Η έναρξη έντονης
σεξουαλικής ζωής σε πρώιμη ηλικία έχει γίνει το κυρίαρχο πρότυπο που προωθούν
χρόνια τώρα μεγάλες μερίδες των ΜΜΕ σε αγόρια και κορίτσια. Η πίεση είναι
τέτοια που πολλά παιδιά νιώθουν μειονεκτικά αν δεν έχουν «εμπειρίες» στην
ηλικία π.χ. των 15 ή ακόμη μικρότερα. Η πίεση για σεξουαλική δραστηριότητα
παρουσιάζεται ως αυτοσκοπός, απογυμνωμένη από το προστατευτικό κάλυμμα μιας
ισορροπημένης συναισθηματικής σχέσης. Τα
παιδιά, αγόρια και κορίτσια, επιδίδονται σε έναν κρυφό ανταγωνισμό ποιος θα
κάνει τα περισσότερα, ποιος θα συγκεντρώσει τις πιο ασυνήθιστες εμπειρίες,
ενίοτε σύμφωνα με παραφιλικές συμπεριφορές
που συχνά προωθούν τα ΜΜΕ και έντεχνα απευθύνονται σε αυτές τις ηλικίες.
Στις δε φοιτητικές ηλικίες, η σεξουαλική ελευθεριότητα εξελίσσεται σε ξέφρενη
κούρσα, όπου για ένα μέρος της νεολαίας, η εναλλαγή ερωτικών συντρόφων ακόμη
και κάθε βράδυ, ακόμη και με αγνώστους, είναι πλέον ρουτίνα.
Ποια όμως παιδιά έλκονται
αλήθεια από αυτού του είδους την πίεση; Και είναι αυτός ο εθισμός η
‘διασκέδαση’ που υπόσχεται; Είναι όλες οι ‘εμπειρίες’ επιθυμητές; Ή μήπως μαζί
με τις σεξουαλικές εμπειρίες, που σύντομα θα ξεχαστούν, θα παραμείνει η
συναισθηματική διάσταση τους, η οποία δεν θα είναι καθόλου ευχάριστη καθώς
συχνά συνοδεύεται από βαθιά ντροπή κι ενοχές, έλλειψη σεβασμού και αυτοσεβασμού;
Αυτή τη διάσταση δεν διαφημίζουν τα ΜΜΕ, όμως αυτή είναι που θα παραμείνει στη
συνέχεια της ζωής τους.
Η σεξουαλική
ελευθεριότητα, ιδιαίτερα σε μικρή ηλικία, διαστρεβλώνει την εκκολαπτόμενη
εικόνα του νεαρού ατόμου για τον εαυτό του, σε μια περίοδο ιδιαίτερα ευαίσθητη,
όταν αυτή η εικόνα είναι ακόμη υπό διαμόρφωση. Επίσης διαστρεβλώνει το πώς
βλέπει το νεαρό άτομο τις συντροφικές σχέσεις. Ταυτόχρονα, αυξάνει τον κίνδυνο
για άλλα προβλήματα, όπως σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, ανεπιθύμητες
εγκυμοσύνες, και βιασμό.
Αίτια
Η πίεση από τα ΜΜΕ είναι
ένας ισχυρά επιβαρυντικός παράγοντας, αλλά συνήθως η πρωταρχική αιτία αυτής της
αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς ανάγεται στην οικογενειακή ζωή. Η χαμηλή
αυτό-εκτίμηση συνήθως πρωτοστατεί και το άτομο (είτε αγόρι, είτε κορίτσι) προσπαθεί να αποδείξει την αξία του με αυτόν
τον τρόπο. Όσους περισσότερους ερωτικούς συντρόφους ‘κατακτούν’ τόσο
περισσότερο μπορούν να λένε στον εαυτό τους ότι είναι επιθυμητοί. Δυστυχώς η
ψευδαίσθηση διαρκεί μόνο μερικά δευτερόλεπτα και το άτομο ξεκινά μια νέα μάταιη
αναζήτηση. Αιτία μπορεί να είναι επίσης η εφηβική κατάθλιψη. Σύμφωνα με διαχρονική μελέτη που δημοσιεύτηκε
στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Abnormal Psychology δείχνει ότι έφηβοι με συχνές εμπειρίες
περιστασιακού σεξ έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πάσχουν από κατάθλιψη από ότι
οι υπόλοιποι. Οι ερευνητές κάνουν ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ περιστασιακού σεξ
και ερωτικών εμπειριών μέσα σε μια συντροφική σχέση. Η συσχέτιση μεταξύ
συχνότητας περιστασιακού σεξ και κατάθλιψης είναι τόσο ισχυρή, ώστε η
σεξουαλική ελευθεριότητα στην εφηβεία να θεωρείται πλέον συμπτωματική της
εφηβικής κατάθλιψης. Η μελέτη καταλήγει το συμπέρασμα ότι νεαρά άτομα με
κατάθλιψη ψάχνουν για εμπειρίες που τους προσφέρουν αδρεναλίνη και απόλαυση,
ώστε να ξεφεύγουν από τα συναισθήματα χρόνιας λύπης, απελπισίας, έλλειψη
νοήματος κι απάθειας.
Η σεξουαλική
ελευθεριότητα είναι ένας εθισμός κι ως τέτοιος, στοχεύει στην αποφυγή μιας
επώδυνης πραγματικότητας και την αλλαγή διάθεσης. Πολλές φορές είναι μια
απεγνωσμένη έκκληση για βοήθεια και προσοχή από νέα άτομα που δεν έχουν μάθει
να προσελκύουν προσοχή με άλλο τρόπο. Νιώθοντας ανασφαλή και ανεπαρκή να
διαχειριστούν τις συναισθηματικές τους ανάγκες με πιο λειτουργικό τρόπο,
καταφεύγουν στην καταναγκαστική αναζήτηση ερωτικών συντρόφων, τον ένα μετά τον
άλλον. Άλλα αίτια μπορεί να είναι η
αντίδραση εναντίον των γονιών, η προσπάθεια απόσχισης και ανεξαρτητοποίησης από
την οικογένεια. Ιδιαίτερα για τα κορίτσια, όταν μεγαλώνουν χωρίς πατρικό
πρότυπο, είναι ίσως μια αντίδραση αναπλήρωσης της πατρικής προσοχής που δεν
είχαν ποτέ.
Υπάρχει συνήθως διαφοροποίηση
στον ορισμό της σεξουαλικής ελευθεριότητας μεταξύ κοριτσιών κι αγοριών. Η κοινωνική κατάκριση
εναντίον των κοριτσιών είναι εξαιρετικά έντονη, ενώ ταυτόχρονα τα μηνύματα που
δέχονται από τα ΜΜΕ είναι εντελώς αντίθετα με αποτέλεσμα την αντίφαση και τη
σύγχυση. Για τα αγόρια, η σεξουαλική ελευθεριότητα θεωρείται συχνά ως ανδροπρεπής
τολμηρή συμπεριφορά, σχετικά φυσιολογική για τα χρόνια της νιότης, αν όχι
επιθυμητή. Δεν παύει όμως να είναι ένας εθισμός για τα δύο φύλα, με όλες τις
συνέπειες ενός εθισμού.
Η σεξουαλική
ελευθεριότητα που ξεκινά στην εφηβεία πολλές φορές παγιώνεται σε εθισμό που
συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Είναι από τις πιο αυτοκαταστροφικές
συμπεριφορές, που περιέχουν πολλούς κινδύνους, από εκτρώσεις σε μικρή ηλικία
μέχρι και βιασμό/ληστεία/βία, ενώ η απιστία που είναι σύνηθες επακόλουθο της
ελευθεριότητας καταστρέφει τις οικογενειακές και συντροφικές σχέσεις.
Ενδείξεις σεξουαλικής ελευθεριότητας
Πολλαπλές ταυτόχρονες
σχέσεις
Πολλές και συχνές
περιστασιακές σχέσεις
Παραπάνω από ένας
ερωτικός παρτενέρ σε μία νύχτα
Πολλές ερωτικές σχέσεις
με ανθρώπους που γνωρίζει για λιγότερο από ένα μήνα
Σεξ με αγνώστους/ ή υπό
την επήρεια αλκοόλ
Αναζήτηση ερωτικών
περιπετειών σε ταξίδια
Διατήρηση διάφορων
κοινωνικών επαφών σε διάφορα σημεία ως ‘ρεζέρβα’ για ερωτικές επαφές
Εκπόρνευση χωρίς καθαρά
οικονομικούς λόγους
Αίσθηση ‘επιτεύγματος’
όταν κατακτούν ένα νέο άτομο, ειδικά όταν το άτομο αυτό είναι ‘δύσκολο’
Αναζήτηση αδρεναλίνης και
ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, ειδικά για γυναίκες που εμπλέκονται με εντελώς
άγνωστους άνδρες
Σεξ σε κοινόχρηστους
χώρους με κίνδυνο έκθεσης σε άλλους
Ταυτόχρονη χρήση
αλκοόλ/ουσιών
Συστηματικά ψεύδη για να καλύψουν τη
συμπεριφορά τους
Έλλειψη αυτοσεβασμού (η
οποία γίνεται ιδιαίτερα έντονη όταν αποπειραθούν να συνάψουν σοβαρή σχέση)
Υπονόμευση και καταστροφή
μιας σοβαρής σχέσης που θα μπορούσε να καλύψει τις συναισθηματικές τους
ανάγκες, ώστε να επιστρέψουν στην αναζήτηση ερωτικού ρίσκου.
Τι μπορεί να γίνει
Το «κήρυγμα» από μόνο του
όχι μόνο δεν βοηθά, αλλά ίσως εντείνει την ελευθεριότητα του εφήβου ως
αντίδραση. Χρειάζεται ειλικρινής συζήτηση μεταξύ γονιών κι εφήβων σχετικά με
τους σωματικούς και ψυχικούς κινδύνους της εθιστικής αυτής συμπεριφοράς, καθώς
και συζήτηση σχετικά με τις υγιείς σχέσεις και την αυτοεκτίμηση. Χρειάζεται οι
έφηβοι να γνωρίζουν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτής της ‘διασκέδασης’,
κυρίως σε σχέση με τον αντίκτυπο στον ψυχικό τους κόσμο, αλλά και τον
αυτοσεβασμό τους. Παράλληλα είναι σημαντικό να δεχτεί το παιδί κατάλληλη
κοινωνικοσυναισθηματική αγωγή καθώς και αγωγή διαφυλικών σχέσεων, ώστε να
θεωρηθεί η σεξουαλική δραστηριότητα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανθρωπίνων σχέσεων
που βασίζονται σε αλληλοσεβασμό κι όχι
ένα ‘χόμπι’ που γίνεται εγωιστικός αυτοσκοπός. Βεβαίως, τα παιδιά
μαθαίνουν από αυτά που κάνουμε, όχι αυτά που λέμε. Αν η συντροφική σχέση των γονιών πάσχει, αν
υπάρχει κρυφός (ή/και φανερός) σεξουαλικός εθισμός στους γονείς, δεν μπορούν απλά τα αποτρεπτικά λόγια να αλλάξουν τη
συμπεριφορά του εφήβου. Ο έφηβος ασυνείδητα φέρνει στην επιφάνεια αυτό που
συμβαίνει υπόγεια στην οικογένεια. Θα πρέπει τα παιδιά να έχουν κάποιο άτομο
εμπιστοσύνης στο οποίο μπορούν να εκμυστηρευτούν τις δυσκολίες και τις απορίες
τους. Αν η προσέγγισή μας είναι να κατακεραυνώσουμε ηθικολογικά το παιδί, αν το
κατηγορούμε ως ‘αμαρτωλό’, χωρίς πειστικά επιχειρήματα και προπαντός χωρίς
συμπόνια, τότε απλώς το βοηθούμε να συνεχίσει τον εθισμό κρυφά- με όποιους κινδύνους συνεπάγεται. Τα παιδιά θα πρέπει επίσης
να ενημερωθούν για τους κινδύνους που εμπεριέχονται στην αποστολή σεξουαλικών
εικόνων, βίντεο, ή μηνυμάτων στον/ην σύντροφό τους (sexting). Ο,τιδήποτε αποστέλλεται ηλεκτρονικά
δεν είναι ασφαλές και δεν είναι σήμερα ασυνήθιστα τα περιστατικά
‘εκδικητικής πορνογραφίας’. Αν τα θέματα του παιδιού σας προβληματίζουν σε
σημείο που δεν μπορείτε να διαχειριοτείτε, σκεφτείτε την περίπτωση
συμβουλευτικής.
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 29/9/2015
Πηγές
http://www.counseling4less.com/blog/promiscuity-a-form-ofself-mutilation
