Δέκα χρόνια εθελόντρια στην Εθελοντική Διακονία Ασθενών, στα
εγκαταλελειμμένα παιδιά στο Παίδων κι έχω δει πάρα πολλές περιπτώσεις. Με
εισαγγελικές, από κακοποίηση, παραμέληση
ή απλά εγκατάλειψη- συχνότερα παιδιών με βαριές ειδικές ανάγκες/ αναπηρίες ή
χρόνια νοσήματα. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία θα αναφερθώ με τρεις αληθινές
περιπτώσεις. Γιατί κάποιοι γονείς παιδιών με αναπηρία τα εγκαταλείπουν τόσο εύκολα;
Ίσως η απάντηση φαίνεται προφανής, αλλά είναι;
Περίπτωση πρώτη
Ήμουν στο ίδιο δωμάτιο με νεαρό ζευγάρι με βρέφος που γεννήθηκε με πολύ βαριά αναπηρία. Σωματικά
πολύ παραμορφωμένο, αλλά δυστυχώς και με βαριά, απειλητικά για τη ζωή, προβλήματα υγείας. Οι γονείς φαίνονταν συντετριμμένοι,
αλλά μέσα στη θλίψη τους, με μια απίστευτη τρυφερότητα προς το παιδί. Όσο μεγαλύτερο
το σοκ, τόσο μεγαλύτερη η αγάπη που έβγαινε προς αυτό. Νυχθημερόν στο πλευρό
του, έλεγαν ο ένας στον άλλον ‘Πήγαινε να ξεκουραστείς, θα μείνω εγώ’, αλλά κανείς
τους δεν έφευγε. Εμφανώς ξενυχτισμένοι έμεναν κι οι δυο εκεί, βιώνοντας και το
τελευταίο δευτερόλεπτο που τους είχε δοθεί με το βαριά άρρωστο παιδί τους. Αν
υπήρχε λέξη για το αντίθετο της εγκατάλειψης, αυτό το ζευγάρι θα ήταν ο ορισμός
της.
Περίπτωση δεύτερη
Ο Χ. ήταν από τα αγαπημένα μου παιδάκια. Γεννημένος με
σωματική παραμόρφωση που το είχε αγκυλώσει κατάκοιτο στο κρεβατάκι του και δεν
μπορούσε να κουνηθεί καθόλου, ούτε καν να γυρίσει στο πλάι. Όταν πήγα για πρώτη
φορά να διακονεύσω τον δίχρονο Χ. μου έκανε εντύπωση το βλέμμα του. Με κοίταξε
κατευθείαν στα μάτια με ένα πολύ σοβαρό ύφος, σαν να με ρώταγε ‘γιατί;’. Ο Χ
καταλάβαινε τα πάντα και ας μη μπορούσε να μιλήσει κι η εγκατάλειψη ήταν
εμφανέστατα μια ανείπωτη πληγή μέσα του. Μια μέρα ήρθαν οι γονείς του στο
νοσοκομείο. Ένας μπαμπάς ηλικιωμένος Έλληνας και μια μαμά που θα μπορούσε ηλικιακά
να ήταν κόρη ή εγγονή του, από χώρα του πρώην Σοβιετικού μπλοκ. Συγχωρέστε με για
το στερεότυπο, αλλά δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι αυτός ο γάμος έγινε από
αυθεντική αγάπη και ειλικρινές μοίρασμα κοινών ενδιαφερόντων και αξιών. Μάλλον
σαν μια σύμβαση ανταλλαγής θα την καταλάβαινα, μέσα από την οποία
ικανοποιούνταν διαφορετικές από την κάθε πλευρά ανάγκες.
Αυτή σύμβαση προφανώς δεν περιελάμβανε ένα παιδί με βαριά
αναπηρία, αν και η νοσηλεία του Χ θα μπορούσε άνετα να γίνει στο σπίτι. Ήρθε τότε
ο γιατρός και μάλωσε τους γονείς:
-Γιατί δε το παίρνετε
το παιδί σπίτι;
-Και τι να το κάνω στο
σπίτι; απάντησε η μητέρα (!!!)
-Να το πάρεις αγκαλιά
όσο ζήσει!!! την ξαναμάλωσε ο γιατρός και είχε δίκιο.
Δεν τον πήραν τον Χ σπίτι. Πήγε σε κάποιο ίδρυμα κα δε
γνωρίζουμε την τύχη του. Το βλέμμα του όμως δε θα το ξεχάσω… Κι ελπίζω εκεί που
είναι να υπάρχει αρκετό προσωπικό για να τον γυρνάει πλευρό και να μη πιάνεται…
Περίπτωση Τρίτη
Διακόνευα βρέφος διασωληνωμένο με σοβαρό πρόβλημα υγείας σε
ζωτικό όργανο άρα έπρεπε να είμαι στο δωμάτιο συνεχώς. Στο ίδιο δωμάτιο
βρίσκονταν ζευγάρι Ελλήνων γονέων από αγροτική περιοχή της επαρχίας, με το δικό
τους βρέφος και μόλις είχαν μάθει από το γιατρό, ότι γεννήθηκε με σοβαρή βλάβη
στο ίδιο ζωτικό όργανο. Θα μπορούσε να συντηρηθεί με φάρμακα για λίγα χρόνια,
μετά όμως για να επιβιώσει θα έπρεπε να γίνει ολοκληρωτική μεταμόσχευση στο
ίδιο όργανο. Όπως είναι φυσικό, το ζευγάρι ήταν σε κατάσταση σοκ. Θέλοντας και
μη άκουσα όλους τους διαλόγους που ακολούθησαν, μεταξύ των γονέων, του πατέρα
με τους συγγενείς του, της μητέρας με τους δικούς της συγγενείς, ενώ τα
τηλέφωνά τους είχαν πάρει φωτιά. Η στάση εξαρχής του πατέρα ήταν να κατηγορήσει
τη μάνα ότι το δικό της ιατρικό και
κληρονομικό ιστορικό ευθυνόταν για το νόσημα του βρέφους κι ότι του το είχε
αποκρύψει.
-Μη ψάχνετε να βρείτε
ευθύνες, έλεγε και ξανάλεγε ο γιατρός. Αυτά
είναι τυχαία στο DNA, δε φταίει κάποιος.
-Όχι να γίνει εξέταση στο
DNA της γυναίκας μου, από κει έχει έρθει
το κακό, γιατί έχει κι ένα ανιψάκι άρρωστο, επέμενε ο πατέρας, παρόλο που
το ανιψάκι είχε άσχετη αρρώστια.
Όταν η μητέρα, ας την ονομάσουμε Μαρία, ήταν έξω για τσιγάρο, όταν ο πατέρας μιλούσε
με τον ξάδερφό του.
-Η μάνα μου είναι
έξαλλη, έξαλλη, δεν μας τα ‘χανε πει αυτά, μονολογούσε κι έβριζε λες και
τον εξαπατήσανε πουλώντας του ελαττωματικό προϊόν.
Από αυτά που κατάλαβα, ο γάμος ήταν κι αυτός ένας συμβατικός
γάμος από συνοικέσιο, χωρίς να υπάρχει
τίποτα κοινό μεταξύ των γονιών, που έκαναν κατευθείαν παιδί, ελπίζοντας ότι το
παιδί θα λειτουργούσε ως συγκολλητική ουσία για να γίνουν μια νορμάλ οικογένεια
όπως όλες οι άλλες. Αλλά δεν τους βγήκε…
-Τι θα γίνει, τι θες
να γίνει;… συνέχισε να βρίζει ο πατέρας όταν η μάνα ήταν για τσιγάρο. Η Μαρία θα περάσει όλη της τη ζωή στα
νοσοκομεία με τους γιατρούς κι ό,τι γίνει…
Μετά ήρθε η μάνα μέσα με το γιατρό.
-Πώς να μην
απελπίζομαι, φώναζε η μάνα στο γιατρό. Μου
λέτε ότι δε θα ζήσει αν δε γίνει μεταμόσχευση και μου λέτε να μην
απελπίζομαι!!!
-Σταμάτα Μαρία, θα
κάνουν οι γιατροί ό,τι μπορούν κι όσο ζήσει, απάντησε ο πατέρας.
-Τι είναι αυτά που
λες, όσο ζήσει! ξαναξέσπασε η μάνα.
Ο γιατρός αφού προσπάθησε μάταια να τους καθησυχάσει, βγήκε
έξω κι η μάνα είχε πέσει πάνω στον πατέρα κλαίγοντας.
-Τι, μετανιώνεις που
το κάναμε το παιδί; Εγώ δε το μετανιώνω!
Ο πατέρας δε μιλούσε , αλλά μονολογούσε ψιθυριστά, βρίζοντας
από μέσα του.
Κι εκεί που νόμιζα ότι πλέον τα είχα ακούσει όλα, βλέπω τους
δυο γονείς, καθισμένους να συζητούν χαμηλόφωνα.
-Τι εννοείς, δεν
καταλαβαίνω, λέει η μάνα.
-…… Ο μπαμπάς κάτι έλεγε χαμηλόφωνα.
-Τι εννοείς θα είναι
καλύτερα για το παιδί, ξαναείπε η μάνα, καθόλου χαμηλόφωνα.
-Ε, να, εκεί θα το
φροντίσουν, θα του δώσουν αυτά που χρειάζεται,
έχουν όλες τις μεθόδους, θα το βοηθήσουν καλύτερα….
Δε σοκάρομαι εύκολα, όμως εκείνη τη στιγμή με έλουσε κρύος
ιδρώτας. Υπήρξε μια παύση λίγων δευτερολέπτων και δεν ξέρω αν είχαν συναίσθηση
ότι τους κοιτούσα και τους άκουγα.
-
Μου ζητάς
να εγκαταλείψω το παιδί μου;! Είπε δυνατά αυτή τη φορά η μάνα.
-
Για το
παιδί το λέω, θα είναι καλύτερα για το παιδί, απάντησε ο πατέρας.
Παύση.
-Αν δεν το αντέχεις,
σήκω φύγε τώρα. Θα μεγαλώσω το παιδί μόνη μου, του είπε τέλος αποφασισμένα.
Βγήκα έξω κι είπα στη νοσοκόμα
-Πρέπει να βοηθήσετε
αυτό το ζευγάρι, είναι σε κατάσταση σοκ.
-Ναι το ξέρω, μόλις το
έμαθαν. Ο πατέρας όμως είναι ένας καράβλαχος, που το μόνο που τον νοιάζει είναι
να ρίξει ευθύνες και δεν κοιτάει τα χάλια του, ήταν η απάντηση της νοσοκόμας.
-Να βοηθήσετε αυτό το
ζευγάρι, δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν, επέμεινα.
Ξαναγύρισα στο θάλαμο, η μάνα ήταν για τσιγάρο, ο μπαμπάς
ξαναμουρμούριζε κι ο άλλος μπέμπης που εγώ φρόντιζα (το επόμενο στάδιο από αυτό που σκέφτονταν ο μπαμπάς)
έπαιζε με την πιπίλα του χωρίς να έχει ιδέα για το δράμα που εξελισσόταν δίπλα
του.
Όταν τελείωσε η βάρδια μου, η μαμά ήταν στα τηλέφωνα κι ο
μπαμπάς ζητούσε από το γιατρό τι τεστ DNA έπρεπε να γίνει για να αποδείξει ότι
το πρόβλημα προερχόταν από τη γυναίκα του κι όχι από τον ίδιο.
Η συνέχεια νομίζω δε θέλει πολλή φαντασία. Όλοι μπορούμε να
καταλάβουμε ότι ο μπαμπάς είχε ήδη φύγει. Ότι η μαμά αυτή θα ‘έτρωγε το πακέτο’
μόνη της, κι απομονωμένη σε ένα μικρό αγροτικό χωριό, όπου πολλοί θα την
κουτσομπολέψουν, λίγοι θα τη βοηθήσουν και πολλοί θα την κατηγορήσουν κρυφά ως ‘αποτυχία’
που έβγαλε ‘ελαττωματικό’ παιδί. Αυτό
που μου έκανε εντύπωση είναι ότι ακριβώς δίπλα τους υπήρχε ο άλλος μπέμπης (που
φρόντιζα εγώ), τον οποίο είχαν εγκαταλείψει για τον ίδιο λόγο. Τη συνέχεια τη γνώριζαν.
Για μια ακόμη φορά,
μπήκε το ερώτημα γιατί κάνει κανείς παιδιά. Είναι έτοιμος να προσφέρει αγάπη ανιδιοτελώς
ή το παιδί είναι η επένδυση για το κοινωνικό τους στάτους, τη βιωσιμότητα της σχέσης
του και την γηροκόμησή του; Στη δεύτερη κατηγορία δε χωράει ένα παιδί με
αναπηρία και για αυτό εγκαταλείπονται με μεγαλύτερη συχνότητα.
Πριν λίγο καιρό με ξαναπήραν από τη Διακονία τηλέφωνο για βάρδια σε
μια μέρα που ετοιμαζόμουν να τους πω ‘όχι’, γιατί ήμουν ως συνήθως κουρασμένη...
-Καλησπέρα σας κ. Πρεκατέ, έχουμε ένα μωράκι με χρόνιο εκ
γενετής νόσημα, δε βγαίνει έξω γιατί έχει σωληνάκια. Η μητέρα ερχόταν στην αρχή
να το δει, όμως πρόσφατα δήλωσε στο νοσοκομείο ότι δεν θα ξανάρθει. Λοιπόν, τι
λέτε, μπορείτε;
Παύση.
Μάλιστα. Ξεκινάς τη ζωή σου με απειλητικό νόσημα που σε
καθηλώνει στα σωληνάκια και η μητέρα σου δήλωσε ότι δε θα ξανάρθει να σε δει. Ωραία
αρχή. Γιατί δεν θα ξανάρθει; Αφού το παιδί χρειάζεται αναγκαστικά νοσηλεία, δε
χρειάζεται καν να νιώθει ενοχές που δεν το έχει σπίτι. Να έρχεται να το βλέπει
όποτε μπορεί. Γιατί καθόλου; Γιατί ποτέ; Το ποτέ είναι συνειδητή επιλογή και
πάει πάρα πολύ βαθιά. Μέσα στην παύση προσπαθούσα να βρω απαντήσεις. Όμως όταν ένα
παιδί εισπράττει τέτοιες βαρύγδουπες δηλώσεις στην αρχή της ζωής του από τη μάνα του, μπορώ εγώ
να δηλώσω 'κουρασμένη';
-Σύμφωνοι, είπα στην κοινωνική λειτουργό.
Ξανά η ίδια ιστορία κι ελπίζω κάποια στιγμή να διδάξει αυτή
η κοινωνία στα μέλη της, από το σχολείο ακόμη, τι σημαίνει να είσαι γονιός. Να
στηρίξει το γονιό του παιδιού με αναπηρία γιατί από ό,τι φαίνεται το γονεϊκό ένστικτο
δεν επαρκεί κι έλλειψη στήριξης τσακίζει και το παιδί που εγκαταλείπεται, αλλά
μακροπρόθεσμα και το γονιό που εγκαταλείπει.
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 1/7/2018
