Το διαδίκτυο βρίθει από άρθρα και βιντεάκια τύπου 'πώς να λες όχι στους άλλους', λίγα όμως λέγονται για την σημασία της αυτο-οριοθέτησης, σχετικά δηλαδή με το τι ζητάμε εμείς από τους άλλους. Στην εποχή της δικαιωματικότητας, όπου οι περισσότερες οικογένειες μεγαλώνουν εν δυνάμει νάρκισσους, όπου πολλά παιδιά δεν έχουν ακούσει ποτέ ένα 'όχι' από τους γονείς τους, είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε ΠΡΙΝ ζητήσουμε κάτι από τον άλλον: 'Είναι λογικό να το ζητήσω; Έχω δικαίωμα να το ζητήσω; Χρειάζομαι πραγματικά να το ζητήσω;'
Πριν χρόνια, η επίμονη μονόδρομη δικαιωματικότητα φίλης, που συστηματικά ήθελε μόνο να παίρνει κι όχι να δίνει, οδήγησε, σε συνδυασμό με κάποια άλλα συμβάντα, στην αποδυνάμωση της όποιας φιλίας μας. Ίσως δεν υπήρχε εξ αρχής φιλία στον βαθμό που φανταζόμουν, υπήρχε όμως κάποια επικοινωνία, κάποιο μοίρασμα. Καλοπροαίρετος άνθρωπος όμως δεν έχει μάθει να αυτο-οριοθετείται σε αυτά που ζητούσε κι αυτό πιστεύω είναι χαρακτηριστικό στην νεοελληνική κουλτούρα. Δεν θα πω μεγαλοστομίες τύπου 'βγάλε τους τοξικούς από την ζωή σου", δεν πιστεύω καθόλου ότι η συγκεκριμένη γυναίκα ήταν τοξική. 'Ομως, όπως πολλοί στην χώρα μας, είχε έλλειμμα παιδείας σχετικά με το "δίνω-παίρνω" και έλλειμμα καλών τρόπων συμπεριφοράς. Είναι λάθος η προσέγγιση "εγώ θα ζητήσω κι ό,τι καταφέρω, ας μου πει ο άλλος όχι". Οι πολλές απαιτήσεις δημιουργούν αντίσταση, καχυποψία, έλλειψη εμπιστοσύνης. Πολλές φορές οι άλλοι δυσκολεύονται να πουν όχι ή τους είναι πολύ κουραστικό να πρέπει να βάζουν συνέχεια όρια στον άλλον. Αν δουν ότι με μια-δυο νύξεις, ο άλλος δεν καταλαβαίνει, δεν θα κάτσουν να τον εκπαιδεύσουν κιόλας! Θα φύγουν.. Για να νιώσουμε ασφάλεια με τους άλλους, πρέπει να ξέρουμε ότι δεν θα χρειαστεί να είμαστε συνεχώς με μια ασπίδα στις απαιτήσεις τους. Ότι θα μπορούν να ακούσουν την δυσφορία μας και να αυτο-περιοριστούν από μόνοι τους. Επίσης, όλοι μας ενίοτε έχουμε λίγο εκμεταλλευτεί την καλοσύνη κάποιων κοντινών μας ατόμων, που μας έχουν αδυναμία, ζητώντας τους πράγματα που ξέρουμε μέσα μας ότι μπορούμε να κάνουμε και μόνοι μας. Έτσι όμως, σιγά σιγά εξαντλούμε το θετικό κεφάλαιο των σχέσεων. Η αρπακτικότητα εξαντλεί τις σχέσεις. Η αυτο-οριοθέτηση είναι πολύ σημαντική και δυστυχώς ελάχιστα παιδιά την διδάσκονται σήμερα. Για αυτό πιστεύω ότι η επιδημία μοναξιάς που μαστίζει την χώρα μας, δεν είναι τυχαία...
Ένα από τα πιο χρήσιμα πράγματα που άκουσα τελευταία ήταν από Αμερικανίδα ψυχοθεραπεύτρια. Λέει ότι: ο σκοπός της ζωής είναι πώς θα μετακινηθούμε από το νηπιακό και ενστικτώδες "παίρνω, παίρνω, παίρνω, αρπάζω, αρπάζω, αρπάζω" στο "δίνω κάτι πίσω στην ζωή, ό,τι μπορώ να δώσω αυτήν την στιγμή". Το 'παίρνω' και 'δίνω' δεν αναφέρονται μόνο σε υλικά αγαθά, αλλά και σε χρόνο, ενέργεια, προσοχή, ακρόαση, ενδιαφέρον, ενθάρρυνση, έπαινο, υποστήριξη, βοήθεια, όλα τέλος πάντων που κάνουν τις ανθρώπινες σχέσεις και ανθρώπινες φιλίες να λειτουργούν. Μου άρεσε πολύ αυτή η οπτική, γιατί, ειδικά στην χώρα μας, θα έλεγε κανείς ότι βρισκόμαστε, όχι σε νηπιακό, αλλά σε βρεφικό στάδιο σχετικά με την αρπακτικότητα. Πολλοί τρέχουν αγχωμένοι για το τι θα αρπάξουν από την ζωή. Οποιαδήποτε ανθρώπινη επικοινωνία από εκείνους δεν γίνεται αυθόρμητα, αλλά με υπολογιστικό τρόπο τι θα πάρουν στο μέλλον από το άλλο άτομο. 'Φίλοι' που έχεις αφιερώσει άπειρες ώρες να ακούς τα προβλήματα τους, αλλά όταν σου τύχει μια απλή αρρώστια, δεν θέλουν καν να ξέρουν. 'Φίλες' που σε θυμούνται όταν χωρίζουν, σε ξεχνάνε όταν τα ξαναβρίσκουν (και σε ξαναθυμούνται όταν ξαναχωρίσουν). 'Σχέσεις' που σε χρησιμοποιούν συνειδητά ως 'καβάτζα', ενώ ξέρουν ότι εσύ ελπίζεις για κάτι περισσότερο και συνειδητά αποφεύγουν κάθε συζήτηση που θα σταματούσε την ελπίδα σου, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να σε έχουν για όσο εκείνοι χρειαστούν. 'Συνάδελφοι' που σε ρωτούν πράγματα για την δουλειά, ακόμη κι όταν είσαι με 40 πυρετό, και πιέζουν ξανά και ξανά μέχρι να πάρουν την πληροφορία που θέλουν. Κι όλοι εκείνοι που πολύ απλά κόβουν την συζήτηση όταν πεις και το παραμικρό για τον εαυτό σου. Κι ας τους άκουγες για μία ώρα πριν Γιατί είναι πολύ απλό. Ξέρουν πώς να δώσουν, δεν είναι ότι δεν ξέρουν. Αλλά ΔΕΝ ΘΈΛΟΥΝ. Θέλουν μόνο να παίρνουν. Είναι συνειδητή επιλογή. Η ισορροπία του δίνω - παίρνω δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι είναι στην φύση του ανθρώπου να παίρνει αλλά και να δίνει. Είναι στην φύση του ανθρώπου όταν ακούσει ότι ο άλλος π.χ. είναι άρρωστος να πει αυθόρμητα: ' Ωχ, ρε συ τι έπαθες; Είσαι καλά; Χρειάζεσαι κάτι;". Όταν δεν συμβαίνει, κάτι έχει πάει στραβά. Κι αυτό το 'στραβό' προέρχεται από τα μηνύματα του σύγχρονου πολιτισμού που σε θέλει να βλέπεις τα πάντα (ανθρώπους, ζώα, περιβάλλον), τα πάντα, ως αντικείμενα για κατανάλωση. Κατανάλωση του περιβάλλοντος, την ξέρουμε εδώ και αιώνες. Κατανάλωση των ζώων, το θεωρούμε δικαίωμα μας! Κατανάλωση ανθρώπων όμως, αυτό είναι το νέο τραγικό επίτευγμα του σύγχρονου ατομικισμού πολιτισμού και, για μένα, σκοπός της ζωής μας είναι να το υπερβούμε και να ξαναμάθουμε να δίνουμε....
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 25/5/23
