Κλείνοντας
το 2013, μια δύσκολη χρονιά για πολλούς από εμάς, παραθέτω λίγες σκέψεις πάνω
σε κάποιες επίκαιρες αφορμές…Πρόσφατα είχα την τιμή να είμαι προσκεκλημένη σε
ένα Χριστουγεννιάτικο γεύμα πρώην χρηστών σε κοινότητα απεξάρτησης. Το συγκεκριμένο
πρόγραμμα είναι κλειστό, στεγνό (χωρίς υποκατάστατα) και με αυστηρά καθορισμένη
δομή, ημερήσιο πρόγραμμα, κανόνες και όρια. Οι θεραπευόμενοι κατοικούν στο χώρο
που λειτουργεί η κοινότητα και κάποιος
που έρχεται ως προσκεκλημένος νιώθει ιδιαίτερα έντονα αυτήν την αντιπαραβαλή
μεταξύ του ‘μέσα’ και του ‘έξω’. Παρά την αυστηρή οριοθέτηση της ζωής μέσα στην
κοινότητα, έχει κανείς την αίσθηση ότι οι θεραπευόμενοι είναι ιδιαίτερα προστατευμένοι.
Διαρκώς έρχονταν στο νου μου οι εικόνες του ‘έξω’ σε αντιπαράθεση με το ‘μέσα’.
Πώς θα ήταν οι συγκεκριμένοι άνθρωποι έξω; Τι υπάρχει εκεί έξω που ώθησε τους
ανθρώπους στη χρήση; Πώς θα αντιμετωπίσουν αυτοί οι άνθρωποι το ‘έξω’, όταν
βγουν από την κοινότητα; Θα τους υποστηρίξει το ‘έξω’ ή θα τους οδηγήσει πάλι
στη χρήση;
Δεν
μπορούσα παρά να σκεφτώ την απόλυτη ζούγκλα κι ερημιά που υπάρχει εκεί ‘έξω’.
Πώς θα στηριχθεί ένας οποιοσδήποτε ενήλικας στη σημερινή ελληνική κοινωνία, αν
δεν έχει ένα οικογενειακό πλαίσιο γύρω του; Δεν το συζητούμε για δουλειά, αλλά
ειδικά η έλλειψη οικογένειας σήμερα καθιστά τους ανθρώπους εξαιρετικά
ευάλωτους. Η ελληνική κοινωνία δεν τιμά καθόλου την αξία της κοινότητας στους
ανθρώπινους δεσμούς. Η φιλία από καθαρά ανθρώπινο ενδιαφέρον, η αγάπη ως φυσική
και αυθόρμητη έκφραση της κοινής ανθρώπινης φύσης μας, πολύ απλά δεν ανήκουν
στο νέο-ελληνικό ρεπερτόριο αξιών. Αυτό προϋπήρχε της κρίσης, ίσως χάνεται στα
βάθη των αιώνων. Η αξία της ανθρώπινης αλληλεγγύης στην ελληνική κοινωνία, εξαντλείται
στα όρια ‘των δικών μας ανθρώπων’. Οποιαδήποτε άλλη έννοια αλληλεγγύης βάζει τον άλλον
απέναντι, ως ένα κατώτερο αντικείμενο, στο οποίο θα ‘δίνει’ , αλλά σίγουρα δεν θέλει
να τον κάνει μέρος της ζωής του. Το να έχουμε απλή ανθρώπινη επικοινωνία, φιλία
και επαφή με τον συνάνθρωπο που είναι φτωχότερους σε υλικούς και
συναισθηματικούς πόρους (π.χ. χωρίς οικογένεια), ως ίσοι προς ίσοι, δεν μας περνά από το μυαλό. Οι κοινωνικές μας σχέσεις βασίζονται πάνω στην
υπολογιστική ιδιοτέλεια, από το στάτους που έχει ο άλλος στην ελληνική κοινωνία
και τι μπορούμε να πάρουμε εμείς από αυτό. Αν το στάτους δεν υπάρχει (π.χ.
δουλειά, οικογένεια, χρήματα), φεύγουμε με τα χίλια από το απομονωμένο άτομο. Η
κατάστασή του μας τρομάζει. Δεν έχουμε να πάρουμε τίποτα από αυτόν, αλλά
φοβόμαστε μη βρεθούμε κι εμείς στη θέση του. Αυτή είναι η ελληνική κοινωνία.
Βαθιά ατομικιστική, βαθιά ρατσιστική και βαθιά τρομαγμένη απέναντι στο
μοναχικό, σε αυτόν που δεν έχει στήριγμα. Με αυτήν την έννοια, η επιβίωση είναι
αρκετά δύσκολα ακόμη και για κάποιον που δεν έχει περάσει από το μαρτύριο της
χρήσης. Πόσο μάλλον όταν προσπαθεί να ξεπεράσει ένα τέτοιο εχθρό. Δεν μπορούσα
παρά να σκεφτώ ότι είναι ο εθισμός στον φιλοτομαρισμό όλων των υπολοίπων εκεί ‘έξω’ είναι που έχει οδηγήσει αυτά τα νέα παιδιά στη χρήση.
Με τόση απόλυτη αδιαφορία για τους συνανθρώπους, είναι απορίας άξιο πως δεν
υπάρχουν περισσότεροι στη χρήση. Ίσως
τελικά ο Θεός δίνει τη δική Του αγάπη, εκεί που τσιγκουνευόμαστε εμείς. Όσο
προσπαθούσα να φανταστώ τους θεραπευόμενους ‘έξω’, δεν μπορούσα παρά να σκεφτώ
ότι ολόκληρη η ελληνική κοινωνία χρειάζεται
σε θεραπευτική κοινότητα κι όχι μόνο οι χρήστες. Ο εθισμός στο φιλοτομαρισμό
είναι πολύ σοβαρότερος από τον εθισμό στη σκόνη.
Δεν ξέρω
τι άλλο θα χρειαστεί για να ταρακουνηθεί
η ελληνική κοινωνία και να ξεκολλήσει από την φιλαυτία της, η οποία συνεπάγεται
φόβο και η οποία προέρχεται από την απιστία. Γιατί όποιος αληθινά πιστεύει,
μπορεί να νιώσει την ανεξάντλητη αγάπη του Θεού. Γνωρίζει ότι δεν κινδυνεύει,
όποιες κι αν είναι οι δοκιμασίες. Έχει αρκετά αποθέματα αγάπης για να δώσει,
γιατί ο Θεός του δίνει ανεξάντλητα, Εκείνος που είναι η πηγή όλης της αγάπης
και της δύναμης. Ο πραγματικά πιστός έχει το περιθώριο της γενναιοδωρίας στην
αγάπη, μπορεί να αγαπά και κάνει την αγάπη πράξη. Όχι από την υπεροπτική
ελεημοσύνη, αλλά γιατί απλά αναγνωρίζει την απόλυτη ισότητα μεταξύ του εαυτού
του και του αδερφού του, καθώς είναι και οι δύο παιδιά του Θεού, όποιες και αν
είναι οι πρόσκαιρες, επιφανειακές διαφορές στη γήινη ζωή τους. Ακόμη και αν δεν πιστεύει, εκείνος που δίνει
με γενναιοδωρία την αγάπη, με κάποιο παράδοξο τρόπο πιστεύει επίσης, έστω και να
δεν είναι συνειδητά. Δεν ξέρω τι άλλο θα χρειαστεί - αλλά αφού δεν μαθαίνουμε
αλλιώς, ίσως χρειαστεί κι άλλο. Ώστε να φτάσει κάποια στιγμή η ελληνική
κοινωνία, να καταλάβει ότι μόνο μέσω της κοινοτικής ζωής, όπου το
πρωταρχικό ενδιαφέρον θα είναι να είναι όλα της τα μέλη φροντισμένα, όλα
και το καθένα ξεχωριστά- ισότιμα και δίκαια. Όπου η απώτερη και ιερότερη
προτεραιότητα θα είναι ο αδερφός- και αδερφός είναι το κάθε ανθρώπινο πλάσμα,
χωρίς καμία διάκριση. Όταν το «Από το εγώ στο εμείς» γίνει πράξη. Και πράξη δεν
είναι μόνο η ελεημοσύνη. Αλλά και η φιλία. Η φιλία όχι μόνο προς εκείνους που
μας εξυπηρετούν. Η φιλία προς όλους.
Μια άλλη
διάσταση της έλλειψης αγάπης φαίνεται στη διάθεση ανθρωποφαγίας. Πρώην υπουργός
βρέθηκε να οδηγεί χωρίς δίπλωμα και με πλαστές πινακίδες. Βεβαίως, προκλητικό
και μέγα λάθος. Αναρωτηθήκαμε όμως κατά πόσο, αν συνέβαινε το ίδιο σε άτομα του
άμεσου περιβάλλοντος εκείνων που έχουν πραγματικά εξουσία σήμερα (και δεν είναι
αναλώσιμοι), αν θα ακούγαμε τίποτα… Κανάλια μαζικής αποβλάκωσης, για τα οποία για
πολλοστή φορά αναβάλλεται η καταβολή φόρου διαφημίσεων, αφιέρωναν ολόκληρα δεκάλεπτα για την αναλυτική δημόσια
διαπόμπευση επειδή κάποιος δεν είχε πινακίδες. Η υποκρισία σε όλο της το
μεγαλείο. Αλλά δεν θα έπιανε τόπο αν δεν υπήρχε κανείς από κάτω να
παρακολουθήσει το ‘θέαμα’ και να το ευχαριστηθεί, νιώθοντας ότι ‘παίρνει το
αίμα του πίσω’, αντί να κάτσει να σκεφτεί τους
πραγματικούς λόγους πίσω από την τηλεοπτική χαιρεκακία. Δυστυχώς, θα δούμε πολλές
τέτοιες εκδικητικές ταπεινώσεις, που όμως σχεδόν σπάνια αγγίζουν τους πραγματικούς
ενόχους της συγκεκριμένης στιγμής. Ο αληθινός ηγέτης θα αποδώσει δικαιοσύνη,
αλλά δεν θα επιδιώξει το δημόσιο εξευτελισμό του ενόχου, ό,τι κι αν έχει κάνει.
Ο αληθινός ηγέτης θα προχωρήσει μπροστά και καταλαβαίνει ότι είναι
αποπροσανατολιστικό και βλαβερό για το λαό να τρέφει τα ανθρωποφαγικά του ένστικτα,
δίνοντάς του αναλώσιμο αίμα για τηλεοπτική βορά. Δεν μπορεί ούτε το μίσος, ούτε η εκδίκηση να
αποτελέσουν κινητήριο δύναμη για πραγματική αλλαγή.
Η άλλη
διάσταση της ανθρωποφαγίας φάνηκε στην περίπτωση της Βίκυς Σταμάτη. Δεν
αντιλέγω ότι προφανώς ήταν ένα άτομο εθισμένο στο
χρήμα, που εκμεταλλεύτηκε το στάτους του συζύγου της για να ικανοποιήσει τον
εθισμό της. Όμως ο σύζυγός της, επίσης εθισμένος στο χρήμα, είχε ξεκινήσει τις παράνομες
δραστηριότητές του από πριν. Εκείνη βεβαίως επαναπαύτηκε σε αυτή την κατάσταση,
όμως πόσοι άλλοι και άλλες δεν το έχουν κάνει αυτό; Η συγκεκριμένη γυναίκα,
αποδεικνύει με τον πιο τραγικό τρόπο, πώς καταρρέει η ανθρώπινη προσωπικότητα,
όταν καταρρέει το ψέμα πάνω στο οποίο χτίζεται μια ανθρώπινη ζωή. Στην
περίπτωση της, έχασε τα πάντα. Χρήματα, σπίτι, οικογένεια, υπόληψη, ελευθερία,
υγεία. Πολλοί βιάζονται να την ειρωνευτούν, όμως κατά κάποιο παράδοξο τρόπο, η
Βίκυ Σταμάτη δημιούργησε άθελά της μια μοναδική πνευματική ευκαιρία, παρότι οι υπόλοιποι που την χλευάζουν. Έχοντας χάσει τα πάντα,
είναι ο δρόμος ολάνοιχτος για να δει ότι μόνο ο Θεός υπάρχει. Και Εκείνος είναι τα πάντα. Όλοι οι υπόλοιποι που
χλευάζουν και καταδικάζουν, έχουν επίσης χτίσει τη ζωή τους πάνω σε κάποιο
ψέμα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, λιγότερο ή περισσότερο αθώο – ακόμη κι
αν δεν θέλουν να το παραδεχτούν. Μπορεί το δικό τους ψέμα να μην έχει
καταρρεύσει ακόμη. Η ταχύτητα αυτής της κατάρρευσης είναι που τρέμουμε. Θέλουμε
η διάλυση των ψευδαισθήσεών μας να γίνει σιγά σιγά, ώστε να μας είναι λιγότερο
επώδυνη. Όμως έτσι η πλάνη ( και η εναγώνιος προσπάθεια για τη διατήρησή της) τραβάει
σε μάκρος. Για κάποιους άλλους, η διάλυση έγινε μονομιάς και καταλυτικά. Αντί
να χλευάζουμε, λες και είμαστε ανώτεροι, καλά θα κάναμε να διδαχθούμε. Η
κατάρρευση των ψευδαισθήσεων μας περιμένει όλους μας- μηδενός εξαιρουμένου. Κι
αν νομίζουμε ότι δεν έχουμε ψευδαισθήσεις, τότε ίσως είμαστε οι πιο πλανεμένοι
από όλους.
Κλείνοντας
αυτό το κείμενο για το 2013, θα ήθελα απλά να πω ότι η μοναδική μας αποστολή
είναι να αναζητούμε το Θεό και την αγάπη Του σε κάθε πτυχή και σπιθαμή της ζωής
μας. Ο Θεός δεν είναι κάτι εξωτερικό, κάτι μακριά στο υπερπέραν, στο οποίο
στοχεύουμε, σαν βέλη που θέλουν να φύγουν πανικόβλητα από αυτό τον κόσμο. Ο Θεός, βρίσκεται κρυμμένος σε κάθε πλευρά
και στιγμή αυτού του κόσμου και κάθε κόσμου. Η δική μας δουλειά, αντί αν
απαξιούμε και αν κατακρίνουμε, είναι να αναγνωρίζουμε την αγάπη και το φως όπου
υπάρχει, ακόμη και στις πιο σκοτεινές γωνίες της ζωής. Με τη δική μας
ανταπόκριση αγάπης –ιδιαίτερα εκεί που είναι πιο δύσκολο- ενωνόμαστε με την
αγάπη του Θεού και έτσι βοηθούμε πραγματικά
να χτιστεί αυτό που αποκαλείται η Βασιλεία του Θεού στη γη. Αυτή είναι η
πραγματική αποστολή. Τα υπόλοιπα είναι λεπτομέρειες.
