Υπήρχαν πάντοτε οι λεγόμενοι ‘νευρικοί’
άνθρωποι, εκείνοι που ξεσπούν με το παραμικρό στους γύρω τους και είναι μόνιμα
σε κακή διάθεση. Όμως τα τελευταία χρόνια με την κρίση, πολλοί άνθρωποι παρατηρούν
τα καθημερινά ξεσπάσματα εκνευρισμού να έχουν επιδεινωθεί, να γίνονται
συχνότερα, ενώ δυσκολεύονται πολύ να διατηρήσουν την καλή διάθεση για μεγάλο
χρονικό διάστημα. Ο συσσωρευμένος χρόνιος θυμός που μπορεί να εκτονώνεται σε μικρότερες
ή μεγαλύτερες δόσεις σε καθημερινή βάση, μπορεί να γίνει σοβαρό πρόβλημα, πολύ
σοβαρότερο από ό,τι το αρχικό πρόβλημα που προκάλεσε το θυμό. Υποφέρει το ίδιο
το άτομο, καθώς η κατάσταση θυμού είναι από τις χειρότερεςσυναισθηματικές
καταστάσεις, αλλά και το περιβάλλον του -
ο θυμός εύκολα μπορεί να γίνει κακοποιητικός. Τι μπορεί να κάνει το
άτομο που αντιλαμβάνεται ότι τα ‘νεύρα’ του ξεφεύγουν από το φυσιολογικό;
1) Δείτε τη ρίζα του θυμού. Μόνο αν αντιμετωπίσετε κατάματα το βαθύτερο αίτιο
και το βαθύτερο συναίσθημα που συνοδεύει αυτό το αίτιο, θα μπορέσετε να
μειώσετε αποτελεσματικά τις εκρήξεις θυμού. Ακόμη και αν δεν μπορείτε να
αλλάξετε το αντικειμενικό πρόβλημα που προκαλεί το θυμό (π.χ. οικονομική
ανέχεια), μπορείτε να αλλάξετε τα συναισθήματα και τις σκέψεις που σχετίζονται
με αυτό (π.χ. φόβος, ντροπή, αυτό-κατηγορία, απαισιοδοξία κλπ.). Αποφεύγουμε να
ασχοληθούμε με τη ρίζα του θυμού, είτε μέσω εθισμών, ακόμη και απόσπασης της
προσοχής (όπως π.χ. εθσιμός στο διαδίκτυο) , είτε λόγω υπερκόπωσης, όμως έτσι
το συναίσθημα πίσω από το θυμό απλά φουντώνει και ξεπηδάει σε μικρές
καθημερινές ‘κρίσεις’. Η συνήθης αναλογία με το ηφαίστειο όμως δεν είναι
ακριβής. Μικρές καθημερινές εκρήξεις δεν ‘γλυτώνουν’ μια μεγάλη και
καταστροφική. Απεναντίας, το απωθημένο συναίσθημα εντείνεται (συχνά λόγω της
ενοχής μετά τις εκρήξεις θυμού), για αυτό και πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα.
Πάντα υπάρχει κάποιο άλλο συναίσθημα πίσω από το θυμό, ή κάποια βασική σκέψη
(π.χ. «Είναι άδικο» ή «Ο Θεός με ξέχασε», ή «Νιώθω ότι η ζωή μου τελείωσε»).
Αυτή η βασική γραμμή σκέψης είναι που χρειάζεται αλλαγή.
2) Η χρόνια απογοήτευση, η προδοσία, η αίσθηση ανημπόριας, η αίσθηση απώλειας
ελέγχου, όλα ατυτά προκαλούν χρόνιο θυμό. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πολύ
σημαντικό να αλλάξουμε τον τρόπο που νοηματοδοτούμε και ερμηνεύουμε τις
καταστάσεις. Ίσως βοηθήσει να αναγνωρίσουμε ότι ούτως ή άλλως δεν έχουμε μεγάλο
έλεγχο σε ό,τι συμβαίνειστη ζωή μας, γιατί αναρίθμητοι άλλοι παράγοντες
συνεισφέρουν στη ροή των γεγονότων. Αυτό δεν σημαίνει παράδοση και απάθεια.
Όμως χρειάζεται να αναγνωρίσουμε ότι μια κατάσταση ίσως έχει ευρύτερο νόημα
(και εδώ ο θυμός πάντα θα προτείνει «και ποιο είναι αυτό το νόημα;», όμως αν του το αποκαλύψεις, ποτέ δεν θα του
αρέσει). Οπότε η δική μας δουλειά είναι να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε σε
μια κατάσταση που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, χωρίς να την αφήνουμε να μας
καταστρέφει την κάθε ημέρα. Γιατί ο χρόνιος θυμός πραγματικά καταστρέφει την ποιότητα
της καθημερινής μας ζωής αλλά και την ποιότητα των σχέσεών μας.
3) Να δώσουμε προσοχή στα μικρά και καθημερινά θετικά πράγματα- αυτά ακριβώς
που καταστρέφει ο χρόνιος θυμός. Ίσως δεν μπορέσουμε να λύσουμε τα μεγαλύτερα
προβλήματα, όμως τα μικρά καθημερινά θάυματα είναι εκεί, με κάποιο τρόπο πάντα
καταφέρνουν και ξεπροβάλλουν. Έπειτα ας το δούμε και διαφορετικά: η επίλυση του
μεγάλου προβλήματος που θεωρούμε ότι είναι η αιτία του θυμού μας δεν είναι απαραίτητο
ότι θα τον εξαφανίσει. Όταν ο θυμός γίνεται χρόνιος, το πιο πιθανό είναι ότι θα
βρούμε κάτι άλλο για να είμαστε θυμωμένοι. Είναι επιλογή στάσης ζωής και –για
ακόμη μια φορά- οι σκέψεις μας παίζουν βασικό ρόλο. Θυμηθείτε πόσες φορές
ξεκινήσατε με νεύρα για κάποια εκδήλωση-γιορτή- εκδρομή κλπ., αλλά τελικά
περάσατε καλά. Μην αφήνετε το θυμό να καταναλώνει ακόμη και τα θετικά στοιχεία
της ζωής σας.
4) Βρείτε κάποιον να μιλήσετε για αυτό που σας θυμώνει. Πείτε σε κάποιο φίλο
ή κάποιο μέλος της οικογένειά σας αν μπορεί να κάτσει να σας ακούσει, να σας
καταλάβει, να σας συμπονέσει. Συνήθως αυτά αρκούν για να ξεθυμάνει ο θυμός, δε
χρειάζεται να βρει το άλλο άτομο λύσεις. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι επειδή ο
θυμός είναι τόσο ισχυρό συναίσθημα, πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να κάτσουν να
ακούσουν το άτομο που είναι θυμωμένο. Προσπαθήστε όμως να βρείτε κάποιον και να
του εξηγήσετε την ανάγκη σας. Εξηγήστε του ότι αν ακούγεστε θυμωμένος , δεν
είστε θυμωμένος μαζί του. Σε καμία περίπτωση δεν θα μιλήσετε σε άτομο με
το όποιο είστε θυμωμένος, την ώρα που είστε θυμωμένος. Αν πάλι, δεν
μπορείτε να βρείτε κανέναν που να έχει τη διάθεση να σας ακούσει, μπορείτε να
γράψετε όλα όσα σας θυμώνουν, σε ένα χαρτί, ένα γράμμα προς το Θεό αν
πιστεύετε, ένα γράμμα προς τη ζωή. Πολλές φορές και μόνο αυτή η σύσταση
προκαλεί θυμό στους χρόνια θυμωμένους! Όμως κάντε την. Κάντε την όσο τακτικά χρειαστεί.
Σκεφτείτε ότι όσο πιο πολλά γράφετε στο χαρτί, τόσο πιο πολλά ‘ξεσπάσματα’ προς
τους άλλους προλαμβάνετε.
5) Αναγνωρίστε τις αφορμές που σας προκαλούν θυμό. Η κίνηση στο δρόμο; Κάτι
που κάνουν κάποια μέλη της οικογένειας; Όταν είστε κουρασμένος; Μόλις γυρίσετε
από τη δουλειά; Όταν είναι να πάτε στη δουλειά; Όταν πεινάτε; Αναγνωρίστε τις αφορμές και προσπαθήστε να
τις αποφύγετε ή να τις τροποποιήσετε όσο είναι δυνατόν. Όταν βλέπετε ότι παρά
ταύτα φουντώνει ο θυμός, εκείνη τη στιγμή απομονωθείτε. Φύγετε σε κάποιο
δωμάτιο μόνος σας και ξαναβγείτε όταν ξεθυμάνει ο θυμός. Σταματήσετ να μιλάτε
και πάτε έξω να πάρετε καθαρό αέρα και να περπατήσετε για λίγα λεπτά,. Δεν έχει
νόημα να μιλάτε όταν είστε θυμωμένος- τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα. Θα
καταλήξετε να πείτε πράγματα που δεν εννούσατε και η ενοχή που έρχεται με κάθε
πληγωτική λέξη θα σας κάνει ακόμη πιο θυμωμένους, να λέτε ακόμη περισσότερα για
να δικαιολογήστε τον εαυτό σας κ.ο.κ. Αν έχετε παιδιά, ζητήστε βοήθεια από
κάποιον άλλον ενήλικα για τις στιγμές που φουντώνει ο θυμός. Μη ξεσπάτε το θυμό
στα παιδιά, Αν δεν είναι πολύ μικρά και μπορείτε να απομονωθείτε έστω και για
δύο λεπτά, πηγαίνετε στο δωμάτιό σας και πάρτε βαθιές ανάσες, ώστε να βγείτε
πιο ήρεμος/η και να αντιμετωπίσετε την κατάσταση με ψυχραιμία.
6) Ξεκινήστε τη μέρα σε μια θετική νότα. Αποφασίστε ποια θα είναι η θετική
νότα της ημέρας. Σκεφτείτε κάποια θετική σκέψη που να σας ταιριάζει για τη
συγκεκριμένη μέρα, ή μπορεί να είναι ένα μικρό απόσπασμα από κάποιο βιβλίο
πνευματικής αξίας. Επαναλαμβάνετε τη θετική αυτή σκέψη κάθε φορά που ο νους σας
πάει να παρασυρθεί από το θυμό. Επαναλάβετε τη θετική σκέψη ακόμη κι αν η
αντίδρασή σας σε αυτή είναι θυμωμένη και κυνική. Φυσικά και ο θυμός σας θα
προσπαθήσει να γελοιοποίησει τη θετική σκέψη, αυτή είναι η δουλειά του θυμού.
Να καταστρέφει κάθε τι θετικό και πρώτα από όλα την ποιότητα ζωής σας και τις
σχέσεις σας.
7) Πάντα τσεκάρετε το επίπεδο των συναισθημάτων σας κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Συχνά μπορεί να συμβεί κάτι που θα μας πειράξει, αλλά δεν θα το καταλάβουμε
εκείνη τη στιγμή. Ο θυμός θα ξεπσάσει λίγο μετά, συνήθως σε κάτι άσχετο. Για
παράδειγμα, κάποιος ενοχλείται με τον πελάτη που δεν πληρώνει, αλλά καθώς
τρέχει συνεχώς με τη δουλειά δεν προλαβαίνει να το σκεφτεί. Στην επιστροφή από
τη δουλειά ξεσπά με απροσδόκητο τρόπο, επειδή κάποιος τον έκοψε λίγο στην
προσπέραση. Το ξέσπαμα είναι δυσανάλογο με την ‘παράβαση’ και μπορεί να
οδηγήσει σε άλλα προβλήματα, ειδικά αν κι ο άλλος οδηγός είναι εξίσου οξύθυμος…
Πάντα τσεκάρετε το επίπεδο των συναισθημάτων σας να βεβαιωθείτε ότι είστε κατά
βάση ΟΚ για τη συνέχιση της ημέρας, ώστε να αντιμετωπίζετε και τις απροσδόκητες
αναποδιές.
8) Μια από τις πιο βασικές αιτίες χρόνιου θυμού είναι το χρόνιο αίσθημα ανεπάρκειας. Πάντα νιώθουμε ότι
δεν κάνουμε αρκετά, δεν είμαστε αρκετά, δεν πεττύχαμε αρκετά. Ότι θα έπρεπε να
είμαστε κάπως αλλιώς κι ότι η ζωή θα έπρεπε να είναι κάπως αλλιώς, ότι οι
άνθρωποι γύρω μας θα έπρεπε να ήταν κάπως αλλιώς. Και αν δεν είναι έτσι; Κι αν
είμαστε καριβώς εκεί που θα έπρεπε να είμαστε, έστω κι αν δεν μας είναι αρεστό;
Ας δούμε τον εαυτό μας με συμπόνια, κάποιον που κάνει το καλύτερο που μπορεί
κάτω από κάποιες πολύ δύσκολες περιστάσεις. Μας έχουν κάνει πλύση εγκεφάλού ότι
η ζωή θα έπρεπε να είναι τέλεια (και προπαντός πλούσια…). Όταν δεν είναι έτσι,
νιώθουμε ανεπαρκείς, νιώθουμε αποτυχημένοι. Μπορεί οι διαφημίσεις να μας διδάσκουν
ότι η ζωή θα έπρεπε να είναι άψογη, όμως το πνευματικό μονοπάτι διδάσκει
ακριβώς το αντίθετο. Για το πνευματικό μονοπάτι, αναγκαστικά θα πρέπει να
υπάρχουν δυσκολίες και όλοι είμαστε λίγο ως πολύ σε ένα πνευματικό μονοπάτι
μάθησης. Αυτό που δείχνουν οι διαφημίσεις απλά δεν υπάρχει. Σε κανέναν. Και δεν
είναι επιθυμητό. Δεν είναι αυτό που υποτίθεται ότι θα έπερεπε να είναι το
ταξίδι της ανθρώπινης ζωής στον πλανήτη Γη. Βρείτε το νοήμα που μπορεί να έχουν
οι δυσκολίες. Δεν είναι τιμωρία, είναι μάθηση. Βρείτε τι έχουν να σας διδάξουν.
9) Προσέξετ πολύ τις «κολλητικές»
αρνητικές σκέψεις: συχνά η μία αρνητική σκέψη γεννά κάποια άλλη και αν δεν τους
βάλεις φρένο, σε λίγα δευτερόλεπτα μπορεεί να βγαίνουν τέρατα από το κεφάλι: ‘όλοι
κοιτάζουν να με εκμεταλλευτούν’, ‘όλοι είναι κακοί’, ‘είμαι εντελώς μόνος’ κλπ.
Οι περισσότερες πηγές εκνευρισμού είναι αμελητέες, μη τους δίνετε συνέχεια. Μη
διογκώνετε μια δυσάρεστη στιγμή. Οι ανθρώπινες σχέσεις αναγκαστικά θα έχουν
ατυχίες- έχουμε διαφορετικά νοήματα στις λέξεις, διαφορετικούς τρόπους
κατανόησης των πράξεων και διαφορετικούς τρόπους αντίδρασης. Εξ ορισμού θα
υπάρχουν δυσκολίες. Μη δίνετε συνέχεια σε κάτι που μπορεί να μη σημαίνει και τίποτα.
10) Δεν είστε μόνος. Ακόμη και στον πιο έντονο θυμό, ακόμη και στον θυμό
εναντίον Του, ο Θεός είναι πάντα μαζί μας χωρίς κατάκριση. Η υπομονή είναι μία
από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες σε αυτή τη ζωή για όλους μας. Όσο μεγαλύτερη η
υπομονή, τόσο πιο γρήγορα τα αποτελέσματα.
11) Αν ο εκνευρισμός σχετίζεται με το στρες και την υπερκόπωση, πάρτε χρόνο να
φροντίσετε τον εαυτό σας. Όσο περισσότερο γίνεται και να κάνετε πράγματα που
πραγματικά σας ηρεμούν. Η δουλειά, η φροντίδα των παιδιών , το Διαδίκτυο απορροφούν
τεράστια ποσά χρόνου, όμως κάντε τον προγραμματισμό σας έτσι, ώστε να γεμίζετε τις
μπαταρίες σας με πραγματική ευχαρίστηση, μη σπαταλάτε το χρόνο άσκοπα.
12) Ακόμη κι όταν έχετε ξεσπάσματα θυμού, μη πέφτετε στην παγίδα της αυτό-απαξίωσης.
Ο φαύλος κύκλος θυμός-ενοχή-περισσότερος θυμός- περισσότερη ενοχή είναι πολύ
ύπουλος. Γονείς οι οποίοι κακοποιούν λεκτικά τα παιδιά τους, νιώθουν τόση ενοχή
εκείνη τη στιγμή, που συνεχίζουν να τους φωνάζουν για να τους αποδείξουν (και
στον εαυτό τους) ότι έχουν δίκιο που τους φωνάζουν, κακοποιώντας τα έτσι
περισσότερο. Κάντε ό,τι μπορείτε για να αποφύγετε τα ξεσπάσματα, αλλά μην
ακυρώνετε τον εαυτό σας.
13) Προσέξτε ιδιαίτερα τις απροσδόκητες εκρήξεις θυμού, όταν κάτι μηδαμινό σας
βγάζει εκτός εαυτού: είναι σημάδι χρόνιου στρες, ή παλαιού τραύματος το οποίο
υποβόσκει και αν δεν αντιμετωπισθεί, έχει την ικανότητα να σας καταστρέψει την
τωρινή και τη μελλοντική σας ζωή. Αν γίνεται συχνά, αναζητήστε βοήθεια. Δεν
αξίζετε να υποφέρετε ούτε εσείς, ούτε οι γύρω σας. Μην εξαπατάσθε ότι τα
ξεσπάσματα θυμού προκαλούνται από τις ενοχλήτικές συνήθειες των άλλων. Δεν
φταίνε οι άλλοι. Δείτε τις αιτίες και τα τραύματα μέσα σας, προτού καταστραφούν
οι σχέσεις σας, προτού τραυματιστούν τα παιδιά σας, προτού εξαφανιστεί η αυτό-εκτίμησή
σας. Ο χρόνιος θυμός μπορεί να θεραπευτεί.
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 8/2/2016
