Πολλά έχουν γραφεί και ειπωθεί σχετικά με τη
βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά θα ήθελα να σταθώ σε 4 προτάσεις
που θεωρώ ως απόλυτη προτεραιότητα. Υπάρχουν πολλά άλλα, όμως οι παρακάτω προτάσεις είναι σχετικά λιγότερο δαπανηρές και απόλυτα ουσιαστικές- αν και όχι πολιτικά ορθές (αλλά δεν πειράζει, ας
ακουστεί και κάτι πέρα από την μονότονη πολιτική ορθότητα...)
1)
Η κοινωνικο-συναισθηματική αγωγή πρέπει
να μπει στο υποχρεωτικό πρόγραμμα σπουδών σε όλες τις βαθμίδες, όπως ισχύει στο
εξωτερικό (π.χ. στο μάθημα Personal, Social,
Health
Education σο
Ηνωμένο Βασίλειο). Γεμίζουμε τα παιδιά
με ένα σωρό λεπτομέρειες, πολλές εκ των οποίων δεν θα τους χρειαστούν (ούτε
ακονίζουν την κρίση τους), όμως παρακάμπτουμε το πιο ουσιώδες: πώς θα ζήσει το
παιδί σε αυτόν τον κόσμο. Θέματα για την υγεία, σωματική και ψυχική, την
πρόληψη χρήσης ουσιών, τις ανθρώπινες σχέσεις (οικογενειακές, φιλικές,
συντροφικές, επαγγελματικές), την αυτό-εκτίμηση, τις αξίες, την
προετοιμασία για την επαγγελματική ζωή, το πώς θα διαχειριστούν τα
οικονομικά τους, το πώς θα γίνουν καλοί γονείς και πολλά άλλα. Καμία ακαδημαϊκή επίδοση
δεν πρόκειται να αποδώσει, αν το παιδί δεν έχει τα σωστά ψυχικά αποθέματα να διαχειριστεί τη ζωή
του και τον εαυτό του. Ναι, θα έπρεπε αυτά να τα διδάσκει η οικογένεια, αλλά η
πλειοψηφία δεν μπορεί ή δεν γνωρίζει πώς να το κάνει. Δεν θα πρέπει όλα τα
παιδιά να έχουν ίσες ευκαιρίες στη ζωή; Οι ευκαιρίες λοιπόν δεν προκύπτουν μόνο
από τις αντικειμενικές συνθήκες, αλλά και από την ψυχολογική ετοιμότητα. Αυτό
είναι κάτι που μπορεί εύκολα και σχετικά ανέξοδα να γίνει. Είναι από τα σημαντικότερα
εργαλεία που μπορεί να δώσει το σχολείο στα παιδιά και θα τα συνοδεύει σε όλη
τους τη ζωή.
2)
Ωραία, γίνονται όλες οι προτάσεις για νέα
βιβλία και νέα συστήματα, σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας κλπ. κλπ. Καλά όλα αυτά, όμως να θέσω το ερώτημα: στο υπάρχον
σύστημα, μαθαίνουν τα παιδιά αυτά που είναι στη διδακτέα ύλη, αυτά που
υποτίθεται ότι πρέπει να μάθουν; Επιτυγχάνονται οι μαθησιακοί στόχοι;
Αντιστοιχούν οι βαθμοί που βάζουμε στην πραγματικότητα γνώσεων και ικανοτήτων των παιδιών; Αντιστοιχούν τα απολυτήρια (δημοτικού, γυμνασίου, λυκείου) στο
επίπεδο των παιδιών; Ή από την υπερβολική επιείκεια –χαλαρότητα - υπερπροστασία,
φτάνουμε στο σημείο να αποφοιτούν ουσιαστικά αναλφάβητοι (και να μην είναι πια
οι εξαιρέσεις); Κατά τη γνώμη μου εκεί είναι το πρόβλημα. Η μάθηση θέλει
προσπάθεια, θέλει κόπο, θέλει χρόνο και θέλει… ε ναι, θέλει και διάβασμα! Αν
θέλουμε να μιλάμε για σημαντική βελτίωση του επιπέδου των Ελλήνων μαθητών, θα πρέπει να υπάρξει μια
καθόλου δημοφιλής (ούτε σε παιδιά, ούτε σε γονείς, ούτε σε εκπαιδευτικούς)
αυστηροποίηση στα κριτήρια και στην αξιολόγηση των μαθητών, ώστε πραγματικά να
ανταποκρίνονται στους μαθησιακούς στόχους που έχουν τεθεί από το πρόγραμμα
σπουδών . Ας μη γελιόμαστε- δεν λείπουν ούτε οι στόχοι, ούτε οι μέθοδοι, ούτε
τα υλικά. Μπορούν να βελτιωθούν, αλλά όποιος έχει έστω και ελάχιστη επαφή με
την καθημερινότητα του ελληνικού σχολείου, γνωρίζει πώς δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Είναι
η υπερβολική χαλαρότητα. Σύμφωνα με το ιδιαίτερα διαφωτιστικό βιβλίο της Amanda Ripley “The smartest kids in the world», όπου αναλύονται τα
αίτια για την υψηλή θέση των μαθητών της Φινλανδίας, Ν. Κορέας και Πολωνίας στους
δείκτες ΟΟΣΑ, παραμένει κοινό κι αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα το γεγονός ότι αυτοί
οι μαθητές εργάζονται σκληρά, αφιερώνουν πολλές ώρες διαβάζοντας, αλλά και οι
εκπαιδευτικοί έχουν πολύ υψηλές απαιτήσεις και προσδοκίες από τους μαθητές. Επιδιώκουν να γίνει το παιδί ο καλύτερος εαυτός του- όχι ο πιο αδύναμος εαυτός του. Αυτό το όραμα καλλιεργούν -και απαιτούν- από τα παιδιά, και αυτό επιτυγχάνουν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Όταν εμείς ζητούμε από τα παιδιά
το ελάχιστο, όταν ενθαρρύνουμε με τη στάση μας τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια,
όταν παρακαλάμε το παιδί να πει μια λέξη, οποιαδήποτε, για να το περάσουμε,
όταν το 03 γίνεται 12 το Σεπτέμβρη (και αυτό συμβαίνει σε κάθε ελληνικό σχολείο),
τότε μην ψάχνουμε σε κυνήγια μαγισσών τι φταίει...
Τι θα μπορούσε να
γίνει για να υποστηριχθεί η αυστηροποίηση στις προσδοκίες και την αξιολόγηση
των μαθητών; Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά ο θεσμός της δωρεάν
ενισχυτικής διδασκαλίας σε όλα τα σχολεία (με κατάλληλες διαφοροποιήσεις για
μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες).
Για τους μαθητές που επιμένουν να μην αποδίδουν (αναμένοντας ότι θα τους «περάσουν»), θα πρέπει η ενισχυτική διδασκαλία να γίνει υποχρεωτική για μαθητές
που βλέπουμε μέσα π.χ. στο Β τρίμηνο ότι είναι πολύ χαμηλά. Σήμερα ‘σνομπάρουν’ την
ενισχυτική διδασκαλία αφού γνωρίζουν ότι με 2-3 ώρες διάβασμα στο τέλος της χρονιάς θα
περάσουν. Ας έχουν δύο ευκαιρίες να δώσουν εξετάσεις τον Ιούνιο κι αν
αποτύχουν και στις δύο, τότε θα
παρακολουθούν υποχρεωτικά ενισχυτική διδασκαλία το καλοκαίρι (και μόνο αυτή
η προοπτική θα κάνει τους αδαείς να διαπρέψουν!). Αν δεν θέλουν, ας επαναλάβουν
την τάξη. Στις εξετάσεις όμως, η αξιολόγηση
θα πρέπει να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Δεν θα περνούν πια
μαθητές του 03 και του 04, δίνοντας το μήνυμα στους υπόλοιπους ενός απέραντου
‘δε τρέχει τίποτα’. Αυτή η αυτό-απαξίωση
πρέπει να σταματήσει.
3)Όπως πρέπει να
σταματήσει και η αυτό-κοροϊδία των πανελληνίων εξετάσεων. Εφόσον, οι
μαθητές μπορούν και χρησιμοποιούν τις τουαλέτες με κλειστές πόρτες (το ‘μισάνοιχτες
πόρτες’ στην πράξη είναι ανεφάρμοστο και προσβλητικό-τα παιδιά είναι έφηβοι!),
οι οποίες ΔΕΝ βρίσκονται σε κλωβό απενεργοποίησης κινητών, έτσι οι εξετάσεις είναι
διαβλητές. Τουλάχιστον, ας γίνει η πρώτη δυνατή αναχώρηση 2,5 ώρες μετά την έναρξη-
έτσι δεν θα προλαβαίνουν να δώσουν και να πάρουν απαντήσεις μέσω κινητού. Μπορούν βέβαια να έχουν κατεβασμένο το βιβλίο στο
κινητό, οπότε εκεί χρειάζεται ειδικό μηχάνημα ανίχνευσης ή κλωβός απενεργοποίησης.
Αλλιώς κοροϊδευόμαστε. Και το χειρότερο-δίνουμε το μήνυμα σε μια ολόκληρη γενιά
ότι ‘ο θρασύς θα προχωρήσει μπροστά... ‘
4)Ως ψυχολόγος, με ειδίκευση σε θέματα παιδικής προστασίας, θα πρότεινα αυστηροποίηση στην επιλογή του προσωπικού όσον αφορά στην διάσταση της ασφάλειας των παιδιών. Δεν μας αρέσει
να το σκεφτόμαστε, όμως η εκπαίδευση είναι χώρος που έλκει δυστυχώς (-και-) παιδόφιλους.
Χρειάζεται οριοθέτηση με κανόνες, όπως ισχύουν στο εξωτερικό, π.χ.: όχι
επικοινωνία με μέσα κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ παιδιών-εκπαιδευτικών, όχι ένας
εκπαιδευτικός μόνος με παιδί πίσω από κλειστές πόρτες, όχι ανταλλαγή αριθμού
κινητών μεταξύ παιδιών-εκπαιδευτικών, καθόλου άγγιγμα κλπ. Οι κανόνες αυτοί είναι
απολύτως απαραίτητοι για να προστατευτούν και τα παιδιά, αλλά και ο κλάδος μας από
τους επιτήδειους. Επίσης, το σύνολο των εκπαιδευτικών θα πρέπει να ενημερωθεί για την
παιδική κακοποίηση και θα πρέπει να βελτιωθεί το σύστημα καταγγελιών, ενώ οι
ίδιοι οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να υποστηρίζονται όταν έχουν ενδείξεις για
τέτοια περιστατικά. Οι εκπαιδευτικοί
είναι οι μόνοι ενήλικες που βλέπουν το παιδί σε καθημερινή βάση εκτός από την
οικογένεια και σε κάποιες περιπτώσεις, οι μόνοι που μπορούν να βοηθήσουν να βγουν στην επιφάνεια κακοποιήσεις των παιδιών, που ίσως είναι πολύ συχνότερες
από όσο νομίζουμε.
Βικτωρία Πρεκατέ, www.brightplanet.blogpsot.gr, 4/4/2016
