Υπάρχουν τομείς στη ζωή μας, όπου παρότι θέλουμε πάρα πολύ
να προχωρήσουμε, φαίνεται σαν να είμαστε
ανεπανόρθωτα κολλημένοι. Μάλιστα, όσο
πιο πολύ πασχίζουμε να πάμε μπροστά, τόσο πιο πολύ κολλάμε στα ίδια. Σαν
κινούμενη άμμος-όσο πιο πολύ προσπαθείς να φύγεις, τόσο πιο πολύ βουλιάζεις, Οι
λόγοι μπορεί να είναι πολλοί, ένας όμως από αυτούς, ένας από τους βασικότερους,
είναι η αντίσταση από διαφορετικά τμήματα της ψυχής μας, τις ‘υπο-προσωπικότητες’
(sub-personalities) ή ‘περσόνες’, οι οποίες
λειτουργούν σχεδόν ως αυτόνομες οντότητες, με τη δική τους ατζέντα, τους δικούς
τους φόβους, τις δικές τους εμμονές και που μπορεί να βρίσκονται σε πλήρη
αντίθεση με αυτό που θέλουμε εμείς, ή ακόμη και μεταξύ τους. Οι
υπο-προσωπικότητες μπορεί να βρίσκονται στο υπο-συνείδητο (έχουμε μια ελαφριά
διαίσθηση ότι ένα κομμάτι μας π.χ. φοβάται, αλλά δεν έχουμε πλήρη επίγνωση του
μεγέθους ή νομίζουμε ότι το ελέγχουμε). Μπορεί όμως να βρίσκονται εντελώς στο
ασυνείδητο και να μην έχουμε καμία επίγνωση ότι ένα κομμάτι του εαυτού μας επιδιώκει
τα ακριβώς αντίθετα από αυτά που εμείς συνειδητά επιθυμούμε και επιδιώκουμε. Σε
αυτήν την περίπτωση, οι υπο-προσωπικότητες γίνονται εμφανείς από τα αποτελέσματά
τους: δεν μπορούμε με τίποτα να προχωρήσουμε στον τομέα που επιθυμούμε, αλλά δεν
μπορούμε και να αποδεχτούμε ότι δεν προχωράμε. Είμαστε σε διαρκή εσωτερική
σύγκρουση και ανησυχία, σε διαρκή θυμό, σε διαρκή ζήλια για τους άλλους που
μπορούν, οργισμένοι με το Θεό που δεν μας βοηθά, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι
προβάλλουμε στους άλλους (στη ζωή, στο Σύμπαν κλπ.) την ευθύνη για τη δική μας στασιμότητα.
Στην πραγματικότητα όμως είναι ένα δικό μας κομμάτι που
εμποδίζει. Όταν τα εμπόδια είναι εξωτερικά, αλλά εμείς είμαστε συνειδητοί ότι ένας
στόχος μας έχει αξία και εργαζόμαστε ασταμάτητα να τον πετύχουμε, τότε αργά ή
γρήγορα τα εξωτερικά εμπόδια θα παρακαμφθούν ή θα μειωθούν. Τα εσωτερικά εμπόδια
όμως είναι τα πιο δύσκολα- ιδιαίτερα όταν είναι ασυνείδητα.
Τι μπορεί να γίνει λοιπόν; Το πρώτο είναι να έρθουν στην
επιφάνεια της συνείδησής μας- όσο είναι κρυμμένα, απλά θα αντιδρούμε στους φόβους
τους. Εδώ χρειάζεται αυτογνωσία. Μπορούμε να ρωτήσουμε τον εαυτό μας σε
κατάσταση χαλάρωσης. «Εντάξει, ξέρω ότι επιθυμώ ………….. Αν υποθέσουμε όμως ότι
υπήρχε ένας λόγος για τον οποίο ΔΕΝ θα το επιθυμούσα, λέμε ΑΝ, ποιος θα ήταν αυτός;» Και
αφήνουμε, χωρίς λογοκρισία όλους τους πιθανούς λόγους να βγουν στην επιφάνεια. Τους
γράφουμε σε ένα χαρτί και τους αφήνουμε- δεν επιχειρηματολογούμε, δεν
δικαιολογούμε, δεν διαπραγματευόμαστε. (Ο συνειδητός νους σίγουρα θα παρέμβει
να πει ‘Ναι, εντάξει, τα ξέρω όλα αυτά, αλλά δεν με επηρεάζουν’. Σε αυτήν την
άσκηση όμως δεν ζητάμε τη γνώμη του συνειδητού νου). Συνεχίζουμε. ‘Από αυτούς τους
λόγους που έγραψα, ΑΝ υπήρχαν, ποιος θα ήταν ο δυνατότερος;’. Σημειώνουμε και συνεχίζουμε.
‘Τι θα μπορούσε να καθησυχάσει ή βρει μια λύση για αυτήν την αιτία;’ Γράφουμε τι
θα λέγαμε στην υπο-προσωπικότητα για την καθησυχάσουμε.
Οι υπο-προσωπικότητες είναι σαν να έχουμε κάποια μικρά
παιδιά μέσα στην ψυχή μας που το καθένα έχει ‘κολλήσει’ κάπου, συνήθως φοβάται και
κάνει τα δικά του. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι με τη βία δεν μπορείς για
παράδειγμα να πείσεις ένα παιδί π.χ. να ανοίξει το στόμα στον οδοντίατρο. Χρειάζεται υπομονή, καθησυχασμός και λογικές
εξηγήσεις (όχι ψέματα!). Οι υπο-προσωπικότητες χρειάζονται λογικές απαντήσεις
που θα τις καθησυχάσουν, για να μπορέσουν να συνεργαστούν. Μπορεί μάλιστα να
ανοιχτεί ένας διάλογος, που θα βοηθήσει την υπο-προσωπικότητα να καταλάβει ότι
ίσως οι φόβοι της είναι υπερβολικοί ή ότι ίσως υπάρχει ένας άλλος τρόπος να δει
τα πράγματα. Κάποιες φορές, οι υπο-προσωπικότητες είναι ορατές στη φαντασία μας
ως συγκεκριμένες φιγούρες. Δεν έχει σημασία από πού προέρχονται, (αρκεί να καταλαβαίνουμε
ότι είναι δικά μας κομμάτια κι όχι κάποια αρνητική εξωτερική επιρροή), καθώς η
συνειδητότητα είναι πολύ ευρύτερη σε χώρο και χρόνο από όσο γνωρίζουμε ή από
όσο μας λένε. Σημασία έχει να συνεργαστούμε μαζί τους για να μπορέσουμε
συνειδητά να προχωρήσουμε μπροστά.
Μια από τις πιο δύσκολες περιπτώσεις είναι όταν έχουμε δύο
υπο-προσωπικότητες στο ασυνείδητο που είναι σε πλήρη αντίθεση μεταξύ τους. Το άτομο
είναι σε διαρκή εσωτερική σύγκρουση που δεν κατανοεί και που δεν μπορεί να
ξεπεράσει. Ας δούμε το παράδειγμα μιας γυναίκας που θέλει πολύ να κάνει παιδί,
αλλά δεν μπορεί (δεν λέω ότι όλες οι γυναίκες που δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν
έχουν συγκρουόμενες υπο-προσωπικότητες, καθώς οι λόγοι είναι πάρα πολλοί, όμως μπορεί
να υπάρχει και αυτή η περίπτωση). Η γυναίκα βιώνει μεγάλο στρες, ζήλια, θυμό
γιατί δεν μπορεί να κάνει παιδί και συνεχώς παραπονιέται για αυτό. Είναι
θυμωμένη με το Θεό γιατί δίνει παιδιά στις άλλες γυναίκες κι όχι στην ίδια. Στην
πραγματικότητα όμως, είναι εγκλωβισμένη στον πόλεμο μεταξύ δύο υπο-προσωπικοτήτων
τον οποίο προβάλλει στο Θεό (‘ο Θεός με πολεμά’).
Όταν το διερευνήσει όμως λίγο, ανακαλύπτει ότι υπάρχει ένα
δικό της κομμάτι το οποίο με τίποτα δεν θέλει να κάνει παιδί! Το κομμάτι αυτό
έχει τη μορφή ενός άνδρα γύρω στα 40, πάμφτωχου κι ατημέλητου, που αγωνιά ότι δεν
θα έχει να ταϊσει τα παιδιά του και ότι θα πεθάνουν από την πείνα. Το κομμάτι αυτό ήταν τελείως άγνωστο στη γυναίκα
και μάλιστα της προκαλεί έκπληξη η ύπαρξή του. Στην πραγματικότητα όμως, όταν
το διερευνήσει λίγο βρίσκει συνεχώς ψήγματα που υπονοούν την παρουσία του: ‘σήμερα,
μια γυναίκα ίσως χρειαστεί να θρέψει μόνη της τα παιδιά της’ (ταύτιση με τον
άνδρα), ‘σήμερα υπάρχει κρίση και δεν ξέρω που θα οδηγήσει’ (ταύτιση με τη
φτώχεια), ‘δεν ξέρω αν θα έχω κι εγώ αρκετά να ταϊσω τα παιδιά μου’ (ενοχή,
φόβος). Παρότι στις συγκεκριμένες συνθήκες η γυναίκα μπορεί να μην έχει άμεση οικονομική ανάγκη, η γενικότερη
ατμόσφαιρα φόβου κι έλλειψης, επηρεάζει όλους τους ανθρώπους,
λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά.
Από την άλλη μεριά, υπάρχει μια δεύτερη υπο-προσωπικότητα,
περισσότερο συνειδητή, και με την οποία το εν λόγω άτομο ταυτίζεται περισσότερο.
Ο τρόπος που τη φαντάζεται είναι σαν μια νεότερη γυναίκα, ίσως από κάποια
άλλη εποχή, απολύτως τρομοκρατημένη ότι αν δεν τεκνοποιήσει θα τη
χωρίσει ο άνδρας της, θα την απορρίψει η κοινωνία και θα εγκαταλειφθεί μόνη κι
αβοήθητη. Αυτό πάλι μπορεί να ακούγεται παράδοξο στη σημερινή εποχή, μην
ξεχνάμε όμως ότι το συλλογικό υποσυνείδητο δεν διαμορφώνεται μόνο από τη
σημερινή εποχή. Υπάρχουν χιλιετίες επί χιλιετιών στη μνήμη του ανθρώπινου
είδους, όπου το παραπάνω σενάριο δεν ήταν διόλου απίθανο.Σε πολλές ανθρώπινες
κοινωνίες, ιδιαίτερα από την πατριαρχία και μετά, η μόνη αξία που δινόταν στη
γυναίκα ήταν εκείνη της τεκνοποίησης. Η ατζέντα λοιπόν αυτής της υπο-προσωπικότητας
είναι ακριβώς αντίθετη από εκείνη του άνδρα: Από τη μια «παιδιά = κίνδυνος
φτώχειας». Από την άλλη «όχι παιδιά= κίνδυνος φτώχειας». Βεβαίως υπάρχουν πολλά άλματα λογικής και στις
δυο περιπτώσεις. Όμως για αυτό ακριβώς χρειάζεται η δουλειά ανάσυρσης των υπο-προσωπικοτήτων:
δε λειτουργούν με τη λογική, αλλά τα συναισθηματικά εμπόδια που προκαλούν είναι πολύ
ισχυρά.
Στην προκειμένη περίπτωση, οι δυο υπο-προσωπικότητες είναι
σε διαρκή αντίθεση μεταξύ τους, δημιουργώντας μεγάλη αναταραχή στη γυναίκα. Η ψυχοθεραπευτική εργασία σε αυτήν την
περίπτωση είναι να αναδυθούν οι δυο-υποπροσωπικότητες, να καθησυχαστούν η κάθε
μια στους δικούς της φόβους, να πειστούν να προσεγγίσουν η μια την άλλη και να
συμπορευτούν χέρι χέρι στο μονοπάτι της ζωής του ατόμου, συνεισφέροντας κι όχι
υπονομεύοντας. Μπορεί να γίνει και οραματισμός ότι συζητούν η μια με την άλλη,
προσεγγίζοντας η μια την άλλη, φτάνοντας σε κοινή λύση, που αναπαύει και τους δύο.
Αν τα κομμάτια αυτά είναι δικά μας κι αν προσπαθήσουμε να τα προσεγγίσουμε,
τότε αργά ή γρήγορα θα συνεργαστούν, όπως τα μικρά φοβισμένα παιδιά. Οι
υπο-προσωπικότητες δεν είναι ούτε χειριστικές, ούτε έχουν κακή προαίρεση, απλά
είναι δικά μας κομμάτια που απλά ζητούν καθησυχασμό και θεραπεία. Αυτή η
δουλειά άρσης των εσωτερικών εμποδίων είναι πολύ σημαντική. Μπορεί να βοηθήσει
να καθαριστούν ακόμη και ψυχοσωματικά εμπόδια. Ακόμη όμως και αν δεν
πραγματοποιηθεί η επιθυμία, π.χ. της τεκνοποίησης, το άτομο θα νιώθει εσωτερική
γαλήνη και αποδοχή, που είναι εντέλει και το απώτατο ζητούμενο.
Βικτωρία Πρεκατέ, www.brightplanet.blogspot.gr, 13/3/2016
