Με αφορμή την χθεσινή παγκόσμια ημέρα για τα δικαιώματα του
παιδιού, αναρτώ αυτό το άρθρο σχετικά με την αυτό-προστασία του παιδιού από τη
λεκτική βία-και κυρίως τη λεκτική-συναισθηματική βία που προέρχεται από τους γονείς.
Μέσα σε όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα, το συμπέρασμά μου ως
ψυχολόγος είναι ότι η μεγαλύτερη αιτία ανθρώπινου πόνου εξακολουθεί να
προέρχεται από τις λαβωμένες σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, ιδιαίτερα των
κοντινών σχέσεων, που σχεδόν πάντα ανάγονται σε προβλήματα στην παιδική ηλικία.
Οι λαβωμένες σχέσεις με τους γονείς επίσης επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση του
παιδιού, το οποίο αποτελεί τη ρίζα για προβλήματα σε πολλούς διαφορετικούς
τομείς στη μελλοντική ζωή του παιδιού. Κι επειδή, η λεκτική-συναισθηματική βία
είναι η συνηθέστερη μορφή κακομεταχείρισης και η πιο παραγνωρισμένη, αποφάσισα
να γράψω αυτές τις σύντομες οδηγίες αυτό-προστασίας για το παιδί.
Αν οι γονείς σου σε μειώνουν, σε υποτιμούν ή σε βρίζουν,
θυμήσου:
Η λεκτική βία (βρισιές, ταπεινώσεις, ειρωνείες, απειλές) δεν
δικαιολογείται –ό,τι κι αν έχει κάνει ένα παιδί.
Το κάθε παιδί δικαιούται να σέβονται την αξία και την
προσωπικότητά του.
Άλλο κριτική στην πράξη, άλλο κριτική στο άτομο. Οι ενήλικες
έχουν δικαίωμα να κριτικάρουν τις πράξεις και τα λάθη σου. Αλλά κανείς δε δικαιούται
να σε μειώνει ως άτομο, π.χ. με αρνητικά κοσμητικά επίθετα σε δεύτερο ενικό ή
γενικόλογες φράσεις που σε καταδικάζουν (όπως «ποτέ σου δεν θα καταφέρεις
τίποτα», «όλα λάθος τα κάνεις» κλπ.)
Αν σε υποτιμούν και σε ταπεινώνουν, μην πιστεύεις τους χαρακτηρισμούς
αυτούς για τον εαυτό σου. Μην κάνεις τις αρνητικές λέξεις κτήμα σου. Δεν σε
αντιπροσωπεύουν.
Είναι πολύ δύσκολο για ένα παιδί να μην πιστέψει το γονιό
του όταν εκείνος βρίζει το παιδί, γιατί πολύ απλά αγαπά το γονιό του. Μπορείς όμως
να αγαπάς κάποιον, χωρίς να δέχεσαι τη γνώμη του για το άτομό σου-ακόμη κι αν
αυτό το άτομο είναι ο γονιός σου.
Αν νιώθεις θυμό και πίκρα (για τις βρισιές και ταπεινώσεις
από τους γονείς σου) κατανόησε ότι είναι φυσιολογικό να έχεις αντικρουόμενα
συναισθήματα όταν κάποιον που αγαπάς σε πληγώνει. Το να είσαι θυμωμένος μαζί του
για κάτι που θεωρείς άδικο, δεν σημαίνει ότι είσαι «κακό παιδί», ούτε ότι δεν τον
αγαπάς πια.
Θυμήσου ότι πολλές από τις βρισιές-ειρωνείες ή ταπεινώσεις
που εκστομίζουν οι γονείς σου, δεν τις πιστεύουν καν οι ίδιοι. Συχνά δεν τις παίρνουν
καν σοβαρά, απλά όταν είναι εκνευρισμένοι και κουρασμένοι τους ξεφεύγουν κουβέντες
που δεν τις εννοούν –αλλά δυστυχώς πληγώνουν.
Θυμήσου επίσης ότι οι γονείς σου απλά αναπαράγουν τον τρόπο με τον οποίο οι
ίδιοι ανατράφηκαν, ίσως έχουν μάθει ότι έτσι πρέπει να διαπαιδαγωγούνται τα
παιδιά. Η σημερινή επιστήμη δεν αποδέχεται τη λεκτική βία ως σωστό τρόπο διαπαιδαγώγησης,
αλλά πολλοί γονείς (και πολλά παιδιά) δεν το γνωρίζουν αυτό. Οι γονείς σου, όσο
κι αν τους αγαπάς, δεν είναι αλάνθαστοι!
Αξίζεις πάρα πολλά, είσαι ένα δώρο σε αυτόν τον κόσμο. Η
αξία σου δεν μπορεί να αλλάξει, όσα λάθη κι αν έχεις κάνει, όσες άσχημες κουβέντες
κι αν σου έχουν πει.
Αν σου έχουν πει κουβέντες που πληγώνουν, να επαναλαμβάνεις
μέσα σου το αντίθετο, δηλαδή θετικές φράσεις. Αν λοιπόν σου έχουν πει «είσαι
άχρηστος», εσύ μέσα σου να επαναλαμβάνεις «είμαι χρήσιμος». Αν σου λένε «είσαι
βλάκας», εσύ να λες από μέσα σου «είμαι έξυπνος». Η σχέση με τους γονείς σου
είναι πολύ σημαντική, σημαντικότερη όμως είναι η σχέση με τον εαυτό σου- ζεις
μαζί του κάθε στιγμή όλης σου της ζωής!
Πρόσεξε να μην παγιδευτείς στον φαύλο κύκλο της χαμηλής
αυτοεκτίμησης: τα παιδιά που τα υποτιμούν οι γονείς τους, νιώθουν μειονεκτικά
και ίσως απομονώνονται ή εκτονώνουν το θυμό τους και την ανασφάλειά τους,
μειώνοντας άλλα παιδιά. Στην τελευταία περίπτωση τιμωρούνται από τους εκπαιδευτικούς
και οι γονείς τους τα μαλώνουν ακόμη περισσότερο. Έτσι λοιπόν εγκλωβίζονται σε
μια αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, που συνεχώς επιβεβαιώνει την αρνητική εικόνα
που έχουν για τον εαυτό τους.
Θυμήσου ότι η ταπείνωση από ένα πρόσωπο που αγαπάμε –ιδιαίτερα
αν είναι γονείς- είναι αρκετά επώδυνη από μόνη της. Μην πληγώνεις ακόμη περισσότερο
τον εαυτό σου, με το να πιστεύεις τα λεγόμενά τους.
Έχεις δικαίωμα να σε αγαπούν, να σε στηρίζουν και να έχουν
υπομονή με τα λάθη σου. Έχεις δικαίωμα να αγαπάς τον εαυτό σου και να πιστέψεις
στον εαυτό σου, ότι κι αν έχουν πει οι άλλοι, ακόμη κι αν είναι ενήλικες, ακόμη
κι αν τους αγαπάς, ακόμη κι αν τους χρειάζεσαι. Την αυτοεκτίμησή σου δεν μπορεί
να την ελέγξει κανείς. Επέλεξε να πιστέψεις στον εαυτό σου. Θα σε βοηθήσει για
μια ολόκληρη ζωή.
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 21/11/2013
