Η αυτοκτονία της 14χρονης μαθήτριας προχθές σε ιδιωτικό σχολείο στο Χαλάνδρι (alfavita, 12/5/23), υπενθυμίζει (δυστυχώς ξανά) ότι τα λεγόμενα 'ψυχολογικά προβλήματα ' δεν αποτελούν απλώς κάποια συναισθηματική δυσκολία, αλλά ενδεχομένως κίνδυνο για την ίδια την ζωή. Δυστυχώς ακόμη υφίσταται ο φόβος του στιγματισμού, 'να μην πάω το παιδί στον ψυχολόγο/ψυχίατρο' για να μην χαρακτηριστεί 'τρελό'. Η ψυχιατρική αγωγή όμως δεν σημαίνει ότι το παιδί είναι 'τρελό'. Μπορεί να σώσει την ζωή του παιδιού, αν καταφέρει να μετριάσει την τάση να κάνει κακό στον εαυτό του. Αν σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή για κάποιο διάστημα, και πάλι, δεν σημαίνει ότι το παιδί είναι 'τρελό'. Επίσης, δεν θα πρέπει ο φόβος στιγματισμού να αποτρέψει τους γονείς παιδιού με ψυχικές διαταραχές να το εγγράψουν σε ειδικό σχολείο, αν αυτό κρίνουν οι αρμόδιοι επαγγελματίες. Τα ειδικά σχολεία, βάσει του ΦΕΚ λειτουργίας τους, είναι τα πλέον αρμόδια για παιδιά με ψυχικές διαταραχές. Παρά τις δυσκολίες και τις ελλείψεις τους, διαθέτουν τρία σημαντικά πλεονεκτήματα:
α) κατάλληλη κτιριακή υποδομή για την πρόληψη αυτοκτονίας ή αυτοτραυματισμού (π χ. δεν υπάρχουν εκτεθειμένα ανοίγματα, παράθυρα, μπαλκόνια σκάλες από τα οποία μπορεί το παιδί να πηδήξει,
β) έχουν επί συνεχή βάση κατάλληλο κι έμπειρο προσωπικό που μπορεί να διαχειριστεί κατ' ιδίαν ένα παιδί σε κρίση (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς)
γ) έχουν σχολικό νοσηλευτή ο οποίος μπορεί σε συνεργασία με τους γονείς, να βοηθήσει στην τακτική φαρμακοδοσία του παιδιού, αλλά και σε ενδεχόμενο τραυματισμό. Δεν είναι στίγμα το ειδικό σχολείο και δεν χρειάζεται να πηγαίνει εκεί το παιδί για πάντα. Η άρνηση όμως εκ μέρους των γονέων να παρακολουθήσει ειδικό σχολείο, όταν οι αρμόδιες επιτροπές κρίνουν ότι υπάρχει ανάγκη ή, ακόμη χειρότερα, η παντελής έλλειψη διερεύνησης, αποτελούν σοβαρή μορφή ιατρικής και εκπαιδευτικής παραμέλησης του παιδιού. Και κάποιες φορές τα αποτελέσματα μπορεί να είναι τραγικά.
Μετά από λίγες μέρες από το προηγούμενο περιστατικό, είδαμε δεύτερη βίαιη αυτοκτονία μαθήτριας και σκεφτόμουν ξανά την επίμονη επιφυλακτικότητα της κουλτούρας μας απέναντι στις επιστήμες της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής για την οποία μίλησα στην προηγούμενη ανάρτηση μου. Δεν θα αναφερθώ στις συγκεκριμένες αυτόχειρες (που δεν γνωρίζω) και δεν σχετίζονται πάντα οι τάσεις αυτοκτονίας με ψυχιατρική νόσο. Στο μεσοδιάστημα όμως, έπεσε στα χέρια μου ένα δοκίμιο 'αντιψυχιατρικής', που αμφισβητούσε ολόκληρη την ψυχιατρική επιστήμη και την χρήση ψυχοφαρμάκων και με έκανε να αναρωτηθώ αν αυτή η 'σχολή' ενισχύει την ήδη παγιωμένη νοοτροπία αποσιώπησης και κουκουλώματος της ψυχικής νόσου, με ολέθρια αποτελέσματα. Είναι μια αντιδραστική στάση που βασίζεται στην μαγική σκέψη ότι με κάποιο τρόπο η ψυχική νόσος θα φύγει από μόνη της. Γνωρίζουμε ότι η ψυχιατρική παρέμβαση μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές, στο ευρύ κοινό όμως, έχει δυστυχώς δαιμονοποηθεί μέσω ταινιών τύπου 'Η φωλιά του Κούκου ', που όμως δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Όποιες κι αν είναι οι ελλείψεις των ψυχιατρικών νοσοκομείων σήμερα, το προσωπικό είναι πολύ υψηλά καταρτισμένο, συχνά με την διπλή ιδιότητα του ψυχιάτρου και ψυχοθεραπευτή, ενώ η ίδια η ψυχιατρική επιστήμη έχει προχωρήσει πάρα πολύ στην αντιμετώπιση των διαταραχών. Στο εξωτερικό, σε περιπτώσεις έντονης αυτοκτονικότητας, επιλέγεται συχνά η λύση της νοσηλείας μέχρι να ξεπεραστεί η κρίσιμη περίοδος, μετά την οποία το άτομο σκέπτεται τελείως διαφορετικά. Στην χώρα μας υπάρχει ο φόβος ότι αν κάποιος νοσηλευτεί, στιγματίζεται. Στην πραγματικότητα όμως, όταν ένας ψυχικά ασθενής παραμένει στο κοινωνικό του περιβάλλον χωρίς αγωγή, στιγματίζεται πολύ χειρότερα από την ίδια την συμπεριφορά του. Υπάρχει επίσης η αμφισβήτηση ότι η ψυχιατρική νοσηλεία σε κάποιες περιπτώσεις παραβιάζει την ελεύθερη βούληση του ατόμου. Αναρωτιέμαι όμως ποια ελεύθερη βούληση μπορεί να έχει ένας ασθενής που ακούει φωνές τύπου 'πέσε!' κι αντί για το χάος του 3ου ορόφου, βλέπει μια ωραία θάλασσα. Ο ρόλος της ψυχιατρικής παρέμβασης είναι ακριβώς να μειώσει τα τρομακτικά εσωτερικά ερεθίσματα που αλλοιώνουν την πραγματικότητα, ώστε να είναι το άτομο ελεύθερο να σκεφτεί. Φυσικά και δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση, όμως για κάποιον ασθενή με οργανικό υπόβαθρο, μια θεραπευτική συμμαχία με κάποιον καλό ψυχίατρο/ψυχοθεραπευτή εμπιστοσύνης μπορεί στην κυριολεξία να σώσει την ζωή του, την δική του και των γύρω του. Είναι άδικο κάποιες στερεοτυπικές ιδεοληψίες του περιβάλλοντος να στερούν την ιατρική περίθαλψη από ανθρώπους που την έχουν πραγματικά ανάγκη, χρησιμοποιώντας ως άλλοθι την αδυναμία του ασθενούς να καταλάβει ότι νοσεί (κι αυτό δυστυχώς είναι ακόμη ένα σύμπτωμα της νόσου). Αυτή η επιφυλακτικότητα καθυστερεί την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, μέχρι που σε κάποιες περιπτώσεις είναι πλέον πολύ αργά.
Βικτωρία Πρεκατέ, www.brightplanet.blogspot.gr, 25/5/23
