Πρόσφατα παρακολούθησα την παράσταση του τσίρκου Aquatica, που εγώ προσωπικά
βρήκα εξαιρετική (δεν έχει ζώα, ευτυχώς έχουν απαγορευτεί). Παρατηρώντας όμως τις συμπεριφορές των γύρω
μου, έκανα κάποιες σκέψεις σχετικά με το πόσο οι καταθλιπτικές αντιδράσεις
έχουν γίνει πια μαθημένος τρόπος ζωής, συνεισφέροντας ίσως ακόμη περισσότερο
στην γενικευμένη κατάθλιψη των ημερών.
Αυτό που παρατήρησα ήταν η αδυναμία του κόσμου να χαρεί, να
ενθουσιαστεί, να εντυπωσιαστεί. Θαμπωμένοι σε σημείο υπνωτισμού από τα τόσα
εφέ στις ταινίες, στα βιντεοπαιχνίδια,
στην τηλεόραση, στον επαγγελματικό κι ανταγωνιστικό αθλητισμό, κοιτάμε με
κατακριτικό, καχύποπτο μάτι τα πάντα, τίποτα δεν μας είναι αρκετά καλό. Ακόμη και τα παιδιά, επηρεασμένα από τους γονείς
τους, κοίταζαν τις αγωνιώδεις προσπάθειες των ακροβατών με κακομαθημένη
υπεροψία: «Σιγά, αυτό δεν είναι εντυπωσιακό. Έχω δει και καλύτερα».Δεν είναι
μια απλή αντίδραση σε ένα θέαμα. Αυτή ακριβώς η στάση υποδηλώνει μια βαθύτερη
στάση ζωής, που αποτελεί βασικό παράγοντα υπονόμευσης στην ψυχική μας ευμάρεια.
Έχοντας στην κυριολεξία πορωθεί από τα αλλεπάλληλα
υπερβολικά θεάματα που μας κατακλύζουν από παντού, δυσκολευόμαστε να
εκτιμήσουμε και να ευχαριστηθούμε με το απλό, το καθημερινό και το ωραίο.
Συγκρίνουμε με τον εικονικό, ψεύτικο κόσμο με τον οποίο μας έχουν ποτίσει και
χάνουμε την ικανότητα να δούμε αυτό που
είναι λιγότερο κραυγαλέο, αλλά μέσα στην λεπτή μετριοπάθειά του αληθινά όμορφο.
Το τσίρκο είναι ένα παράδειγμα: αποτελεί μια μορφή τέχνης που κινδυνεύει να
χαθεί. Σκέφτηκαν οι γονείς και τα παιδιά που παρακολουθούσαν πόσο σκληρά
εργάζονταν οι ακροβάτες σε πνεύμα ομάδας, ταξιδεύοντας από χώρα σε χώρα για
ελάχιστα χρήματα; Πόσο σημαντική τους ήταν η αλληλεπίδραση με το κοινό; (την
επικοινωνία του κλόουν με τα παιδιά δεν τη βρίσκεις σε καμία οθόνη). Πόσο
ήθελαν τα χειροκροτήματα και τον ενθουσιασμό του κοινού, καθώς η παράσταση
είναι μια διάδραση, όπου ένα μη ενθουσιώδες κοινό μειώνει τον ενθουσιασμό των
καλλιτεχνών αντίστοιχα… Όμως τα παιδιά δεν έχουν μάθει να βλέπουν το ανθρώπινο
στοιχείο πίσω από την κάθε «παροχή»… έχουν μάθει να βλέπουν μόνο το "προϊόν".
Όπως μου είπε ένα παιδί «Όχι, δεν τους θαυμάζω, γιατί αυτή είναι η δουλειά
τους. Όπως κάποιος γιατρός πρέπει να
είναι πολύ καλός γιατρός, έτσι κι αυτοί πρέπει να είναι πολύ καλοί ακροβάτες».
Αυτή η μηχανιστική, υπολογιστική αντίληψη είναι το πρόβλημα. Καλός γιατρός μπορείς να γίνεις, όμως υπάρχει ένας
πεπερασμένος αριθμός από τούμπες στον αέρα που είναι ανθρωπίνως δυνατόν να
κάνεις... Εγώ προσωπικά βρήκα πολύ εντυπωσιακά όλα τα νούμερα που έκαναν οι
ακροβάτες μπροστά μας! Σίγουρα δεν μπορούμε εμείς να τα κάνουμε! Χειροκροτούσα
και επαινούσα με ενθουσιασμό σε όλα τα νούμερα και παρότρυνα τα παιδιά της παρέας
που παρακολουθούσαν νωθρά να κάνουν το ίδιο, για να τους ενθαρρύνουν, αλλά και για
να χαρούν τα ίδια… Αναρωτιέμαι κατά πόσον τα παιδιά αυτής της γενιάς, απόλυτα
προσηλωμένα στην οθόνη, είχαν συνειδητοποιήσει ότι οι τούμπες μπροστά μας ήταν αληθινές τούμπες,
από αληθινούς ανθρώπους, με τους νόμους της αληθινής βαρύτητας, που ξέρεις κάτι, όσα κι αν έχεις δει στην τηλεόραση,
στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου εύκολο να γίνουν….
Ας μάθουμε στα παιδιά να χαίρονται με το απλό, με το
αυθεντικό. Ας μάθουμε στα παιδιά να προσπαθούν λίγο να αναλογιστούν τον άνθρωπο
πίσω από την κάθε υπηρεσία ή παροχή που τους προσφέρεται. Ίσως τότε ένα
απλό συνηθισμένο τρικ με τις κορίνες να αποκαλύπτεται πολύ πιο μεγαλειώδες από
όσο δείχνει η πρώτη ματιά. Το παπούτσι
που φτιάχτηκε για 3 ευρώ από τον γεράκο τσαγκάρη της γειτονιάς, αποκτά πολύ
μεγαλύτερη αξία, όταν ο άνθρωπος αυτός αγωνίζεται μέχρι βαθιά γεράματα να ζήσει
παιδιά κι εγγόνια. Η φροντίδα της νοσοκόμας, έστω κι ατελής, αποκτά άλλη
διάσταση όταν η ίδια είχε ξενυχτήσει συνεχόμενα βράδια να φροντίζει δικούς της
ασθενείς στο σπίτι. Ας μάθουμε τα παιδιά μας να βλέπουν λίγο κάτω από την
επιφάνεια και να εκτιμούν. Ας τα διδάξουμε να μη δίνουν τόσο σημασία στο ψέμα
μια οθόνης, αλλά στην πραγματικότητα των ανθρώπων γύρω τους. Σκεφτείτε πόσο
κακό έχει κάνει στον ερωτισμό μεταξύ των δύο φύλων η υπερβολική, σε σημείο
απόλυτου κορεσμού, προβολή υπερ-όμορφων, υπερ-καλλίγραμμων μοντέλων σε τηλεόραση, περιοδικά κλπ. Μετά τι εντύπωση
να του κάνει του νεαρού η κοπελίτσα της γειτονιάς, που αντικειμενικά μπορεί να
είναι πολύ όμορφη; Ποιον ωφελεί τελικά αυτό ο κορεσμός, αυτή η υπερ-πληθώρα;
Τέλος, η κατάθλιψη, εκτός από την έλλειψη εκτίμησης του
απλού και καθημερινού, ενισχύεται από την έλλειψη αλληλεπίδρασης, την έλλειψη
ανθρώπινης επαφής και την έλλειψη ανθρώπινης επικοινωνίας. Έχουμε το δικό μας προγραμματάκι στο μυαλό
μας, έχουμε και την ατζέντα μας, έχουμε και τα στάνταρ μας και μετράμε likes σε κάθε εμπειρία που
αντιμετωπίζουμε. Δεν την αφήνουμε όμως να μας αλλάξει. Στην ουσία δεν
είμαστε ανοιχτοί. Παρατηρούμε τη ζωή χωρίς να τη βιώνουμε. Σαν πίσω από το γυαλί
μιας οθόνης, έχουμε κόψει τις διαύλους αλληλεπίδρασης. Ξέρουμε μόνο να
κλικάρουμε κι όταν η ζωή από την άλλη πλευρά της νοητής μας γυάλας, δεν
ανταποκρίνεται στο κλικάρισμά μας, απλώς κλείνουμε την οθόνη-δεν μας αφορά πλέον.
Αυτή είναι η πραγματική ζωή όμως. Μέσα σε αυτή ζούμε και αυτή πρέπει να
αγαπήσουμε. Κι ίσως να της επιτρέψουμε να μας αγαπήσει κι εκείνη. Και σίγουρα
να διδάξουμε στα παιδιά μας να δώσουν και να πάρουνε αυτήν την πραγματική ζωή,
όσο ρίσκο κι αν εμπεριέχει. Αλλιώς τους ανοίγουμε από πολύ νωρίς το δρόμο για την μακρόχρονη και ανελέητη κατάθλιψη….
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 2/9/2016
