Όταν γύρισα από Αγγλία ως νεαρή απόφοιτος και πριν διοριστώ, ψάχνοντας για δουλειά, μου ήρθε μια πρόταση από ένα συνοικιακό φροντιστήριο σε χωριό της Νότιας Αττικής, μια ώρα κι ένα τέταρτο από το σπίτι μου με αυτοκίνητο . Ένα δίωρο από τρεις φορές την εβδομάδα. Ο ιδιοκτήτης ήταν επιφυλακτικός: ‘Μα σε συμφέρει; Όλη η αμοιβή σου θα πηγαίνει στα οδοιπορικά’. Φυσικά και ήθελα, ούτε δεύτερη σκέψη. Βεβαίως δεν ήταν η λύση για την επιβίωσή μου, όμως με τίποτα δεν θα προτιμούσα να μείνω σπίτι. Έσπαγε η μονοτονία της εβδομάδας. Έσπαγε η μέρα στη μέση. Έκανα το ταξιδάκι μου στη φύση, έκανα το μάθημά μου με τα παιδιά χωρίς να κουραστώ, είχα το χαρτζιλίκι μου, κι είχα μια απασχόληση. Και τώρα, 20 χρόνια μετά, αν χρειαζόταν, το ίδιο θα έκανα.
Τι θέλω να πω. Σίγουρα είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα η προσβαση στην πλήρη απασχόληση. Όμως αν για τον οποιοδήποτε λόγο δεν μπορεί να υπάρξει αυτό, έστω και η μερική απασχόληση, έστω για κάποιες ώρες την εβδομάδα, είναι πολύ σημαντική για τη διατήρηση της ψυχικής συγκρότησης του ατόμου. Ακόμη κι αν κάποιος έχει εξασφαλίσει τα προς το ζην με άλλο τρόπο, είναι πάρα πολύ σημαντικό να έχει κάποια τακτική απασχόληση, όπου: α) θα βγαίνει σε τακτική βάση από το σπίτι του, β)θα υποχρεώνεται να ξυπνά συγκεκριμένη ώρα , οπότε βάζει στον εαυτό του όρια, γ) θα υποχρεώνεται να φροντίζει την εμφάνισή του και να μη είναι με τις πυτζάμες όλη μέρα, δ) θα έρχεται σε επικοινωνία με άλλους ανθρώπους, ε) θα νιώθει ότι προσφέρει κάτι χρήσιμο κι ότι με κάποιο τρόπο αξιοποιεί τις ικανότητές του, έστω κι αν δεν είναι το ιδανικό. Το ότι η ανεργία είναι μεγάλο δεινό είναι πασιφανές, όμως λίγο έχουμε κατανοήσει πόσο ψυχολογικά σημαντικό είναι αυτό το αντιπαθητικό ξυπνητήρι ή το ότι κάποιος μας υποχρεώνει να μην σερνόμαστε με τις πυτζάμες από καναπέ σε καναπέ. Πολλοί αντιπαθούν ή ακόμη κι υποφέρουν στη δουλειά τους, όταν όμως βρεθούν απροετοίμαστοι χωρίς απασχόληση, αρχίζει και γαντζώνει η ρημάδα η κατάθλιψη κι όσο πιο πολύ εδραιώνεται τόσο πιο δύσκολα θα κινητοποιηθεί το άτομο για να βγει από την απάθεια.
Σαφώς και η πλήρης απασχόληση με αξιοπρεπείς απολαβές είναι πρώτιστο κι αδιαμφισβήτητο δικαίωμα. Το να μη δίνεις όμως τη δυνατότητα ΟΥΤΕ μιας μερικής απασχόλησης, που θα κάνει τον άνθρωπο να νιώθει χρήσιμος και θα σπάσει την μονοτονία του, είναι απλά απάνθρωπο. Όπως μου έλεγε κάποιος άνεργος, ‘Όσο βγαίνεις από το σπίτι κι αλληλεπιδράς με κόσμο, όσο είσαι μέσα στο κοινωνικό σύνολο, κάτι γίνεται. Το 'καθόλου' όμως δεν αντέχεται’.
Δύο είναι οι βασικοί άξονες διατήρησης της ψυχικής συγκρότησης του ατόμου: το οικογενειακό περιβάλλον κι η εργασία. Σκέφτομαι λοιπόν όλους αυτούς τους νεαρούς άνδρες -για παράδειγμα τους νεαρούς πρόσφυγες, αλλά όχι μόνο- παλικάρια που κανονικά θα έσφυζαν από ζωή και παλμό και παραμένουν ακινητοποιημένοι σε ένα κοντέινερ, χωρίς να έχουν τίποτα να κάνουν για μέρες, μήνες, χρόνια. Σε αρκετούς δυστυχώς λείπουν και οι δύο άξονες. Και η απασχόληση, αλλά και η οικογένεια, καθώς πολλοί έχουν έρθει στη χώρα μόνοι τους και βέβαια δεν μπορούν να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια χωρίς δουλειά. Αν προσθέσουμε και το ρατσισμό που δυστυχώς καλά κρατεί σε όλες τις πτυχές της ελληνικής κοινωνίας, ο αποκλεισμός είναι ολοκληρωτικός. Από πού να πιαστεί ο άνθρωπος τότε; Αυτή η παντελής ερημιά κι απόρριψη τον τσακίζει. Πώς να μη καταλήξει στη χρήση ουσιών ; Όλα αυτά τα παιδιά στο Πεδίο του Άρεως , πώς βρέθηκαν εκεί; Και παρόλο που η αναισθησία έχει γίνει πια σχεδόν αυτόματη τρολιά στη σκέψη μας (‘αυτά είναι τελειωμένα πρεζάκια’ σχολίασε κάποιος στο συγκλονιστικό ρεπορτάζ http://www.koutipandoras.gr/article/o-eytelismos-ths-anorwpinhs-yparhs-sto-pedion-toy-arews), όλα αυτά τα παιδιά είναι ανθρώπινες ψυχές. Το ξεχνάμε αυτό. Είναι ανθρώπινες ψυχές, κι ό,τι πολυτιμότερο υπάρχει στον κόσμο μας είναι η ανθρώπινη ψυχή. Δηλαδή, δεν μπορώ να καταλάβω τόσο δύσκολο είναι; Δώσ’του μια δουλίτσα, μια απασχόληση, να βγαίνει από το σπίτι του, να κάνει κάτι, να μιλά με δυο ανθρώπους, να φτιάξει την οικογενειούλα του, να νιώσει χρήσιμος σαν άνθρωπος, να έχει τους δυο βασικούς πυλώνες για τη ψυχική του, αν μη τι άλλο, επιβίωση. Πόσο μπορεί να κοστίζει αυτό; Το χρηματικό επίδομα από μόνο του δεν αρκεί- δώσ'του μια ανταποδοτική απασχόληση για το επίδομα, ώστε να νιώσει ΚΑΙ χρήσιμος, μη τον αντιμετωπίζεις σαν να είναι άχρηστος ή ανάπηρος, δε βοηθάς τον ίδιο. Μπορούν να δημιουργηθούν τέτοιες θέσεις απασχόλησης, δεν κοστίζει πολύ, ούτε ζημιώνει την τοπική οικονομία.
Αντ’ αυτού, αρρωστημένα μυαλά χορηγούν με απίστευτα ποσά κι ανταγωνίζονται ποιος θα εισάγει πιο γρήγορα την πιο αποδοτική μορφή ρομποτοποίησης που θα μειώσει όσες περισσότερες θέσεις εργασίας γίνεται. Για ποιο λόγο; Για να νιώθει πλέον η ανθρωπότητα στην πλειονότητά της ΑΧΡΗΣΤΗ; Πόσους θέλουν πια να οδηγήσουν στο Πεδίο του Άρεως; Και τι περιμένει αυτούς τους νεαρούς που ζουν μια υποτυπώδη ζωή σε ένα κοντέινερ όλη μέρα, χωρίς γονείς να τους φροντίσουν, χωρίς συγγενείς να νοιαστούν, χωρίς τίποτα να κάνουν, και χωρίς να έχουν ιδέα τι θα γίνει στο μέλλον. Δωσ’ τους μια απασχόληση πριν καταρρεύσουν, τώρα πριν είναι αργά.
Βικτωρία Πρεκατέ, www.brightplanet.blogspot.gr, 20/7/2018
