Προβολή κι ενοχή-Η βροχή της λύπης

Επανέρχομαι στον αμυντικό μηχανισμό, που ονομάζεται προβολή, καθώς τον παρατηρώ με  μεγάλη ένταση και συχνότητα γύρω μου. Η κατάκριση είναι η προβολή της ενοχής, την οποία κι ενισχύει. Εκείνος που δεν νιώθει ενοχή (και είναι σχεδόν αδύνατο για την ανθρώπινη φύση), δεν νιώθει την ανάγκη να κατακεραυνώσει κάποιον άλλον, (ακόμη και αν θεωρεί τις πράξεις του απαράδεκτες). Η διάκριση εδώ βρίσκεται και πάλι, στην κατάκριση μεταξύ πράξης και ατόμου: Όπως στην παιδαγωγική, κατακρίνουμε την πράξη, όχι το άτομο.

Εμείς το έχουμε κάνει ψωμοτύρι τελευταία, σε μαζική κλίμακα, όχι απλώς να κατακρίνουμε τα άτομα, ανεξάρτητα από τις πράξεις τους, αλλά να τα κατακρίνουμε, χωρίς να τα γνωρίζουμε καν, απλά και μόνο βάσει ενός χαρακτηριστικού (π.χ. χρώμα του δέρματος, αλλά θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό, π.χ. φύλο, θρήσκευμα, πολιτική τοποθέτηση, επάγγελμα, οτιδήποτε, ο μηχανισμός είναι ο ίδιος). Η κριτική ενάντια σε μια πράξη, που μπορεί να είναι αρνητική ως καταστροφική, είναι σημαντικό να γίνει, και όσο πιο ψύχραιμη και στηριζόμενη από επιχειρήματα, σχετικά με τις συνέπειές της, τόσο πιο αποτελεσματική η κριτική θα είναι. Αυτό είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τις υστερίες που διαβάζει κανείς στο διαδικτυακό χώρο, εναντίον κοινωνικών ομάδων, όπου η κάθε δεύτερη λέξη είναι μια βρισιά: Πιο πολλές πληροφορίες δίνουν για αυτόν που της γράφει, παρά για εκείνον στον οποίον αναφέρονται.

Ακόμη και στην προσωπική μας ζωή, όταν παρατηρούμε ότι κατακρίνουμε κάποιον φορτισμένοι με αρνητικό συναίσθημα, και σχεδόν καταναγκαστικά (δεν αντέχουμε να μην πούμε την κακία για τα προκλητικά ρούχα που φορά η γειτόνισσα), τότε σίγουρα είναι προβολή. Όσο πιο συναισθηματικά φορτισμένοι είμαστε κατά την κατάκριση, τόσο πιο πολύ προβάλλουμε δικές μας ενοχές, τη δική μας σκοτεινή σκιά του εαυτού. Ο τομέας στον οποίο επιλέγουμε να κριτικάρουμε τον άλλο (π.χ. ρούχα) μας δείχνει ακριβώς τον τομέα που λειτουργούμε ενοχικά εμείς οι ίδιοι (π.χ. αν νιώθω ενοχή ότι κι εγώ προσπαθώ να προκαλέσω με την εμφάνισή μου, τότε εύκολα θα κριτικάρω μια άλλη γυναίκα για αυτό. Με έκπληξή μου, παρατήρησα μια υπέρβαρη γυναίκα να πετάει κακίες για κάθε υπέρβαρο άτομο στην παραλία ‘κοίτα, πώς είναι έτσι’, τη στιγμή που αυτό το χαρακτηριστικό εγώ δεν το είχα παρατηρήσει καν! Πώς λέμε: ‘Όποιος έχει τη μύγα, μυγιάζεται’… Επίσης, όταν ακούω άνδρες να μιλούν με υπερβολικό ζήλο και κοχλάζον μίσος εναντίον των ομοφυλόφιλων, μου δημιουργούνται υποψίες…)

Πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι δεν έχουν ενοχές: ‘εγώ δεν έκανα τίποτε, εκείνος σκότωσε!’. Σύμφωνοι, όμως για να έχουμε ενοχή, δεν χρειάζεται να έχουμε κάνει ακριβώς την ίδια πράξη με τον άλλον. Πόσες φορές έχουμε ‘σκοτώσει’ ανθρώπους με τη σκέψη μας: «τι άχρηστος που είναι, τι μηδενικό…». Όταν σκέφτεσαι για έναν άνθρωπο (που είναι παιδί του Θεού, ίσο με εσένα) ότι είναι μηδενικό, τον έχεις σκοτώσει με τη σκέψη σου. Να την η ενοχή. Δεν υπάρχει περίπτωση να μην σε επισκεφτεί, είτε την αναγνωρίσεις είτε όχι. Η παγίδα είναι ότι με την κατάκριση νομίζεις ότι στιγμιαία ανακουφίζεσαι από την ενοχή, νιώθεις ανώτερος. Εξ ου και η σχεδόν ηδονιστική μανία, με την οποία πολλοί βρίζουν και βρίζουν και βρίζουν, οχετός από βρισιές, λες και δεν μπορούν να σταματήσουν. Η ανακούφιση είναι μόνο στιγμιαία όμως, γιατί πάντα η προβολή καταλήγει να ενισχύει την ενοχή, εξ ου και η ανάγκη να επαναλάβουμε τον φαύλο κύκλο της.

Βέβαια, όλα αυτά αντιβαίνουν με τα μηνύματα του Χριστού, τα οποία τόσο εύκολα ξεχνάμε, όσο κι αν λέμε ότι είμαστε καλοί και ανώτεροι Χριστιανοί. ‘Μην κρίνετε για να μην κριθείτε’, είπε, αλλά εμείς κρατάμε μόνο τον ανώτερο τίτλο του χριστιανού και κατακεραυνώνουμε όσους δεν είναι. Και δυστυχώς, κάποια από τα πιο φλογερά κηρύγματα κατάκρισης, αν όχι μίσους, έχουν εκτοξευθεί από άμβωνες της εκκλησίας, από εκείνους που θεωρούν ότι, στο όνομα του Χριστού,  έχουν το δικαίωμα να κατακρίνουν τους άλλους, τη στιγμή που δεν κατακρίνει ο ίδιος ο Χριστός.

Η στοχοποίηση μιας κοινωνικής ομάδας ως αποδιοπομπαίου τράγου είναι μαζική προβολή, μαζική προβολή της μαζικής ενοχής που νιώθουμε (για τον ωχαδερφισμό και παρτακισμό που συντηρήσαμε τόσα χρόνια, έστω και αν δεν τον κάναμε όλοι πράξη, η νοοτροπία έχει σημασία). Η ιστορία έχει επανειλημμένα αποδείξει ότι το ‘σκότωμα στη σκέψη’ (στοχοποίηση μιας κοινωνικής ομάδας) δεν απέχει πολύ από το ‘σκότωμα στην πράξη’ (γενοκτονία). Αν υπάρξουν, οι κατάλληλες συνθήκες είναι εύκολο να γίνει, για αυτό τονίζω ξανά και ξανά πόσο επικίνδυνος είναι ο ρατσισμός. Αυτή την περίοδο, φαίνεται σαν ένα  τμήμα του  ελληνικού λαού να ‘φτιάχνεται’ από το ρατσιστικό παραλήρημα. Του λένε «Θα βρούμε επιτέλους τον εαυτό μας, όταν φύγουν οι ξένοι» και νιώθει ευφορία, λες και μόλις κατέβασε μια γερή δόση ουίσκι. Ακριβώς αποδεικνύει την προβολή της μαζικής ενοχής, σχετικά με το ποιος φταίει που "χάσαμε τον εαυτό μας" (εδώ σίγουρα δεν είναι μόνο οι πολιτικοί, ολόκληρος ο λαός ευθύνεται…). Αλλιώς, η έκφραση θα του ήταν αδιάφορη. Όμως,  καμιά ιδέα δεν εγκαταλείπει την πηγή της. Το μόνο σίγουρα είναι ότι αν φύγουν οι ξένοι (ειδικά με τον τρόπο που τους φερόμαστε τώρα, η ενοχή αυξάνεται), θα μας είναι τόσο αφόρητο να μην έχουμε κάποιον αποδιοπομπαίο τράγο για να ξεσπάσουμε, που σίγουρα θα φαγωθούμε μεταξύ μας. Ο επόμενος στόχος θα βρεθεί αμέσως, και θα είναι μια ομάδα μέσα από εμάς.

Όταν προβάλλουμε μίσος και κατάκριση εναντίον κάποιου άλλου, στην προσωπική ή συλλογική μας ζωή, ας θυμηθούμε ότι θα μπορούσαμε να ήμασταν στη θέση του. Ποτέ δεν έχουμε όλα τα δεδομένα, για τη συμπεριφορά κάποιου, κι έτσι δεν μπορούμε να κρίνουμε. Όσοι πιστεύουν στην μετενσάρκωση ή στις προηγούμενες ζωές, λένε ότι η ψυχή επιλέγει να γνωρίσει όλες τις εμπειρίες ζωής: Σε μια ζωή γεννιέται πλούσιος, στην άλλη φτωχός, σε μια θύμα στην άλλη θύτης, σε μια ισχυρός, στην άλλη ανίσχυρος, σε μια υγιής, στην άλλη ανάπηρος. Η ψυχή μαθαίνει κι όλες οι ψυχές ίσες. Μαθαίνουν μέσα από τις διαφορετικές εμπειρίες ζωής που αποκομίζουν. Οι εμπειρίες από μόνες τους δεν έχουν μεγάλη σημασία, το μάθημα είναι που μετρά. Αν λοιπόν ο πλούσιος μάθει να φέρεται στους φτωχότερους με έλεος, ίσως βρει ότι στην επόμενη ζωή, που θα είναι φτωχός, θα του φερθούν με έλεος επίσης. Αν όχι, θα βρεθεί αντιμέτωπος με αυτό που έδωσε και θα μάθει το μάθημα  του ελέους ‘the hard way’.

Αλλά δεν χρειάζεται να πιστεύει κανείς στη μετενσάρκωση για να καταλάβει ότι αυτό που δίνουμε, σίγουρα θα επιστραφεί σε εμάς-και πολύ πιο γρήγορα από ότι περιμένουμε, δε χρειάζεται να περιμένουμε την επόμενη ζωή! Για αυτό πρέπει, όταν πιάνουμε τον εαυτό μας να προβάλλει ενοχή στους άλλους, να το χρησιμοποιούμε ως πληροφορία για να βελτιώσουμε τον εαυτό μας «γιατί νιώθω έτσι; πού νιώθω ένοχος; τι χρεάζεται να αλλάξω;». Όσον αφορά στην συμπεριφορά μας απέναντι στους ‘ξένους’, πιστεύω ότι είναι ό,τι πιο βαρύ και ‘καρμικό’ έχουμε διαπράξει στην σύγχρονη ιστορία μας. Όταν θα χρειαστούμε εμείς το έλεος του Θεού (και δεν μιλώ μόνο για την οικονομική κρίση, υπάρχουν και περιβαλλοντικές αλλαγές τεραστίας κλίμακας που συντελούνται στο μεταξύ), δεν θα τολμάμε να ζητήσουμε έλεος. Δεν θα τολμάμε να ζητήσουμε έλεος! Λυπηθήκαμε εμείς κανέναν, γιατί να μας λυπηθεί Εκείνος; Γιατί, επειδή εμείς αρεσκόμαστε να πιστεύουμε ότι είμαστε ανώτεροι από τους άλλους; Ο Θεός μας βλέπει όλους ίσους και βλέπει πως φερόμαστε στα, ίσα για Εκείνον, παιδιά Του....

Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 10/8/2012

Y.Γ (12/8/2012). Η Βροχή της Λύπης

Σε προηγούμενο άρθρο μου αναφέρω τη ‘βροχή του φόβου’, πώς η κατατρομοκράτηση του κόσμου με τα τρομοσενάρια της τρομοδραχμής το Μάιο, έφτασε να μουτζουριάσει ακόμη και τον ουρανό…

Τώρα θα μιλήσω για τη ‘βροχή της λύπης’… Πριν ακόμη μέσα Αυγούστου, και είδαμε χθες στην Αθήνα, βροχή, μπόρα και σύννεφα. Δεν είναι τυχαίο. Για μένα συμβολίζει τη θλίψη του Θεού, για το λυσσαλέο μίσος που είδε από το λαό μας, κατά τις αποτρόπαιες επιχειρήσεις-‘σκούπα’, τη σκληρότητα, την κατάκριση, την απονιά με την οποία αντιδράσαμε, βλέποντας στην τηλεόραση  σκηνές που ντροπιάζουν τη χώρα μας. Η κάθε λέξη που λέγεται μετράει. Η κάθε συναισθηματική αντίδραση μετράει. Ο Θεός μας έδωσε τη δοκιμασία, το τεστ, για να δει πώς θα αντιδράσουμε. Το τεστ τώρα τελείωσε, τουλάχιστον ως προς το πρώτο μέρος. Αντιδράσαμε όπως αντιδράσαμε. Με μίσος, χλευασμό και υποτίμηση. Εκμεταλλευτήκαμε στο έπακρο, για πολιτικούς λόγους, το, καθόλα επαχθές, έγκλημα εναντίον της 15χρονης στην Πάρο. Βεβαίως και ήταν ένα αποτρόπαιο έγκλημα, το οποίο αποδεικνύει, για μια ακόμη φορά, ότι η βία δεν έχει πατρίδα. Αλλά να βλέπω ξαφνικά, όλους εκείνους που ουδέποτε νοιάστηκαν για τα δικαιώματα της γυναίκας, να ουρλιάζουν με μίσος, αυτό αποτελεί επαναθυματοποίηση της κοπέλας, όχι δικαίωσή της. Γιατί το αδίκημα χρησιμοποιείται για τη δική τους πολιτική ατζέντα, όχι για την προστασία της γυναίκας και του παιδιού. Τόσο καιρό που, από αυτές τις σελίδες (και άλλες), εμείς οι ψυχολόγοι μιλούμε για την ανάγκη πρόληψης της σεξουαλικής κακοποίησης μέσα από την ενημέρωση, για το ότι 90% των δραστών παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι γνωστοί στο θύμα, για το ότι η παιδοφιλική διαταραχή ξεκινά από την εφηβική ηλικία και τότε πρέπει να γίνεται η θραπευτική παρέμβαση για να είναι αποτελεσματική, τόσο καιρό δεν είδα κανέναν από αυτούς που τώρα φωνάζουν, να υποστηρίξει τα δικαιώματα των θυμάτων,  με τέτοιο ένθερμο ζήλο. Πόσες φορές έχω αποστείλει άρθρα σχετικά με την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης (η συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών συμβαίνει ΜΕΣΑ στην οικογένεια, με πάμπολλα θύματα που υποφέρουν σιωπηράκαι δεν έχουν δικαιωθεί ποτέ)-δεν είδα ανταπόκριση από τις ιστοσελίδες των ΜΜΕ, που τώρα κάθε τρία λεπτά ανεβάζουν και μία νεά ανάρτηση σχετικά με το περιστατικό της 15χρονης...Πού ήταν αυτό το ενδιαφέρον τόσο καιρό;

Από την άλλη μεριά, όσο τα ΜΜΕ έχουν τέτοιου είδους εμμονή με όλες τις λεπτομέρειες του περιστατικού (και πόσο αλήθεια βοηθά την κοπέλα αυτό;), αναρωτιέμαι πόσοι βιασμοί και ξυλοδαρμοί ή/και δολοφονίες αλλοδαπών (γυναικών και αντρών και ανηλίκων, καθώς εισέρχονται και πολλοί ανήλικοι στη χώρα μας) από Έλληνες θύτες έχουν αλήθεια συμβεί και δεν έχουν φτάσει ποτέ στα αυτιά μας. Ή για τους οποίους δεν ανακαλύφθηκαν ποτέ οι πραγματικοί δράστες… Αφού τόσο νοιαζόμαστε για τη δικαιοσύνη στη χώρα μας, ας δούμε τι λέει κι ο υπόλοιπος κόσμος για εμάς… Το βίντεο του Human Rights Watch είναι κόλαφος για τη χώρα μας και για την αστυνομία μας επίσης… (http://www.hrw.org/news/2012/07/10/greece-migrants-describe-fear-streets)

Αλλά ποιος νοιάζεται… Για μας, αυτοί είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας, και θεωρούμε ότι εφόσον είναι ‘παράνομοι’ (εντωμεταξύ ΜΟΝΟ το ¼ είναι χωρίς χαρτιά, στα ΜΜΕ το ‘λαθρο’ το λένε ξανά και ξανά λες και είναι η πλειοψηφία), άρα θεωρούμε ότι έχουμε δικαίωμα να τους κάνουμε ό,τι θέλουμε (που δεν είναι ούτε νόμιμο, ούτε ηθικό). Εξ’ ου και η βροχή της θλίψης… Σε Εκείνον που γνωρίζει μόνο την αγάπη, τόσο μίσος από ένα λαό, μόνο θλίψη μπορεί να προκαλεί…

Εφόσον λοιπόν θεωρούμε τους εαυτούς μας τόσο ανώτερο, ας κάνουμε και κάτι ανώτερο… Ας προσευχηθούμε για αυτούς τους ανθρώπους που κυνηγιούνται και μισιούνται ανελέητα. Αν θέλουμε να λεγόμαστε καλοί χριστιανοί, μπορούμε τουλάχιστον να προσευχηθούμε. Δεν θα μας φάνε τις δουλειές έτσι και προσευχηθούμε. Δεν θα μας κολλήσουν ασθένειες έτσι και προσευχηθούμε. Δεν θα μας ληστέψουν έτσι και προσευχηθούμε. Δεν πρόκειται να πάθουμε τίποτα να προσευχηθούμε για αυτούς τους ανθρώπους. Ας σκεφτούμε λίγο πώς θα ήταν αν ήμασταν στη θέση τους. Να μην έχουμε να φάμε, να αναγκαζόμαστε να τρώμε αδέσποτα σκυλιά και περιστέρια. Να μη γνωρίζουμε τη γλώσσα, να μη μπορούμε να βγάλουμε άκρη με τις υπηρεσίες, να κινδυνεύουμε στη χώρα καταγωγής, αλλά και στη χώρα που ήρθαμε. Να κινδυνεύουμε από επιθέσεις ρατσιστών σε μηχανάκια, οι οποίοι είναι ντόπιοι και σίγουρα θα έχουν καλύτερη μεταχείριση από την αστυνομία από ότι εμείς. Κι επιπλέον να μας μισούν, όπου πατούμε κι όπου βρισκόμαστε. Πώς θα μας φαινόταν. Ας προσευχηθούμε να βρεθεί μια λύση για αυτούς τους ανθρώπους, το έχουν ανάγκη. Λίγη ευγένεια, ένα χαμόγελο σε αυτούς δεν βλάπτει. Οι περισσότεροι είναι άκακοι και πολύ ευγενικοί. Αν θέλουμε να λεγόμαστε χριστιανοί… Αλλιώς, η ανωτερότητά μας δεν πείθει κανέναν. Μόνο δάκρυα βροχής μπορεί να προκαλέσει…

(Και μόλις ολοκλήρωσα το παραπάνω σχόλιο, διάβασα την ακόλουθη είδηση:

“Ο (ιρακινός) τραυματίας έφερε πολλαπλά τραύματα από αιχμηρό αντικείμενο (πιθανόν μαχαίρι) και διακομίστηκε στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όπου την 13.15 ώρα κατέληξε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, δράστες είναι 5 άτομα, που επέβαιναν σε 4 μοτοσικλέτες και λίγο πριν, στην ίδια περιοχή, είχαν επιχειρήσει να επιτεθούν σε άλλους δύο αλλοδαπούς (υπηκόους Ρουμανίας και Μαρόκου), οι οποίοι κατάφεραν να διαφύγουν"  (http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=63698009)”

Ως επίλογος, ας αναρωτηθούμε λοιπόν όλοι μαζί, ποιοι μπορεί να είναι οι πραγματικοί δράστες, αν θα βρεθούν ποτέ κι αν θα τιμωρηθούν… ας αναρωτηθούμε…

Πρεκατέ Βικτωρία, 12/8/2012, www.brightplanet.blogspot.gr