέσει το ‘πακέτο’
μας, είναι δικό μας! Η άρνηση δεν πρόκειται να το διώξει. Θα πρέπει να το
δουλέψουμε. Είναι προσωπική μου πεποίθηση
ότι ο κύριος λόγος που ήρθαμε στον κόσμο δεν είναι για να περάσουμε καλά. Ήρθαμε
για να μάθουμε. Ας κάνουμε τη δουλειά μας όσο καλύτερα μπορούμε τώρα και
η καλοπέραση θα έρθει όταν είναι ο καιρός της.
Λόγω
ηλικίας, αντιμετωπίζω συχνά σε συνομίληκες, το γνωστό σενάριο της γυναίκας που
είναι μόνη στα 40,ενώ όλες οι φίλες και γνωστές παντρεύτηκαν ή έκαναν οικογένεια. Ενώ στην Αγγλία δεν είναι τόσο
μεγάλο θέμα, πολλές γυναίκες εδώ νιώθουν πολύ έντονη απομόνωση, ματαίωση και
συχνά ζήλια. Προσπαθώ να τους πω να μην
αφήσουν τη ζήλια να μπει εμπόδιο ανάμεσα σε εκείνες και τις φίλες τους. Αν τους
είναι επώδυνο να ‘λούζονται’ όλο το θέαμα με τα μωρά, τα μπιμπερό, τα ‘αγκού’ και
την ευτυχία των άλλων, μπορούν να ζητήσουν από τις φίλες να βρίσκονται για λίγο μόνες, οι δυο τους. Να δουλέψουν με την ανασφάλεια του ερωτήματος «με αφήνει η ζωή πίσω;»… Ο σημερινός πολιτισμός μας έχει βάλει σε έναν
αγώνα δρόμου, όπου αντί αν κοιτάμε μπροστά μας μη τυχόν και σκοντάψουμε, κοιτάμε
συνεχώς δεξιά κι αριστερά πού βρίσκονται οι άλλοι. Κι έτσι, πέφτουμε και τρώμε
τα μούτρα μας. Όπως οι άλλοι έχουν
το δικό τους δρόμο, έτσι και εμείς έχουμε το δικό μας. Είναι μοναδικός και
υποχρέωσή μας είναι να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε με αυτόν, όχι με
τον δρόμο των άλλων! Όσο δύσκολο κι αν είναι κατά καιρούς, το γεγονός ότι πολλές
γυναίκες είναι ελεύθερες από σχέση για μεγάλο χρονικό διάστημα, τους δίνει το
χώρο και το χρόνο για πνευματική και προσωπική εξέλιξη, για προσφορά προς τους
άλλους, για ανεξαρτησία, για προσωπική δύναμη και αυτάρκεια, που δεν θα ήταν δυνατόν να αναπτυχθούν αν
ήταν κρυμμένες πίσω από μία σχέση. Όταν το βλέπουμε έτσι, ότι ο καθένας έχει το
δικό του μοναδικό μονοπάτι στη ζωή κι η ευθύνη του είναι να το κάνει όσο πιο
όμορφο και περιποιημένο μπορεί, τότε η ζήλια εξαφανίζεται, όπως και η
αυτό-κατάκριση. Κι όταν θυμίζουμε στον εαυτό μας ότι εκείνος τον οποίο
ζηλεύουμε έχει τις δικές του αγωνίες, ανασφάλειες και πόνους, (ίσως σε άλλα
θέματα, που εμείς δεν γνωρίζουμε), τότε αντί για ζήλια, πλημμυρίζουμε από
συμπόνια και πραγματική ευχή για το καλύτερο για εκείνον. Τότε γινόμαστε πραγματικά πλούσιοι.
Η ζηλοφθονία
μπορεί να εκφραστεί και σε άλλες πτυχές της ζωής μας, όπως στην επαγγελματική: όσο
επιτυχημένος και αν είναι κάποιος, αν σιγοβράζει μέσα του η ανασφάλεια, θα
επιτεθεί εναντίον οποιασδήποτε επιτυχίας συναδέλφου του. Η προβολή της επαγγελματικής
ζήλιας, είναι πολύ συχνή πάλι μεταξύ γυναικών: Όσο και αν
έχουν χειραφετηθεί πολλές ελληνίδες επαγγελματικά, εξακολουθούν σε πολλά άλλα
επίπεδα να είναι καταπιεσμένες, να μην τους έχει δοθεί η ευκαιρία, η ελευθερία
να αναπτύξουν συναισθηματικά τον εαυτό τους, να πάρουν ρίσκα, να κάνουν αυτό
που πραγματικά θέλουν, να δοκιμάσουν τον εαυτό τους. Αν συνυπολογιστεί η ρητή ή
άρρητη υποτίμηση της γυναίκας, ως πλάσματος δεύτερης κατηγορίας, η οποία έχει
περάσει από γενιά σε γενιά, μέσα από άνδρες και γυναίκες, δεν εκπλήσσει
ότι πολλές γυναίκες νιώθουν το μαχαίρι της ζήλιας (και άρα της αυτό-υποτίμησης)
να τους διαπερνά, όταν βλέπουν μια άλλη γυναίκα
να διαπρέπει. Μη
γνωρίζοντας την δυναμική της ζήλιας, περιπλέκουν και δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο
τα πράγματα, γιατί δρουν πάνω στη ζήλια: Μιλάνε με άσχημα, υποτιμητικά
λόγια, υποδαυλίζοντας τις επιτυχίες της άλλης γυναίκας ή τις σφετερίζονται για τον εαυτό τους χωρίς να την αναγνωρίζουν, ή αμφισβητώντας τη
σπουδαιότητα και την εντιμότητά της. Δεν γνωρίζουν πως ό,τι στέλνουμε, γυρνά
πίσω σε εμάς.
Όταν
βρισκόμαστε στο στόχαστρο της ζήλιας των άλλων, η εμπειρία μπορεί να είναι από
επώδυνη ως αδιάφορη, ανάλογα με τον τρόπο που έχουμε μάθει να τη
διαχειριζόμαστε. Κατά κανόνα, οι άνθρωποι που ζηλεύουν είτε θα προσπαθήσουν να μας
υπομονεύσουν είτε θα απομακρυνθούν. Νομίζουν ότι με το να εξαφανίσουν ή να μην
είναι μάρτυρες της επιτυχίας του άλλου, οι ίδιοι θα νιώσουν καλύτερα. Όμως, "καμία ιδέα δεν εγκαταλείπει την πηγή της». Έτσι, ακόμη κι αν
εξαφανιστεί ο «απειλητικός» ανταγωνιστής, η ανασφάλεια παραμένει και θα
ξεπροβάλλει το άσχημο κεφάλι της στην επόμενη ευκαιρία. Όταν η ανασφάλεια γίνεται πιο σημαντική από το άλλο άτομο, καταστρέφει τις
ανθρώπινες σχέσεις. Ακόμη κι όταν είμαστε αρκετά δυνατοί, ώστε να μην
επηρεαζόμαστε από τη ζήλια των άλλων, στις φιλίες είναι σημαντικό να επιλέγουμε
άτομα που θα χαρούν με τη χαρά μας. Αν
προσπαθούν να μας υπονομεύσουν, δεν θα το επιτρέψουμε και αν χρειάζεται, θα απομακρυνθούμε. Δεν χρειαζόμαστε φίλους
που μας θέλουν μικρούς! Αν απομακρυνθούν
εκείνοι, όσο και αν μας στεναχωρεί, ας το επιτρέψουμε, ας το δούμε με συμπόνια: αυτό από το οποίο
τρέχουν μακριά είναι ο εαυτός τους. Και πόσο μπορεί να φύγει κανείς από τον εαυτό
του;
Ένας από
τους παράγοντες που καλλιεργούν τη ζηλοφθονία στο λαό μας είναι το σχολικό μας
σύστημα. Δίνοντας μία μονοδιάστατη εκπαίδευση που επαινεί μόνο
την αναλυτική ικανότητα, δίνοντας αξία στο παιδί, βάσει μίας γραμμικής
ακαδημαϊκής βαθμολογίας, αφήνει ένα σημαντικό ποσοστό των παιδιών κάθε τάξης να
υιοθετούν εσωτερικά την ταυτότητα του «αποτυχημένου», του «άχρηστου». Αντί για
γνώσεις, το μοναδικό τελικά προσόν με το οποίο αποφοιτούν είναι μια εσωτερική ταμπέλα
που λέει «είμαι άχρηστος». Μια πεποίθηση που δυστυχώς δεν θα φύγει από μόνη της.
Όταν αργότερα, λόγω της ανασφάλειας, δεν τολμούν να δοκιμάσουν τον εαυτό τους,
να τεστάρουν τις ικανότητές τους, να δώσουν στον εαυτό τους την άδεια να
κυνηγήσουν πραγματικά αυτό που θέλουν να κάνουν, το αποτέλεσμα είναι να
ζηλοφθονούν τους άλλους. Ένα από τα συμπτώματα διαφθοράς και κοινωνικής αδικίας
στη χώρα μας είναι η χρήση του «μέσου» για να διοριστεί ή να «αποκατασταθεί» επαγγελματικά κάποιος. Παραδόξως
όμως, πολλοί από εκείνους που έχουν καταφύγει σε αυτήν την άδικη μέθοδο, αργά ή
γρήγορα, μαζεύουν πικρία από την
επαγγελματική τους εξέλιξη και φθόνο. Γιατί, δεν μπήκαν στη διαδικασία να
δοκιμάσουν τον εαυτό τους και να κερδίσουν κάτι με την αξία τους. Δηλαδή,
εντέλει οι ίδιοι πληρώνουν την αδικία. Φθονούν τους άλλους που πέτυχαν
αυτοδημιούργητοι και προβάλλοντας την πλευρά του εαυτού τους για την οποία
νιώθουν ένοχοι, κατηγορούν όλους όσους έχουν πετύχει άξια, όταν εκείνοι
χρησιμοποίησαν πλάγια μέσα.
Δεν είναι όμως
ποτέ αργά να δοκιμάσει κανείς τον εαυτό του και να ξεκινήσει να πραγματοποιήσει
τα όνειρά του. Θα πρέπει να οπλιστεί με πίστη και αυταξία και να μην ακούει τις αποθαρρυντικά σχόλια των
άλλων που προσπαθούν να τον αποτρέψουν. Συχνά, όταν πάμε να κάνουμε ένα
σημαντικό νέο βήμα στη ζωή μας, π.χ. να αλλάξουμε εργασία, κατοικία, κοινωνικό
κύκλο ή τρόπο ζωής, οι γύρω μας αντιλαμβάνονται την αλλαγή αυτή. Αυτό τους
ταράζει για δύο λόγους. Πρώτον, μπορεί να φοβούνται ότι θα χάσουν οφέλη από
εμάς, π.χ. χρόνο, χρήματα, προσοχή. Δεύτερον, ενεργοποιεί μέσα τους την
αντίσταση που εκείνοι έχουν για να αλλάξουν τη δική τους ζωή και
δεν αντέχουν να βλέπουν κάποιον άλλο να το πετυχαίνει.
Συνήθως ο δεύτερος λόγος, τους ωθεί να μας ειρωνεύονται για την αλλαγή που πάμε
να κάνουμε και να μας τρομάζουν με διάφορα φοβικά σενάρια. Πρέπει να πιστέψουμε
στην καρδιά μας και να την ακολουθήσουμε, βήμα βήμα. Και μόνο η προσπάθεια,
λειτουργεί ως βάλσαμο για την ανασφάλεια. Και μόνο η διάθεση να κάνουμε το
καλύτερο που μπορούμε με το ‘δικό μας πακέτο’, εξουδετερώνει τη ζήλια. Μας δίνει
ένα νέο επίπεδο αυτοπεποίθησης, που λειτουργεί ως φωτεινό παράδειγμα για τους άλλους,
κάνοντάς μας ταυτόχρονα αλώβητους στην πιθανή ζήλια από εκείνους.
Πρεκατέ
Βικτωρία, 23/8/2012, www.brightplanet.blogspot.gr
