Σύμφωνα με πρόσφατη
ανακοίνωση οι αυτοκτονίες στην
Ελλάδα από την αρχή της οικονομικής κρίσης μέχρι τον Αύγουστο του 2012, έχουν
ανέλθει σε 3.124, βάζοντας τη χώρα μας στην πρώτη θέση ποσοστού αύξησης των
αυτοκτονιών στην Ευρώπη. Η αυτοχειρία παραμένει ένα πολύ αποσιωπημένο και
ταμπού θέμα στην ελληνική κοινωνία, όπου η συσκότιση, η έλλειψη αντικειμενικής
πληροφόρησης και η προκατάληψη σχετικά με την αιτιολογία του, το καθιστούν
ευάλωτο σε κάθε είδους βολική χειραγώγηση (όπως επίσημες γενικόλογες ανακοινώσεις
ότι η αιτιολογία της αυτοκτονίας είναι πολύ-παραγοντική και διάχυτη, υπονοώντας
ότι η σύμπτωση της αύξησης αυτοκτονιών τα τελευταία τρία χρόνια και της δραματικής
πτώσης όλων των δεικτών βιοτικού επιπέδου είναι απλώς τυχαία!). Σχετικά με την
ορθή, αντικειμενική και δίκαιη απόδοση αιτιών και ευθυνών στην περίπτωση της αυτοκτονίας,
ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται έντονα οικονομικά προβλήματα –και ειδικά ΧΡΕΗ-,
αρνητικά συμβάλλουν άλλοι δύο παράγοντες: 1)η κατακριτική προκατάληψη, που υποσυνείδητα
εντρυφούν πολλοί από εμάς, ότι «το άτομο φταίει, θα έπρεπε να είναι πιο
δυνατός, η αυτοκτονία είναι αδυναμία», 2) η μονοδιάστατη ατομικιστική προσέγγιση
των επιστημών ψυχικής υγείας στο δυτικό κόσμο, όπου η υπερβολική ψυχιατρικοποίηση
και ψυχολογικοποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τείνει να ανάγει την
αυτοκτονική συμπεριφορά σε «εσωτερικό πρόβλημα», «τραύματα της παιδικής ηλικίας»
ή, μετά θάνατον, να κολλήσει το ταμπελάκι της «ψυχοπαθολογίας» στον αυτόχειρα,
χωρίς καν να τον έχει εξετάσει.
Κι αν δεν είναι έτσι;
Κι αν βρεθεί ότι ένα ποσοστό από τα άτομα αυτά ήταν καθ’ όλα
δραστήρια, υπεύθυνα, δημιουργικά; Κι αν βρεθεί ότι ένα ποσοστό από αυτά τα άτομα
δεν είχαν καμία κατάθλιψη ή άλλη ψυχοπαθολογία; Κι αν βρεθεί ότι ένα ποσοστό
από αυτούς ΔΕΝ ήθελαν να πεθάνουν, ότι ήθελαν
να ζήσουν, όπως όλοι μας, αλλά η αυτοκτονία ήταν η μόνη πιθανή πρακτική
λύση, που μπόρεσαν στην απελπισία τους να σκεφτούν, (έστω και αν ήταν λανθασμένη),
ώστε να ξεφύγουν από τα χρέη, ή ώστε να μην κληροδοτήσουν χρέη στα παιδιά τους;
Κι αν βρεθεί ότι το ποσοστό αυτό είναι σημαντικό; Μπορούμε τότε να φανταστούμε
την αδικία που διαπράττουμε στην μνήμη των νεκρών-θυμάτων της κρίσης, χαρακτηρίζοντάς
τους «διαταραγμένους» ή «αδύναμους»;
Δεν ξέρω ποια στιγμή θα είναι η ελληνική κοινωνία έτοιμη να
ανοίξει, να ερευνήσει και να ρίξει φως σε αυτόν τον φάκελο που ονομάζεται «αυτοκτονίες
της κρίσης», αλλά θα είναι σημαντικό να γίνει, αν μη τι άλλο, για την απόδοση
δικαιοσύνης και τιμής στη μνήμη των νεκρών, όσο κι αν διαφωνούμε με την πράξη
τους. Κάποια στιγμή, η κρίση θα περάσει. Θα έχουμε μάθει τα μαθήματά μας ο
καθένας, θα έχουν αλλάξει οι ζωές μας, θα έχουμε υποστεί απώλειες, όμως θα
συνεχίσουμε. Εκείνοι που θα δεν μπορούν να συνεχίσουν είναι οι νεκροί της κρίσης.
Δεν υπάρχει τρόπος να τους επαναφέρουμε.
Αν κάποια στιγμή, οι οικογένειες των θυμάτων μπορέσουν να
ξεπεράσουν το τραύμα και το ταμπού γύρω από την αυτοκτονία («στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σκοινί»), και να μιλήσουν
με στοιχεία, θα μπορούσαν να στοιχειοθετηθούν αρκετές περιπτώσεις
χρεών. Αν μπορούσε να ερευνηθεί σε λεπτομέρεια: Τι ακριβώς συνέβη το διάστημα
πριν την αυτοκτονία; Ποιες ήταν οι συνθήκες ζωής του αυτόχειρα; Ποιες ήταν οι
επικοινωνίες του αυτόχειρα με τους δανειοδότες; Πόσες κλήσεις έγιναν; Ποια ώρα;
Ποιο ήταν το ακριβές περιεχόμενο αυτών των συνομιλιών; Τι ειπώθηκε; Αν μπορούσε να βγει όλο
το περιεχόμενο αυτών των συνομιλιών στο φως της δικαιοσύνης (όπου, ακόμη και αν
υπάρχουν, θα χρειαστεί τεράστιο ψυχικό σθένος από τους συγγενείς για τέτοια
δημοσίευση), όμως η εικόνα που θα
διαμορφωθεί μπορεί να είναι πολύ διαφορετική… «Χρωστάτε λεφτά και προσέξτε,
γιατί ξέρουμε πού μένετε», αυτές οι κλήσεις αλήθεια καταγράφονται πουθενά;
Εισπρακτικές εταιρείες έχουν καταδικαστεί στο παρελθόν για
αθέμιτες και αντιδεοντολογικές πρακτικές και, ενώ πολλοί από εμάς, ως πιο συνειδητοποιημένοι,
θα αντιδρούσαμε με θυμό, θα πηγαίναμε στην αστυνομία κλπ., μην ξεχνούμε ότι πολύς
κόσμος είναι απομονωμένος, χωρίς μόρφωση, χωρίς γνώση, αποδυναμωμένος, δεν έχει
τα χρήματα ούτε για δικηγόρο, νιώθει ντροπή που δεν μπορεί να συντηρήσει την
οικογένειά του και τα χρέη του (άσχετα αν έμεινε ξαφνικά άνεργος ή του έκοψαν
το μισθό στα μισά) και μεγάλοι οργανισμοί με εξουσία, όπως τράπεζες, εφορίες,
κρατικοί οργανισμοί του προκαλούν φόβο και δέος, δεν ξέρει πώς να τους αντιμετωπίσει.
Ο απλός, ανυπεράσπιστος
άνθρωπος που δεν έχει πού να στραφεί, τρομάζει και νιώθει ταπεινωμένος με τις απειλές
για δικαστήρια και κατασχέσεις. Δεν γνωρίζει ότι μπορεί να αντεπιτεθεί και το
χρέος του να διαγραφεί. Νιώθει περικυκλωμένος και αβοήθητος. Πολύ πιο μόνος από
τον χωρικό της εποχής των τανκς, καθώς η σημερινή πλύση εγκεφάλου των οικονομιών
του δυτικού κόσμου, τον έχει ενοχοποιήσει ότι «εσύ φταις που χρωστάς», «ό,τι κι αν
σου κάνω τώρα ως τιμωρία, σου αξίζει, γιατί χρωστάς!» (ακριβώς όπως, σε
συλλογικό επίπεδο, γίνεται και στη χώρα μας). Η μόνη διέξοδος που μπορεί να
σκεφτεί στον μοναχικό πανικό του, είναι να εξαφανιστεί από προσώπου γης. Πώς θα
εξαφανιστεί;…. Και τι θα πούμε μετά; Ότι αυτοκτόνησε; Ή ότι τον αυτοκτόνησαν;
Πώς μπορεί λοιπόν να προστατευθεί ψυχικά ο απλός άνθρωπος
από τη θηλιά των χρεών;
Αν είστε ανάμεσα σε αυτούς, πρώτα από όλα είναι πολύ
σημαντικό να πάρετε την πρωτοβουλία να μιλήσετε και να ζητήσετε βοήθεια. Μπορεί
να ακούγεται αυτονόητο, όμως πολλοί άνθρωποι δεν αποτολμούν να ζητήσουν βοήθεια
και η αποσιώπηση- απομόνωση γίνεται συχνά πιο καταστροφική από το ίδιο το
πρόβλημα. Να συνεχίσετε να ζητάτε βοήθεια, οπότε και εφόσον τη χρειαστείτε. Να μιλήσετε
σε κάποιον. Δεν είστε μόνος σε αυτό το πρόβλημα, ούτε ο μόνος στον οποίο
συμβαίνει. Χιλιάδες άλλοι αντιμετωπίζουν ή έχουν αντιμετωπίσει αντίστοιχα προβλήματα
στο παρελθόν και μην ξεχνούμε ότι αρκετοί δικαιώθηκαν από τα δικαστήρια.
Πολλοί συμπολίτες βρίσκονται σε πίεση από τους εκβιασμούς των τραπεζών και τη
βάναυση μεταχείριση του πολίτη από εκείνους που τον εξουσιάζουν. Άνθρωποι με
όλα τα προσόντα, νοικοκυραίοι, που είχαν κάνει τον προγραμματισμό τους με
σύνεση, που δούλεψαν μια ζωή τίμια, βρίσκονται ξαφνικά ξεκρέμαστοι, να εκβιάζονται
και να απειλούνται από κάποιους, που δεν υπήρξαν ποτέ, ούτε συνετοί, ούτε
τίμιοι. Μην πληγώσετε τον εαυτό σας ούτε ψυχικά, ούτε σωματικά για χάρη τους.
Δεν το αξίζουν. Δεν τους χρωστάτε τον εαυτό σας. Μπορεί εκείνοι να διατείνονται
ότι τους χρωστάτε χρήματα (αν και αυτό συζητείται, κατά πόσον ισχύει
πραγματικά, μετά τις κακομεταχειρίσεις που έχουν κάνει οι τράπεζες) , όμως δεν τους χρωστάτε ούτε τη ζωή σας, ούτε τη ψυχική σας γαλήνη. Δεν
φταίτε εσείς που ήρθαν τα πράγματα έτσι. Κάνατε το καλύτερο που μπορούσατε. Οι
δικοί τους χειρισμοί έφτασαν χιλιάδες ανθρώπους στο σημείο των μη διαχειρίσιμων
χρεών.
Η πρώτιστη ευθύνη είναι να στηρίξετε και να φροντίσετε τον
εαυτό σας όσο καλύτερα μπορείτε, ειδικά αυτή τη δύσκολη περίοδο -όχι εκείνους. Σκεφτείτε τα παιδιά σας και τα εγγόνια, που
ίσως έχετε ή ίσως αποκτήσετε: Το καλύτερο δώρο που μπορείτε να τους κάνετε
είναι να είστε εσείς καλά. Αξίζει να τους στερήσετε αυτό το δώρο, για χάρη
κάποιων που δεν νοιάζονται για τα παιδιά κανενός;
Κάποια στιγμή –πού θα πάει- η κρίση θα τελειώσει. Ίσως το
ίδιο ξαφνικά, όπως άρχισε. Τότε πιθανόν, θα κοιτάμε πίσω και θα αναγνωρίσουμε
την αδικία και την κακοποίηση που υφιστάμεθα σήμερα. Τότε, που θα είναι πιο
εύκολο να διακρίνουμε αυτό που είναι σημαντικό από εκείνο που δεν είναι, τι θα
πούμε; «Τι κρίμα που δεν είχα να πληρώσω τις τράπεζες»; ή «Καλά έκανα που δεν
τους άφησα να με στεναχωρήσουν»;
Αν μπορεί να βρεθεί κάποιος νομικός σύμβουλος να σας
καθοδηγήσει, είναι σημαντικό (υπάρχει και το Ινστιτούτο Καταναλωτών). Αν σας απειλούν
ότι θα σας πάνε νομικά, θυμηθείτε ότι ακόμη και σήμερα, εν μέσω κρίσης, αρκετοί
συμπολίτες μας έχουν δικαιωθεί από τα δικαστήρια για δάνεια που δεν μπορούσαν
να αποπληρώσουν, τα οποία διεγράφησαν.
Δεν φταίτε εσείς για όσα συμβαίνουν, τα δικαστήρια γνωρίζουν για την
κακοποίηση που υφίσταται ο Έλληνας πολίτης σε σχέση με τα δάνεια, οπότε μην
πιστεύετε απόλυτα τις τρομοκρατικές απειλές τους. Μην ξεχνάτε ότι εκείνοι που
παρενοχλούν για την είσπραξη δανείων, ποντάρουν πολύ και στον ψυχολογικό τομέα.
Ασκούν ψυχολογική βία, μέχρι εκεί που τους παίρνει. Προσπαθήστε, να έχετε τη
λιγότερη δυνατή επικοινωνία μαζί τους και, όσο είναι ανθρωπίνως δυνατόν, να μην
το σκέφτεστε! Μην αναλώνεστε ώρες ατελείωτες σε αγχώδεις σκέψεις με σενάρια
«και αν αυτό;» «και αν εκείνο;». Προσπαθήστε να σκέφτεστε ή να κάνετε κάτι
ευχάριστο, κάτι που σας γεμίζει, κάτι θετικό, που να έχει νόημα για εσάς. Ακόμη
και να δεν μπορείτε να αποπληρώσετε τα δάνεια (ποιος μπορεί σήμερα;), την
ψυχική σας γαλήνη δεν μπορούν να σας την πάρουν, αν δεν τους αφήσετε. Πάνω από
τα νούμερα των δανείων και των τόκων, υπάρχει κάτι που έχει πολύ μεγαλύτερη
αξία και αυτό είναι η ανθρώπινη ζωή, η ζωή η δική σας και του καθενός από εμάς.
Η αξία αυτή είναι ανεκτίμητη, δεν μετριέται και δεν συγκρίνεται.
Αν χρειαστείτε, οποιαδήποτε στιγμή να μιλήσετε επειγόντως, μιλήστε,
μην αποσύρεστε! Υπάρχουν οι τηλεφωνικές γραμμές στήριξης της Κλίμακας για την
αποτροπή της αυτοκτονίας, τηλέφωνο 1018 (χωρίς χρέωση, 24 ώρες, 7
μέρες/εβδομάδα και έχουν εμπειρία με στήριξη ατόμων με χρέη) ή του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού
Ινστιτούτου για την Ψυχική Υγεία, τηλέφωνο 1034. Μην χάνετε την ελπίδα σας.
Κανείς δεν γνωρίζει το μέλλον -τα πάντα μπορεί να συμβούν, ακόμη και καλά
πράγματα! Θυμήστε στον εαυτό σας ότι «θα βρεθεί κάποια λύση και για μένα». Προστατέψτε
τον εαυτό σας ψυχικά, όσο μπορείτε.
Πρεκατέ Βικτωρία, www.brightplanet.blogspot.gr, 24/11/2012
