Θα επιμείνω στη διάκριση μεταξύ της υγιούς αυτό-εκτίμησης
ως έθνος και της παρεξηγημένης εθνικής υπερηφάνειας, όταν εκείνη φτάνει στα
όρια του εθνικισμού, καθώς πιστεύω ότι το μοτίβο της κακώς εννοούμενης
υπερηφάνειας έχει βαθύτερες ρίζες στο λαό μας και μας κρατά δέσμιους, αντί να
μας ελευθερώνει. Η υπερηφάνεια, όταν προσεγγίζει την υπεροψία, μπορεί να γίνει
πολύ πιο επικίνδυνη από όσο νομίζουμε, γιατί μας δια-χωρίζει από το Θεό. Το Θεό
(και συνεπώς όλη τη δημιουργία Του) μπορούμε να Τον προσεγγίσουμε μόνο μέσω της
ταπεινότητας. Για το Θεό, είμαστε όλοι ίσοι. Αν λοιπόν θεωρούμε τους εαυτούς
μας ανώτερους (ως έθνος, θρησκεία, ιστορία κλπ.), στην πραγματικότητα βάζουμε
όρους και διαχωριστικά φράγματα μεταξύ ημών και του Θεού και Εκείνος, εφόσον Τον έχουμε διαχωρίσει, δεν μπορεί
να μας βοηθήσει. Χάνουμε επίσης τη δύναμή μας, γιατί η μόνη πραγματική πηγή
δύναμης (και η μόνη δεξαμενή ψυχικών αποθεμάτων και λύσεων), για να βγούμε από
τον απίστευτο βούρκο που έχουμε κολλήσει είναι ο Θεός. Αν δεν ρίξουμε τον (από
αρχαιοτάτων χρόνων) εγωισμό μας και δεν πάμε σε Εκείνον με ταπεινότητα και
μετάνοια, δεν πρόκειται να καταφέρουμε να ξεκολλήσουμε.
Είναι κακό λοιπόν να είναι κανείς υπερήφανος; Υπάρχουν
κάποιες λεπτές διαχωριστικές γραμμές. Η σωστή υπερηφάνεια: α) δεν χρειάζεται να
διαλαλείται, μένει ως εσωτερική υπόθεση, β) δεν σχετίζεται με την ανωτερότητα-υπεροψία,
διότι είμαστε ίσοι με τους άλλους, γ) δεν θεωρεί τον εαυτό της μοναδικό και
εκλεκτό (‘είμαστε οι καλύτεροι, γιατί εφηύραμε τον πολιτισμό και τη δημοκρατία,
ακόμη και τις πυραμίδες οι Αιγύπτιοι από εμάς τις πήραν!’), δ) βασίζεται στην
έμπρακτη απόδειξη των πραγματικών επιτευγμάτων, που δημιουργήσαμε εμείς οι
ίδιοι. Δεν δικαιούμαστε να είμαστε υπερήφανοι, για αυτά που έκαναν άλλοι, στην προκειμένη περίπτωση οι πρόγονοί μας, όταν εμείς δεν έχουμε κάνει τίποτα και
μάλιστα ξεπουλάμε τη γη τους και τις ιδέες τους και τα ιδανικά τους. Η σωστή
υπερηφάνεια πρέπει να έχει αποδεικτικά στοιχεία της δικής μας εργασίας, κι όχι
να βασίζεται απλώς σε ένα όνομα. Όλα τα άλλα είναι τζάμπα μαγκιές, που μάλιστα αποπροσανατολίζουν
την ενέργειά μας και μας καθηλώνουν στο παρελθόν. Όπως η γυναίκα που ζει με τη
φαντασίωση του πρώην συντρόφου είναι αδύνατον να βρει καινούργιο σύντροφο
(γιατί η ενέργειά της είναι δεσμευμένη, έστω και σε μια αφηρημένη ιδέα), έτσι
κι εμείς, πρέπει να συγκεντρώσουμε την ενέργειά μας στο εδώ και τώρα. ε) Η
σωστή υπερηφάνεια έχει περιορισμένο
χρονικό ορίζοντα. Να νιώσεις μέσα σου υπερήφανος, που πέρασες τις εξετάσεις,
έχει καλώς, αλλά για δυο-τρεις εβδομάδες! Μετά η υπερηφάνεια πρέπει να
απορροφηθεί από τη γενικότερη αυτοεκτίμηση και να κοιτάξεις μπροστά στις νέες
προκλήσεις της ζωής. Αν προσκολληθείς να είσαι υπερήφανος για κάτι που έγινε
στο παρελθόν (και στην περίπτωση της εθνικής υπεροψίας, στο πολύ... απώτερο
παρελθόν), τότε δίνεις μήνυμα στον υποσυνείδητο νου
ότι αυτό που έκανες τότε ήταν κάτι τόσο εξαιρετικά σπάνιο, τόσο ασυνήθιστο, που
είναι αδύνατον να ξανασυμβεί, δηλαδή αδύνατον να το ξανακάνεις. Έτσι λοιπόν η παρεξηγημένη υπερηφάνεια του παρελθόντος καταλήγει να
μειώνει την αυτοεκτίμηση του παρόντος. Εκεί έχουμε κολλήσει ως έθνος.
Θα θεωρούσα τα παραπάνω αυτονόητα και δεν θα έμπαινα στον
κόπο να τα γράψω, αν δεν έβλεπα τόσο εκτεταμένη την κακώς εννοούμενη υπερηφάνεια σε
πολλούς συμπολίτες μας, εθνική, αλλά και θρησκευτική: ‘Aπό όλα τα πλάτη και τα μήκη της Γης,
από όλους τους αιώνες των αιώνων, μόνο στη μικρή γωνιά που λέγεται Ελλάδα,
έχουν τελευταία ανακαλύψει την μοναδική πνευματική αλήθεια... Όλοι οι υπόλοιποι,
σε χώρο και χρόνο, είναι πλανεμένοι, αιρετικοί ή ακόμη χειρότερα, εκφραστές του
κακού’. Τώρα, αν αυτός δεν είναι ο ορισμός της υπεροψίας, δεν ξέρω ποιος είναι!
Αυτό καταλάβαμε εμείς από τα μηνύματα του Ιησού Χριστού;! Ο δε ρατσισμός, για τον οποίο έχω γράψει
εκτενώς σε άλλα άρθρα, δείχνει ότι δεν έχουμε κατανοήσει καθόλου ούτε μηνύματα
του χριστιανισμού, ούτε τα μηνύματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, για τα
οποία, κατά τα άλλα καυχιόμαστε. Για άλλη μια φορά, θέλουμε την υπερηφάνεια,
χωρίς να έχουμε κάνει τη δουλειά που πρέπει για να την κερδίσουμε. Θέλουμε να
λέμε ότι σεβόμαστε τους άλλους (για να είμαστε επιφανειακά πολιτικά ορθοί),
αλλά ο λόγος μας είναι αντιφατικός, σε σημείο να γίνεται παιδαριώδης: ‘ Δεν
είμαι ρατσιστής, αλλά αυτοί είναι δολοφόνοι έρχονται και μας σκοτώνουν’.
‘Δεν είμαι ρατσιστής, αλλά με όλους αυτούς η χώρα μου θα γίνει χαβούζα’. ‘Δεν είμαι ρατσιστής, αλλά η χώρα μας δοκιμάζεται από τους πρόσφυγες’. Οι πνευματικές
δοκιμασίες της κρίσης είναι πολλές, όπως υπομονή, δύναμη, δικαιοσύνη, υπέρβαση
του φόβου, αλληλεγγύη, επιμονή, απελευθέρωση από τη διαφθορά (σε εσωτερικό κι
εξωτερικό επίπεδο), αλλά η υπέρβαση της υπεροψίας και του ρατσισμού θεωρώ ότι
είναι τα σημαντικότερα μαθήματα, που έχουν δοκιμάζουν τον λαό μας σε
αυτήν την κρίση. Την κρίση την ίδια θα τη λύσει ο Θεός, με το δικό Του σχέδιο. Το θέμα είναι αν εμείς κάνουμε τη δουλειά που μας αναλογεί. Πώς
φερθήκαμε στους πιο ευάλωτους στον καιρό της κρίσης; Μιλήσαμε, πράξαμε όπως έπρεπε;;;;
Η λάθος υπερηφάνεια εντέλει προκαλεί την πτώση (ούτε το μάθημα
του Ίκαρου μάθαμε!). Τα δώρα που λάβαμε στην ιστορία μας, ήρθαν όλα από το Θεό.
Μπορούμε να τα ευχαριστηθούμε, αναγνωρίζοντας όμως την πραγματική πηγή. Τότε,
δεν θα θέλουμε να τα κρατήσουμε δικά μας, αλλά τα μοιραζόμαστε με γενναιοδωρία.
Όταν το δώρο, το κρατάμε
μόνο για τον εαυτό μας και μάλιστα το χρησιμοποιούμε για να αποδείξουμε πόσο
ξεχωριστοί είμαστε, τότε, όχι μόνο το χάνουμε, αλλά προσκολλούμαστε στην πάση
θυσία διατήρηση της ψευδαίσθησης της ανωτερότητας και χάνουμε άλλες ευκαιρίες να προχωρήσουμε
μπροστά. Όλα τα δώρα, ακόμη και οι πνευματικές αρετές, έρχονται από το Θεό. Από
τη στιγμή που καυχηθούμε ότι κάτι έρχεται από εμάς, αυτόματα το χάνουμε.
Αυτού του είδους η υπερηφάνεια, που έχει παγιωθεί στο
υποσυνείδητο των Ελλήνων από αρχαιοτάτων χρόνων, μας κρατά δέσμιους. Είναι η πνευματική υπεροψία που μας ταλανίζει χιλιάδες
χρόνια τώρα. Επειδή ακριβώς η Ελλάδα υπήρξε τόπος υψηλής πνευματικότητας, εντυπώθηκε βαθιά στο υποσυνείδητο
του ελληνικού έθνους: ότι εμείς, είμαστε ανώτεροι πνευματικά από τους άλλους
λαούς, κατά κάποιο τρόπο εκλεκτοί των θεών, και μάλιστα, ίσοι με τους θεούς και,
μάλιστα- γιατί όχι;- καλύτεροι! Η
υπεροψία προς τους άλλους ανθρώπους και η υπεροψία απέναντι στο Θεό είναι
συγκοινωνούντα δοχεία, αργά ή γρήγορα το δεύτερο θα ακολουθήσει το πρώτο. Η
μυθολογία μας αναφέρει αρκετά τέτοια παραδείγματα αυθάδειας προς τους (τότε)
θεούς. Το ενδιαφέρον είναι ότι, παρά την έλευση του χριστιανισμού και όλα τα
μηνύματα που διδάσκει για ταπεινοφροσύνη και σεβασμό, το συλλογικό μας υποσυνείδητο δεν άλλαξε ως προς την αυθάδεια και την υπεροψία
απέναντι στο πνευματικό στοιχείο! Την
υπεροψία αυτή την έχουμε ακόμη και σήμερα. Αν δεν
εγκαταλείψουμε αυτήν την υπεροψία, ότι είμαστε ανώτεροι απέναντι στα αδέρφια
μας και συνεπώς απέναντι στο Θεό, δεν θα συλλέξουμε ποτέ τη δύναμη για να
αντισταθούμε στη συστημική κακοποίηση που υφιστάμεθα ως έθνος. Εκείνοι που μας κακοποιούν είναι επίσης
αγωγοί της υπεροψίας και για αυτό το κάνουν. Η δική μας υπεροψία έρχεται
και κολλάει, έλκεται από τη δική τους, και οι δύο υπεροψίες δημιουργούν σχεδόν
ένα μαγνητικό δεσμό, από τον οποίον είναι αδύνατον να ξεφύγουμε. Χρειαζόμαστε άλλες ποιότητες, διαφορετικές
από τις δικές τους, για να ελευθερωθούμε. Μόνο μέσω της ταπεινότητας, της
μετάνοιας, μπορούμε να ελευθερωθούμε. Να ξαναγυρίσουμε στο Θεό
αναγνωρίζοντας ότι ήταν ανθρώπινο λάθος
να θεωρούμε τον εαυτό μας ανώτερο από τους άλλους, να συνεργαστούμε με τον Θεό,
σύμφωνα με το δικό Του θέλημα, να πάρουμε
το μέρος του Θεού, όχι της υπεροψίας. Να σταματήσουμε να αντιστεκόμαστε
στον πνευματικό προορισμό μας ως έθνος, να σταματήσουμε να παραμυθιαζόμαστε από
τους δήθεν σωτήρες και μέσω της ταπεινοφροσύνης, να φτάσουμε παραδόξως στην
αληθινή λαμπρότητα και δόξα. Είναι θέμα
απόφασης και θα μπορούσε να συμβεί σε μια στιγμή.
