Η σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού μέσα στην οικογένεια, είτε σε σωματική μορφή, είτε σε κεκαλυμμένη συναισθηματική μορφή αποτελεί μια μεγάλη κρυφή πληγή στην ελληνική κοινωνία (όπως και πολλές άλλες). Είναι πολύ πιο διαδεδομένη από όσο φανερώνεται, καθώς η πλειοψηφία των θυμάτων δεν θα μιλήσει, παρά μόνο όταν ενηλικιωθεί-ή ποτέ. Εκτός από τις πιο ακραίες μορφές σεξουαλικής κακοποίησης (βιασμός, εγκυμοσύνη λόγω της κακοποίησης), οι υπόλοιπες είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποδειχθούν, και η ελληνική οικογένεια είναι συχνά εξαιρετικά δύσκολο να αποδεχθεί ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει. Για αυτό προτιμούν να σιωπήσουν το παιδί και να το κατηγορήσουν είτε ως ψεύτη, είτε ως φαντασιόπληκτο, είτε ακόμη ότι προκάλεσε την κακοποίηση! Ο ρόλος της μητέρας στις περιπτώσεις κακοποίησης πατέρα - κόρης έχει εκτεταμένα αναλυθεί στη βιβλιογραφία. Σε πολλές περιπτώσεις, θα εθελοτυφλούν μέχρι εκεί που δεν παίρνει άλλο, κι όταν τελικά η κακοποίηση, μετά από χρόνια ζημιά στο παιδί αποκαλυφθεί, λένε «α το τέρας, δεν είχα καταλάβει τίποτα, δεν γνώριζα»… Τη στιγμή που μπορεί όλη γειτονιά να υποψιάζεται –αλλά βεβαίως κανείς να μην μιλά. Φυσικά, δεν υπάρχει «δεν γνωρίζω» για αυτό που συμβαίνει μέσα στο σπίτι μας. Υπάρχει «δεν θέλω να γνωρίζω και φροντίζω να μην εκθέτω τον εαυτό μου σε καμία σκηνή, όπου μπορεί να υπάρχει η πιθανότητα να μάθω». Η μητέρα οφείλει να δεχθεί ψυχοθεραπεία, στον ίδιο βαθμό που τη χρειάζεται και η κόρη (και εννοιείται, ο πατέρας). Η αποστροφή και η άρνηση δεν εμφανίζονται βέβαια μόνο στη μητέρα. Δεν είναι τυχαίο που γειτονιά, εκπαιδευτικοί, ακόμη και επαγγελματίες σε ιδρύματα παιδικής προστασίας, έχουν κατά καιρούς εκφράσει απροθυμία να δεχτούν σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά, λες και είναι ‘κατεστραμμένα και βρώμικα’ που θα τους χαλάσουν τα υπόλοιπα! Ρατσισμός δηλαδή εναντίον των κακοποιημένων παιδιών.
Σε άλλες περιπτώσεις, η μητέρα μπορεί να γνωρίζει και απλά να κατηγορεί την κόρη ότι ξελογιάζει τον άντρα της! Οποιαδήποτε διαστρέβλωση, όσο παράλογη, είναι αποδεκτή, αρκεί να μην αποδεχθεί την αλήθεια: ότι ο άντρας της είναι βαθιά διαταραγμένος, ότι οφείλει να προστατέψει τα παιδιά της, το οποίο δεν μπορεί παρά να σημαίνει: διαζύγιο. Αυτή η λέξη είναι πολύ τρομακτική, ακόμη και σήμερα, για πολλές γυναίκες. Πιστεύουν ότι είναι ανίκανες να μεγαλώσουν τα παιδιά τους μόνες τους ή ότι είναι η απόλυτη ντροπή να μείνει μια γυναίκα διαζευγμένη (ιδιαίτερα σε συντηρητικούς κύκλους). Νομίζουν ότι έχουν ανάγκη το γάμο τους, λες και είναι μωρά που έχουν απόλυτη ανάγκη τη μαμά τους. Κι όταν ακριβώς βλέπουν τον εαυτό τους σαν αδύναμα μικρά παιδιά, που έχουν ανάγκη από έναν εξουσιαστή-σωτήρα-μπαμπά, δεν έχουν ενηλικιωθεί, άρα είναι αδύνατον να παίξουν το ρόλο του γονέα και να προστατέψουν τα δικά τους παιδιά. Η μητέρα μπορεί να προβάλλει τη δική της αναξιότητα ως γυναίκα στην κόρη της. Αν η μητέρα πιστεύει ότι ως γυναίκα δεν αξίζει, γιατί να πιστέψει ότι η κόρη της αξίζει; Ό,τι και να συμβαίνει, πάνω από όλα βάζει την ανάγκη να έχει το σπίτι έναν άντρα, ό,τι κι αν κάνει αυτός ο άντρας.
Μακροπρόθεσμα, η σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού μέσα στην οικογένεια ζημιώνει την ικανότητα του να δημιουργήσει αργότερα υγιείς συντροφικές σχέσεις. Τραυματίζει τη σεξουαλικότητα, εισάγει τη ντροπή (που είναι δύσκολο να την αφήσει, όσο κι αν γνωρίζει ότι δεν ευθύνεται εκείνο), καταστρέφει την εμπιστοσύνη. Για να προκύψει μια υγιής συντροφική σχέση και οικογένεια (τα παιδιά εισπράττουν με έμμεσο τρόπο την υγεία στη σχέση μεταξύ των γονιών τους), θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία στην ισχύ των δύο συντρόφων, ισορροπία στην αυτάρκειά τους, ισορροπία στην έλξη. Για να διατηρηθεί η έλξη, χρειάζεται να μπορεί να ‘κρατήσει’ ο κάθε σύντροφος την ενέργεια του φύλου του (αρσενική ή θηλυκή) με αυτοεκτίμηση. Αυτό, για τα σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά που έχουν ενηλικιωθεί, είναι πολύ δύσκολο -τουλάχιστον αν δεν έχουν εργαστεί στην προσωπική τους θεραπεία. Η έλξη στα ζευγάρια δεν φεύγει έτσι. Μπορεί να αλλάζει κατά την πάροδο του χρόνου, αλλά δεν φεύγει έτσι. Για να φύγει , κάτι έχει γίνει. Κι αυτό το κάτι, συνήθως έχει να κάνει με βιώματα στην οικογένεια (ακόμη κι αν δεν είναι σεξουαλική κακοποίηση). Σε κάποιες περιπτώσεις, η έλξη φεύγει, γιατί είναι καιρός να προχωρήσουν οι σύντροφοι σε άλλες φάσεις της ζωής τους. Τότε όμως, η απώλεια της έλξης δεν είναι τόσο οδυνηρή, φαίνεται σαν φυσική ροή και μπορούν να διατηρήσουν μια σχετικά φιλική επικοινωνία. Όταν όμως η έλξη χάνεται επειδή ενεργοποιούνται τραύματα της παιδικής ηλικίας, η απώλεια της έλξης, είναι εξαιρετικά επώδυνη- και για εκείνον που τη χάνει και για εκείνον που νιώθει ότι δεν είναι πια επιθυμητός. Μαζί με την ενήλικη απώλεια, ενεργοποιούνται όλα τα αθεράπευτα τραύματα του παρελθόντος και το άτομο νιώθει απελπισμένο.
Χρησιμοποιώ τον όρο ‘Οιδιπόδεια πληγή’, γιατί δεν πιστεύω στον όρο ‘Οιδιπόδειο σύμπλεγμα’- η παρεξηγημένη αυτή ψυχαναλυτική αυτή έννοια, υπονοεί κάποιου είδους αμοιβαία έλξη μεταξύ γονιού και παιδιού του αντίθετου φύλου. Δεν ισχύει, στην πραγματικότητα, υπάρχει η διαγενεακή μετάδοση της ‘Οιδιπόδειας πληγής’, επειδή ακριβώς λόγω της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης/παρενόχλησης μέσα στην οικογένεια, το ενήλικο άτομο (μεταξύ άλλων δεινών συνεπειών) αδυνατεί να ‘κρατήσει’ με αυτοεκτίμηση την ενέργεια του φύλου του (θηλυκότητα, αρσενικότητα) , ως συνέπεια, αποτυγχάνει να νιώσει και να διατηρήσει υγιή έλξη με σύντροφο αντίστοιχης ηλικίας και ισχύος (ισορροπία) και σε κάποιες περιπτώσεις, επιδιώκει να καλύψει τη μοναξιά και την τραυματισμένη σεξουαλικότητά του, αντλώντας ενέργεια και ασκώντας ισχύ στον πιο άμεσα διαθέσιμο και ευάλωτο υποψήφιο θύμα: το παιδί του. Και ενώ, η άμεση σωματική σεξουαλική κακοποίηση είναι πιο σπάνια (αν και πολύ συχνότερη από όσο γνωρίζουμε), η ίδια δυναμική σε συναισθηματικό επίπεδο είναι πολύ συνηθισμένη (πόσες γυναίκες δεν έχουν να δηλώσουν ‘πεθερόπληκτες’ λόγω της αρρωστημένης και ζηλόφθονης κτητικότητας της πεθεράς προς το γιο;) Όταν συμβαίνει αυτό στο παιδί, εκείνο με τη σειρά του είναι πιθανό να επαναλάβει τον κύκλο στα δικά του παιδιά-εκτός κι αν προηγηθεί αυτογνωσία και θεραπεία. Η ενέργεια που θα έπρεπε το παιδί να έχει, ελεύθερη και ανεπηρέαστη για να ανακαλύψει όταν μεγαλώσει τη δική του σεξουαλικότητα, με αυτοεκτίμηση, σεβασμό και χωρίς ενοχές- δεν υπάρχει. Έχει αντληθεί ή διαστρεβλωθεί από τον γονιό που τη χρησιμοποίησε, έστω και με έμμεσους τρόπους, για να καλύψει τα δικά του τραύματα και κενά. Η φυσική κατάσταση του παιδιού που μεγαλώνει είναι να νιώθει άνετα και ωραία με την θηλυκότητα ή αρρενωπότητά του. Αυτή η φυσική κατάσταση τραυματίζεται από τη διαγενεακή Οιδιπόδεια πληγή. Το παιδί πλημμυρίζεται με τέτοιο αίσθημα ενοχής, που δεν πιστεύει ότι αξίζει μια υγιή ευτυχισμένη σχέση. Η πεποίθηση αυτή λειτουργεί υποσυνείδητα και σαμποτάρει τις σχέσεις, κάνοντας την έλξη να εξατμιστεί.
Η αγάπη προς τον εαυτό και η αγάπη προς τους άλλους είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Δεν μπορείς να αγαπήσεις τους άλλους αν δεν αγαπάς τον εαυτό σου- αλλά και το αντίστροφο! Μάθε να αγαπάς τους άλλους, για να μπορέσεις να αγαπήσεις τον εαυτό σου. Μία προηγούμενη γενιά γυναικών καταπιεσμένων, χωρίς τη δυνατότητα να αναπτύξουν το δημιουργικό τους δυναμικό, προγραμματισμένες ότι η μόνη αξία της γυναίκας στην κοινωνία είναι να παντρευτεί και να κάνει παιδιά, σε συνδυασμό με μια προηγούμενη γενιά ανδρών, σχετικά συναισθηματικά αναλφάβητη, προγραμματισμένη ότι ο ορισμός του ανδρισμού είναι η έντονη σεξουαλική δραστηριότητα και η απιστία, σε συνδυασμό με ταυτόχρονη υποτίμηση των γυναικών, δεν είναι και η καλύτερη συνταγή για μια επιτυχή σχέση! Πίσω από τις μάσκες της κανονικότητας, η ανασφάλεια, η έλλειψη επαφής με τον εαυτό και συνεπώς με το σύντροφο, η τραυματισμένη σεξουαλικότητα, η ανημποριά να βρει γαλήνη και πλήρωση, οδηγούν το γονιό σε εθισμούς, σε αγοραίο σεξ, ή σε ακραίες περιπτώσεις στην κτητικότητα (συναισθηματικά ή σεξουαλικά ) στο πιο εύκολο, ευάλωτο θύμα: το παιδί του. Το παιδί δεν θεωρείται ως πλάσμα που δικαιούται να ζήσει τη δική του ζωή, τη δική του ελευθερία, αλλά ως κτήμα, ως απόκτημα, ως επένδυση που πρέπει να ανταποδώσει και ως εύφορο έδαφος για τους πειραματισμούς του διαταραγμένου ενήλικα. Η κτητική μητέρα δεν θα αφήσει ποτέ το γιο να απογαλακτιστεί, ίσως σαμποτάρει όλες τις σχέσεις του, ίσως χαρεί όταν τον βλέπει να πληγώνει άλλες κοπέλες, παίρνοντας εκδίκηση για τις δικές της παλιές πληγές. Ο κτητικός πατέρας ίσως βρει στην έφηβη κόρη εύφορο έδαφος για τις δικές του καταπιεσμένες σεξουαλικές φαντασιώσεις ή/και έμπρακτους πειραματισμούς. Βεβαίως το δεύτερο είναι πολύ σοβαρότερο. Δεν παύουν όμως και να δύο να τραυματίζουν και να εξασθενούν το παιδί.
Η ενδο-οικογενειακή σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι ποτέ φταίξιμο του παιδιού. Ξεκινά από τον αθεράπευτο γονιό. Όμως η ενέργεια του παιδιού συλλαμβάνεται, παγώνει, και δεν μπορεί αν αναπτυχθεί ως υγιής άνδρας ή γυναίκα με αυτοεκτίμηση. Συχνά, δεν θα έλκει και δεν θα έλκεται από υγιείς συντρόφους αλλά θα επιλέξει συντρόφους που θα είναι επίσης τραυματισμένοι και θα ανταλλάσσουν μεταξύ τους καταστροφικά σενάρια προδοσίας, απιστίας και συνεξάρτησης, ενώ η έλξη εξαφανίζεται. Τα παιδιά τους, θα είναι ενδιάμεσα στην ανταλλαγή πυρών, ενώ ο μοναχικός γονιός ίσως επιλέξει το ακατάλληλο δέσιμο με το παιδί, για να κατευνάσει τη δική του μοναξιά και παραμέληση. Η Οιδιπόδεια πληγή περνά από γενιά σε γενιά με βασικά μηνύματα «Δεν είμαι εντάξει έτσι όπως είμαι. Δεν είμαι αρκετά καλός/ή ως άνδρας/γυναίκα. Η σεξουαλικότητά μου είναι κάτι κακό και βρώμικο’.
Τι μπορεί να κάνει για να θεραπευτεί
1)Ως ενήλικας, θα χρειαστεί ένα διάστημα συναισθηματικής ή/και φυσικής απόστασης από τον κακοποιητικό γονιό. Είναι πολύ δύσκολο, να ανακτήσει την ενέργεια και δύναμή του αν βρίσκεται γύρω από το άτομο που του δημιούργησε το πρόβλημα.
2)Να διαβάσει και να ενημερωθεί για την ενδο-οικογενειακή σεξουαλική κακοποίηση και για μεθόδους αυτό-θεραπείας
3)Να έχει επίγνωση ότι είναι θύμα θύματος. Ο γονιός πρέπει να πέσει από το θεϊκό βάθρο, αλλά ταυτόχρονα δεν είναι φρανκεστάιν, αλλά είναι κι εκείνος θύμα άλλων.
4)Η θεραπεία είναι η σημαντικότερη ευθύνη απέναντι στον εαυτό του, αλλά και τις επόμενες γενιές. Δεν μπορεί να αλλάξει το παρελθόν. Μπορεί όμως να σταματήσει τη διαγενεακή μετάδοση της Οιδιπόδειας πληγής.
5)Να παρατηρεί πώς είναι οι πραγματικά επιτυχείς κι ευτυχισμένες σχέσεις και να παραδειγματίζεται
6)Αν έχει κάποια θρησκευτική πίστη, να ζητήσει βοήθεια από το Θεό για να θεραπευτεί, να νιώσει καλά με τον εαυτό του/της ως άνδρας/γυναίκα. Να προσευχηθεί για την συναισθηματική και σεξουαλική του υγεία. Η σεξουαλικότητα είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης. Υπάρχει ένας υγιής τρόπος να βιωθεί, που προάγει τη ζωή και την αγάπη και υπάρχει κι ένας σκοτεινός, διαστρεβλωμένος, εθιστικός τρόπος να βιωθεί, που προάγεται κατά κόρον από τα ΜΜΕ και καταστρέφει τη σχέση με τον εαυτό, τη σχέση με την ψυχή του ατόμου, αλλά και τη σχέση με το σύντροφο. Η σεξουαλικότητα δεν είναι ανύπαρκτη στη ζωή του ανθρώπου, αλλά δεν είναι και το παν. Γίνεται το παν, όταν χρησιμοποιείται για να απωθηθούν οι δυσκολίες και τα τραύματα. Ο Θεός μπορεί να βοηθήσει και σε αυτό, να δείξει το δρόμο για θεραπεία. Ελευθερία από τον εθισμό, αθωότητα και ομορφιά.
Όπως η Οιδιπόδεια πληγή θεραπεύεται ατομικά και συλλογικά, πολλοί άνθρωποι θα νιώσουν πιο γαλήνιοι, πιο ελαφριοί, πιο ελεύθεροι. Οι σχέσεις θα είναι πιο απλές και πιο χαρούμενες, μακριά από προδοσίες, εγωκεντρικό δράμα και σαπουνόπερες τσακωμών και παρεξηγήσεων. Τα παιδιά θα νιώθουν πιο ελεύθερα κι ανακουφισμένα, που δεν θα κουβαλούν το φορτίο των γονιών τους . Η σεξουαλικότητα μπορεί να βρει τη σωστή θέση της στη ζωή, όχι σαν κάτι απωθημένο, ούτε σαν το πιο σημαντικό πράγμα στον κόσμο, αλλά τη σωστή ισορροπημένη της θέση. Μπορεί να γίνει μια δύναμη για καλό, παρά μια δύναμη που κρατά τους ανθρώπους πίσω.
Το σεξ ΔΕΝ είναι το νόημα της ζωής. Η προσωπική μου θέση είναι ότι οποιαδήποτε πραγματική
χαρά έρχεται από τον Θεό, διαχέεται μέσα από τη δουλειά, τη δημιουργικότητα, τα παιδιά,
τη φύση, τις παρέες) είναι που δεν είναι παρά τα
κανάλια της χάριτος του Θεού. Χωρίς την χάρη αυτή, καμία δραστηριότητα
ή εμπειρία δεν πρόκειται να δώσει πραγματική ευτυχία. Όταν η σεξουαλικότητα
είναι τραυματισμένη δημιουργούνται μπλοκαρίσματα και παίρνει άλλον, καταστροφικό δρόμο. Ίσως μια μέρα να μην υπάρχει
τηλεόραση να προσπαθεί να περάσει τα σκοτεινά της μηνύματα ή ίσως οι άνθρωποι να
μην την βλέπουν πια. Ίσως οι άνθρωποι να επιλέγουν αμέσως να θεραπεύσουν τις πληγές τους κι όχι να τις περνούν
σαν άβουλοι εργάτες στη βιομηχανική γραμμή από τη μία ζωή στην άλλη. Ίσως μια
μέρα, να έχουμε αρκετή ταπεινότητα για να δεχτούμε ότι ο Θεός μπορεί να βοηθήσει
σε κάθε πρόβλημα-και να Τον αφήσουμε να κάνει τη δουλειά Του. Τότε θα είναι οι
άνθρωποι πραγματικά ελεύθεροι να εκφράσουν την αλήθεια και τη ζωή.
Πρεκατέ Βικτωρία, 10/2/2013, www.brightplanet.blogspot.gr
Πρεκατέ Βικτωρία, 10/2/2013, www.brightplanet.blogspot.gr
